25 Eylül 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

T Ü R K Ç E İ Z A H L I FRANSIZCA GRAMER Ankara Dil, Tarih Fakültesi ve Ticaret Lisesi Fransızca Muallımi ALİ TEOMAN Fransızca oğrenmek istiyenlere, bılhassa Orta ve Liselerde fransızca tedrisatuıı takib eden talebelere dil oğrenmek hususunda en güzel rehberdir. Fıatı 50 Kr. REMZİ KİTABEVİ 18 inci yıl sayı: 6147 u m h u r iyet ÎSTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa bsnu: 24299 . 24290 Reşad Nuri Güntekin YAPRAK MİLLÎ ROMAN f İkinci defa basılarak çfktı Tanesi 50, cildli 85. Perşembe 25 Eylul 1941 AHMED HALİD KİTABEVİ Fener yangınında açıkta kaîanlar Kızılay 476 vatandaşa eşya ve bir aylık iaşe ücreti verdi, kira bedeli de tezvi olunacak Ankara 24 (a a ) Kızılay umumî merkezinden aldığımız malumata nazaran, Istanbulda, Fenerde çıkan büyük yangında 94 evin yanmasile açıkta kalan 476 vatandaş tamamile İskân edilmiş buhınmaktadır Kmlay Fatıh şubesi felâketzedelerle derhal meşgul olarak Darusşafaka mutfağmda sıcak yemek yaptırmış ve 377 nüfus bu suretle ıaşe edilmiştir. Yangın haberi Ankaraya gelir gelmez Kıalay umumî merkezi felâKetzedelere tevzi edılmek üzere Istenbul deposuna 500 battaniye, 300 takım muhtelif boy elbise, 300 takım çamaşır göndermiştir. Bunu müteEkıb gene umumî merkez tarafmdan felâketzedelere 200 takım yatak gönderilnıiştir. Alınan malumata nazarar. bu yangında 47 aile hiç biı eşyastnı kurtaramamıştır. Bu ailelerın büyük nüfuç adedi 129, küçük nufus adedi 48 dir Bunlardan befi de kadındır. Yangın felâketine uğrayanlardan İcab edenlere bır aylık iaşeleri ıçin 13 er lira, küçüklere 10 ar lıra ve syrıca iskânları içın de icar bedeli verilecektir. Kendılerine bırer yatak takımlle yemek tevzi olunmaktadır. J 1 J Leningrad sokaklarında muharebeler oluyor Almanlar birçok istihkâm daha ele geçirdiler (Yazısı 3 üncii sahifede) Alman harb tebliği Bulgaristanın Kararı Bulgaristan kendisince başka tiirlü yapılmasına imkân olmıyan en zarurî hareket hattı hakkında karannı vererek Sovyetlere karşı açık vaziyet almış bulunuyor. ir miiddetteııberi Sovyetler Rusjasile Bulgaıistan arasında notalar tealisi sure(ilc çetin münakaşalar cerejan etmekte idi. Haricî siyaseünde Bulgarıstanın tuttuğu jol esasen Sovyetlerin memnuni^etsizliğini mucib olmuş ve Yugos'.avja >Iihver taarruzuna uğradığı sıralarda bu memnunij etsizlik adeta Ukbih derecesine vardırılmıştı. Soııra Buls;arıstamn şurasına burasına meçhul tajyareler tarafmdan atılan bombatardan dolayı Bulgaristan Rus\adan şikâjet etti. Sofya bu bombaların So\jet tayjpreleri tarafından atıldığı tesbit olunduğunılan bahsedijor, Moskova da bu joldaki iddialan mütemadnen tekzib ejlijordu. Moskova son zamanlarda Bulgnıistanın kendi sahillerini Mih.or devletlerine üs olarak verdiğini ileri sürerek çiddetli bir ihtarda bulundu ise de Bulgar hükumeti bunun jersiz olduğunu bildiren ve