13 Ekim 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

FM Z Â Lunik H Yarışta son safha S ovyet teknisyenleri gecen hafta unik IIl'Ü de fezaya göndenii- ler. Batılı Alimler, Luni ra Lunik IlI'ün bir feza ilimleri mu— 1âli yarattığını söylemektedirler. Zi- ra Lunik III başarısıyla, fethinde en büyük merhale aşılmı; bulunma Sovyetlerin “Feza istasyonu” a- dını verdikleri Lunik ILI, gökyüzü- ne fırlatıldıktan — sonra riben 7T bin kilometre yüksekliğe çıkmış ve bir müddet Ayın bir sun'i peyki gi- bi eırafmda dolaştıktan sonra tek- rar dünyaya dönmüştür Lunik III ün bu yoleuluğu üc vasıta, insan elinden çıkmış bulun- maktadır. Bu elbette evvelkilerinin yanında çok bi k bir muvaffakiyettir. Lu- nik III Sputniklar ve dığerlerl ya- nında, bir “feza ihtilâli”dir. Böyle te- lâkki edılmesi için de iki sebep mev- cuttur bcplerden birincisi Lunik HI'ün içinde taşıdığı hassas âletlerdir. Rus sun'i peykinde bir televizyon, son de- rece hassas fotoğraf alıcıları yardır. Bu makineler, Sun'i peykin fezadaki gezisi boyunca devamlı olarak ça- hşmışlar ve Aya dair en belli, en açık leri, Ay sathı- nın, Lumk HI'deki alıcılarla en ufak teferru r tesbitinin kabil olduğun. u açıklamışlardır. Sebepler- den ikincisi ise, Lunik III'ün Dünya ile Ay arasındaki sahanın bütün es- rarını çözmüş olmasıdır. Daha evvel tezaya fırlatılan sun'i peyklerin yahut füzelerin bu seyahati bilindiği gibı sa- dece gidişe inhisar ediyordu. Alınan bilgiler, bu gidişin arkada bıraktığı izler ve teeırlen'len ibaretti. Halbuki şimdi duru. şkadır. Feza me- todik ve analıtık bır tarzda incelene- bilir, hakkında kesm hükme varılabi- Hir bir hal almaktad Lumk III'Un Gökyüzüne atılışın- da. bir ay önce Dünyan: alâkasını üzerinde toplamış bu lunan Lunik JI'- den pek büyük bir farkı olmadığı tah- min edilmektedir. Yani Ruslar ayni m e Lu hassas ÂAâletlerin agırlığı 390 kilo iken, Lunik III, yeryüzüne bil- tirecek, fezanın sırla.rını tesbit edecek 435 kiloluk hassas âletler ta- şımıştır. Nihayet birincisinin tama- mının ağırlığı 1öl1 kilo iken Lunik Ill'de bu ağırlık 1553 kiloyu bulmuş- $ur. Lunik IIT için açıklanan bilgiler #rasında, Füzenin sülratinin muhtelif mesafeler için ayarlanması da vardır. Dünyadan 250 kilometre uzaklığa erişmiş bulunan füze bu arada sani- 4KİS, 19 EKİM 1959 İT veçemi gee eZ İ /'//? ” Çi ö A :_2 AYA # AŞ g 5// 1 Ayın görünen / I| yüzü Fo >8İ ge / l l PI I 4! X , , | ı V N e 4 Xx—-_._r’ Lunik Hl'ün Aya yaklaşmasıyla beliren ihtimaller 1) Bapıp Fezaya duğru gidebilir, 8) Aya düşebilir, $) Ayın veyki olabilir, 4) Hızlanarak C noktasında Ayın mahrekinden kurtulabilir. ve ondan uzaklaşabilir, 5) Parabol şeklinde bir mahrek alabilir. Not: Son iki ihtimalde de, yol, onau Dünyanın yakınına getirecektir. yede 7.8 kilometrelik bir sürate ma- liktir. Bu mesafe ve bu sürate Rus- lar “Birinci kozmik sürat” demekte- dirler. Zira atılan füze, Ünya cazi- besinden çıkıp kendi etrafındaki ha- reketi ve bu hareketten elde ettiği muvazene ile sun'i peyk olmak, fe- nı n az daha yukarı ise, bu takdirde feza- daki seyri bir daire değil, bir elips çizecektir. Bu arada, Füzenin yer yü- zünden 230 kilometre mesafede sülra- tinin artması ve tahminen saniyede l1 küomet.rey'l bul.ma.sı, fırlatılan sun'! peykin Feza serbest hareketini temin edecek imkânları sağlayacaktır. Demir Perde bilginle- rinin İkinci kozmik sür'at” dedikleri de işte budur. Bu sürat ile sun'i peyk, arz cazibesi ve kuvvetinin artık ta- mamen dışında kalmaktadır. Tah- min edildiğine göre Lunik I ve Lunik Iİ ye göre yukarıda izah ettiğimiz sürat ayarlaması, yani Peykin iste- nilen mesafede istenilen stülratte olma- yışı, Feza fethinin gecikmesine sebep olan başlıca nokta olmu r. Bu sebeple de bınnclm xüneş sıstem! içinde kaybol- rimiş gitmiş, ikincisi de olanca süratı ile Ay kışrına âdeta mıhlanmıştır. Rusların Gökyüzü fethlndeki bü- yÜk başarılarının sırn, F'e zaya atı- lan peykin süratinin kontrol ve tan- zimindedir. Kuvvetli 'bir ihtimal ola- rak söylenebilir ki, Lunik'ler iki ayrı hareket kuvvetine sahip olarak yer- yüzünü terketmektedirler. Bunlardan ZU vardığın- da elektronik bilginlerinin hesapları- na uygun olarak, Füzenin ikinci ha- reket kuvveti, telsizle harekete geçi-