6 Temmuz 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

ı naanların — taetemedikleri bir lşte çalışma” olarak tarif ilmektedir. Tarihte esaret şeklinde beliren hu nevi “cebri çalışma'”nın zamanımı- za kadar geldiği ve hugün dahi bü- tün mücadelelere rağmeıı tamnaınen kaldırılmadığı görülmektedir. sebepnle Mille: k'ramı çalış- ma teşkilâtı muhtelif tarihlerde bu nmrevzuu ele almış ve çeşitli memle- ketlerde yapılan arasştırmalar neti- cesinde hazırlanan raporler bu tes- kilâta gönderilmistir. Milletlerara- sı Çalışma Teşkilatının 5 Hazlran- da Cenevrede yapılan 40 ıncı konfe- ransına sunulmak üzere ““Cebrf ça- lışma Komitesi” tarafından hazır- c©ebri çalışmanın çeşitli şekilleri üzerine — dikkati çekmesi hlrcok milletler İçin sona ermesi ü- zerine gerek bir milletin diğer bir millet tarafından gerekse bir ferdin diğer bir ferd tarafından “cehri ça- laema”ya tâhi tutulması eskisi ka- dar açık bir manzara arzetmemntek- tedir. Bununla beraeber sözü gecen ra- porda belirtildiği Üzere “cebrt ça- lışma" siatemt gizli — gekiller altın- da olsa da dtmyanın bir cak memle- ketlerinde devam — edegelmektedir. Fihakika, elde mevcut dağınık ve kifayetsiz malfümat hbile. iş disipli- ninin bozulması halinde eeva olarak tathik edilen hir “cebrt çalışma”- nın meveudiyetinit ortaya koymuş bulunmaktadır. Rirleşmiş — Milletler Teşkilâti ile Uluslarası — ('alışm Teşkilâtının b mevzuu — incelemek için teşkil ettiği kemitenin evvelce teshit ettiği “ecebri çalışma" şekille- M arasında: a) Devletin iktinadi nıı.ıgrıı.ııılnrının tahakkuku icin haş- ma) ve muntazam bir ıuı!a o!urık bı siyasi haskı veva sivas! terbiye vasıtası olarak iki nevt “cebri calısma”nın mevcut al- duğu bilinimekta idt. Bu Bon taporla t4 dtetplininin bozulması halinde bir mtüüeyyide o! tatbik edtlen bir nevi “cebri çalışma"”nın mevcudiye- t de ortava çıkmış bu_umn:ı.!'tadır Diğer taraftan — raporda memleketlerde baz: idar! !or'na'ı'e- lerle kanun! mevzuatın Bahi “cebrl çalısma”ya yel açabileceği belirtil- mektodir Bu münasehetle 'Tazla nsesal”- nin | btuzün mtmlekoumudekl tatbik gekli le zaman zaman bir “cebri ça- lışma” mahiyetini aldığını — belirt- mek yerinda olacaktır. Filhakika, taıl.ı mes4iyi zerektiraen — sebepleri doğan sonuçları inceledi- tlmlı takdirde bunun “cebri çalış- ma'nın bir şekli olarak göründüğü- nü kabul etmek zarureti doğmakta- İşverenler için, çalışma saatinin [—-———CEBRI ÇALIŞMA uzatılması halinde, ödedikleri ücre- Hin miktar olarak artmesına maka- bil, işçinin gündelik ürcreti tata- rında bir istihsale kâfi gelem Hik saatlerden sonra calışilan her aant başına kârın artmakta olduğu kti- sadi bir hakikattir. Bu heale göre İşverenler ceplerinden “fazla me- sal” gittikçe-artan bir kâr olduğu .dhetle dalma arzu edilen bir çalış- ma şeklidir. Buna karşılık isşçiler için “fazla mesal” gerek işsizleri savmsını arftırmağa — veva — avmen muhafazaya yaravan, gerekse işçi ücretlerinin düşmesine. sağlıkları- nın bozulmasına ve dinlenme veya eğlenmeden mahrumiyetlerine sehep olan bir amil olarak hiç te arzu edi- lir bir çalışma değildir. Bununla rPesi olan 8 saatlik zündellklorln son derece diişük olması sebebi ile bu- gün işçiler “fazla meaıl”ve vrağbet etimektedirler. Esasen