Mosko\a\ı tatmin cınıediği enlaşılan bir cevab vermişü. Daha sonra Dobrucaja \e Balkan dağlarına indirilen Sovyet paraşütçüleri meselesi ortaya çıktı. Sofya bu paraşutçülerin Bulgaristan dahilinde şimdiki rejim aleyhine tahrikât vapmak maksadile gonderilmis olduklarını ve bunlardan on birinin şahsan vakalanmış bulundııklarım sdjlüyordu. Sovjetler hukumcli vakıalarm sarahatine istinad ettiği iddia olunan bu paraşütçuler hâdise^ini de bilkülliye inkâr etınekten çekinmedi. Moskova ile Sofya arasındakı nıunafcaşaların ton farkı, pek kolay anlaşılır sebeblerden dolayı, dikkate la>ık bir şekildedir: Sovyetler tarafından yüksckten konuşan azarlayıcı bir sekil, Bulgaristandan da alçaktan alan jıımuşak ve uysal bir eda. Bu fark her iki tarafa nisbctle kuvvet ve mahijetini tarihten alır. Busya, Çarlıktan müdev\er bir anane ile kendisini Bulgaristauın jaratıcısı ve hamisi sa\ar, Bulgaristan da bu vaziyeti idare etmek mecburi,'. ctini hissedcrek Kusyaya karşı yüksek konuşmamayı tabii bir ne?aket iktizası bilir. Fakat bütun bu kelime ve tavır oyunlarına rağmen Bulgaristanın takib ettiği siyaset, zamanla iste Rusja ile de tearuz eden filî bir vazijettir ki artık en zarurî netlcelerine kadar yürüm.ek üzerc degiştirilmesine imkân yoktur. Bu siyaset, mukadderatını Mih\erle teşrik etmiş olan ve Bulgar nıilli emelleıinin fazlasile tabakkukunda ondan favda görmiiş bulunan bir sijasettir. Ve doğrusunu sö>lemek lâzım gelirse hıı si\asetten dolayı bilhassa Moskovanın Cıılgaristanı, janlış yolda j ürüdüğıinden Şark cephesinden resimler: Bir Sovyet şehri önıinde Alman makineütüfek müfrezeleri Ç Sovyet harb Itebliği MOSKOVA RviSan Berlin Büyük Elçimiz Bulgar Kralı Boria Bulgaristan Şark cephesine asker gönderecek mi? Dahiliye Nazırı bunu ve Kırımda himaye idaresi kurulacağını tekzib ediyor Sofya 24 (a a.) Dahiliye Kazırı Gabroski ecnebi gazetecılere beyanatta bulunarak son günlerde Bu'garistana inen paraşutçülerin Sovyetler Bırlığınden geldıklerını teyıd etmı^tir. Alman Bus cephesinde son vaziyeti gösterir harita KuRSK\V^yvoRONtsç Cephelerde Kısa bir müddet kalmak üzere çok şiddetlî memleketimize gelecek muharebeler devam ediyor Odesa mıntakasında çeteler büyük bir (aaliyet göstermektedir Leningrad'da düşmanın müteaddit bataryaları tahrib edilmiştir İngiliz tayyareleri de harekâta iştirak etmektedir Tufek, bomba, rövolver. telsiz aİ2tleri gibi üstlerinde rahur eden malzeme Sov^'et fabrikalannm markalarını tasımakta idi. Nazır Gabroski bıından sonra memleketin dahılî vazivetınin ecnebi propagandasının iddialarma rağmen memnuniyete şayan olduğunu scylemiştir. Memlekette örfî idare ve umumî seferberîik ılân edıldiğıne dair verden haberler uydurmadır. Hukumet ecnebi unsurların faaliyeti neticesmde vukua gelen sabotaj hareketlerine mâni olmak için bazı tedbirler aimakla iktıfa etmiştir. Bulgar ordusunun ıhtiyat efradı ancak üç hafta