16 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

AŞ — 2 16-4-939 BUGÜN Mr. Roosevelf'in Ünsiyeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Eve gün söylediği nutukla yeni dünyanın eski dünyaya Yardım edeceğini anlatan Mister Roosevelt, dün de Almanya ve İtal- hükümet şefleri Her Hitler ve Sin- Yor Mussoliniye birer mesaj gönde- Terek dünya sulhünü hiç olmazsa ©n yıl daha korumak için mtihim tek. Üiflerde bulunmuştur. Mister Roose- velt tecavüz korkusunun ortalığı na. #il kapladığını anlattıktan sonra bir harp koptuğu takdirde, Amerikanın bu harbe iştirak etmemesinin onu harbin tesirinden koruyamıyacağını, medeniyeti bir harabeye çevirecek olan bu harbin bütün dünyayı altüst edeceğini izah etmiş, daha sonra bu- günkü durgunluktan istifade ederek Yakın bir harbin önüne geçmek dile- diğini ve bunun için otuz milletin iş- tiklâline taarruz etmemek için söz verdikleri takdirde bu sözü bu mil- letlere, bilmukabele alacağı temina. tı da kendilerine bildireceğini söy- lemiştir. Mesajın metnini gazetemizde oku- Yacağınız için burada bu teşebbüstin kıymeti ve tesirinden bahsetmek is- teriz, Mister Rooseveltin umumi sulh na uma yaptığı bu teşebbüs, onun İlk teşebbüsü değildir. Bilâkis Mister Roosevelt daha evvel de buna benzer teşebbüslerde bulunmuş, fakat bu teşebbüsler bir netice vermemişti. Bu yeni teşebbüsün de bir netice Vermesi çok şüphelidir. Çünkü tecavüzünden korkulan ta- raf, tecavüz yaptığına değil, ihata ©- dildiğine inanıyor ve bu ihatayı kır- mak için çalıştığını söylüyor, Milli varlıkları yok edilen bütün küçük milletlerin, kendi tarafından yapıl- Mmıyan ihata teşebbüsüne âlet olmak ve bir fesat yuvası teşkil etmek yii- zünden bu akıbete müstahak olduk. larını anlatıyor, Karşı tarafın iddiası bu Şen taba tahmy geler Oz meşru dil Sr “dikkate alındığı ve Almanyanın tatmini için herşey yapıldığı halde, bu devlet, kuvvetine dayanarak bü- tün Avrupaya tahakküm yolunu tut» muş, ve bu yüzden verdiği sözü de tutmıyarak küçük milletleri ezmiye iştir. Bu hattı harekete karşı müdafaa tedbirleri almak icap etmiş İakat Almanya bu müdafaa tedbir); lerini de kendini çevirmek saymiş- tır. Hakikatte Almanyayı çevirmek istiyen yoktur. Ancak yeni tecavüz- lere mâni olmak için tedbir alınmış- tar. Biribirine zıt görünen bu iddinla- rı telif etmek İmkânsız değildir. Fa- kat o hüsnüniyet nerede? Menfaat- ler o kadar karışık, hedefler o kadar Aykırı ki bunları telif etmek Mister Ruzveltin dahi istitaati haricindedir. Onun için Mister Rooseveltin bu te #ebbüsünden bir netice çıkması çok şüphelidir. Kaldı ki Mister Ruzvelt, diktatör. lük aleyhtarı olduğunu hiç bir vakit saklamamış, o bilâkis mutuklârında diktatörlere karşı en şiddetll hücum- larda bulunmuş ve diktatörlük ida- resinde yaşıyan halkın vaziyetine düşmemek için Amerikalıların her fedakârlığı göze almıya ve her mü- €ndeleye girmiye hazır olduklarım bildirmiştir. Bu teşebbüse girerken ilk teminatı diktatörlerden almak is- temesi de diktatörlerin tecavüzcü ol- in inandığını göstermekte- ir. Hulüsa, Amerika Cimhurreisinin bu teşebbüsü demokrasi tarafından takdir edilmekle kalacağa henziyor- *a da daha geniş bir kabul ile karşi- lanacağını ummak ta isteriz. KISA HABERLER i İnanan amana Prag civarında Kbery sikeri havs Meydanında tâyyare kazası olmuştur. Bir Çek tayyaresi yere düşmüş ve mü- Pettebatın: teşkil eden Öç Alman zabiti Bimüştür. © Bülçar İlâhiyat faktiltesi talebesin- den 50 kişilik bir grup, dür Bolgrada gel- Mlştir. © Beynelmilel asri musiki cemiyetinin YI nel festivali 20 memleketin işlirekile dün akşam Varşovada merasimle