17 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi Gazetemiz bugün 80 inci cüzü çıktî J i! 3 9 5 I Tefcr&f ve melrtup adresl: Cumhuriyet, trtantraı . posta Jraturo: tstantml, No. 246 CUI11& 17 MayiS 1 9 3 5 Teielon: Başmuuarrir ve evl: 22366, Tahrir beyetl: 24298, îdare ve matbaa kıamile Matbaaeılık »« Neşrlyat Şirkeü 24299 24290. Parti Kurultayı dün akşam çalışmalarını bitirdi Meslekî bir uyanış: Matbuat Kongresi unu lç îşleri Bakanı Şükrü Kayaya bordu olacağız. Matbuat işleri kendi Bakanhğma geçtikten sonra hükumet mahfıllcrinde de buna bir çekidüzcn verilmesi fikrinin yer aldığını görmeğe başladık. Arayerde kulaklara çalınan türlü düşünceleri burada uzunuzadıya yazmağa lüzum yoktur. Meselâ matbuatı da"ha sıkı bir vesayet idaresi altına koymak şeklen doğru bile görünse hakikatte onu ortaya fikir atan ve doğruluğuna inandığı fikhrleri atcşle tutan gazetecinin bir uğraşma alanı olmaktan cıkarmanm, matbuatı öldürmeğe kadar gidebilir bir harcket olmasmdan korkulmaga bütün bütün yer yok değildir. Matbuatm gcnel ulus mcnfaatlerini müdafaada takdir hakkına malik olması esastır. Bütün iş bu temelin az veya çok sağlamhğındadır. Matbuat bu şarta uygun olacak meslck disiplinini kendisi kurabilse şüphesiz en iyi şey bu olurdu. 1leri milletlerin matbuatında görülen en büyük fazilet işte buradjdır. Şekil bakımından Avmpadaki eşlerile boy ölçüşmeğe kadar ileri gitmiş' olan Türk ga** eciliğinîn kendi özel hayabnda düzeltilecek veya tamlanacak yerleri yok değildir. Türk gazeteciliğinin meslek bakımından henüz ilk kuruluş adımlavu atmaktan ileri geçememi; olduğunu esefle kabul etmek "zorundayız. Matbuat hürriyetinden gelebilecek fcnalıfcîarn» binnefic m»tfc»B«t" İHH'liye." Sofyada Kralaleyhine yeni bir gizli beyanname Kamutayda 935 bütçe müzakereleri başhyor Ankara 16 (Telefonla) 1^35 ^^^ ~^^^~ ^^^^^ ^^•^»^ ^^^^^^ ~^^^^^ ^^^^^" ^^^^^^ ^^^m^ ^^^^^^ ^^^^^^ ^^m^^^ ^^^^^^ ^^^^^^ ™ Dünkü toplantılarda ha raretli münakaşalar oldu Muhtelif Bakanların izahatmdan sonra İsmet Inönü mühim bir söylev verdi ve Kurultay dağıldı Yeni beyanname birinci 'Yeni bütçe geçen senekinden 10 milyon fazla ve mütevazindir, büyük memleket işlerine den çok daha ağır! geniş tahsisat aynlmışbr [Sofya hususî muhabirimizden] Sofya 16 (Telefonla) Kralın aleyhine ikinci gizli bir beyanname neşrolunmuştur. Bu ikinci beyanname birinciye nazaran çok daha ağır it hamlarla doludur. Beyanname dört maddeliktir. 1 Guya Kralın yaverlen he men her gün Kralın otomobili ile Sofyada tanınmış bir bankerin evine gidiyorlar ve onunla çok sıkı bir dostluk fesis etmis bulunuyorlarmış. 2 Guya Kralın biraderinın 25 milyon leva tutan Avrupadaki borc lannı bu banker ödemiş ve buna mu kabil de guya bu banker Kralın yar dtmile istediği bazı kanunlan Heyeti Vekileden geçirtmiş. miryolu inşaat programının tatbıkı ve malî senesi muvazenei umumiye kanun yurdumuzun bayın.dırhğı yolunda alınmış olan sair tedbirlerin istilzam Iâyihasile bütçe encümeni mazbatası ertiği masraf bu teklifler de derpiş etabedilerek Kamutay azasma dağı • dilmij bulunuyor. îktısadî hayatımıbldı. Bu yıl için teklif edilmekte ozın inkişafında mühim bir rol oynılan masraf bütçesi 194,882,727 lira yacak olan ve bugünden elde edilen ve varidat bütçesi de bu masarifi tamamen karşılamak üzere 194,923,000 neticelerile bu gayelerin tahakkuku imkânlannı belirrmeğe başlamış. bu liradır. 