26 Eylül 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
T Ü B K Ç E İ Z A H L I FRANSIZGA GRAMER Ankara Dıl, Tarih Fakültesi ve Ticaret Lisesi Fransızca Muallımı ALİ TEOMAN Fransızca oğrenmek istiyenlere, bılhassa Orta ve Liselerde fransızca tedrisatını takıb eden taletelere dıl oğrenmek hususunda en guzel rehberdir. Fıatı 50 Kr. REMZİ KİTABEVİ 18 inci yıl sayı: 6148 u m h uriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf re mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu; îstanbul No 246 Teleion: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 . BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler Salonlarını bir defa gezrnekle tatmın İstanbul, Fincancılar, Rızapasa yo. No. 59'61'63. Telefon: 22060 HARAÇCI KARDİEŞLER Limiled Şirketi Cuma 26 Eyiul 1941 Alman harb tebliği Ukraynada muharebe sona eriyor Çember içindeki Rus kuvvetlerinin huruc teşebbüsü akim kaldı Dil Jayramımız Buğün, Bir'nci Türk Dili Kurultayınm Dolmabahçe sarajinda, Ebedî Şeflmiz Büyuk Ataturkun huzurus toplanışının dokuzuncu yıldonumunü kutluluvoruz. Dahî reıs: kurtardığı bu vatan topraklan üzerinde. rea'ıst inkılâblarîa yeniden teşkılâtlandırdığı milletm tarih gıbi dıl müesse*esinde de kendi benliğmi taçlandıracak bir Inkılâba muhtac olduğunu sezmiş ve bu İleri hamleyi yaratmıçtı. Millî Şefimiz Inönünün yuksek tatbıkatçı'lğı ile daha o zamandan müspet b'r tekâmul yoluna glren Bugün Türkiyenin her tarafında kutlanacak çahşmalar, bu^un onun baçbuğluğu altında, ernin adım ' larla gayeye doğra ıierlemekte bu'unuyor. Dıl oavramı munasebetJe, Turk Dıl Kurumu Merkez Heyeti bu sabah Ebedî Şef Ataturkun muvakkat kabrıne bir çelenk koyacak ve Buyük Yaratacınuı manevi huzurunda mınnetle eğılecektir. Anksra radyosunda Kurum adına bir konferans verllecek ve butun Haike^ierınde toplantılar yapılarak dıl ınkı'âbı safhsian belırtılecektır. Rusların cenubu garbî cephesi başkumandanı General Kirponos Şark cephesinden resimler: Sovyet tanklan bir hücuma başlarken makiul diişfü Bcrlin 25 (a a.) Alman ordulan başkumandanhğının tebLği: Kıyefın şarkmda hâlâ çember içinde bulunan düşman kuvvetieri bakiyyelerinın yaptığı üm^dsiz huruc teşebbüsleri muvaffakiyetsızliğe uğramış ve bu esnada düşman kanlı zayiat vermiştir. Muharebe meydamnın temizlenmesi esnasmda, çarpışmalarda ölen Sovyet cenubu garbî cephesi başkumandanı General Kırponsofc'un cesedi bulunmuştur. General Kirponsoa'un kurmayı ile beşinci ve 21 inci Sovyet crdularınm kurnrsylan da imha edilmiştir. Dün gece, hava kuvvetlerimiz, Moskovadaki askerî tesisatı ve Tula civa rındaki esliha fsbrikalarını muvaffakl yetie bombalamiî'ır. (Mabadi Sa. 3 sfitun 5 te") Türkiyenin siyaseti Bu siyasetin, memleketimize olduğu kadar, bağlı bulunduğu ittifaka da büyük menfaatler temin etmiş olduğundan biz eminiz. tttifak siyasetimizin kimse aleyhine müteveccih her hangi derecesinde bir husumet fikrini taş*madığı tasrih ve ilân edifmiş bir keyfiyetti. Türkiyenin hal ve hareketi bunun sözden ibaret olmadığını filiyatla ispat etmiştir. Sovyet Çso una Türkiyenin