20 Kasım 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
| Unutulmuş Bir İngiliz Şairi J JOHN DRYDEN | Yazar: Bazı muharrirler vardır hayat. ları boyunca biredebi çığır açmış- lar, san'at meraklılarının baş tacı olmuşlar ; fakat her nedense ietik- balin nankörlüğüne kurban giderek unutulmuşlardır. İşte Dryden bu bedbahtiardandır. O devrinin en kudretli şair ve tiyatro muharrir- lerinden biri idi. Şiirdeki kudreti İngliz lisanına olan derin vukufu, örijinal ve canlı piyesleri ile o zamanın edebi önderliğini yapmış en büyük muhaırirlerin eserleri hakkında tenkidler kaleme almiştı, Fakat ne tuhaftır ki arkasından onun sanat kabiliyetine dair tek bir satır keleme aslan olmamıştı. Dr. Samuel Jonson ( Şairlerin ha- yatı ) adlı eserinde bu boşluğu se- zerek harikulâde üslubu ile onun biyoğrafisini etraflı bir şekilde ted- kik ve tasvir etmiştir. Bu ©68er6 nazaran ; John Dryden 9 Ağustos 1631 de Oundle yakınındaki Adwinele de doğdu. Sir Erasmus Dryden'in üçüncü oğludur. Westminister okulunda devrin sayılı âlimlerinden Dr. Bushy ta- rafından okutuldu. 1651 de Kem- briç Üniversitesinde doktora imti- hanını verdi. Kromvelin ölümünü müteakıb (son muhafız Lor hak- kında kahraman beyitler) adlı şiiri yazdı (1668). Kral İkinci Çerls için (Astrea redut) u kaleme aldı. Bunu ancak 1663 de 32 yaşında iken neşretti. İlk piyesi (Vahşi zanpara) adlı komedisidir. 1664 de ( Rakib ba- yanlar) ı Harlof Orrery adlı İugi- liz diplomat muharririne ithaf etti, Sir Robert Howart ile ( İndian Kraliçesi) ni neşretti. Bunu (İndian İmperatoru takib etti, Bu manzum bir örajedi idi. 1667 de ( Annus Miraculişs - Yılın mucizeleri) ni çıkardı Sir Robert Howard ile Dryden birbirlerile evvelâ reks- bete sonrada dargınlığa kadar va- 6 — Servetifünun — 2361 M. Hulâsi DOSDOĞRU | ran çetin münakaşalara giriştiler, Howard (Lerma Düku ) adlı piye- sini tabettirdi. Buna karşı Dryden (dram nazmına dair diysaloğ ) u yazdı. Husumet keskinleşdikçe pi- yasaya erer yağmağa başladı. Bun- dan sonraki yıllarda Drydeu'i bazan yılda bir kaç eser vermek üzere mütemadiyen yazar görü yoruz: ( Aşk sırrı ve ya kız kraliçe |) trajik komedi. (Hep Sir Mertin Mar) komedi (Fırtına) Şekapirin meşhur €- serinin bir başka şeklidir. 1673 de (Morocoo İmperatoriçası) trajedi Settle, tarafından yazılmış Dryden mukaddime ve bazı sah- neleri ilâve etmiştir. (Alay eden müneccim) zamanın da çok meşhur olmuş bir kome- didir. Aynı zamanda kudretli bir münekkid olan muharrir Shakes- peare hakkında pek yerinde ola- rak (Cinthio nun 100 romanı) (Beaumont) ve ( Fletcher) in (İs- pânya hikâyeleri ) inden mülhem olduğunu söyler, ( Zoraki sevgi yahud Virgin Martyr ) manzum facladır. (Granada katliemı) dünya tiyat- ro edebiyatının şaheserlerindendir. (Mariage â la mode - Modaya göre izdivaç ) ( Tayin veya bir rahibe ma- nastırında sevişme) komedi (Ambayna) manzum ve mensur kısımları havi bir diyaloktur. (Trsilus) ve (Oressida) Şekapirden değiştirerek meydanâ getirilmiştir. (İspanya papası ) trajik komik bir eserdir. (Guise doku) faciadır. (Albion ve Albiana) bir opera- dır. Mürteci cümhuriyetçilere kar- şı verilmiş bir cevaptır. (Hükümetin suçsuzlağu ve ada- mın sukutu) Operadır. (Anreug Zebe) trajedidir. (Herşeyi sevmek icin veya İyi dünya kayıbı ) Antuvan ve Kleo- patra hikâyesinden alınma bir fa- ciadır. (Limberhan yahud Müşfik Muhafız) komedidir. (Oedipus) Dryden ve Lee tara- tından Korney, Sofokl, Seneca'dan mülhem olunarak yazılmış bir tıs jedidir. Eserin mevzuunu tasarls- yan Dryden birinci ve üçüncü per- deleri bizzat yazmıştır. Don Sebastian bir dramdır. Çok uzun yazılmıştır. 1690 da sab. neye konmuştur. Amphitryon bir komedidir. Pls utus ve Molire'den mülhem olu- narak yazılmıştır. Zarif nüktelerile iğneleyici ifadelerile cemiyet hâ- diselerini karikatürize eder, ( Elesmanes ) trajedidir. ( Eral Arthur) bir operadır. Eral Çarlı için yazılmıştır, (Muzaffe sevgi) Dryden'in son trajedisidir. (1694). 1679 da (Hiciv hakkında ma- kaleler) isimli şiir meomuasını neş- retti, Tacitus'u İngilizceye tercüme etti. Mr. Varilas'ın tarihini tercü- me yolunda 3 ay harespı. 1694 da Frenaay'ın (resim san- ati) ni tercüme etti, 1697 da Virgil'den (Kır şiirleri) (Georgices) (Aeneld)i çevirdi, Son 1699 da çıkardığı (Bfsaneler)i oldu. On binlerce kıymetli şiirin sahibi,“ devrinin dini boğuşmalarında daj- ma muteğil ve lâyık kalmış olan ilim ve san'at adamı Dryden 1701 Mayısının bir çarşanba sabahı kan. girenli ayağının kurbanı gitti. Ce- maze merasiminde hükümet erkânı, lordlar, büyük ilim ve san'at adam- ları bulundular. Westminişter de şairler köşesine gömdüler. Dryden san'at hakkındaki kıy- metli tenkidlerini başlıca iki ese- rinde toplamıştır. (Dramatik nazım hakkında makaleler) ve (dram hak- kında dyalog) ilk olarak maziden aldığı hızla istikbale şaheserler bı- Takan büyük piyesi üstadı Shakes- 40n