sürecek olan bir talim devresine çağırılmı^lardır. Gabroski, Bulgarist3nın hiç bir memlekete karşı tecavüz emelleri beslemedığini ilâve etmiştir. Bulgaristanın şark cephesine seferî bir kuvvet göndereceğıne dair verılen haberlere gelince Nazır bu haberleriü hiç bir esasa mustetıiJ olmadığını söylemiştir. Gabroski netice olarjk Bulgaristanın Kınmda bir himaye idaresi tesı= etmek ve Kafkas petrollarını işletmek istediğine dair bazı Amerika gazeteYUNUS NADİ leri tarafından ileri sürüien idıalarm (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) gülünc olduğunu söylemıştir. İran demir yoîları tamir ediliyor General Wavel teftişe gitmiş Petrolları müdafaa için bir Ingiliz heyeti seferiyesi gönderilmesi muhtemel Nevyork 24 (a.a.) United Press ajansının Londradan öğıendığine göre, Hindistandaki İngiliz kuvvetleri başkumandanı General Wavell Tiflise muvasalat etmistlr. Söylendğine göre Waveh (Arkası sahife 3 sütun 1 de) Moskova 24 (=>.a.) Sovyet istihbarat bürosu, aşağıdakı geceyarısı tebHğini nesretmişür: 23 eylul gecesi kıtaatımız, butün cephe boyunca duşmana karşı harbetmiştir. 21 eylulde» düşmanın 53 tayyaresi tahrib edilmiştir. Bunlarm 28 i hava muharebelerinde, 25 i de tayyare meydanlarında tahrib edilmiştir. 16 tayyare kaybettık. (Arkası sahife 3 sütun 3 te Biıjük Elçimiz Hüsrev Gerede panayır münascbetile ziyaret ettiği Laypzig^de Şehremini ile gorüsüyor Ankara 24 (Telefonla) Haber ve timize gelecek ve kısa bir müddet rildığme gore Berlin Buyük elçimiz kaldıktan sonra vazifesı başma döHüsrev Gerede bugunlerde memleke necektir. Maiskiye göre Berlin gene tasrih ediyor Clodius'un siyasî hiç bir vazifesi yoktur MÜTTEFİKLER KONFERANSI Amerika Cumhurreisi M. Ruz\elt Amerikada vaziyet 1917 de harbe girme den bir kaç hafta evvelki vaziyetin aynidir Ruzvelt dedi ki: «Ticaret gemilerini silâhlandıracağım ve ya bitaraflık kanu Berlin 24 (a.a.) Yarıresmî bir kayr.akian bildiriiiyor: Alman salâhn etli mahfillerinde çu noktaya bir kere daha işaret lüzunıu Londra 24 (a.a.) (B.B.C.) Sovyetle hissedilrr.ektedi» ki Clodıus, Türkıye ile rin Londra sefırı Maiskı yaptığı beya müıJıasıran İktısadî muzakerelerde balurmağa memur edilmistir. Binaenaleyh nalta demiştir ki. Londra 24 (a.a.) Mister Eden mütc Rusyanın irukadderatı, Leningftd. kendısine guya siyasî bir vazife tevdi ••efıkler arası konferansını açan n u t Beyaz Rusya ve Ukra^ na harb sahnele edilmiş bulunduguna dair musırrane kunda Hıtler"in mutad tabiyesini tatbik ıinde oynannaktadır. Kıştan yardım u dc'asan şayialar tamamen esassızdır. Tjrk arazisinden Alman askerî mal ederek haber veımeden Sovyetler Bir•nanlar, ve kış esnasında askerî harekâzenesinin geçirıhnesi müsaadesirü al Uğ'np taarruz et'uğini, So\yet hükumeti tın duracağım umanlar aldanıyorlar. nıak maksadile Aîmanyanm Turkiveden ve vatandaşlarımn, dünj'anm takdirini Vakıâ Hitlerin asıl plâm ve