1934 yılı için kabul edilen Iunan yurdumuzu sanayileştirmek masraf bütçesi yekunu 184,075,636 programını tatbik için de 3 milyon lira olduğuna göre 1935 umumî maslira tahsis olunmuş ve 1935 yılı içeraf ları için yapılan teklifler 10 milrisinde yapılması mukarrer umumî yon 807 bin 91 lira miktannda bir nüfus sayımı işleri için de 400 bin lira fazlalık arzetmektedir. Umumî hizmetlerin yürütülmesi ve Cumhuriyet ayrılmıs.ür. hükumetinin büyük bir dikkat ve eBunlardan başka ılmî ve ziraî mevhemmiyetle takib etmekte olduğu de(Arkan 8 inci »ahifede) (Arkan 8 inci »ahifede) Dun tekrar teçilen Parti Genel İdare heyeti içtîma halinde peçenin behemehal kaldınlmasını diledi. düncü Parti Kurultayında bugün çok heyecanh müzakereler ve münaka$aMersin murahhaslanndan Kemal lar oldu. Kurultay sabah 10 da topkomisyonca alınan karan yerinde bullandı. Dılek komisyonu raporundaki du. İşin mahallî teşebbüslerle hallediİç Bakanlığı ile alâkalı dileklerin tetlebileceğini. aynca kanuna lüzum ol • kikine geçildi. İç İşleri Bakanı. beledimadığını söyledi. Rasih (Antalya) yelerin vaziyeti, belediye bankası, nü başka bir noktayı ele aldı. «Türk yutfu* işleri ve sair meseleler hakkmda udunda toplu bir halde Türk dili konuı.zun izahat verdi. Kıhcoğlu Hakkı fuhş mıyanlar görülüyor, Ankarada bile hakkında tedbir ahnmasını dıledı. Taturkçeden gayn dıl konuşan mahafleier nk U s ta peçe ve çarşaf meaelesini e kuruluyor. Bunu açık olarak irade «dçte"T!arak bilhassa peçenin kaldınlmaceğim. İspanyollar Musevilerî* 6kaf" • » sı için kat'î tedbir ahnmasını istedi. mışlar, biz bağnmıza basmışız. DilinrüMurahhaslardan biri çiftçilerin ehemzi kabul etmiyorlar ve kendilerini komiyetinden bahsederek kır bekçileri olvan milletin diline millî dil diyorlar. madığını söyledi, Ceneral Kâzım da (Arkan 13 uncu aahifede) Ankara 16 (Telefonla) Dör Rus Çek andlaşması da Lehistanla Almanya asdün Pragda imzalandı kerî teşriki mesai için tertibat almıslar Varçova 16 (Tel sizle) Mosko vadan dönen Franaız Dış Bakam M. Laval Marefal Pilsudskînra eena bulunmak üzere tekrar Varçovaya gelmektedir. Cenaze merasî minde Alraanyay. temsil edecek he Ceneral Goring yetin başmda bulunacak olan Gene Almanya M. LavaK Berline çağırıyor Rus Fransız andlaşmasından sonra . M Laval Moskovadan hareket ederken «Yaşasın Rus Fransız dostluğu!» diye bağırdf tıle karşılanabileceğmi çok eski bir söylevinde atejli bir çizgi gibi gözler önüne parlatmış olan Atatürk şüphesiz böylelikle njesleğimize dokunabılir en yüksek hakikati yükseltmişti. Ancak bu yüksek hakikati yürütmek için yüksek bir seviyeye ihhyac bulunduğunu ınkâra hiç imkân yoktur. Cumhunyet rejiminden evvelki şekilleri de gözönüne ahnarak Türkiyede matbuabn daima iki uca kaçmış olduğunu itiraf etmek lâzımdır: Hürriyeti hiyanet ve irticaa vanncıya kadar fena kullanan şekil, baskıyı öldürücü bir tazyjka kadar ileri götüren şekil. Eğer bunun ikincisi birincisinin zaruri bir sonuncu isc jnes'uliyetin esasen mesleğe aid olacağuu kabul etmek te çaresiz olur. Fakat eğer Türkiyede hakikî bir matbuatm açılıp serpildiğini görmek istiyorsak herhalde bunun ikisi ortasını bulmağa çalışmak lâzımdır. Bu da herkesten önce hakikî gazetecilerin kendilerine teveccüh eden bir ödevdir. Bu ayın 25 inde Ankarada toplanacak oian Matbuat kongresinin bütün bu şundiye kadar