11 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

em 11-44-99 ZARI Gündelik Gazete > TAN'ın hedefi: Hal de, fikirde, herşeyde temiz, (dürüst, samimi olmak, o karlin gazetesi olmıya çalışmaktır. ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1 Sene (2800 Kr. 6 Ay 1500 400 , 3 Ay 80 150 , 1 Ay 300 , Milletlerarası posta İltihadına dahil için abone 1400 Kr. 750 , olmıyan memleketler bedeli müddet sıresiyle 30, 16, 9. 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 O kuruştur. Cevap için mektuplar 10 kuruş” Mk pul ilâvesi lâzımdır. KALİ İM Nİ Hariçten Görünen Türkiye ili Şefin o Cümhurriyasetine geldiği gündenberi bütün nu- tuklarında ısrarla üzerinde durduğu noktalardan biri de milli birliğin kuvvetlenmesidir. O, bu birliği tesis için eskiden şu veya bu vesile ile hizmetlerinden istifadeye lüzum his- sedilmeyen bütün vatandaşları da vazife başına çağırmış, elbirliği il çalışılmasını istemiştir. Milli Şefin bu daveti, bütün mil- leti onun etrafına toplamıştır. Görü- nen manzara bütün dünya milletle rini kıskandıracak kadar yüksek ve güzeldir. Bu manzaranın hariçten nasıl gö- ründüğüne bir misal isterseniz, ya - kın şark memleketleriyle meşgul 0 lan “İngiltere ve Şark” mecmuasın- dan aldığımız şu parçayı okuyunuz: “Türkiyede ayrılık yoktur, Ge - rek harici ve gerek dahili siyaset- te millet müttehit ve kuvvetli - dir. Gerek dahili inkişafta, gerek harici siyasette 'Türk milleti müt tehit , bir. cephe arzetmektedir. |; Türkiyede ayrılık vücuda getir mek isteyecek herhangi bir dev- let için muvaffakıyet ümidi yok - tur. Çünkü, Türk milleti ne iste- diğini müdriktir, ve istediğine doğru yoldan şaşmadan yürüye - cektir. Atatürkün ölümündenbe - ri, bazı ecnebilerin tahminlerine rağmen, Türk milletinin iradesin- de küçük bir zhaf hissedilmemiş - tir.. Bilâkis Türk milleti yeni Şe- fi etrafında bir kaya gibi kuvvet- lenmiştir.” Memleketimizin hariçten bu görü- nüşü göğüslerimizi iftiharla kabari- sa yeridir, Hele dünyanın bu keş mekeşinde, bu. hercömerç devrinde Türkiyenin bütün milletlere örnek 0- lacak bir birlik manzarası gösterme si bizim için övünülecek bir hâdise - dir. * Harp Geliyor Her taraftan gelen haberler, har- bin süratle yaklaşmakta o olduğunu bildiriyor. İnsburgda Alman, İtalyan, İs - panyol ve Japon erkânıharbiyeleri bir haftadanberi başlamak üzere o - lan cihan harbinde totaliter devlet - lerin takip edeceği askeri plânları hazırlıyorlar, Almanya bütün hudutlarında tah- şidat yapıyor. Koridoru, Romanyayı ve Yugos- lavyayı istilâ için mütemadi surette asker sevkediyor. Göbels şark mem- leketlerinde propaganda © teşkilâtı yapmakla meşgul, İtalya, bir Akdeniz harbine ha - zırlamıyor. Londra ve Pariste siyasi faaliyet- lerin yanında askeri istişarelere de ehemmiyet veriliyor. Polonya iki milyon askerini silâh altında bulun- duruyor. İngiliz O donanması (Akdenizde İnaliyete o geçmiştir. Yunan sa * hillerinde himaye teşebbüsüne giriş- miş bulunuyor. Hülâsa Avrupanın her tarafmda hummalı bir harp hazırlığı var, Si - nirler gerilmiş bir haldedir, Ufak bir kıvılerm dünyayı ateşe verebilir. Binaenaleyh harp bütün haşme- ti, bütün dehşetiyle ufukta görünme- ğe başlamıştır. Dünyayı büyük âfe - tin sarması zamanı uzak değildir. Bu harita, büyük bir harp çıktığı takdirde iki cephenin ne nisbette kuvvetli olduklarını gösteriyor. Harita üzerindeki izahat arada mukayeseler yanmanıza Bir Harp Halinde İki Cephenin Kuvvetleri vrupada vukubulan son hâdiseler, iki cephenin kuvvetlerini yeniden ölçmek için zemin hazırlamıştır, İki cephenin bir tarafında mih- ver, diğer tarafında İngiltere ile Fransadan fnüteşekkil An- tant ile