açık siyaseli diye kadar imVânlann müsaadcsi nispedemeli. Günierinin ve hafta \ tinde çalıştık ve çalışmaktT devam edelannın yuklü olcuğu büjük ceğiz. Bu faalijeti baska mak^adları vakıalara gore insana adeta iki asır ka maskclejen bir hareket gıbi gdrmek. dar uzamış his^ini veren son iki haıb o' •» a't da hn>a$ı aramak kaMl;nden • senesinin muhtelif tecellilerine karsı abes bir iş olur, ve ajni zamanda Tiirkendisine çizdiği istikametten zerre kaYUNUS NADİ dar ayrılmamış olan bu siyasetin mahi(Arkası sahife 3 sürun 4 te yeti lıakkında hiç bir tarafın şüphesi olVaçmgton 25 (a.a.) Gelecek hafta mamak lâzundir: Doğrudan doğruya Ruzvelt'ın bıtarallık kanununun bılkuvkendi hudud ve huknkuna taarnız vaki ve ilgasmı istıjeceğıne dajr bir çok olmadıkça dunjayı yakan bu jeni ateş eraareler mevcuddur. dışında kalmağa azmeden bir siyaset. Reisıcumhuru bu yola sevkeden hükuHal böyle iken iki muhartt» tarafın son met memuriarı Amerikan gemilerinın Moskova 25 (a a ) Dün gece neşzamanlarda meınleketimiz üzerinden amuhanb devle'Jere aıd limanlara veya redüen Soi.'yet tebliğinde muharebelerm çırtma suretile bir takıın iddia ve miiharb mmtakalaTiııa girmelerıni meneden dun butün cephe boyunca devam ettiği daiaalar teati etmelerine hayretle sahid hı kümlerin de kaldırılmasını tavsiye kaydedılmekt«dir. olrnaktayız. eyıemektedirler. Tebliğden sonra neşrediîen bir ilâBiz hepsini göremiyor veya cümlesine Âyandan Conally bitaraflık kanunuvede, Alman hava kuvetlerinia Sovyet dikkat edememiş bulunujoruz. Herhalde nan esaslı bir şekilde tadll, hatta tamadonanmasına muvaKakiyetli taarruzlarFransız Somalisinin merkeâ bu mütevali tekziblerden anlasıldığına da bulunduğuna dair ileri sürülen iddimilp ilga edileceğmi tahmin etmektedir. Cibutiden bir manzara gore İngiltere nıatbuatında bu tekziblealar tekzib edilmektedir. Connally ticaret gemilerinin topla tecri davet eden bir takım nesrijat vukn İlâvede bundan başka şunlar kayhİ7İııi tasvib etmeğe hazır olduğunu ve bulmakta olacaktır. Harbin en nazik bir dedilmektedir: kongrenin böyîe bir tekiifı kabul edezamamnda dünyanın billıassa bugunler (Arkası sahife 3 sfitnn I da ceğır,i zannettiğini ilâve eylemiştr. için belki en hassas bir noktasına taalBir âyan azası takrir verdi luk ettiği cihetle Alman mahfillerinin o Vaşington 25 (a a.) Âyandan Mektürlü şayiaları cevabsız bırakniamatarı lard âyan mecli'ine bitaraflık kanunuyersiz sayıhnıyabilir. Almanya, Türkiyeye müteallik vaziyetin hakikatini ayakta tutmakta kendi hesabına zaruret ve menfaat göriiyor demektir. Filhakika herşeyin fevkinde şn basit sebebden dolayı ki Türkiyenin İngillere ile müttefik ve Almanya ile dost olan açık, samiml ve dürüst siyaseti burada kimin Berlin 25 (a a ) Alman orduları olursa olsun o türlü faaliyetler üzerinbaşkumandanhğının hususî tebliği' de çalışmasına nıüsaid değildir. «Denızaltılarımız, Afrıkanın garbında, Muharibler yckdiğerin hareketlerinİngıltereye gitmekte olan 12 vapurdan den süphe edebılirlerse de mesele bİ7C murekkeb bir gemi kafi'esine hucum taalluk ettiği zaman bu