açılmş- ir. -. © Daimi afyon merkez komitesi, Mil- İetler Cemiyetinde 38 inci içtima devre- #inl açnuytar. hekleri Bi re Sie) Mn TAN N HABERLERE SURİYE D E Vataniciler Grev İstiyor Dükkânlarını: Açanlar Tehdit Altında Halep, 15 (Tan Muhabirinden) — Suriyede anarşi devam etmekte ve Halepte bazı dükkânlar açılmışıa da Vatani Parti dükkânların aşanları mühteli? vesilelerle tehdit ve halkı greve teş- kânından bazı şahıslar olduğu halde, dün buraya geldi ve halk: büyük ca- mie davet ederek bir nutuk söyledi. Cabiri bu nutkunda: “İstiklâle ka- vuşmak için bir çok zahmetlere kat- lanmak ve sabretmek lâzım geldiğini greve devam edilirse fakirlere yar- dım yapılacağını, söyledi. Fakat ca- mide bulunan vatan! aliflerin- den Kâmil Henana Cabiriyi şiddetle protesto etmek istedi ve iki taraf a- rasında camide şiddetli bir arbede başladı. Bu sırda Kâmil Henanu, muhtelif yerlerinden yaralandı. Ca- miden çıkarken de Henanunun üze- rine vataniler tarafından tabanca ile ateş açıldı. Vaka yerine gelen zabı- ta iki tarafı güçlükle ayırabildi, Vatani muhaliflerden eski Maliye Veziri Şakir Nimet Şabani de bu sa- bah Şamdan buraya gelmiştir. Şakir Nimet muhalefet erkât temaslar yapmaktadır. * Ali komiserlik kararile Lâzki muhafız Alevi Şevket Abbas tayin edilmiş ve yeni muhafız dün vazile sine başlamıştır. Bu münasebetle Lâzkiye Fransız ve Alevi bayrakları İle donatıldıştır. Vatâniler, bu hare- Liverpolde Yine İnfilâklar Başladı Liverpool, 15 (A.A.) — Gece bir telefon kulübesinde bir infilâk vu- kubulmuştur. Kulübe, tamamile ha- Tap olmuştur. Kulübe civarında bu- lunan bir kadın yaralanmış ve has-| #aneye kaldırılmıştır. Polis, suikastten biraz evvel kulü- bede görülen bisikletli bir adâmı a- ramaktâdır. Başka bir telefon kulübesinde bir bomba daha bulunmuştur. Bir polis memuru bombanm kapsülünü vakti- le çıkarmıya muvaffak olmuştur. —— — Kredi Fonsiye Tahvilleri Çekildi Kahire, 15 (A.A.) — Yüzde 3 fa- izli ve ikramiyeli Mısır Kredi Fon- siye tahvillerinin bugünkü çekilişin- de: 1903 senesi tahvillerinden 743874 numara 100 bin, 1911 senesi tahvil- lerinden 2628 numara 50 bin frank kazanmışlardır. geren kek Yeni Irak Kralı o “ Irak Kralı Birinci Gazinin bir otamobil kazası neticesinde öl- mesi üzerine altı yaşındaki kü- çük oğlu Faysal, İkinci Faysal namı ile Kral ilân edilmiştir. Re- simde yeni Irak Kralını görü- yoruz. Şarki Erdün Başvekili Şehrimizde Geçenlerde Londrada toplanan Filistin konferansma iştirak eden Şarki Erdün Başvekili Tevfik paşa dünkü ekspresle şehrimize gelmiştir. Bugün Toros ekspresile memleketi ne dönecektir. Tevfik paşa konferans etrafında dün Perapalasta kendisile görüşen bir muharririmize şu beyanatta bu-, lunmuştur? “.- Londra konferansından müs- bet bir netice alınamadı. Çünkü müzakere mevzuu olan İngiliz tek- liflerini ne Araplar, ne de Yahudiler kabul etmişlerdir. Konferans bu su- retle akim kalınca İngiliz hükümeti birinci tekliflerini #âdil eden ikinci bir teklif daha vermiştir. Bu teklif- ler halen Mısırda toplanan; Mısır, Irak, Hicaz hükümetlerile Filistin Arapları mümessilleri ve Yahudileri temsil eden Döktor Vaysman tara- | ileri sürdüğünü, bugünkü meşgale İ Mi | kabul edildiği takdirde diğer tarafım Cevap Arnavutluğun Londra Çekilme Kararı da Roma, 15 (Hususi) — Kont Ciano. | bugün, söylediği bir nutukta, Mister Chamberlain'in geçen perşembe söy-| lediği nutka cevap vermiş, onun, anlattığı vakaları tahkik etmeden ler arasında tarihi de unuttı unu, çünkü İtalya - Arnavutluk hâdisel rini geçen perşembe ve cuma günkü hâdiselerle anlamanın mümkün ol madığım söylemiş, daha sonra İngi- liz - İtalyan anlaşmasını bozan bir bâdise vuku bulmadığı. noktasmda r Chamberlain ile beraber oldu- ğunu söyliyerek İtalyanm anlaşma- lara en büyük ehemmiyeti verdiğini ve bunları tatbik ederek ve bütün hükümlerine riayet ederek bunu is- bat ettiğini anlatmış, daha sonra İs- panyadaki İtalyan gönüllülerinden bahsederek Avrupa medeniyetine en büyük hizmeti ifa eden cesur lejyon- ların Madrit sokaklarında yapılacak memleketi etmiştir. Ciano, İtalyanın o Arnavutlukt menafiinin mahiyettı söz götürmez lin ortalığı kasıp vuran Zogo oligarşisini ortadan kal- dırmak için yapıldığını Arnavutiu: ğun bu işgali kendiliğinden İstedi ve Kral Zoğonun müahedenin tâdili hususunda wuku bulan teklifi reddet tiğini, mukavemet | gösterenlerin gayri memnunlardan müteşekkil bır ——— ——— Şarki Erdün hükümeti namma bu tekliflere karşı mütaleamı tehriri 0- larak Misir konferansına verdim. Kanaatimce ikinci teklifi Filistinden başka diğer Arap devletleri mümes- silleri kabule mütemaylldirler, Fi- listin meselesi üzerinde nihai karar Mısır konu (nda (o verilecektir. nferans kararı Filistin o Arapları veya Yahudilerden birisi tarafından muvafakatine bakılmadan İngiltere hükümetince derhal tatbik edilecek- tir.” * Kahire, 18 (A.A.) — Resmi Mısır mahfillerinde gösterilen ketimiyete rağmen siyasi Kahire mahfillerinde Filistin konferansın bir anlaşma £- edilmektedi, ; le neticelendiği bay Bu anlaşma ile devlet olarak ilânı için konulan müd- det 10 sene olarak tesbit edilmiştir. Mısırın Londra sefiri müzakerele- Tin neticelerini Ingiltere Hariciye Ne zaretine bildirmek için geleck pazar fından müzakere edilmektedir. Ben günü Londraya hareket edecektir. | Kont Ciano Chamberlaine Verdi Elçisi, Yeni Rejimi Tanımıyor, Tiranın, Milletler Cemiyetinden Muteber Sayılmıyor grup olduğunu söylemiş, daha son- ra Işgalin Yugoslavyayı zerre kadar tehdit etmediğini anlatarak dem>k- rasilere hücum etmiş ve mihverin İtalyan dış siyasetinin temeli oldu- unu anlatmıştır. Arnavutluk tacını Italya kralına takdim etmek üzere gelen Arnavut hiyeti askeri merasimle karşılanmış, ve Sinyor Mussolini tarafından ka- | bul edilmiştir. Londra sefiri Tiranı tanımıyor Arnavutluğun Londra ssfareti, bu gün şu tebliği neşretmiştir: “Tiran Hariciye Nazırı, 13 nisan- da Arnavutluk sefaretine bir telgraf çekerek Tirandaki sözde millet mec- lisince ittihaz edilen kararları bildir- | miş, bir hükümet kurulduğunu haber vermiştir. 15 Nisanda Londraya ge- len bu telgrafa Arnavutluk sefiri şu cevabı vermiştir: “Tiranda ecnebi tahakkümü altın- da kurulan rejimi ve hükümeti tanı- maktan imtina ediyorum.” * Cenevreden bildirildiğine göre, ye- »jni Arnavutluk sefiri Cerlaci'nin Ar- navutluğun Milletler: Cemiyetinden çekilmeğe karar verdiğine dair gön- derdiği 13 Nisan tarihli telgrafa ce- vaben Avenol, kendi cevabile birlik- $e malümat husulü zımnında cemi - in azası olan devletlere gönderdi- $i bu tebliğin muteber olup olmadığı hakkında bir'Karar vermeğe salâhi- yettar olmadığını bildirmiştir. Mareşal Goering'in ziyareti Roma, 15 (A.A.) — Mareşal Gö- ring. bu sabah Panteonda kral ikinci Victor Emanuel ile birinci Humbert) in mezarları önünde eğilmiştir. Mu- | maileyh bundan sonra meçhul aske- rin mezarı ile faşistler namına dikd- len heykeli ziyaret etmiştir. Mareşal, faşist partisinin sekreteri Strace tarafından kabul edilmiştir. Öğle zamanı Göring ile refikası Gu irina! sarayina giderek hükümdarlar tarafından kabul edilmişlerdir. Z Solya, 15 (A.A.) — Bütün muha- lif mebuslar hükümetin harici siya- seti hakkında bir istizah takriri im- zalayarak parlâmentoya tevdi