bu iki imparatorlu - ğun kuvvetleri bulunuyor. Şa imparatorluğunun em büyük kuvveti onun eş- siz, sayılabilecek mali kaynakları, iptidai madde hazineleri, zengin ticareti, ve sonsuz sayılabilecek in san kuvvetidir, Ağni imparator - luğun zaf, dünyanın her tarafına dağılmış olan her imparatorluğun Zâfıdır. Fakat İngiltere, tali ve mu - kadderatının denize bağlı olduğu- . nu çoktan anlamış, ve dünyanın en büyük donanmasını İnşa etmiş- tir, Bugün onun donanması, Al - man İtalyan donanmalarının iki mislidir. İngiliz üslerinin bir kıs - mı hasmin bombardıman edebile- ceği yakınlıktadır. Sonra bu do - nanms Akdenizi gözetlemek, U- zak şârktan ayrılmamak mechuri- yelindedir. Bununla beraber İngil- terenin inşa ettiği ve işa etmekte olduğu donanma şimal denizinde Alman donanmasını durdurabilş « cek vaziyettedir. Şeiterenin hava kuvveti de yakın zamana kadar, zayıf - caydi. Fakat bu zâfın artık telâfi edilmiş olduğuna inanmsk müm - kündür. İngiliz tayyarelerinin sa- yısı bir sırdır. Resmen malüm o - lan sayı, onun 1750 ilk saf tayya - resi, 500 denizaşırı tayyaresi ve beş yüz deniz tayyaresi bulundu - Budur, Bunların hepsi 2750 tay - yare eder. İngilterenin bunlardan başka bir çok ihtiyat tayyareleri bulun - maktadır. Ve bunlar 1200 ile 3000 arasında tahmin olunuyor. Sonra İngillere verim kuvvetinin azami haddine yarmamış olduğu halde her ay 350 ile 500 arasında tayya- re imal etmektedir. Onun tayya - recilerinin sayısı 1937 sonunda 68 binden ibaret oldukları halde bu- gün bu sayı 100 bine varmıştır, Fakat İngiliz ordusu hâlâ za « yıftır. İngiltere Harbiye Nazırının geçenlerde İngilterenin Fransa - ya on dokuz fırka, yâni 500 bin ki- şi gönderel ğini söylemesi, İn- giliz ordusunun bir hayli kuvvet- lendiğini gösteriyor. Daha sonra İngilterenin vatan müdafaası or- dusunu iki misline çıkarması ise harice gönderilecek kuvveti de iki misline çıkarmağa sebep olacak - İngilterenin bir adım daha ata- rak mecburi askerlik usulünü tat- İHANSON imkân vereceği gibi, asağıdaki yazı İle de karşılaşlırıp bir mümkürdür, e izi rsi BALDWİN (NEWYORK TAYMİS MUHARRİRİ) bik ödip etmiyeceği henüz değildir. İngiltere hazırlıklarını iyice te- kemmül ettirmiş olduğu ve uzun bir harbe dayanabilecek bir vazi - yete olduğu halde birden bire bü- yük bir gayret sarfedecek, yahut basim tarafından ansizm vukubu- lacak bir harekete karşı gelecek vaziyette değildir. belli yan askeri kuvvetleri ise ani ve seri hareketler i- çin hazırlanmıştır. Bu kuvvetler kısa sürecek bir harp için gayet mükemmeldir. Almanya, son fü - tühatını sağlamlayıncaya kadar İk tasadi sıkınlı çekeceği için, uzun sürecek bir harbe girişmek onu fena halde hırpalayacaktır. Alman donanması İngiliz do » nanmasi ile deniz üstünde karşı - laşamaz, Almanya, deniz kuy- vetlerini Şimal denizi ile Baltık denizi arasında ayırmağa mecbur olduğu için bu da onu İngiltere ile karşılaşmaktan alıkoyar. o Alman donanması, Baltığı kontrol altına alacak kadar kuvvetlidir. Fakat bu donanmanın Şimal denizine çık ması, ancak izaç vazifesi görmesi için yarar. Almanyanın hava kuvyeti dün- yanın en mükemmel hava kuvveti sayılıyor. Onun kaç teyyareye $a- bip olduğu belli değildir. Fakat o- nun 350 İlk saf tayyaresi bulun - duğu, bunlardan başka © 1500 ile 6000 arasında ihtiyat kuvvetine malik olduğu söyleniyor, Alman fabrikalarının 1000 ile 1200 tay * yare çıkardıkları anlaşılmakta - dır. Almanyanın ksra kuvvetleri de yamandır. Onun bütün bu kuvvete leri kendi hududu içinde teksife muktedir olması da, herhangi nok- taya karşı kati darbeler indirmesi. ne müsaittir. İhtimal ki Almanya- nın terbiye görmüş ihtiyat kuv « vetleri