17 Mayıs 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Kamutay 1935 Yılı Bütçesini Pazartesi Görüşmeğe Başlıyor Bütçe Saylavlara Dağıtıldı. Kamutay Pazartesiden Sonra Hergün Toplanacak SK <e ue e Ü ME — ? LANKARA HUSUSİ MUHABİRİMİZ BILDİRİYOR) Ankara, 15 Yeiplem 1935 mali yılr umumi bütçe Projesi basıldı. Bugün kamutay Üyelerine dağıldı. Kamutay cuü- Martesi toplantısında bütçenin Müzakeresine başlayacağı günü arlaştıracaktır. Karar altna almacak günün 20 mayıs Pazar- tesi olması ihtimali kuvvetli - dir. Bu takdirde pazartesiden itibaren kamutay'her gün topla- Narak, bütçeyi görüşecektir. — Bütçe encümeni, — bütçenin Masraf kısmını 19535011053 İira Ve varidat kısmımı da 195013000 lira olarak bağlamıştır . 1935 varidat bütçesinin 1934 varidat bütçesine nisbötle gös- 'terdiği 11 milyon lira kadar faz lalığın neden ileri geldiğini büt- ş: encümeni Zârbaumdı şöy- izah etmektedir: *“10935 mali yılı için hükümet çe 1934 mali yılr varidatına na- Zaran fazla varidat tahmin edil- Mesi bir taraftan 1934 vafidat tahminlerine nisbetle tahsilâtın fazla olacağının geçmiş aylarda ki hâsılata göre anlaşılmasın - dan ve aynı fazlalığın önümüz- deki mali yıl içinde de umul - makta olmasından ve yüksek meclise sunulmuş yeni kanun Tâyihaları mucibince demir - ve Makuan islihlâk resmine tâbi tu- pılmasından, beyanname- olan mükelleflerin ka zanç ve_ıfgler'g n_ııgırj vergi esa sına müstenit bir mükellefiyet ;ı:kâjjne ü: kılımmasından ileri ge'diği anlaşıldı.,, Masraf bütçesinin tanızimin- de gözönünde tutulan hesaplar €encümen mazbatasında aşağıda- ki satırlarla anlaşılmaktadır. *“Masraf hacmini irada uydur Mak ve her halde bütçe denkli - ğini her işten üstün tutmak hu - Susunda çok hassas olan encü - Menimiz masrafın tahmininde tahsisatı lâzım ve en çok randı- Tnan verecek işler için koymağa bilhassa dikkat ve itina etmiş - o Masraf bütcesi Encümen mazbatasında yeni Masraf bütçesi tahlil edilirken !':ldi-kkıte değer mütalealar kay Unmuştur: “Malüm olduğu veçhile bu - Zünkü devlet ihtiyaçları pek çok tır, Devlet, vatanın selâ- Metini, hak ve ihti - Yaçlarını teminden başka onun ni ddi, manevi kuvvetlenmesi » bay, Yükselmesini, memleketin Yındırlığını arttıracak bir çok ,:ife_leri üstüne almıştır. Asır- Pai ihmal gören ve uzun harp bu &, Sarsılan memlı_kt“m'fd.“ tim!htıyıı; ve vazifelerin g.enışlı- kavramak güç değildir . mapığf'dan başka :uuııhün hak olduk. un istikra- ="' Başka ' emeli olmayan & “Buriyetimiz icin uluslar ara Münasebetlerin nezaketini etlerin biribirine karşı - olan vezini Stsizliklerle silâh GDN artırdıklarını gözi ğ:;ak müdafaa varıul!,şmvıııızı ':'üliı- & en esaslı bir va - "üî: itibarla bütcemizin bugün imi İYaçlara uygun olarak tan Sm ytlinde tahsisat yekünları ",îeıhıliğ olacağı ksıllıyh" Olunabilir, Fakat bu ih - Mbütün şümulile takdir Tzi n ve memleketin ilerle - makta kati kararlar, almış oldu ğu eserlerile meydanda olması- na rağmen