29 Nisan 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

Ulus Basımevi Çankırı caddesi, Ankara Tolgraf: Ulus . Ankara TELEFON Başmuharrir Frangızca Ankara Yazı işleri İdare müdürlüğü Atölye Bir banka raporu üzerinde.. OUU Dün Türkiye Cumhuriyet Merkez bankasının umumi heyet toplantısın- da 1937 senesi raporu okunmuştur. Bu raporun, bilhassa, bizim ticaret, ekö- nomi, maliye ve endüstri faaliyetleri- ne aid kısmı bütün vatandaşlara gö nül ferahı verecek tebşirler hükmün- de tutulabilir. Rapor, en başta, cihan vaziyeti üze- tinde kısa bir tahlil yapıyor: 1937 se- nesi dahi istikrar ve sulh içinde geçme miştir. Her ne kadar İtalya - Habeş harbı bitmişse de, Ispanya ıhtilâli de- vam etmiş ve buna bir de Uzak - şark harbı zammolmuştur. Fakat politika- nin ekonomi üzerinde hergün daha fazla artan tesirlerine rağmen, sene- nin İktisadi müş'irleri pek fena rakam lar arzetmiyor. İstihsal artmaktan ge ri kalmamış, toptan fiatlar yükselmiş, hayat fazla pahalrlaşmamış, ehemiyet- Ni bir stok terakümü olmamış, cihan ticareti kaymet ve kemiyet bakımın- dan biraz daha inkişaf bulmuş ve ni- hayet işsizlik daha aza! Bu müşahedeler, 1937 yılının tama- mına aiddir : maatteessüf senenin ikin- | ci kısmı o kadar iyi geçmemiştir. Me- selâ yaz sonlarında Şimal Amerikasın- da baş gösteren bir buhran, 1929 ve- nesinin meşhur ilkteşrin yıkılışımı ha- tırlatmış ve diğer kıtalar üzerinde de derin kaygılar uyandırmıştır. Nakid âleminde 1937 senesinin baş- hea hâdiseleri arasında fransız fram- gınım kati olarak altın esasından ayrıl- Mmuş olması ile, bizzat altın piyasasının geçirdiği şiddetli beyecanı kaydet- Türkiyemizin 1937 senesi umumt vaziyeti şöyle hulâsa edilebilir: 1 - Ziraat işlerimiz gene iyi gitmiş- tir. 2 - Endüstri sahasındaki inşa ve iş- letme faaliyetlerimiz yeni inkişaflar elde etmiştir. 3 « Ticari mişti: 4 - Maliyemiz ümid olunmayan iyi neticeler vermiştir. 5 - Toptan fiatlar umumiyetle biraz daha yüksek seviyeye çıkmıştır. 6 - Hayat pahalılığı ise, aynı yükse- liş seyri ile mütenasib olarak artma- mıştir, Ziral mahsullerimizden bazılarının fiatları artmış ve bazılarınınki azal- mışsa da, umumiyet itibariyle, bu fiat- lar 1936 seviyesinden aşağı değildir- ler. kalkınmamız devam ct- y 1063 1062-1068 1061 1064 ZI VUKRON AUAD Yazan : 4.B. da hiç bir yeni vergi konmamış olma- sına rağmen, bu artışın büyük kısmı, vergi kaynaklarında kendini gösteren inkişaftan ileri gelmektedir Cumhuriyet Merkez bankasının al- tunü 1936 senesinde 24104 kilodan 26107 kiloya varmıştır. Bütün bunlar hiçbir edebi gayrete yer bırakmayan beliğ ve kati rakam- lardır ve hepsinin birden delâlet etti- bi şey, Kemalizm rejiminin kudret ve haya- tiyeti, Aldığı slahat ve inkişaf kararların- daki isabeti, Türk milletinin eşsiz çalışma ve a- zim kabiliyeti nden ibarettir. Yeni Türkiye, yalnız birkaç muharebeden ve bilhassa bir ha- yat - memat savaşından sonra değil, çihan