20 Kasım 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
Tr e SER VETİIFUNUN Sahibi ve möessisi A. İhsan Tokgöz Neşriyat Müdürü : H. Fahri Ozansoy Fiyatı 15 Krş. UYANIŞ SİYASİ — EDEBİ —İLMİ— SOSYAL — HAFTALIK GAZETE o Kuruluşu 1891 yu 5) — cu Yİ No. 23641 Talgraf 2 Sorretifünun İsterbel Telefon: 21013 20 İkinelteşrin 1941 Perşembe HAFTA HA S B Iİ HAL İ Kırım haritası — Bir Kırım hikâyesi — Kırımda çıkan “Tercliman,, gazetesi Yazan : Elimdeki gazetenin harita sahi. fesine bakıyorum: İşte Azak denizi, işte Kırım yarımadası ve yarımada- nın berzahı. Yarımadanın ortasın- da, kenarında, Karadenizin kıyı- sında şehir isimleri dolu. Emekli dimağım yine gerilere doğru baktı: 1879 da Şam rüşdiyesinde coğrafya okurken Kırım yarımadasını ve 0- nun etrafını ayni merakla takip etmiştim, Çünkü bu tarihten dört beş yıl evvel Boğaziçinde Vanikö- yündeki yalımıza bize misafir gelen iki tane çok ihtiyar teyzemiz var- dı. Birisi büyük anamın büyük kardeşi olarak tam teyze idi, diğe- rine «Ahmed teyze» derdik, İkisi de şalvarlı, yırtmaçlı geniş entazili eski zaman hanımıydı. Başlarına üzeri oyalı yemeni ile ve yuvarlak başlı güzel iğnelerle donanmış ka- âın fesi giyerlerdi. Küçükleri en çok alâkadar eden onların yırt- maçlı enteri ceblerindeki yemişler ile arasıra maziye ait anlattıkları canlı hikâyelerdi. Biz bunları Va- niköy yalısının alt katında, Mas kara akıntısına nazır odanın köşe- sine kurulmuş olan tandırın eotra- fında dinledik. Tandırın iç göz- lerinde ısınmış leblebiler bulunur- du, üstünde güzel boza sürahileri dururdu. Leblebi yerdik, boza içer- dik, ihtiyar teyzelerin hikâyelerini candan ve gönülden dinlerdik. Bu Ahmed İhsan sahibi Asmal'e alt hâtıralar TOKGÖZ da bir zamandıl, Bu hikâyelerin birisi yüz yıl evvelki Kırım hezi- metine âit olmak, diğeri Fransiz ve İngilizlerle beraber Ruslara karşı yaptığımız 1854 Krım muhbarebe- sine ve zaferine ajt olmak üzere iki safhalıydı. Büyük teyzemin ba- bası Rusların Kırımı istilâ edip kırım Hanını esir ettikleri zaman orada şehit olmuştu. Ahmed tey- senin kocası Sıvastopol muharebe- sinde gemici olarak İstanbula Kırk anbarlı ile yaralı gelmisti, Bu iki muhterem teyze anlatırken «Kefe» . Akmescid», «Bahçe saray», «Ka- rasu» isimlerini duyardım ki bun- lar, bizden sonra coğrafya okuyan nesle Teodosya, Siniferpol, Sıvas- topol adlarile öğretildi. Büzük tey- zem Rus çarlığının Kırım hane- danını nasıl esir eyleyip halkın çok kısmını dahi muhacerete sevk ey- lediğini söyler ve muttasıl «Şehitler kurtuldu, biz kalanlara yazık olduk derdi. Ahmed teyze ise Yeniçeri- lerin kaldırıldığı zamanda gelin olmuş olduğu için söze mutlaka bu ciheti ilâve ederdi. Benim için bunları hatırlamamak kabilmi" İşte eski Kırım hakanlığını bu defa Rusya kaybeyledi, şehirlerin isimleri haritalarda şimdi çift gös“ teriliyor. Tarih tekerrür değildir de nedir! 1882 den sonra ben Mülkiye mek- İstanbul - 16 İkinciteşrin - 1941 tebinde iken Kırımda hâlâ çıkan Türkçe “Tercüman, adlı bir gaze: te bazı elimize geçerdi. Sonra Ruslar bu gazeteyi kapattılar; yur- dunu çok seven gazete sahibi kaçtı İstanbula geldi. Babıâli yokuşunda kitapçılarda görüşürdük. O zaman bir de Asmai adlı Kırımdan ve yahud Kazandan gelme münevver bir Rus türkü daha verdı, O ta- rihte asıl Türkçe kelimeleri o za- manın gençleri olan bizler bu zatlardan öğrenmiştik. Rahmetli Ahmed Rasim ve Mahmud Sadıkla beraber çok alâkadar idik, Asmâi Mısıra gitti; Mısır İngilizler tara- fından muvakkat namile yeni işgal olunmuştu. Aşsmsi şöyle demişti : — Moskoflardan kaçtım. Müm- kün mertebe müstakil yaşamak istiyorum. İstanbulda siyasi istiklâl yok! Kapitülâsyon da caba! Ne kadar olsa İngiliz işgalindeki Mısır daha iyi olsa gerek | 1889 da ben bir Mısır seyaheti yaptım. Şehzade başındaki şekerci Cemil Asmai'yi dinleyip İskender- yede şekerci dükkânı açmıştı, Aş- mai vefat eyledi. Acaba sağ olsa idi şimdi İngiliz ve Rus ittifakın görse ne derdi" İkisinin bir olup zavallı İranı ürtüdün İkaldırmalı- rıns pe yözle bukardı ? Avrupayı — Lâyen sayfayı çeviriniz — ELA