hükümet senenin fa- aliyet sahasını irada uygun ola- rak tahdit etmiştir. ,, Fınans teşk Gti Yeni finans teşkilâtınm 1935 mali yılında tatbiki için karşılt - ğı ayrıca temin edilmek suretile Finans Bakanlığı bütçesinde a- çılan husüst — bir faala 500 bin liralık ve devlet sandıkları ara - sına alınamamış ve fakat ulusal ve kültürel hayattaki büyük fay dası açıkça görülmekte bulun- mus olan halk evleri gençlik, spor teşekkülleri, Türk dılx ve Türk tarihi tetkik heyetleri gi- bi müesseselere yardım olmak üzere de Finans — bütçesine 559600 lira tahsisat konmuş - tür, Ekoanomi Ekonomi Bakanlığı teşkilâtı- nın bugünkü ihtiyaçları karşıla yacak derecede genişletilmi: ması ve bu teşkilâtın âli meclisine ait vazifeleri de ifa e- | debilecek bir vaziyette bulunma sı sebebile bu teşekkülün kaldı- rılması muvafık olacağından hükümetle bütçe encümeni ara- sında bu hususta mutabakat hâ sıl olmus ve Başbakanlık bütçe sinden bu teşekküle ait tahsisatı | kaldır üvz kanunu İ rılmı:." m.u_ :ız_eıı: ea Bazı daire bütçelerinde bir kısım ücretlerin arttırılması şek linde görülen zam teklifleri ve bunlara ait tahsisat bu sene için encümence kabul edilmemiştir- Ge ecek sene için Bütçe encümeni mazbatasın - da gelecek sene icin aşağıdaki noktaların hükümetçe tetkik et- tirilmesinin faydalı olacağı kay- dedilmektedir: 1 — Devlet dairelerile hükü- met müesseselerinin devlet mal larmın sigorta sisteminden biri- birine benzemeyen usul ve esas lar takip ettikleri görülmekte ol duğundan bu hususta işlerin ma hiyetine göre muntazam ve umu mi bir usul takip edilebilmesi için hükümetçe İlüzumlu olan tetkiklerin yapılması ve buna dair hazırlanacak kanun lâyiha sınım önümüzdeki yıl içinde ka- mutaya sunulması. 2 — Düyunu umumiye bütçe sine mazbut emlâk ile yurdluk ve uçaklık mukabili olarak ko- nan maaş tertibinin kaldırılma- sını temin için bu maaş sahiple- rine on senelik — istihkaklarına mukabil 1331 senesinde kayıtlı kıymetleri üzerinden arazi veril mesine, 1934 sayılı kanun muci bitice devam edilmiş ise de şim- diye kadar bu işin arkası alına - mamıştır. Bu kanunun tatbikin deki müskülât sebebile bu istih kakların tamamen tediye ve tas fiyesi için mezkür kanuna ek bir lâyihanın hazırlanması hükü - metten temenni edilmiştir. 3 — Menafii umumiyeye ha- dim kazı cemiyetlere yardım ma hiyetinde umumi bütçeye birer mikdar tahsisat konulmakta - dır. 387 sayılı kantın mucibince hü'sümet esasen her nevi cemi - | yetlerin idare ve hesaba ait işle- rini her zaman teftiş edebilece- ginden bu gibi müesseselerden bilhassa yardım görenlerin mu- amelelerinin Finans Bakanlığın ca muntazaman teftişe tabi tu- tulması yerinde bir tedbir sa - yılmaktadır. —. ç 4 — Ötedenberi bir çok daire l- | dir ile bitirmektedir: KM lerde mevcut olan mazbatalar bütçenin maaş ve ücret ve ayrı- ca masraf tertiplerine konan tah sisatla isletilmektedir. Hangi dairelerin matbaa tesis veya işle | tebileceği hakkında bir