vaziyetinin de yeni milli inki- şaflara mukavemet edi hran şart- ları içinde doğmuş, ve milli kalkınma- HW DIMIZ AA DIMIZDIRM ŞEHİR Stadyomunda 30 Nisan Cumartesi ve 1 Mayıs Pa: yaretinin ikinci rar günü saat 14 de atletizm teşvik müsabakaları. Müsabakalarda duhuliye yoktur. Zam ee Majeste Kıral başbakanımızı ve Dr. Arası kabul buyurdu AMafürkle yabancı devlel reisleri arasında telgraflar Kırşehir zelzelesi dolayısile Reisi- cumhur Kemal Atatürk ile elenler kı- ralı, Afganistan kıralı, Suriye relsi. cumhuru ve Ürdün emiri arasında aşa- gıdaki telgraflar teati cunmuştur: Kemal Atatürk — Türkiye Reisicumhuru — Ankara Son zezele esnasında bu derece t. jik bir surette ölenlerin kaybı karşı. sında dost ve müttefik türk milletinin elemine benim ve milletimin çok sa- mimi surette iştirak etmekte olduğu - muzu bildiririm. Georges Majeste İkinci Georges — Elenler kıralı — sını da, tıpkr milli kurtuluşu gibi, Bü- yük Reisinin emri altında, kendi başı- 'na ve ancak kendi irade ve kabiliyeti- ne dayanarak, vücuda getirmiştir. Atina Kitşehir zelzelesi dolayısile majes- (Sonu 6. ıner sayfada) ERAŞRPRETARINA KM A Cümhuriyet merkez bankası umumi heyeti dün toplandı Bankanın geçen yılki karı 2.151.886.42 liradır Yurdun ekonomik vaziyetinde iyi ve müsbet Dışarıya satışımız ise geçen sene- | lerden hayli fazla olmuştur. Aynı ge- | ne içinde toprak, ormanlar, zitaat ban- kası, bazı mahsullerimizin ihrac kon- trolu hakkında çıkardığımız kanunlar, devletin ziraf inkişafı ön plâna almış olduğunu gösteren mesud işaretler- dir, 1934 senesinde başlayan beş senelik endüstri plânmın tathikine 1937 sene- sinde devam olunmuştur. Bu plân u- mumuna birden 90 milyon lira sarfe- dilmiş olarak, 1938 renesi içinde ta- mamlanacaktır. Rapor Maden Arama Enstitüsünün geçenlerde tafsilâtını verdiğimiz faa- liyetlerine de temas ettikten sonra, ti- garot vaziyetine geçiyor. İstanbul ta- kas odasının vermiş olduğu rakamla- ra göre, hareket, 1936 senesine nazaran hemen hemen bir misli artmıştır. Ha- riçte rastlanan türlü türlü müşkülâta Tağmen, dış ticaretimiz 1936 ya göre 210 küsur milyon liradan, 252 küsur milyon liraya çıkmıştır. Bu yekün i- çinde ihracatımız müsbet vaziyetini, 23 buçuk milyon lira ile muhafaza edi- yoz! İhracatımızda beher tona isabet | eden kıymet dahi 1937 senesinde da- ha yükselmiştir: 934 de 56, 935 de 65, 936 da 86 ve 937 de 101 lira! Dış ticaret sahasında en mühim hâ- Gise, tek taraflı kontenjantman usu- | lünün terkedilmiş olmasıdır. Malımızı | âlanın malmı almak prensipine müs- tenid "G.İ.R.” kararnamesi / ile, ihra- tatta buğday, kömür ve bilümtüm mad- deleri lisansa tâbi tutmak, çimento Bormlarını tesbit etmek, Denizbankı kurmak ticari hayatımızın başlıca hâ- diselerini teşkil eder. Maliyemizde, malüm olduğu üzere, tahsilât fazlalığı devam ediyor: rakam 1935 Gde 136,369,000 Jiradan 1937 de 212,042,000 liraya çıktı. 