Fransanınkinden daha a? - dır, Belki de Almanyanın mühim- matı da Fransız mühimmatı dere- cesinde değildir. Fakat belki de 2 milyona varan nizami ordusu, çok mükemmel bir vaziyettedir. Pena ordusunun halen dün- yadaki en mükemmel ordu olması, Fransanın Maginot hattı - ni inşa etmiş bulunması, Belçika- mın bir sürü tahkimat yaptıktan başka küçük, fakat çok kıymetli ordusunu hazırlamış olması, İn - giltereyi, Almanya ile bir müca - dele vukuu takdirinde çok mühim güçlüklerden korumaktadır. Çünkü Almanya, Belçika sahi- Tini ve Fransanın Manş üzerindeki limanların: kolaylıkla zaptedebil - diği takdirde İngiltere tam mana- #ıyle bir felâketle karşılaşırdı. Fakat Fransa, dünyanın en müthiş tahkimatını vücuda gelir- miş bulunuyor. Fransanm seferi ordusu İse 800.000 kişiden müte - şekkildir. Bu kuvvetin yüz veya yüz alt- miş bini Şimali Afrikadadır. Bu yüzden asıl Fransada bulunan kuv» vet altı yüz binden fazla değildir. Bazı müşahidler, Fransızlar, bir harp vukuunda yüz - yüz yirmi Alman fırkasına ancak altmış fır- ka ile mukavemet edeceklerini söy lüyorlar, Fakat bu vaziyet, harbin mahi- yetine bakar, Çünkü Fransa, İtal ya ve İspanya hudutlarına da as- ker sevketmek mecburiyetindedir. Fransanın talimli ihtiyat kuv - veti beş, altı milyon tutuyor, Bü - yük harbin başladığı sırada bu kuvvet, 4 milyondu ve bunların bir buçuk milyonu güzide askerdi. Bugün Fransa iki , iki buçuk mil yon talimli askeri derhal cepheye çıkarabilir. Almanya. iki cephede harbettiği takdirde Fransa onu karşılâmağa hazırdır. Zamanla fai-| kiyetin daha çok (nüfuslu olan Almanyaya geçmesi beklenir. * Fransanın nazarı dikkatini cel pelmesi icabeden diğer bir nokta İtalyadır. İtalya ise yedi sekiz mil fikir edinmek yon talimli asker çıkardığını söy- Tüyor. Bunu bir mübalâğa sayarız. Fakat İtalyanın bir buçuk, iki mil yon asker çıkarması mümkündür. Sonra İtalyanın küvvetli bire filo- $u vardır. Deniz kuvvetleri içinde tahtelbahirleri ve torpitoları mü - him bir kuvvet teşkil eder. O halde iki muhasım kuvvetin çıkaracağı kuvvetler şunlardır: Mihver İnpilizve devletleri Fransiz Nizami ordu 1.680.000 1.190.000 “Talimli ihtiyat 7.230.000 0.125.000 Harp tayyereleri o 12.000 7700 Deniz kuvvetler zi tonajı 1.180.000 2.848.000 Yesiterenin kenetele ve ran sa ile birleştirmek istediği devlet Rusyadır. Rusya son dere - ce küvvetlidir ve bugün muvaze - meyi elinde tutmaktadır. Nizami ordusu bir zamanlar 1,250.000 ile 1,300,000 arasında iken bugün bu ordu 3 milyonluktur. Sonra Rus - yanın ihtiyat kuvvetleri milyon- larla sayılır. Diğer milletler içinde en mü » himleri Lehistan, Belçika, Yuyos- lavya ve Türkiyedir. Romanya İk- tısat bakımından çok mühimdir. Lehistan, bir hayli kuvvetlidir. Almanlar o Yugoslavları, Büyük Harbin en iyi muharipleri sayı yorlardı. Türk ordusu, tamamıyle modern bir ordu olmuştur. Harp ilâhnın elindeki terazi, halihazırda mütevazindir. Vaziyet iki cephenin birbirine cephe hari- cinde temin edeceği vardıma hakı- yor. Aksarayda Bu sene Mahsül İyi Olacak Konya Aksarayi (TAN) — Bura- da.artık bahar gelmiştir. Mahsulün çok iyi olacağı söyleniyor. Halkımız fidancılığa ve meyve - ciliğe gittikçe merak sarmaktadır. Alâkadar resmi makamların bu hu - susta halkımızı irşat ve tenvir etme- si zarureti görülmektedir. Yeni merak karşısında, kavak ye- tiştirme isteğinin yavaş yavaş sön - düğü de müşahede olunmaktadır. Aydında Yeni Bir Yol Yapılıyor Aydın. (TAN) — Belediye, şeh- rimizden Topyatağına çıkan yolun Sanat mektebine kadar olan kısmını açtırmağa ve yaptırmağa başlamış - tır. Yolun Iki tarafına set de yapıl - maktadır. Bu yolda, Sanat mektebi yapıcı- hk talebesi