kanun mevcut olmadığı gibi bu matba- aların tasarruf bakımından kâr- h olup olmayacağı da derhal kestirilemiyeceğinden bunların birleştirilmesi mi, yoksa halile ipkası mr lâzım geleceğinin hü- kümetçe esaslı olarak tetkikile bir kanun teklif olunması fay - dalı görülmektedir . Daire bütçelerinde seferber - lik adile birer rakamsız fasıl a- çılması da aynı lâyihaya konan bir madde ile teklif edilmekte - dir. Bu fasıllara seferberlik hiz- metleri için icap eden tahsisat bakanlar heyeti kararile diğer fasrllardan münakale yapılmak suretile temin olunacaktır. Bütçe encümeni mazbatasını şu çok yerinde olan değerli tak- “Başbakan İsmet İnönünün bütçe denkliğinin ve mali silâ - hının milli müdafaa kuvvetine nasıl bir dayanak olduğunu, memleketin ekonomik yapısına ne kadar büyük yer yaptığımı, her iktisatçı ve maliyociden da- ha derin ve geniş bir surette kavramıs öldüğünü ve maâli yü - rüyüşümüzdeki selâmetin —en büyüle teminatr da ta kendileri bulunduğunu şurada yeniden söylemekle en büyük bir vicdan huzuru duymaktayız.,, ÖZTÜRKÇE İKİNCI LiSTE 1— Mamur — Bayındır a) Mamuriyet — Bayın- dırlık b) Nafia İmar etmek — Bayındır - mak Misaller: Ankara bayın - DHA vs - Fransız misakının imzası, genel savaştan sonraki devrin en önemli sıyasal hâdiselerinden biridir. Fransa ile Rusya arasındaki bu yakın- lık karşısında genel savaştan önceki Rus - Fransız süel itti- fakına benzer bir vaziyetin mey. dana gelip gelmediğini soranlar çoktur. Bir bakımdan yeni Rus- Fransız - münasebetleri, — eski Rus - Fransız münasebetlerine benzer, Bir bakımdan da benze- mez, Benzer tarafı şudur ki, cs- ki Rus - Fransız ittifakı, Alman- ya'yı gözönünde bulundurarak, iki devlet arasında dış sıyasada bir çalışma birliği temin etmek maksadile yapılmıştı. Yeni Fransız - Rus anlaşmasının ru- hu da bundan ibarettir. Ancak geçen hafta imzalanan misak eski Rus-Fransız ittifakına ben- zemez, Esasen arsulusal müna- sebetlerin bugünkü şeklinde iki devletin 1894 ittifakına benzer bir ittifak imzalamasına imkân olmadığı gibi. lüzum da yoktur. İmzalanan misakta Fransa iki noktayı gözönünden ayırma- mıştir: 1 — Ortada bir uluslar derne- ği mevcut olduğunu, Bi 2 — Fransa'nın Lokarno mu- ahedelerile bağlı bulunduğunu | ve bu müuahedelerin kendisine temin ettiği yardımlardan vaz geçemiyeceğini. M'sak ve İngiltere G erçek her iki vaziyetin de korunduğu anlaşıl- maktadır. İki devleti alâkadar eden bir ihtilâf çıktığı vakit, mesele uluslar derneğine gele- cek, Orada müzakere edilip te bir karara bağlantrsa ne ülâ. Yalnız Fransa ve Rusya değil, dernek âzası olan bütün devlet. ler beraber hareket edecekler. Bağlanmazsa, misakın on beşin- ci maddesinin yedinci fıkrasına göre, her devlet menfaatini ko- FTANIN SiYASASI | ittifaka sadık olduğunu söyle- yip duruyor. Almanya ile bir misak akdetmiş. Cenevre'de Al- manya'yı takbih ediyor; - fakat | doğu Lokarnosuna da girmi- yor. Bay Laval vaziyeti tavzih ettirmek