1937 yılın- Cumhuriyet Merkez Bankası bir inkişaf var umumi heyet toplantısından bir görünüş Türkiye Cumhuriyeti Merkez miyesi dün bankanın umumi merkezinde ve idare mecli Bankası hissedarlar heyeti uuı;— Nusret Meray'ın başkanlığında fevkalâde ve alelâde olarak iki toplantı yapmıştır. Bu toplantılarda Kamutay Reisi ü lrk Renda, Başvekil Vekili ve Dahiliye Vekili Şükrü Kaya ile Ma- 4 Belgrad, 28 (A.A, met Prens Pol'un doğumunun 45 inci yıldönümü bugün merasimle tesid e- dilecektir. ; Bu münasebetle Pravda gazetesi, başyazısında, naibi bükümet Prens Pol'ün gençliğini zamanının en libe- ral hükümdarı olan Birlaci Piyer'in yanında geçirmiş olduğunu ehemiyet- le kaydetmektedir. liye Vekili Fuad Ağralı da hazır bulunmakta idiler, Hissedarlar umumi heyetinin fev kalâde toplantısında banka esas ni- zamnamesinin muhtelif maddelerinde yapılması teklif edilen tadiller üze- rinde görüşülmüştür. İdare meclisi, bu tadilleri icabettiren ve lüzumlu kılan sebebleri umumt heyete verdiği raporda şu suretle izah eylemekte idi: Ekonomik işlerimizde inkişaf “Son senelerde ekonomik işlerimiz- de görülen sürat inkişaf, şimdiye kadar hükümetimiz tarafından bu mevzuda alınmış bulunan tedbirlerin isabetini göstermiştir. Haz ve cesaret veren bu neticeleri önümüzdeki genelerde daha geniş plânlı, maksat ve hedeflere daha uy- gun bir hale getirmek velhasıl millt kalkınmamızı kendisine mukadder w- fuklara götürmek için alınacak ted. birler manzümesinde bankamıza dü- şecek vazifeyi ifa edebilmek maksa- diyle nizamnamemizde bazı tadilât yapmayı kararlaştırmış — ve bunları matbuatla yüksek ıttılamıza arzeyle- (Sonu 8. inci sayfada) B. Metaksasın beyanatı Akina, 28 (A.A.) — Türk-elen mun- zam paktının imzasını mütecakip dün, Elen Başvekili General Metaksas, türk | gazetecilerini kabul ederek aşağıdaki beyanatta bulunmuştur : '— Türk matbuatının —muhterem mümessillerini selamlamakla bahtiy rım. Burada kendinizi bizzat ken memleketinizde telâkki etmenizi ve Türkiyeye dönerken türk milletine e- len milletinin hararetli ve samimi h: (Sonu 8. inci sayfada) WMojeste kral Jorjun huzuründa Atina, 28 (A.A.) — Başvekile refa- kat eden hususf muhabirimizden; Bu gün on birde başvekil Bayar ve hari - ciye vekili Aras, elen meçhul asker mezarına büyük törenle çelenk koy - dular, | , Merasimde bir resmini ifa ediyordu. | Abidenin etrafı binlerce halk ile dolmuştu. Otelden yürüyerek âbideye (Sonu 8. inci sayfada) a kıtası selâm B. Celâl Bayarın ziyafetteki nutku Atina, 28 (A.A.) — Dün akşamki ziyafette, yunan başvekili general Me- taksasın nutkuna Türkiye başvekili Celâl Bayar gu mukabelede bulunmuş tür Bay Başbakan, Ekselansınızın gerek şahsım gerek arkadaşım Aras hakkındaki çok doe- tane sözlerine karşı duyduğum şükra- nı istediğim gibi ifade hususunda, bu müttefik memlekette asil yunan mil- (Sonu 8. inci sayfada) Bakanlar heyeti zelzele mıntakası hakkında mühim kararlar aldı Bir komisyon sarsıntı yerinde