de egzersiz yapmakta dır. ERİ Negüsten Zogoya Mektup İstinsah eden: Sabiha Zekeriya A ziz kardeşim, Başına gelen felâketi Yeni dünyada haber aldığım saman, taht acısını bir daha duydum. Sadık te- beam akına uğradığı zaman, ben de senin gibi bütün medeniyet dünyası» na hitap ettim, Milletler Cemiyeti” nin kürsüsünden mazlum milletimin hakkını müdafan ettim, Benim omuzumu okşadılar, saka- lumı sıvazladılar, yirminci asır mes deniyetinin böyle bir hareketi haz- medemiyeceğini söylediler, Medeni - yet bunu hazmetti mi, etmedi mi bil- mem, fakat İtalya Habeşistan mü- kemmel surette hazmetti, Avusturya felâkete uğradığı za « man felâket arkadaşım Şuşning benim gibi çırpındı, sağa baş vurdu, sola baş vurdu.. Medeniyet dünyask arametle homurdandı, ırkları bip kardeştirler, beraber oluversinler dex diler, gectiler, İspanyada harp başladığı zamam Delvayo Milletler Cemiyeti kürsü sünde yanık yanık bağırdı... Bu da- hili harp değildir, bu bir istilâ har- bidir, İspanyadaki çarpışma bir ci. han harbinin başlangıcıdır. Biz bura» da cihan sulhünü kurtarmak için harbediyoruz, bize yardım edin”? dedi... Sizi kızıllar dediler, sonunda İspanya ile beraber Cebelitarıkı İtal. yaya peşkeş çektiler. Biz hiç bir memleketin dahili işlerine karışma yız deyen, ademi müdahale komisyos nu şimdi iki eli böğründe, arslanım ağzma kocaman lokmayı soktuk da yine doyuramadık diye dövünüp dur ruyor, Çekoslovaky: a yürüyüş başla 5 İdiğı zaman, Benes cıyak eryak bağır dı, Çek hudutları sulhün hudutları. dır, gelin elbirliği ile koruyalım, Me- deniyet dünyası Münihte baş başa verdi, Ezop filozof gibi tatlı dille her iş hallolunur sandılar Benesin yatıştırmak için bromür içirdiler, çok değil, küçücük bir ameliyat de- diler, Südet mıntakasını kestiler. Be- nesin eline pasaportunu verip bahri- muhitin ötesine aşırdılar. Bu Yeni Dünyada kendisine demokrasi kah- ramanı diye yapılan ihtifali gördü Züm saman kıskanmadım desem yas lan olur. Afrikada ipek şemsiyemin altında, tahtımm üstünde, cariyele - rimin arasında geçirdiğim günler ak- ıma geldi de, gözlerim sulandı. Neys di o günler... İtalya İspanyadan askerlerini çe» kecekti, çekmiyecekti diye konuşu — lurken, iki buçuk sene şövalye gibi. dövüşen İspanyollar sıfırı tüketti - ler, Azanu Parise, Negrin Tunusa, kumandanların her biri bir hucağa gil yavrusu gibi dağıldılar. Medeni « yetin kılı bile oynamadı. Çekoslovakyanın ayaklarına zin «ir, Macaristanın göğsüne svestika, Romanya anbarlarına kilit, Memelin boğazına esaret halkası vurulduğu zaman medeniyet dünyası çığlığı bastı, Haykırışları duyan bir kızılca kıyamettir kopacak sandı. — İhtiyar medeniyete bir kaç damla validol. koklattıktan sonra sinirleri sükün buldu. Buhran da geçti. Şimdi senin ülkene kartal kanat- larını erince, kurdun ağzına düşen kuzuya acır gibi, vah yavrucak diye bağırıyorlar. Aldırmı Medeniyet dünyasının ayağı suya erdi amma, İş işten geçti... Şimdi onlar kozlarını paylaşa dursunlar... Biz kendimize bakalım. Kaçtığma çok İyi ettin. Medeniyet dünyasına güvenip de tatlı canına kıymanın ne manası var? Olan oldu. Bu akibet, bütün kralları bekleyen akibettir. Kadere ne des nir?! Kardeşim Zogo, Şimdi benden sana bir kral nasi- hati, Ben burada, Holivutta filim çe- viriyor, iyi kötü geçiniyorum. Stüd- yoda sana da bir iş bulabilirim. Sen fotojeniksin de, Biraz sonra buraya bir krallar, kamandanlar, diplomatlar bücumü şlayacak. Burada işler kapanma - dan sen tası tarağı buraya atıver. Artık Holivutta, Martha Egertler, Con Krayfortlar, Emil Yaningsler hapı yuttular, Şimdiden sonra Holi — vudun yıldızları biz olacağız. Salta- “Lütfen saufavı esririnizi 1