etmiş- lerdir. italyada askeri hazırlık Daily Telegraph gazetesinin İtal- yadan öğrendiğine göre, askeri ha- zırlıklar faaliyetle devam ediyor. Napolide asker sevkiyatı için bütün hususi otomobillere ciheti askeriye- ce vaz'ıyet edilmiştir. POLONYA TAHŞİDAT YAPIYOR: Son gelen İngiliz gazeteleri, Polonyanın Alman hududunda tah- şidatını haber veriyorlar ve hududa sevkedilen motörlü kıtaatı gösteren bu resmi neşrediyorlar, ELEK Zorbanın Sonu Yazan: B. FELEK ir İlkbahar arifesi idi. Kış bi kılmış soğuk bir misafir gibi eteğini çekmekte, bahar da nazlı bir dost gibi ancak uzaktan seslenmekte olduğu günlerden biridi idi. Palto ağır, ceket hafif geliyordu. Bir hava alalım dedik, şöyle Me- idiye köyünün kır kahvelerinden birine oturduk. Herkes güneşin yaldızlarından dü- ğün evinde para kapışır gibi hisse almak için kendini güne vermişti. Ortada bir kaç küçük çocuk koşuşu- yor, bir iki genç kız gülüşüyor, bir kaç aile sessizce konuşuyordu. Yani rahat bir yer ve asüde bir gün id Bir aralık civarda oturduğunu son- radan öğrendiğimiz kılığı, kıyafeti ve hal ve tavrı pek zarifane olmiyan orta yaşlı birisi kahvenin bahçesine girdi. Tek masalardan birine otur- du, eliyle masaya vurarak: — Kim bu kahvenin sahibi? diye bağırdı. Çırak geldi, — Sen kahveci misin? diye sordu. Çocuk çekinerek: — Hayır! Ustam var. — Ustanı çağır! Sen çek! Baka- am. Çocuk süklüm püklüm kahveye döndü. Yaşlıca bir adam olan kah- veci geldi, — Buyurun! — Ne diye müşterilere bakmıyor- un! — Affedersiniz. şındaydım. — Bana bir nargile! Bir de şekerli kahve... Köpüklü olacak. Biraz sonra kahve geldi, Nargile de beraber. Haşin müşteri kahveye bir bak» tıktan sonra tepsiye elinin tersiyle bir vurdu, Fincan yere düştü; kırıl. dı. Tepsi çamur oldu. — Böyle bulaşık suyu gibi kahve istemem. Ben köpüklü kahve İste- rim, Diye bağırdı. Biçare çırak koşa- rak içeri girdi. Hep anladık ki: herif zorba. Doğrusu bir belâ çıkarmasın Pei seslerimizi birer perde aşağı al- E İçerde ocak ba- la bir çekti. Vay anam vay... Gur, gur, gur!. Sanki kazan kaynıyor!., Dumanı da bir üfledi ki, /lokomotif İslim bırakıyor sanırsınız. Az sonra genzini temizledi. Ve ya- nındaki masadakilere bakarak yere hızlıca bir tükürdü. Ne diyeyim!,. Muttasıl civarını rahatsız edecek şeyler yapıyordu. Geyiriyor, tükürüyor, genzini te- mizliyor, burnunu karıştırıyor... Ve bizi tedirgin edip duruyordu. Hava güzel, güneş ılık ve yer asü- de olmasa hep bırakacak, gidecek tik! İkinci defa kahve geldi. Ve bu s6- fer asıl kahveci getirdi. Temiz bir fincanda köpüklü bir kahve. Yanın- da bir bardak ta berrak su, Beriki aldı. Bir yudum içti, Kah- veci bekliyor. İçmesiyle tükürmesi bir oldu. — Bu ne biçim kahve be? — Ne olmuş, bayım? — Ben şerbet istemedim, kahve istedim. — Affedersiniz. yım. Doğrusu kahvecinin sabrına şaş- tık. Eğer yanımda başkaları olmasa çoktan herifle maraza çıkaracaktım. Aradan çok geçmeden orada oyun oynıyan çocuklardan birinin çembe- ri bizim hoyrat müşterinin ayağına takıldı. Beriki hiç fütur getirmeden kaba ve nalçalı kundurasını çembe- rin üstüne bastı, Çocuk çemberi çe- kiyor, herif ayağını kıpırdatmıyor. Öteden bir ihtiyarca kadın: — Ayol! Çocuğun çemberini ver- sene! Diyecek oldu. Beriki hemen: — Kes sesini! Kocakarı! Sen işi- ne bak! Dadısı mısın piçin? Diye harladı. Aman Allah! Deli olacağım. Der- ken bir küçük fino köpeği sokulup ayağını koklıyacak oldu. Ona bir ei vurdu. Köpek beş dakika in- Bir daha yapa- Oradaki yavrulardan birinin lâs- tik topu —aksiye bakın'— Herifin nargilesinin üstüne düşüp lülesine çarpmaz mı? Vay efendim! Sen misin nargileye (Devamı 8 nöide)