tetkikler yapacak Kırşehir, Yozgad ve Ankara vilâyet- leri içinde zelzelelerin yapmış olduğu kayıbların tesbitine devam olunmak- tadır. Her üç vilüyette evleri yıkılmak suretiyle açıkta kalmış olanlar mer- kezden gönderilen, vilâyet ve kaza Kı- zılay kurumlarının depolarından sar- sıntı yerine sevkedilen çadırlara yer- (Sonu 8. inci sayfada) TRREAR LADAĞ TU AAAT G A Zelzele felâketzedelerine yar- dım için bütün hayırsever yurd- daşlar birbirlerile üdeta müsaba- ka etmektedirler. Yardım listesi ile muhtelif yerlerde alman ted- birler hakkımdaki tafsilât 6. ıncı sayfamızdadır. SAŞAŞAR PŞT Ş P AAA Dün Çocuk Esirgeme Kurumu genel merkezinde gürbüz çocuk | », YARIN 16 sayfa İlâvemiz Kütahya müsabakası yapılmıştır. S0 kadar yavrunun iştirâk ettiği müsaba- kaya aid resimler 7 inci sayfamızdadır Erzurum adının orijini TRASiLE Si B saylavı Hasan Reşid Tankut'un Erzurum adının orijini hakkın- daki önemli makalesini yarın mim . Irak mektubları Genç şairve edib Behçet Kemal Çağlar geçenlerde An- kara şehir tiyatrosu artistlerile beraber Bağdada kadar gitti ve Ankaraya döndü. Behçet Ke- mal Çağlar bu seyahatteki in- tıbalarını bize birkaç mektubla anlatacaktır. Bu mekhtubların birincisini öbür gün neşredeçe- Yanlış ve doğru ölçü Amerika en çok petrol istihsal eden | memlekettir: 1,800 milyon varil tu- tan senelik cihan istihsalinin 1,100 |milyon varili ona siddir. Bazı istü İsaller ise tamamen onun inhisarı "uıılladıl.' #Helium pazı gibi... 1936 da dünyada seyrüsefer eden 40 milyon |286 bin otomobilin 28 milyon 221 bini Amerikada idi. Fransız muhartiri bunları saydıktan sonra: “— Fakat, |diyor, Amerikanın asıl serveti, halkı- |dır. Say ateşi ile yanan, ihtiraslı ve İsiddetle nikbin balkı!,, Bu halk mütemadiyen istiksal ve mü- temadiyon istihlâk eder. Şark tekkesi- nin mistiği ise, nice asırlardanderi, | insanda işte bu ateşi, bu ihtirasr ve bu nikbinliği yıpratmağa uğraştı. “Bir Tokma, bir hırka!,, miskinliği ile, het işçisi için asgari, her türlü rahat cihaz- İları bulunan bir ev, radyo ve bir oto mobil isteyen, ve bunu da ancak say'a den ve onun daha iyi kıymetlendiril- mesinden ve organize edilmesinden bekleyen halkaın insanlığı arasındaki farkı mukayese ediniz. İhtiyaçlardan vaz geçmek demek o- İlan şark tasarrufu ile, ihtiyaçlarından | hiç birini feda etmiyerek, onları ken- di imkünları içinde temin etmek ter- biyesi demek olan garb tasarrufu ara- sında biç bir münasebet yoktur. Bi deekseriya Tüks sözü ihtiyaçlara teşmil olunur: Halbuki medeni cemi» yet seviyesini ölçmek için mağdi ma- nevi ihtiyaçların t a « d dü d'ünden daba iyi miyar bulabilir miyiz? Milli inkişaflar, bir taraftan, ç o k i h- tiyağlı ferd vücuda getirmek, diğer taraftan, bu ferde ihtiyaç temin edecek say ve istihsal ( larını vermekle olur. Tekke ziyazetçiliğini terkedemiyen z sakat düşüncelere, inkılâ yolu bu olduğunu hatırlatmağa ara- Sıra ibtiyaç vazdır, - Patay