25 Eylül 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

İLâtin Edebiyatından tercümeler | AULULARIA Plautus'dan çeviren: Palautus (254-184 M. 8) Titus İMaccius Ploutus, Sarsina- da (Umbria) doğmuş ve Roma'da ikâmet etmiştir. Zamanının en al- kışlanan komedi müelliflerinden ©- up bazı hatıratı tarihiye'lere göre (Varo) 130 dan fazla piyes yazmış- tır ki bunlardan ancak 20 tanesi muhafaza edilebilmiştir. Edebi &- lemde nam vermiş olduklarından bunları okuyucularımıza teşhir et- meyi lüzumlu gördüğümüzden aşa- ğıda sıralıyoruz: 1. Amphytruo 2. Asinarla 3. Aulularla 4. Bacchides 5. Captlol 6. Cartaginesus 7. Ca- sina 8. Çistelaria 9. Epidicus 10. Menechimi 11. Mercatori 12. Miles- gloriosus 13. Mosteloria 14. Persa 15. Pseudolus 16. Rudens 17. Sti- ehus 18. Trinimus 19. Truculentus 20. Curculio. Plautus södecetelif kamediler yaz- mayıp Difel, Manandro, Filimeu gibi gerek di miştir" Komedileri aa nev v'iler- den olup — meselâ: Amphytrua (mitolojik), Aulularia (karakter), Tri- nimus, Captivi v. s. (melodramatik) — çoğu fitneyi kullanırlar fakat bir goğu da basit hikâyelerden başka bir şey değildir. Plautus, cantami- nafio yoni bir teki vücude getirmek için bir kaç fanenin terkibinden baret metodu kullanıyor yahutta kısaltmaktan ibaret refractio meto- dundan istifade ediyor. Bu itibarla görülüyor ki Ploutus gerek metod- larını aynen tokib etmekten ziyade piyeslerine mahalli (orijinal) bir şe- kil veriyor. Gerek efkârı kadar ter- biye görmemiş bir halkı tenvir et- mek için piyeslerine, kora olmaksı- zın, müzik ve mısra (beyin ler it- hal ediyar. Onun piyesleri hayatta olduğu gibi anlatılan basit tesodüf- lerin hikâyesidir yani çok reeldir- 220 — Servetifünun — 2353 ler ve şahıslarda ekseriyetle iyi ka- rakterize ve sılatlandırılmış hakiki tiplerdir. Komedilerin O vukubuldu- ğu yer Âtina veya Ellada'dır zira o vakit Romalılar vafandaşlarinın iş- Hhza mevzuu olmalarına asla mü- sonde etmiyorlardı. Plautus piyesle- rinde daha geç zuhur eden şöir ve yazıcıların elegant (şık) lisanını kul- lanmıyordu her gün konuşulan fa- kat tesirini daha çok yükseltmek için avamın şen şivesinden İsti: fade etmeyi tercih ediyor ki bu da filolojik bakımdan Plautus'un e- serlerinin ehemmiyetini bir kere da- ha yükseltiyor.Zira M.S. İll ncü asırda Roma aşağı tabaka halkının konuş- tuğu İlsanı öğrenmiş oluyoruz. O- nun komedilerinin komiği tabii ve temizdir, diyaloğu ise pek anlıdır. XV nci asırdan bu güne kadar Ploutus'un eserleri birçok şair ve yazıcı için ilham memba olmuştur. Onun en büyük taklitçisi Moliğre'dir. Enver ESENKOVA Aulularia Adı sula — çömlek, küp'ten ge- len bu piyesten Molidre'in "Avare komedisi ile mukayese edilebile- cek iki sahneyi aşağıda türkçe o- larak veriyoruz. Piyesin mevzuu herkes tarafından tanınmış olmâ- sından dolayı hülasa etmeyi lü. zumlu bulmadık ve tercümesine geçiyoruz: Dördüncü sahne Euclio (9) Yokoldum. mahvoldum, öldüm! Nereye koşayım'! nereye koşmaya- yımf Tut, but! Kimi? Neyi? Bilmiyorum, birşey görmüyo- rum, körükörüne gidiyorum ve (97 Euelio, altın dolu küp (çömlek) in çalındığının farkına varan pintidir. Tercü> mesini verdiğimiz sahnede seyircilere hi- tab ediyor. E. ESENKOVA hakikaten nereye gideceğimi bil- miyorum ve neredeyim ne de kimim. Kendi ruhumuda tarmamile tef- rik edemiyorum yalvarırım (Allah için) rica ederim, 715 (9) Yalvarırım bana bir el yardım verin ve bana onu çalan adamı gösterin. Sen ne söylüyorsun? Ben &n- DA inanıyorum çünkü ben şenin kıyafetinden iyi olacağını farzedi- yorum. Ne var? Neye gülüyorsunuz? Hepinizi öğrendim. Biliyorum bu- rada ekseriyet hırsızdır, Tebeşir gibi beyaz elbiselerle saklanıyor- lar ve sanki doğru imiyler gibi 0- turuyorlar. 720 P*j Acaba bunlardan biri hırsız değil mi? Mahvoldum, Binsensleyh söy- le kimdedir? Bilmiyormusun? Vay bana ikbalsıze, bittim ! fe- na yokoldum (ve) çok fena giyim- li geziyorum, Bu (kutsuz) gün bana o kadar felâket ve kahır ve açlık ve zir” gürtlük getirdi! Dünyada en bitkini benim, günkü yaşamak neme yarar? Bun- ca gayretle topladığım altını kay- bettim! Kendi kendimi gldattım; kendi ruhumu, kendi şerefimi; çim- di hakikaten başkaları seviniyor — 1725. Benim felâketimden ve kayı- bımdan. Bunu çekemem, Eucli, Lyeonides (***) Iye. (Bu nasıl adam mırıldana- rak ve söylenerek evlerimizin &- nünde ağlanıyor? Ve buda Euwclio — Devamı 225 inci sayfada -- (9) 716 rakkamları. 1991 720 > (999) Lyconides, Eçlio'nun kizuyi ge- ven gençtir,