hiç hallolunmamış meseleyi halledip çıkıvereceğini düşünecek kadar hayalci değiliz. Amma nihayet adına gazete denilen sayfalann bir meslek benliği almağa çalıştıklannı ve bu yolda velevki azbuz muvaffakiyetler elde ettiklerini görmek bir kazanc olacaktır. Bu meslek benliğinin bedenleşmesini hülcumet te elinden geldiği kadar kolaylaştırabilir, hatta buna yardun edebilir. İç İşleri Bakanı geçen yılki bir yazısında gazeteye genel menfaatlere hizmet eder bir kurum olarak çok paye veriyor ve buna karşı hükumetin de ilgisiz kalamryacağını velevki satır altında anlatıyordu. Şimdiki kongre teşebbüsü daha çok kendisinden geliyor. Umulur ki işin hükumet cephesindeki noksanlarmı ortadan kaldırmağa da bu vesile ile başlanmış olur. İşin gerçek tarafı şudur ki Türk gazeteciliği kendi içinde bir meslek disiplini kuramadığı kadar hükumetlerden de şimdiye feadar lâyık olduğu muameleyi görmemekte idi. N e hacet, gazeteci bizira memleketimizde havadis tedarikinde bile zorluklann en çetinîerile karjı karşıyadır. Bir sürii savalJı çocuklann dolambaclı yollarla eîde etmeğe çalışacaklan haberlerde oîmıya ki hir fld nokta ya yanlış, ya eksik yazılmıç olsun, kıyametlerin kop Orfî idare kalktıktan sonra Yunanistanda dün hâdiseler oldu Tekrar çıkmağa başlıyan bir gazetenin Venizelos için yazdığı yazı Atinada çarpışmalara ve büyük tezahürat yapılmasına sebeb oldu [Atina hususî muhabirimizden] Atina 16 (Telefonla) Örfî ida renin kaldırılması üzerine Selânikte tekrar çıkmağa başlıyan Makedonya gazetesinm Venizelosun resmini ko yarak yazdığı bir başyazı memlekette gürültülü akisler uyandırmıştır. Serezde iki parti arasihda çarpış malar olmuştur. Selânikte halk, gazete idarehanesine giderek binayı tahrib etmiştir. Bundan sonra Beyazkulenin bulunduğu meydanda büyük bir toplantı yapılmış, bu toplanü daha müessif neticeler vermeden zabıtanm müda halesile dağıtılmıştır. Makedonya gazetesinin yazısı Atinada da halkı galeyana getirmiştir. Halk çok sinirlidir. Hükumet, Makedonya gazetesinin kapatılmasım emretmiştir. Bakanlar Heyeti akşamüstü fevkalâde bir içtima akdetmiştir. Kabine çok uzun suren bu içtimada memlekette sükun ve istirahati temin etmek îçin intihabatın sonuna kadar devam etmek üzere şiddetli tedbirler almağa karar vermiştir. İçtimadan sonra bir tebliğ neşre dilmiş, intizam ve asayişin bozulma (Arkan 8 inci KENW KENDİMİZ! TENKİD ~ 300 liraya bir servi! Kulağımıza bir haber ulaşardk bızi şaşırttı. Bu satvrlan yazarken bile doğruluğuna bir türlü inanamıyo ruz. Mesele şu: Şirketi Hayriyeye direk lazım olastymış ta bu idare şu ihtiyactnı Karucaahmed mezarliğı servilerinden tedarik edebileçeğini öğrenmiş ve Belediyeye başvurarak vur aşağt tut yukart bir pazarkkla beher servi 300 lira üzerinden ftat biçilmek suretile ağaçların kesilmesine ya gecilmiş. ya geçilmek üzere bulunuyormuş. Bu rivayete eklenen diğer haber şudur: Orman idaresi bu işten haberdar o,larak orman resmi almak için o da araya kanşmış ve beher serviye 300 kuruş resim verilmesi lâzım geldiği sonunda karar kilmış imis. Belediyeye şehir içindeki bazı mezarlıklara verilen tasarruf hakkı acaba oralardaki ağaçlann gelişi güzeV kesilmesine kadar gider mi? Bir taraftan şehri ağaclatmdk lu zumuna kani olan ve buna çalışır görünen Belediye, diğer yandan mevcud ağaclan kestirirse bu tezada akıl erer mi? Hayır, biz bu habere