8 Ocak 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 31

SANAT On ikinci gece Cüneyti Tiyatro Onikinci gece Jül Sezar, Venedik Taciri ve Mac- beth'den sonra 1932 senesinde İstan- bul Şehir Tiyatrosu, seyircilerine onbeş günde bir forma üzere Shakes- peare'in «Onikinci Gece» isimli komedi- sini dağıtıyordu. Eserlerini — tercüme ettirip parasız dağıtmak ve bilhassa her yıl perdeleri- ni onun bir eseriyle açmayı usul edin- mek gibi müsbet hareketlerle İstanbul Şehır Tiyatrosu, mleketimizde ger- çek bir Shakespeare onculugu yapmıştır; ve buna benzer gayretlerdir ki Shakespeare'e memleketimizde, — lâyık olduğu alâkayı temin etmiştir. Hattâ, denılebılırın Othello'yu <«Arabın inti- kamı?, mlet'i. «çılgın prens» veya Romeo Juhetteı «Ölmeyen aşk» gibi uydurma isimlerle Anadolu'da temsil eden tuluat kumpanyalarının da bu hu- susta büyük (hizmetleri olmuştur. Ankara'da, Devlet Konservatuvarı tatbikat sahnesi devamlı temsiller vere- cek bir binaya Küçük Tiyatroya kavuş- tuğu zaman ilk ele alman Shakespeare eseri «Onikinci Gece» idi. Rejisö nato Mordo'nun büyük bir l de Açık bava tiyatrosunda tekrarlandı. Shakespeare'in olgunluk devresinde yazdıgı bu komedi, hemen her bakım- «Shakespeare olgunluğu» taşır. Tarihten önce, Plautus'tanberi çeşitli ka- AKİS, 8 OCAK 1955 tanıdınız. mı? hele Shakespeare'in bakımlardan lemlerin işledikleri, birkaç eserinde ayrı ayrı ele aldığı deniz kazası, boğuldukları zannedilen ikizler, kardeşlerden birinin, öteki zannedilmesi veya kız olanın er- kek kıyafetine bürünmesi ve neticede bu tuniklerden (hoş karşılaşmalar mey- dana getirilmesi bu eserde, diğerlerin- den daha başardı kullanılmıştır. Mev- zu gaye olarak alınmıyor, fakat bir kar- naval gürültüsü arasında hem gülüyor, hem de hikâyenin cereyanım takip ede- biliyoruz. Eser hakikaten bir eğlence havası taşımaktadır, bu bakımdan — komedinin ismini, eserin havasına tirmeciler vardır peare b sonra gelen bir yortuda oynanması için yazmıştır. Gerçekten de, komedinin mevzuu ile Onikinci Gece terimi arasında başka bir yakınlık bulmak hemen hemen imkân- sızdır. Bundan başka, oyunun bir ye- rinde şahıslardan biri, «güzel bir gece eğlencesi olur» mealinde bir söz sarfe- diyor. Shakespeare, bu eseri bir yortu eğ- lencesi olarak yazmış ama, sadece kah- kaha için değil, esere his katmış, felse- fe katmış, araya ciddi ve romantik aşık- lar da ilâve etmiş ve — Onikinci Gece komedisi böylece dört başı mamur ol- muş. Rejisör Renato — Mordo, klâsiklerin beş perdeye ayrıldığı bu esere, hürriyet vermiş. Perde ve tabloları kaldırmış ve bu suretle hem Shakespeare'e yaklaş- tırmış, hem de gerçekten eğlendiricilik vasıflarmı tebaruz ettırmış Bir meydan- komediyi, kapalı tiyatro — binalarının, ayırıcı ve uzaklaştırıcı engellerinden kurtarmış, dekora, kostüme bile, insan- lar gibi bir canlılık katmış. evlet Konservatuvarı Tatbikat Sah- İlân edildiğine göre, eseri sahneye Cüneyt Gökçer koymuş fakat Renato Mordo'nun mizansenini tatbik etmiştir. Hakikat şudur ki: Eser, Renato Mor- hatırlanabilmişse, o kadarı tatbik edilmek, hem de ağır ak- sebepten ileri geldıgı insanı düşündürü- yor. ılgamış'ın tutmadığı ve yeni bir eserin de hazırlanamadığı — muhakkak. Eğer ilk temsili düşünülmezse, insan o temsili görmemişse Onikinci Gece Devlet Tiyatrosunda iyi temsil ediliyor, denilebilir. Bilhassa dekor ve mizansen- i i ü i değişiklikler edecek kad ar detâ bir kuyudan zorla çekiliyormuş gi- bi, güç halle beliriyor. rçi bir Malvolio, altı senelik bir ileri harekede karşımıza çıkıyor. Olivia. Viola ve Maria da aynı şekilde ilk tem- sillerinde olduğundan çok başarılı. Ama bır tıyatı'o eserı falan veya fîlan rolle nelerde sudan çıkmış balık misali, kın bir halde, kalakalıyor. Ne Sir And- rew ve hele ne de Fabian, Toby aya- rında bir oyun tutturabılıyorlar bu se- beple ve biraz da rolünü unutm ol- yüzünden Salih Canar, Tatbıkat devrindeki başarıyı elde ede- n bunları, aynı teşekkülden, bir kaç rol degışıkhgı ile altı sene önce gördüğümüzle mukayese ederek söylü- n dışında Onıkıncı Gecenın ve bilhassa eserin sonunda, sinema tekniği tatbik ederek, ekrana gölgeler düşürmek sureti ile, onikinci gece eğlencelerinin zevkinin soğuk bir duşla tatsızlaştırıldığını yazabiliriz. ve bu bizim kanaatimiz olur. gelmediğini, Tiyatro ideali ve icraat B aşka şubeleri bilmiyorum, fakat ti- geriye gidiyoruz.. Ağ- lik muhtelif tiyatro devrelerini gözönü- ne koymak lâzım. ksadım ne kendi- mizi zemmetmek, ne de başkalarını 31