1 Temmuz 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 11

—- 1-7 ı 5 A 5 N AUÜ ÜÜÜAÜAÜALÜÜRAA a WAZAAA N AAA AAA a * AUAUA A AAA AAA GA ARAP SAA AAA WARAAARAMAMARA 4 ' Niçin Kendimize Saygı Göstermiyoruz ? | Ez Ne * .. Hıçi bizim san'atkârlar yetiştiren öyle büyük mekteplerimiz var ki yancılar onları gezerlerken içlerinde rastladıkları genç istidatlara hayret ve Sultatget parkında ne za- man $öykr dolaşmak istesem | eya gu ısim abidesinin önün den geçt olsam içimde bir yerin “Ge diye yandığını duyarmmıza bunlardan birine © çolak yşer Vilhelmin kon- | dürdüğümeyi ve diğerine | mel'un Leşadüfün — musallat | ettiği O € bicili, soğuk, Kano nikayı Dlişji benimseyeme - mişimdir. her zaman büyük | bir hayrtkendi kendime so - | rarım: “— Hüöşesinde bir tarih yapmış Lehrin, her tarafını bir başka,ış şahlanışile göze vuran bihrin en büyük mey danlarındırinde nasıl oluyor da hâlâ; İn meziyeti " yünük yıl çalıştıl Şonra bir harp kay betmekle âça edilebilen ve iktidar Münde bulunduğu za man, zekâ yalnız, bizden ev Yapıy | cak ve bütün hatlarile gözlere velki neslinanyanın emrinde bir Parya isiinü haline sok - mak için imiş olan bu Kay- Serin âbidi. tahammül ede - biliyoruz? AB“““ 56 müzeye koymalı YIZ; Ve onü,. de görecek olan lara şöyle 1.yhayı da okut - mı_.lıByxı h a Hseer Dlüli muslihane ile m.'l'ş'melsline sokmak iste dıg!. O'ma*nparnıorluğunun payitahtm& yi , bir garp hü- kümdarının ( gizi bir abi - dedir ki, mipi) 'Türkiye Cu - muriyeti Mimmleke olmak ihti malini bu t v gaN ebedi - yen defetmi gi çi icin sökü - Tüp burayakı hükümdar ta- Bti ğ takdir ile bakarlar. ,, butlarile Firavuan — mumyaları arasına nakledilmiştir.,, Ve sonra Türk kurtulüş kav gasmın baş kafalarını olanca heybet ve şiirlerile canlandıra - Türk kurtuluşunun — yabancı saldırışları kahredişine tarih huzurunda şahitlik edecek bir #bidenin yapılmasını, tunçlarla boğuşmasını bilen ve somakiler le mermerlere bütün bir dev - rimin heyecanını duymuş olma ları lâzım gelen Türk mimar ve heykeltraşlarına empoze edece . ğiz, Bu neslin ve gelecek nesille - rin sanatkârları mekteplerde yal Hız teknik imtihanlar vermek - le bize kendilerini beğendiremez ler, bütün bir dünyayı sar sa Sarsa, sersemlete sersemlete dirilmiş olan bir milletin epoye sinden heyecan duymuş olduk - larını da ispata mecburdurlar ve sanırım ki, Kanonika'yı gölge - de bırakabilecek yüz eserle ve derhal isbat edebilecek vaziyet- tedirler de... O zaman Kanonika'yı da Kay ser Vilhelmin yanına gönderme nin saadetini de duymuş olaca ğız. « , Beş yüz yıl evvel Mısırda Ma ristan darüşşifasının sertabipli- ğini yapmış olmak, Türk tıibbı - na beş yüz yıllık bir ilim şerefi vermektir. Böyle bir meziyetin Cumuriyet Türkiyesinde takdir görmemesine imkân yoktur ve bunun içindir ki, Maristan has- tahanesi sertabibinin doğduğu Birgi kasabasında bir abide di - kilmiştir. Yine Türk kurtuluş savaşının ilk günlerinde Atatürk'ün gös - terdiği hedefe ilk saldıranlar - dan bir Gökçen efe vardır. ki, kurşunu alnımdan yemiştir. Hâ - tırasını unutturmamak için bir âbide de bunun yetiştiği kasaba ya konmuştur. Gazetelerde bu haberleri oku muş, fakat bu abidelerin resim - lerini görmemiştim. Dün, tesa - düfen (Tan) n resim kolleksi - yonları arasında elime geçmez ler mi? Büyük bir alâka ile gözlerimi diktim. Fakat o anda alâkamdan " —a a anmemi aaeaeream oruz Be Kuzum ? Dünyayı Yerinden — . Gnatarak Tarihe Güzergâh Çizen Kahramanlık — — : —— Merhalelerimizi