istiyordu. Tesadüfün garip bir cilvesidir ki, bu va: yeti izah edecek olan en salâhi- yettar adam, Pilsudski, öldü. Bay Laval şimdi Moskova'- dadır. Moskova'ya giderken Varşova'ya uğradığı gibi, dö nerken de Leh payitahtına gi- k bu yas havası için. eyleri öğrenebilece- ği şüphelidir. e Pi sudski'nin ö'ümü ilsudski'nin — ölümüne gelince; bunun yalnız Lehistan için değil, bütün dün- ya için bir zıya olduğuna şüphe yoktur. Lehistan için zıyadır; çünkü bu ülke istikrarmı Pil- sudski'ye dayamıştı. Lehliler tarihte biribirile anlaşamamaz- lıkları ile meşhur bir millettir. Aralarında çıkan tefrikalar zündendir ki Lehistan erkinliği- ni kaybetmişti. Lehistan genel savaştan sonra erkin bir devlet olarak arsıulusal hayatta yaşa- mağa başladıktan sonra da böy- le tefrika yoluna sapmış ve Pil- sudski'nin demir elile anarşiden kurtarılmıştı. Leh birliğinin sembolü olan bu kuvvetli ada- | min biraktığı boşlük telâfi edi- lemez, Diğer taraftan Lehista- nın anarşi içine atılması da ba- rış için çok tehlikeli olabilir. Lehistan bugün Avrupa'nın en tehlikeli bir mıntakasında bülü- nüyor. Lehistanda istikrar, nız bu milletin refahı ve yük- selmesi bakımından değil, Av- rupa barışı bakrmından da lâ- zımdır. Her halde Pilsudski'nin ölümü ile Leh milleti büyük bir imtihan geçirecektir. * | pek uymuyor ELEİ KİLİSEYE VAKFETMIŞ! Dostlarımdan birinin İstan « bul yazlıklarından bir taratta bir köşkü vardır ki; geniş za - manların ölçüsiyle, hesab edile- rek yapıldığı için şenliğini ko- ruyabilmek bu,ünkü şartlara ve dostuma çok tuzluya oturuyor. Güzel bahçe- si, bağı, parkt var ama bunlar kadar da harcı masralı var. Bu son senelerde emlâk kıy- metlerini yeniden tahmin edi « yorlar ya! Senenin ancak beş haydi haydi altı ayında oturula- bilen ve kışın üste para verile - rek bekletilen bu binaya tahmin komisyonu öyle bir aylık biçmiş ki; Ayaspaşanın modern apartı- manları kıskançlıklarından çat » larlar... Dostum, itiraz yollarında yü - tümeye başlamış. Bu yollar ise hem dik, hem karışıktır. Çoğu istenilen yere adamı götürmez. Daha işin ne olacağı belli değil iken şimdi bir de bahçesi büyük evlerin kiymetlerine zam yapı - lacağımı gazetelerde okumuş. Telâşla geldi ve bu size yazdı- ğım hali anlattıkten sonra bir de şunu hikâye etti. Bu hikâye- nin hiç bir tarafını bize benzet. miyorum. Yalnız iradın mas - rafı korumaması tarafını ele alt- yorum. Bakınz : — * Vaktile Avusturya, Bosnayı isgal ettiği zaman oradaki müs- lümanların yerlerine - zorluk olsun diye - çok yüksek vergi- ler koymuş. Ö derece ki; gelir- leri vergiyi vermeye yetişmiyor Müş... Yerine böyle gelirinden ağır vergi konmuş olan mutaassıp müslümanlardan biri orayı kö « yün kilisesine vakfetmiş. Hem vergisini korümayan bir yerden kurtulmak, hem de kiliseyi mas- rafa sokmak için. B. FELEK İtalya - Ha beşistan talya ile Habeşistan'ın rumalş için kendi bildiği gibi ha- Teket eder. İşte ımıışugın İ sak, böyle bir vaziyette