inanmamağı terdh ediyoruz! Prag 16 (A.A.) Rus Çekoslovak karşılıklı yardım andlaşması bugün burada imzalanmıştır. Prag 6 (A.A.) Çek Sovyet Andlaşmasma bağlı olan protokolun metni şudur: Her iki hükumet andlaşmadaki şartlar yeruıe getırildığı ve Fransa tecavüze maruz kalanm imdadma koştuğu müddetçe karşılıklı yardım ta ahhüdlerinın muteber olacağmı ka bul ederler. Andlaşma Fransız Sovyet And laşmasının aynı bir metınle uç mad delik bir protokolu ıhtiva etmekte dirler. Çek Sovyet Andlaşması Çekoslovakyanm emn | et sisteminı tamam lamakta ve bu sistemi Lokarno misakına bağlamaktadır. Çekoslovâkya ile Sovyet Rusyanın Lehistanla olan mönasebetlen bu andlaşmadan hıçbır suretle zarar görmivecektır M. Laval Motkovadan ayrıldı Mosköva 16 (A.A.) Dün, operada verilen müsamerede, perde ara (Arkan 8 inci »ahifede) iMHiMiHinıiınHiıiHinnnıııiMimııııiHiıiıııiTiııııııiTiiHiiıriHiııııııımnııınııııııııısiHiıııııııııııımuır.MMtııııııiMiıııııııııııııınııııııııııınHiıııııı Musiki müsabakamız Jüri, rey varakalarmın tasnifini cumartesiye bıraktı, neticeyi pazar günü ilân edeceğiz ZW.âniğin meşhur Beyazkulen ması için hükumetin icab eden bütün tedbirleri aldığı bildirilmiştir. (Arkan 7 nci aahifede) YENİ EDEBt TEFRIKAMIZ RuGönüI Boyle Sevdi Bmit Wr ffooKİB, bir t*s«<tüfi«ıı 6^mn temfer uştıııı». O offcm, ölîimdan biU ot«y» siiren k«y*canh hikâyMİnt (Erciimsnd Ekrmn TALU ) nun bu d okuyacaksınız. Mi y YUNUS NADİ (Arkan 3 imcii aahifede) Yarııldftn itibaren başlıyoraz • Dün musiki mü 3 üneüde: Lavrensın ehne düşen bir sabakamız konse Türk öiümden nasıl kur rinde çalman ' tulmuştu? eser için halk • S ineide: Kendıliğinden birleşme: tan toplanan rey Halid Ziya Uşaklıgil. Göler, Konservatu • rüşler, görünüşler, siz de arda noter huzu bu fikirde misiniz: Sabi rile ve jüri heye • ha Zekeriyya. ti tarafmdan tasC aeıd»: Hikâye, Venizelosun yap^ r t .' tıklan. »•jss* nif olunacak ve , İ ncide: Sağhk bahıslerı. *\ " netice bugün gaK $ fndde: Şimal kutbunu tayyarfe î"1 zetelerle ilan edi îc geçmek kabii olmadı.' lecekti. .."'" V Fakaî yorî' âza9<wıcuda: Yaşıyan Meçhul Asker,; fcoHçkjJiyan ıneraklıları. * !$ından bir kısmı Kbnserimizden de da desrlerile meş rin memnuniyet lOsttcuâc*. Spor habetkkri; müsabagul olduklann goiteren Japon bü kamız. dan toplanama yuk mlçin M. 11 ineide: Tarihten yapraklar. Tokogava 12 ineide: Ekonomi ^ttıbreleri, Is mışlar ve tasnit işini cumartesiye bırakmışlardır. tanbulun güBelleşmesi. Heyet cumartesi günü oğleden son Bugün Ecnebi mahfilleri ve konserimîz ra içtima ederek reylerı ayıracak ve birinci, ikinci, üçüncüyü tesbit ede cektir. Malum olduğu üzere bunların mükâfatları 100 50 25 liradır. Musiki müsabaka ve konserimız yüksek ecnebi mehafilinde büyük bir alâka ve takdirle karşılanmıştır. Ev velki gece Saray sinemasmda verilen müsamerede bulunan birçok elçilik erkânı ve konsoloslar, Türk musücı lnkılâbı i « n eserler hazırlıyan genc Türk san'atkârlarmı takdire şayan bulduklarını ve müsamereden son derece memnun kaldıklarım bildirmektedirler. Bu meyanda Japon elçısı Tçkogava dun bîze gönderdiği bir mektubda ezctemîştir ki «Oazetenir sayesınde dun karım la beraber Türk san'atkârlannm hayranhkla takdir etmek fırsatmı elde ettik.> Belçika elçiliği müsteşan M. Andre Motte de bize gönderdiği bir mektubda ayni şekilde memnuniyet v« tak dirlerini bildirmektedîr.