24 Aralık 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 5
Yazan: Dünyaca tanınmış bir san'sikâr olan Romain Rolland'ı takdim et- meğe kalkışmak biraz cür'et mes- elesidir. Çünkü Romain Rolland'ın adı, sıfatsız olarak yirminci ağrın en ekspresiflerinden biri olarak kabnl edilir, Onun “Jean Cristophe,, ını, “Collas Brengnon,, unu kim bilmez? Onun “Danton,,unu kim seyretme- miştiri Birer sentez eseri olan esrarlı makalelerini kim hatırla- inaz' İnten, fransız akedemisinden bahsedilirken akla gelen ilk isim Homain o Eoiland'ınkindan lk hangisidir? Sonra Panait İsrati gibi aarı- mızın en çok okunan ganatkârının üzerinde Romain Relland'ın fev- .kalâde mügpet tesirini kim bilmez! Fakat, biz, bütün bunlardan bahş- 6tmek niyetinde değiliz. Dram kısmında, M, Kiper'in liaanımıza çevirdiği * Büyük İktildl,, (Danton) adlı eseri büyük bir mu- vaffekıyetle oynanmaktadır. Teknik, twevzü, entrika ve di- alog bakımından piyes bir fevkal âdelik arzetmektedir. 1189 gibi dünya tarihinin en büyük dönüm noktalarından biri derebeyliğe karşı hareket haline gegen bir memleket. İşte “Büyük İhtilâl, piyesinin ana hattı. Büyük inkilâplarda beliren, bü- yük adamlar. 1789 - da fazlasıyla var: Robespierre, Dantdo, Marst, Camille Dermoulen, Saint Just, Heros de Sachel, Fâbre Değlantin v. 8. Romain Bolland bu bukikate Panton'un ağzıyla temas ederek diyor ki: “İhtilâl'de bir deha bol- Inğu var. Bu kedar çok dehâ za- rar getirir, Hakikaten, inkilâbin terazisi bu kadar bol olan insan tirdiği BÜYÜK İHTİLÂL Romain Rolland'ın piyesi Çeviren: M,Kiper CRONOS zekâsını taşıyamayıp onlar birbi- rini ei daraağacına göndere- cekler Bu keyfiyet, Romain Rolland'ın çizdiği şema ya can veren taraftır. İnkilâbı yapanlar, büyük zekâ nümünesidir: Fakat haddiza- tinda bütün insani taroflariyla basit birer egoist, küçük şeylere alınabilen insanlardır. Meselâ Robespierre, Danton'u vurmak için bunun yaptığı bovar- dalıkların hesabını, İsviçreden ge- kadın mendillerinin men- şeini sordnrur. Zekâ ve kabiliyet misâli olarak verilen bu şahısların nerelere ka- dar inebildiğini, nelere tenezzül ettiğini misâllerle bu piyes bize göstermektedir. Romain Rolland, piyesini bu büyük hadişenin üzerine fevkalâde bir itina ile eğilerek, titiz etüdler- den sonra motif haline koymuş ve şemasını çizmiştir. Sonra, bir piyes için elzem olan teknik teferröntı etiid etmiş neticede “Danton'n, ölmez bir eser olarak ortaya koymnş. Kitle- nin psikolojisi, önderlerin haleti ruhiyesi, inkilâbın verdiği aksiyon piyestö bihakkın yer almıştır. ŞEHİR TİYATROLARINDA Dram kızmınde, ber akşam sasi 8.30 da: BUYUK İHTİLÂL Yazan: Romain ROLLAND Çeviren: M. KİPER Her Perşembe saat 16. da terihi matirtelet Lu Komedi kısmında ber alışam sanat 830 da | YE KURKUM, YE Yazan: ROBERT HMENAMER Çeviren : C. Cahit CEM Her Çarşamba saat İ4 ta çotuk tiyatrosu 2 ansız edibinin M. Kiper'in dürüst tercümesi iiethedilmeden geçilemez. Pürüz- İz, saf, temiz bir Hseanla büyük lâyemmut eserini güzel lisanımıza çevirmiştir. » Piyes, Camille Demonlain'im evinde başlıyor. Camille, Heros de Sashel, Philippaut, kendilerini çe- kemeyen Robesperre hakkındaki mütalaalarını serdetmekte ve onun hareketlerini takbih etmektedirler. €smille, sokağa bakıp pencereden kendinin mahküm ettirdiği ve eğer mahküm oettirmemiş, olma- saydi Kendisine bağını kaybettire- cek olan bir düşmanının giyotine götürülüşünü seyretmekte ve ya- kında kendi başına da gelecek olan akibeti hisseder gibi şinirli sinirli dolaşmaktadır. Hepsi bir kurtarıcı beklemekte ve bunnn adıni vermektedirler: Danton. Danton neredef O esnada kapı açılır ve bütün büyük meseleleri bırakıp şevk ve safaya daldığını anlatarak Danton içeriye girer. Kendisiyle beraber haşın ve sert Vestermen'de gelmiş- tir. Gerek bu ve gerekse de diğer arkadaşları Danton'a Robespierre sleyhine harekete geçmenin ölrası geldiğini anlatmaya çalışırlar fakat . Danton, kendinden emin daha ba- rekete geçmenin vakitsiz olduğunu söyler ve: Daha sirası değil! diye cevap verir. Diğerleri kızgın bir vaziyette Robespiyerden hesab #or- maya giderldr. O sırnda Camille'in evine mek. tep arkadası Robespierre gelir, Camille'e yazdığı makalelerde ve düşüp kalkdığı insanlara dikkat etmesini tavsiye eder, Danton “Vatanın ; selâmeti DamıDa, diye- rek elini Robespierre uzatır. Fev» kalâde &ksi ve sinai olan Robespierre kabul etmez ve netice de Dantön: “Madem ki hârp istiyorsun .bârp edelim!,, diye cevap verir. » İkinet perde Robesplerre'in hu- susi çalışma odasında geçer. Fran- sanın bü büyük günlerdeki sikir tıları Robespierre'in “fevkalâde ti tiz mizacı ve arkadaşlarının üze rindeki nüfuzn görünmektedir dö dece höyecan alan Balnt 3 sap sormaya gelen vanarmanın — Devamı 08 eş e HP 63 — Servetifünun — 2418 MAİ İN Re maa YE A, ' Ey imi ARR “
