19 Mart 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 5
“Para, Piyesinden Doğan Mesele İrodit dava- A sından, Tag- fiye davasın- dan, Hamlet dava- sından sonra Para davası ! İşte son iki sene içinde sanat vefikir hayatımızın ortaya atabildiği dört mesele. A- fedin, dört degil, beş; birde «Şiir if- razat mıdır, değil midir $» diye bir meselemiz vardı. Birincisile, üçüncü- sü mahkemelik ol- dular, ikincisi masüm ve acemi ellerin idare ettiği pek masüm bir dava idi, o safhaya dökülme- di; sonuncusu ise, mukadder aki- betini gene adliye kapılarında ariyor, iş asliye ceza mahkemele- rinden birine düşmek üzere, Ne diyelim ! Bizim sanat ve fikir mu» hiti senelerce süren bir rehavetten sonra, uyanmak için, hiç değilse birkaç dava sahibi olabilmek için, dünyanın daha büyük, daha apa davalarla meşgul olacağı ânı bekliyormuş. Ama ne zarar, gene de sevin- meliyiz, bir hareket var yu, me- seleli ve davalı bir sanat mubhiti- ne nihayet kavuşabildik ya; geç de olan güzel. Daha doğrusu, güzel olabilir- di. Eğer, en asil endişelerle, sanat kaygusu, yürek çırpıntısile başlı- yan bu münakaşalar sonunda şah- siyata dökülmese, eski sanat kav- galarımızın vardığı malüm netice- de bitmese, bayağılaşmasn, taraflar mahkemelere düşmeselerdi. İşte Necib Fazıl Kısakürek'in «Para» sı etrafında dönen münakaşalar da ayni akibete vardı. G&serin müellifi ile intihal oldu- gunu iddia edenlerden Ulunay ve Yaşar Çimen karşılıklı davalar ika- mesi için, kocaman iştidalarla müddeiumumiliğe müracaat etti- ler. Bu kadronun Hamlet dava- gında olduğu gibi, gittikçe daha genişlemesi de muhtemel. Gelelim, davanın esasına. «Pa- râ» piyesinin tezi ve mevzuu hg- kikaten Yaşar Çimen tarafından Yazan : Davanın hallini bir haysiyet divanına bırakmak İşte en güzel ve en namuskârane yol ! © Şehir tiyatrosu için tercüme edilen herardo Gherardi'nin «Oro puro» adlı eserinden mi alın- mıştır $ Bilmiyoruz. Ulunay'ın iki eser arasında Tan gazetesinde yaptığı mukayese ve verdiği ör- nekler beni kâfi derecede ikna edemedi. Yaşarın iddiasına gelin- ce, 0, «Oro puro» yu Şehir tiyat- rosu dramatürlüğüne 2nci Teşrin ayında teslim etmiş. Ben «Parw nın mevzuunu bizzat Necib Fa- al'ın ağzından bundan çok daha evvel dinlemiştim. Dostüm Cavit Yamaç'da bizimle beraberdi. Yerini de söyliyeyim, Sirkeci'de Filibeli köftecide. Fakat... Şimdi, bu davaya Tasviriefkâr- da çıkan bir makalesile Peyami Safada iştirâk etmiş bulunuyor. Hem de, Para piyesile İtalyan muharriri tarafından yazılan ese- rin ayni olduğunu tam 16 misalle izah ederek... Netice Biz, sanat davalarının adliye kapılarında halledileceğine kani değiliz. Taraflar şahsi davalarını orada batlededursun; fakat beri tarafta edebi bir skandal var. Yani, «Para» ya sirkat malıdır, yahut değildir. Birinci iddia doğru ise, müellif için; ikinci iddia doğ- ru ise, intihal fikrini ortaya atan lar için, iğrenç. Bu, artık birkaç kişi arasındaki bir fikir ihtilâfının dar hududundan çıkmış, memle- ket çapında bir hâdise, Türk fikir ve &auat hâeysiyetinin davası ol- muştur. Şu halde meselenin kök- ten halli, fikir ve sanat haysiye- timizi kurtarmak için, balli lâzım. 9 Çaresi lâzım. Gavsi Ozansoy Madem ki, bu işte son hükmü ve- rebilecek ve umu- mi efkârı aydın- latacak bir akade- mimiz henüz yok- tür. Madem ki, icabında bütün id. diâları susturabile- cek otoriter bir mü- nekkide daha malik değiliz. © halde, meseleyi, edebiyat çılardan, tiyatro- culardan ve hu- kukçulardan mü- teşekkil bir jüriye; sanat ve hukuk bakımından ha kikatı ortaya çıkaracak bir hay- siyet divanına havale etmek lâzım. Hakikate varmak için, en kes tirme, en güzel, en namuskârâne yol budur. Her halde, eserin müellifi de, intihsl iddiasını ortaya atanlarda bu fikre itiraz etmiyeceklerdir. Not : Servetifünundaki yazıcı arka- daşlar, bu jüriye girebilecek bazi isimleri liste halinde tespit ettiler. Bir teklif olarak neşrediyoruz. 2.0. / Teşkili olunacak Jüri © için Teklif ettiğimiz isimler Hüseyin Cahid Yalçın Halid Ziya Uşaklıgil Prof. Ahmed Hamdi Tanpınar Halid Fahri Ozansoy Sadri Ertem Burhan Toprak Prot. Hilmi Ziya Ülken Ord. Prof. Ali Fuod Başgil Şemsi Talib Dr. Celâl Tahsin Kemal Emin Bara Praf. Karl Ebert Ercümend Behzad Ahmed Muhib Dronas Seniha Bedri Göknil M. Feridun Basın Birliği (o İstanbul Bölgesi Haysiyet Divanı bu heyete tabii olarak dahil olacaktır. 207 — Servetifünnn — 2378 Sia