yıMırım (Arkası sahife 3 sütun 3 te (Arkası sahife 3 sütun 6 da f Arkası sahife 3 sütun 2 de) si bir çoklarınm zannettiğinden daha kuvvetlidir,, Türkiyeden malzeme geçirmek için hiç bir "Alman harb makine istekte buluıtulmadı Kıştan yardım umanlar aldanıyorlar! ÇörçilRuzvelt beyannamesini tasvib etti Maiski " Sovyetler Birliği, milletlerin hükümranlık haklarının çiğnenmesini daima takbih etmiştir,, dedi • Birkaç söx Harb resimlerine bakarken Gazetelere A\rupada çekilmiş gündelik hâdise resimleri gelir. onlar da bunları basarlar. Dikkat ettinizse. son iki senedenberi bu resimler. A\ rupada değil de sanki cehennemde çekilmiş manzaralan andın\or. Bastanbasa harabeje donmüs s.ehirler, dumam tüten yangın jerleri, yol kenarlarına devrilmis tanklar, zırhlı arabalar: kuma saklanan devekusu gibi dikinp toprağa gömülK, kuyrıığu havada t a j yareler, cesedler. cesedler ve cesedler. Ve türlü türlü harb sahneleri: Bir dafi tank batarjası ates ediyor, bir piyade birliği hücuma başlarken: bir istihkâm böluğünün ileri hatta telurgüleri ke^işi. bünıem hangi nehir uzerinde kurulan tahta koprüden motdrlu nakliye kolları gedyor... edilmiş hastalara dondiık. Tıpkı uyuşturulduktan sonra bir yeri kesilen bir adanı gibi gözümüzü kırpmadan onlara bakarken, önümüzde yıkılacak bir tek evin karşısında duyabileceğimiz acıyı akhmıza getiremij oruz. İnsan, mulıitine en iyi uymasını bilen mahluktur, demisler. Doğru soz. Rokor kırayım derken, kazara denize düsen spor nıeraklısı amatör bir tajjarecınin acıklı macerası, çok dcğıl, üç sene evvel dün\a halkına gözyasterı doktıirür, matbuatı günlerce oyalardı. Bugün, dikine >ere gömülen, kuyruğu havada tayvareleri, kumda saklanmaja çalışan devekuşuna benzetebilij oruz. Şu tarafın kaybı nedir, bu tarafınki ne âlemde? Akıl ve sinir nıekanizmamız. yalnız neticeyi önceden sezcbilmek hırsile isliyor. Hepimİ7 birer hesab ve tahmin makinesi kesildik. istatistik tutuj'nmz. N. nunu kaldıracağım» Vaşington 24 (a a ) Ruzvelt beyanatta bulunaıak dün demiştir ki: c Bırleşik Amerika gemilerini silâhlandırmak: veya bitaraflık kanununu kaldırmak, yahud da bu kanunu değıştırmek suretile bir karar almasını Parlamentodan ıstiyeceğım. Evet, mczkur kanunu büsbütün kaldırmaktansa tedricî olarak değiştirilrresini istiyeceğim.» Ruzvelt Amerika HarlU İlk zamanlar. he>ecanla sejrcttiğimiz bu gündelik hâRuzvelt Amerlkan ticaret gemılerinin dise resimlerine artık alıştık gitti bile. Şimdi onlara söyle silâhlandırılmasından bahsederken Ame bir bakıjor ^e geçijoruz. Yuzlerce bin ııüfııslu hüvük bir rikanın 1917 de harbe girmesinden bir şehrin virane halınde uzanan man/arasına karsı yarı kakaç hafta evvel o zamanki devlet reisi yıdsız dıırabıln oruz. Bunları her gün gore gore hissi iptal İneilizler tarafından iseal edilen Basra körfezindeki Aradvan adasındaki petrol tas Bjehaneleri Hind kıtalan (Arkası sabüe 3 sütun 4 te