Franta ll_ı .Ruıyı arasında bir çalışma birliği temin etmek maksadına matuftur, Lokârno muahedesile Fransa'nın giriştiği taahhütle- re gelince; bu da misaka ilâve edilen bir protokolün üçüncü maddesile korunmuştur. Bu maddede girişilen taahhütlerin mevcut taahhütlerle hiç bir va- kit tearuz etmiyeceği en sarih bir ifade ile yazılmıştır. meselesinde Fran- sa'nın en çok ehemmiyet verdi- ğı nokta İngiltere'nin vaziyeti idi. Eğer Rusya ile Almanya Adır. bir şehir olmuştur. Memleket Bayındırlık yo- lundadır. Bütün devlet yapı işleri Bayındırlık ığına bı.ilınmışm'. Biz yurdumuzu bayındır- rnıktın_ve geliştirmekten :Zh bir şey düşünmüyo- 2 — İnkişaf etmek—Gelişmek İnkişaf ettirmek — Geliş. tirmek İnkişaf — Gelişim, Geliş. e. ı Misal: Türkiyenin ekono- mik gelişimi günden gü - ne artıyor. 3— Milki — Sivil 4 — Askeri — Sülel (Militaire) Not: “Asker” kelimesi ;_Soldıt' anlamına türkçe ir. RC Şemiyet, Şirket — Sosye- e Mi_sıl: Türk cemiyeti — Türk sosyetesi, Şeker şirketi — Şeker sos- yetesi. İçtimat — Sosyal. Not: 1 — Türk kökünden gelen “Cemiyet” şu anlam da kullanılacaktır: Hilâliahmer cemiyeti — Kızılay Cemiyeti, Dil Ce- | miyeti. Gazeteciler Cemi- yeti. TNot: 2) Gazetemize gönderile cek yazılarda bu kelimcierin osman- lıcalarının kullanılmamasını rica ede arasında bir savaş çıkar da Fransa Rusya'ya yardım etme. ğe mecbur kalırsa, acaba Al- manya'nın garp hudutlarını ke- falet altına alan İngiltere ne ya- pacaktı? Bu hudutları müdafaa için A'manya'ya yardım mı ede- cekti? Fransa'nın bu endişesi, İngiliz Dış bakanı Sir John Si. | SâVaşa girişmek istediğine ihti | mon tarafında İngiliz parlâ- | Mal vermek zordur. mentosunda söylenen bir nutuk ile bertaraf edilmiş oluyor, Sir | Afrika'da başına bir gaile aç- Jobn böyle bir vaziyette İngil - uîı'uîn .A!mınyı'yı yardım et. miyeceğini, çünkü Fransa'nın, ancak mütaarrız bir vaziyette o. lan Alıı!ıııyı'yı karşı harekete gececeğini ve böyle bir vaziyet. te İngiltere üzerine Almanya'yı müdafaa etmek mecburiyeti düş mediğini bildirmişt'r.Bundan da anlaerİrvor ki Rus-Fransız misa- kmı İnv'lizler fena telâkki etme- | cadele bir mişlerdir. » Lava!'in seyahati | Nan nuhalefet arasında olmuş - in!;m imzasından son- ra Fransız Dış bakant Bay L_aval_ Varşova ve Mosko- Vayı ziyarete gitmiştir. Dış ba- kanmın artık Rusya ehemmiyetli idi. Bay Laval 'Tansa'nın bu eski müttefikinin | ekseriyeti kazanmış olmakla be Rus - Fransız misakına ve doğu | zaber seçimin asıl hedefi, Yu - Lokarnosuna karşı vaziyetini | goslâvyayı teşkil eden unsurlar | riz.) öğrenmek istiyordu. Lehistanın | arasıtıda bir barışıklık teminine diş. siyasası bir muammadır. | yardım etmekti. Bu bıkımdan imzalamış, bu | neticenin - bir mavaflakiyet sa. | — 4 Şükrü ESMER — ile ittifak arası gene bozuldu. Ha- beşistan İtalya'yı iki defa ulus- lar derneğine şikâyet etti. Her iki defasırıda da bu şikâyet din- leneceği- bir sırada üçüncü bir devlet aracı çıktı. İtalya