27 Kasım 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
Al. Dumas fils Alexandre Dumae'nın (Antony) isimli beş perdelik faciası Hasan Bedrettin ve Mehmed Rıfat beyler tarafından tercüme edilerek Gedik Paşa tiyatrosunda Şiller'in (haydut- larından) sonra sahneye konulmuş- tur. Zaten Şillerin (Haydutlar) ter- cümesi de; Alexandre Dumas'nın Franaızçaya tercümesinden lişenı- mıza Hasan Bedredddin ve Meh- med Rıfat beyler tarafından nak- ledilmiştir. Siranuşun harikulade güzel oy- nadığı Klara rolü, Alexandre Du- maun diğer eserlerini türkçeye teroümesine bir vesile olmuştur. Garb tiyatrosundaki bütün hara- ketleri adım adım takib eden Ge- dikpaşa tiyatrosu edibleri (Antony) den sonra Vicdan isimli altı per- delik dramı da lisanımıza çevir. mişlerdir. Vicdan yine Hasan Bed- rettin ve Mehmed Rıfat beyler tarafından o lisanımıza çevrilmiş 1296 da temaşa külliyatının ikinci cildinin altıncı cüzü olarak negre- dilmiştir. (Cinayet) ve (Kefaret) diye iki kısımdan ibâret olan bu eser Gedikpaşa tiyatrosunda temsil e- dilmiştir. Tercüme ve telif eserle- rile Türk tiyatro edebiyatına bü- yük hizmetlerij dokunan (Teodor Kasap) Alexandre Dumas fils'i ilk defa olarak lisanımıza tercüme etmiştir. (Madde Meselesi) isimli komedisi Fasulyeciyan tarafından temsil edilmiştir. Teodor Kasap efendinin telif piyesleri arasında (Pinti Hamid) Gedikpaşa tiyatro- sunda birçok defa temsil edilmiş- tir. Süflörlü eser imtiyazı bir şah- sa İnhisar edildiği odevirde Teodor Kasap efendi yazmış olduğu pi 1$ — Servetifünun — 2062 Türk Tiyatro sahnesinde Alexandre Dumas ve Alexandre Dumas fils yeslerin üzerine orta oyunu ibare sini yazarak diğer tiyatrolara de piyes oynama imkânını vermiştir. Madde meselesi 1292 de Hayâl matbaasında tabolunmuçtur. Kita- bin başında mütercim şöyle diyor Mukaddeme : Tiyatronun icadından maksad aslı ahlâka hizmet etmekle bera- ber halkı eğlendirmek olduğu cüm- lenin malümu bir keyfiyet oldu- ğundan bu babda tatvil makale lüzum görülemez. Malümdur ki tiyatrolarda sahai temaşaya vaz- olunan oyunlar esasen acıklı ve muğdhik olarak iki nev'e taksim olunmuştur. Evvelkisi yani dram ve trajedi olarak yazılmış oyunla- rın tashih vetehdib ahlâka ettikleri hizmeti hissiyata verdiği rıkkat kabili inkâr bir keyfiyet değilse de komedya tarzında yazılmış bulu- nan oyunlar dahi hem insana in- şirahı kalb verir hem de ahlâkı mucib olan ahvali makam iştihze- da tezyif ve takbih eyler. İşte bu sebebe mebni biz ko- medyalardan olunacak istifadeyi daha ziyade ve daha büyük bul- duğumuzdan diğerlerine tercih ey- ledik. Bu defa tercüme etmiş olduğu- muz «Para meselesi» serlevhalı iş. bu tiyatro mütaleasından anlaşıla- cağı veçhile bir müddettenberi san'at ve ticaretlerini terkederek az vakit zarfında çok para kazan- mak erzusiyle ellerinde bulunan germayelerini Borsada fondo oyun- ları ile kaybeden ve mus&hheren familyalarının muhtaç oldukları ekmeğin tedâarikinden izhar 2cz€- derek nihayet sürüm sürüm sürü- nen ve temami meyusiyetlerinden naşi nefislerini kendi elleri ile te- lefe kadar varan biçareğânın hal- lerini meydana koyarak o kıtarda bulunan ebnay vatani teriki saf- fetçe teşvik ve farzı muhal olarak binde bir kişinin Borsada fondo oynıyarak ve bir takım girketler ve bankaların hisselerini desise ile indirip çıkararak sahibi servet ol- ması İsrzedilecek olsa o yolda ka- zanılan servetin namuskârane edi- lecek az bir ticarete hiç bir vakit- te tercih olunamıyacağını yani böylelikle kazanılan servet ile na- mus beyninde olan farkın halkın tefehhümünden ibarettir, Velhasıl Para (meselesi) komed- yasının esası namusbaşka para baş- ka demek olup faideden hali ol madığı bedihi olduğundan tercü- meşine ibtidar kılınmıştır. Mütercim O tarihlerde ahi&ki eserlerinin sahnede rağbet görmesi üzerine bu (Para meselesi) Teodor Kasap efendi tarafından lisanımıza çev- rilmiştir. Ahmed Faik Beyin «Victor Doganj ve Frederik»den lisanımıza naklettiği «İskoçyalı yetim>. Ayni sene İçerisinde «LA CONSIENÇCE» (vicdan) dramından sonra temsil edilmiştir. Böylece Gedikpaşa tiyatrosu Garp san'at âlemindeki bütün h&- diselere sahne olmuştur. Bu dev- re Türk tamaşa hayatının en par Jar bir devresidir. S. NAHİT BİLGA Gelecek sayıda : Tiyatronun Romantik Devri: Al. Dumas.