Göz Onü- —.. M .. | © ne Vurmak mı İstiyoruz ? ' Ş ; Yoksa Maksadımız Devlet Şoselerinin Kilometre Çakm  “Şimali Amerika Birleşik Devlet- lerinin vatandaşları koskoca dağ- ları oyarak “ Vaşington ,, a böyle bir abide yaptılar ,, daha büyük bir hayal kırıklığı - na uğradım. Zira, ne bunların ne de köskoca bir zarfr doldu - ran Anadolu şehirlerindeki Cu- Muriyet âbidelerinin (1) âbide- ye benzer tarafları yoktu. Bunların hemen h taşlarından yapılmış boyunda bir takım üstüvaneler di ki, resimlerin üzerinde bile bunları keşfetmek pek güç olu - yordu. Ve bu güçlüğü gönde « —— eee e Dram v a v y Ş kenarlarına Taşları mı aktır ? ren muhabirler de sezmiş olacak lar ki, hemen hepsinde âbidele - rin yerleri birer zarp işaretile gösterilmişti. Hele İsparta âbi- desinin açılma merasmini göste ren fotoğraf garabetile öbürle - rini fersah, fersah geçiyordu.Bu fotoğraf, o zamanki İsparta, İl- bayı nutkunu söylerken almmş tı. İlbay heyecana gelip silindir şapkalı elini kaldırmış ve âbide görünmez olmuştu. © Bir büçük ay evvel Şişli Rum mezarlığını gezmiş ve “Tan”da bazı mezarların resimlerini ko - yarak bir makale neşretmiştim. İstanbulda bakkallık ederek yaşayan bir rüumun hatırasını mermerler, somakiler ve tunç - lar bu kadar heybet ve sanatla gelecek nesillere bırakırlarsa ni çin bu mermefler ve tunçlar ve somakiler bütün bir kahraman lik destanını yarına konuştur - mak için böyle nankör, böyle kı Sır ve bu kadar cimridirler? Hayır... Kabahat bu unsurlar da ve bu memlekette yaşamak için imkânlar aramakla vakitle rini öldüren Türk sanatkârları- nın neslinde değildir. Bu kaba - hat filân ve falan yerdeki şu ve bu hatıranın yaratılması ve can Tandırılması işini başı boş brrak mış olmamızdadır. Bay “S...” veya Bay “K...” fi- lân veya falan kasabanın beledi ye reisi, kaymakamı, firka rcisi, yahut âbideyi kuracak komite - nin başkanı olabilir. Fakat abi - (_lenin plânı, âbidenin kurulaca- B! yer, abidenin üslübü katiyen bu Bay “S...” in inhisar halinde bir salâhiyeti olamaz. | İşte bütün bu zevksizliğin ve | ' sanat zaafının anahtarı bura- dadır. Ben genç mimarlarımızın, gehç heykelcilerimizin bir çok'- ile bu mevzuu münakaşa et - tim. Cevapları şöyle hülâsa edi lebilir: “— Bize her çağrılışımızda, her müsabakaya girişimizde bin liramız vardır, bir âbide projesi yapınız diyorlar, Hiç bir zaman kafamızın bütün ihtiras, duma- Nı ve şehvetile, sanat tadını ala Tak bir eser yaratmamıza fırsat verildiğini görmiyoruz..,, Ve bunun böyle olduğuna ben, âbideler kolleksiyonundaki resimleri gördükten sonra itiraz sız inanıyorum. Ne yapmalıyız? | , Bence mesele gayetle basit - “ Alın size dört tane abide... Gazetelerde telgraf haberleri arasında filân yerde, debdebeli merasim ile, resmi yapıldığı abideler hep bunlara benzer şeylerdir. En alttakine dikkatle bakınız. | Bu İspartanın abidesidir. Vali şapkasımı çıkarıp kolunu kaldırınca abide — | gözden kayboluvermiştir. Artık büyüklüğünün derecesini anlayınız » rını taşlaştırarak, tunçlaştıra -| — Bu sütunlar, 324 damgasını » rak yarma bırakmak işi bir ihti i sas işidir. Bir sanat erkâni har- biyesine (2) vazife olarak yükle tilmelidir. Fakat bu öyle bir va- zife olmalrdır ki, bu erkânı har- biyenin tasvibine uyarak dikilen bir eser beğenlmiyecek br eser olursa bu vatandaşlar yerlerini derhal zevkleri daha ziyade te - kemmül etmiş olanlar geçirilme lidir.,, Zira, dünyayı yerinden tarâak tarihe güzergâh | tir: Memleki ve buği