şüpheyi bize teşetmiş ve destroyerlerin kuvvetli hımaSovyet Rusyanın Londra buyük mil etmeğe kadar ileri gitmek doğru oyesine rağrren bu gemi kafilesini imha elçisi M. Maiski lamaz. Herhangı tarafın olursa olsun eylemiştir Yalnız bir ufak vapur kaçaTurkiyeden kendi lehine istifade edebilbilmistır. Ceman 78 bin tonllâto hac. mesi için memlrketimizin gizli kapaklı rrunde 11 vapur batırılmıştır.» bazı kombinezonlara kulak asabilecek Eylul içinde 75 gemi batırıldı bir kabiliyet ve istidadda farzolunması Beılın 25 (a a.) Eylul ayı zarfınlâzundir. İşte buna cevaz ve imkân yokda Alrran denızalîıları 75 İngiliz vatur. Bu harb içîude ve bu harb için puru batırmış^rdır. Bu gemılerin haTıirkiyenin kendisine çizdiği hareket Bitaraflık kanununun kaldınlmasına mule yekunu 73.000 vagona muadil butaraftar olan Amerika Bahriye hath bu memleketi bu yeni mücadele Londra 25 (a a ) Daily Mail'in öğlunmaktadır. Nazın Albay Knoks ateşinin sirayetînden masun tutmağ.i rendığine gore, Cibuti radyosu Ingibz Amiral Stark, d?ha fazla gemi itina eylemekten ibarettir. Dünyayı sakıt'alarının Fransız Somalisi hududuna nun ilgasını iltizam eden bir takrir tevyapılmasmı istiyof ran yeni yangıııın dolayısile doğurduğu girmiş olduklarını bıldırrruştir. di ermiştir. Vaşington 25 (a.a.) United Press miiskülâttan mütes^ir ve mutazarnr olLondranm tekzibi Bir cemiyet mücadele açıyor bıldiriyor: maklığımıza ilâ\e<en eğer adeta havbc Ijondra 25 (a.a ) Irgıuz kıtaatının, Nevyork 25 (a a.) Amerikada büAmiral Stark raeb'usan mec'isi bahriistirak etmNiz sajılacak fedakârlıklarla Cibuti yakınında bir Fransız mevzııne 3 iik nüfuzu olan «Hihriyet uğrunda ye encümeninde yaptığı beyanatta de. silâh elde beklivorsak bu hep haricî taarruz ettiklerine dair olan Vichy hamîştir ki: müoadele. admr'aki mücadeleci teşkilât vaziyetimizîn bü>ük biv kuvvet ve aza« Yeni kiralama ve ödiinç verme beri Londrada resmen tekzib edilmekte bıtaraflık kanununun kaldırılması için mî riddijetle müdafaası maksadma müsprogramı 850 milyon dolariık gemi in. dir. teniddir. Harbi hn memlckete sokmamak (Arkası sahife 3 sfitun 6 da şp^nı derpiş etnıektedır Hglbııki İn . îngıltere ve Amerikamn, Romaya gibi en meşru bir maksada istinad eden RÖre bir proj^si gilterenin Şimalî Atlan*ikteki gemi kaysijasetimizin düıüstluC'ü meydandadır. bı ciddidır Ve böyle bir para İİ3 bu ka. Roma 25 (a a > Atlas Okyanusunve itikadımızra bu sijaseün kuv\eti yıb telâfi edılemez.» (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) onun acıklığındadır. Suyu ve elektriği kesüen Leningrad Mukavemete J devam ediyor Londraya göre Almanlar 70 bin kişilik kuvvetle Kırım üzerine yürüyorlar harb tebliği Bitaraflık kanununun ilgası için Amerikada şiddetli bir mücadele başlıyor Berlin? bulunduğu şerait içinde «Pinkstar»ın batırılmasını gayet tabiî sayıyor Ihtikârla mücadele için yeni kararlar Dün Valinin riyasetinde mühim bir toplantı yapıldı, bütün icraî kuvvetlerin elele vererek çahşması esası kabul olunclu Dün Valinin riyasetinde yanılan içtimada bulunanlar ATLANTİKTE Almanlar 11 İngiliz