kanaatim İşci ülceretlerinin dlışük tutulmasın- daki sebeplerden birt de onları “fez- a mressl” yapmağa zerlamak, bu avrelle bir taraftan işçilerin boş ve- kit bulup kültitrel) gelişmelerini art- tırmalarını ön diğer taraften da innavven bir İşsizler zitmresinin calışmagsa haztr bir durumda olmae- Bını sağlamak ve binnetice “as mas- rafla çok kâr” elde etmektir. Filhukika, bir işçinin giünde 8 saatlik naorma! cal rt ihttyaçlarını — karsılıyabilecek — bir Heret Almaar yaşmmnak iİntemesi ancak İstisnal hal- ler ve yartlar altında mevzobuhin- tir. Fakat memleketimizde üçret se- viyelerinin düşüklüğü —sebebi >Hle “fazla mesai” anormal! bir gelir kaynağı olmaktan cıkarak — işçiler icin nerma) — gelirlerini sağlamağa yarayahilecek bir vasıta tna- gir- mistir. Bugüurn memleketimizdea , ge- rvk kanımnlarla gerekse — mülletlera- sörleamelere davanılarak 8 sa- nt nlamk tesbit edilmiş olan günltük calışma süresinin hakitkatte hebir lşıeruıde tatbik edilmsediği —acı bir hakikattir. Dünvanın birçok memle- ketler!ndıx ücretler avtı — seviyede kalmak şartile. çalışma saetlerinin azaltılması yoluna yidilirken mem- leketimizde xünl! çalıama sttresi 18-14 saate kadar çıkmakta ve 8 sa- atin üstündeki bu mesaj için birçok Işverrnlarin "ınuıııın” bir ucretda hemen her iş kolunda en kötü şart- lar altında tatbik edilmektedir. İdart kontrolün yetersizliği bu suretle bir nevi “cebri çalışma”yva yol açmak- tadır. İşçiler işlerini kaybetmek korkusu ile ileri sürülen her türliü çalışma şartlarını kabul etmekte ve Adi! AŞÇIOĞLU kantınların — işçilerin mııımuııp haklarını korumak huşusunda ken dilerine tamıdığı hakların ulıtı ila ni durüum devam edip git- mektedir. Bu snretle Milletlararası CÇalışma TeşktlAtına bağlı “cebri ça- hışma komitesi” nin raporunda be- Nirtilen ve idart ve kanunt tatbikat- rt çalışma'ya Türkiyedek! — tatbik gekli ile “fazla mma!", iyi bir ör- gek teşkil etmekt İş Kanununda ve ona dııva.nılı— rık çıknnlan tüzüklerde farsla me konan “zaman” bııka bir de 15 kollarının nev'i, 149- in kadın ve çocuk olmaları, ça- lıqmımn gündüz veya gece vnpıl- sşartlar da vardır. Fakat bir gart daha vardır ki o da işçile- a muvafalatları”- dır. Blnıenalevh rızası - olmadan n günde 8 saaten fazla ça- lı.tınlmaııına kanunen imkân yok- ir a tememeleri üzerine aleyhlerine ka- ııunl takihata — girişilmesi — dağ- doğruya ari bir baskı mahlyetiıde olup neticede — “cebri calışma"”ya yol açabtlecek bir ha- reket teukll etmektedir oi kurgasında lşlı—rlnı bütün bütitm ter- ketmeleri dahi bir grev sayılamar. Filkakika. böyle bir uırlıumı kanu- Den (#ebit edilmiş olan iş şurtların- da iİşverenlerin calışma ııuılorim u- zatmak suüretivle kendi menfaatleri- gartlarının inveren — tarafındam e- kiştirilmesi Lasaısında işçilerin tale- retle k:a.lıoma bürrtiyeti”nin fillen maeveudiyetini tanınuşlardır. İşçile- Tark hak ve )ııınhotuıln tanınma - ması bile Milletlerarası Calışma teakilâlanın prensiplerine aykırı ©- lup işçileri “cebri çalışma”ya sev- ketmek'ten başka birşev — değildir. Türk işçistrin diğer — vatandaşalarla | eşit ekonomik haklara, çalışma hilr- rtvettne kavuşması ve gelişmesini kostekliyen bağlardan lmrmlmıııı için m ıadele edeceği mu | AEİS, 6 TEMYMUZ :m