ile Ha- beşistanın hususi müzakereye giriserek aralarındaki anlaşa- mamazlığı halledecekleri bildi- rildi. Gercek Habeşistan ile İtalya arasında 1928 yılında imzalan- mış bir hakem mukavelesi var- dır. Son anlaşmaya göre de iki devletin bu hakem mukavelesi- nin çerçevesi içinde anlaşmaları lâzımdır. Ancak bunu yapacak- ları yerde her iki taraf ta harp ü ile görüşüp | Secimin bazı mıntakalarla çok Balledecek bir meselesi yoktur. | hararetli olduğu anlaşı'makta - una bir nezaket ziyareti deni- | dır. Zagreb'deki muhalefet ek- lebilir. Ancak Varşova ziyareti | seriveti cok büyüktür. için hazırlanıyor. İtalya önce 1911,1913 ve 1914 smıflarını silâh altına almıştı. Şimdi 1912 sınıfını da almış ve Afrika" önderiyor, aST Habeşistan'ın İtalya ile bir Diğer ta- raftan bu aralık İtalya'nın da mak istiyeceği şüphelidir. An- cak her iki taraf ta biribirinden kuıkı_ılıı-ıvyvr. Kusku da barışın en büyük düşmanıdır, e Yugoslavyada seçm —iti H afta arası Yugoslovya da seçim yapıldı. Mü- yılıp sayılmayacağıtı. zaman gösterecek, e Üç toplantı H afta içinde üç içtima yapıldı: ,1 — Bükreşte Balkan konse- yinin içtimar, 2 — Kavnosda üç Baltık dev. letinin içtimar, 3 — Venedikte İtalya, Maca- ristan ve Avusturya arasında bir içtima Bükreşteki içtima, konseyin alelâde toplantısıdır. Bu toplanı- tıda her üç devleti de alâkadar eden meseleler görüşüldü. Bil - hassa Rusya - Fransa misakının | imzasile meydana geleri vaziyet ve Bulgaristanla Macaristanım tekrar silâhlanmaları meselesi, Neşredilen tebliğden anlaşılıyor ki, her üç Balkan devleti arasın da bu noktada görüş birliği var- dir. Rüusya - Fransa anlaşması, Balkan antantınm — hedeflerine uygundur. Çünkü barışa yardım edicidir. Bulgaristan ve Macaris tanm silâhlanmalarına gelince; hudutları kefalet altına alan misaklara girmeleri şartile her zaman silâh müsavatını elde et- meleri mümkündür, Kavnos içtimaı, Almanya ile Litvanya arasında Memel yü - zünden çıkan ihtilâf dolayısile hayli ehemmiyetli idi. Estonya ve Lâtonyanın Litvanyaya bu mesele üzerinde bir anlaşmaya le bir taraftan Başbakan )’evnc'ın hükümet narrzetleri ile Dr. Maçek reisliğind: topla- tur, Seçime rey sahiplerinin yüz de yetmişi iştirak ettiği anlaşı - liyor. Bunun yüzde altmış kada- rını bükümet namzetleri almış, geris: muhalefete rey vermiştir. Yeapılan bu seçimde Lükümet varmasını tavsiye ettikleri bil - diriliyor.Litvanya da esasen Me mel idaresinde milli sosyalistle- ri tatmin edecek teklifler yap - mıştı. Ancak bunlar müşkülpe : sent davranmaktadırlar. Venedik içtimaı, günü henüz betli olmamakla beraber, mayıs içinde yapılacak olan Tuna dev letleri konferansı için hazırlık Mahiyetindedir. Malümdur ki, bu' konferansın toplanması Stre sa'da verilen kararlar arasında idi. İtalva, konferans toplan- Mazdan önce. kendisine çok ya- k_ın saydığı Avusturya ve Maca- ristanın dış sıyasaları ile kendi dış siyasası arasında bir ahenk temin etmek istemiştir.