vapura batırdılar FRANSIZ SOMALİSİNE TAARRUZ? Cibutinin verdiği haberi Londra resmen tekzib ediyor Yindsor Diikü Amerikada Dük, Ruzvelt ve Hull'le mülâkatlar yapıyor Eski hükümdar, İngiltereye «mutlak surette» itimadı olduğunu söyledi Vaşigton 25 (a a.) Vaşingtonun Ünion demınyolu mevklmde toplanan binlerce lnsan bu sabah buraya vâsıl olan Duk ve Düşes de Wındsora büyük tezahürlerle hararetli bir istıkbal yapmışlardır. Mısafirler Büyük Brltanya maslahatgiızarı Sir Ronald Campbell ve Birleşık Amerika Hancıye Nezareti prc>tokol şefi Summerlin taraflanndan resmen selâmlanmışlardır. İhtikârla mücadele işlerinin şiddet • lendirilmesi için hükumet merkezinda j verilen kararlar üzerine dün sabah Vi j lâyette Vali ve Belediye Reisi Lutfi ' Kırdann rivaseti altında fe\kalâde bir 1 toplantı yapılmıştır. Toplpntıda Emniyet ' Müdürü Kâmran, Fiat Murakabe ko j misj'onunda bulunan Mıntaka Ticaret j Belediye Iktısad Müdıirleri, İaşe Müdürü, Fiat Murakabe Şefi ile bütün j kaymakamlar bulunmuştur. i Vali, içtimaı açarak ihtikârla mücaJ I (Mahadi Sa. 3 sütun 4 te) SABIK ŞAH Hanedan mücevherleri işi halledilinceye kadar Irandan çıkarılmıyacak, hükümdar bütün arazisini millete verdi M. MAİSKİ Almanların kışın daha iyi harb deceğini söyliiyor Romaya göre, İngiltere ve Amerika Antill denizindeki Fransız adalarını işgale hazırlanıyor Bu siyasetin memleketimize oldıığu kadar bağlı bulundtısru ittıfaka da büBern 25 (a.a.) Ofi Sovyet Rusj'anın yük menfaatler ternin etmis olduğundan biz eminiz. Tıirk siyaseti şu hakikati Londra elçisi Maiski, Londradaki Ameispat etmi«tir ki bir ittifak siyaseti harb rıka ticaret odasında mühim beyanatta etmiyerek de maksada lmmet edcbilir, bulunmuştur: Gazette de Lausanne tn muhabiri bu hatta harbelmek ihtimalinde düsünülebilerek faydaisıında kat kat fazlasıie. > bevanatı şöylp bildirivor: «İyi haber alan bir kavnağa göre, Ma. Ayni sivasetin su diğer neticeMne bakımz ki Tiırki>enin barb hariri vaziyeti iskı Rusya seferınin, kıs mevsimınde, (Mat.adi Sa 3 siihın 4 te) ni en kat'î bitarafhk esasında ı ıırıitnrsindeki ciddiiet bize Alnnn dostluğvnu da kazam'ırmıstır. İttifak snasetimizin kimse al<\hine müteveccih ber hanei derecesinde bir husumet fik'ini tasımadığı tasrih ve ilân edilmis bir keyfiyet idi. Tiirkijenın h.ıl ve harekeli bunun sö/rien ibaret olnMdığını fi'i\atla ispat etmiştir: Kenıii islenni bütün JS"'ÎI?'İ1P idare<eki titİ7 itinalarile. BuBun netice^i Almanjanm bizimle hitaraflık ve dostluk mualıedesıni akdeylemesi oldu. Moskova 25 (a.a.) Moskova radyoKızılay cenıiyetinde 1.../..........; ı,,..,.; Türkiyenin Almanya ile tiraıî >nüna su, Bulganstamn Almanlar tarafından sebeflerde bukınmasim mani hiç bir tam ısgaiinın fazla. gecikrmvecegıni VP Yunanistarıın fakir ve muhtae hal | Heyet, Merkez Sicil Müdürü Saim ve ka\ıd ve sebeb yoklu. Ticarî 'shada bufun Bulgaristsnda ehemmıyetli Al kına tev2İ edıl=cek gıda maddp1onnı Unrami Merkez mpmur'arından Ferı . muttefik İngiltere ile çalisıt oriıık ve majı kıtaatının harekâta geçtıgmi bil görürecek olan Kızı'ay heyeti. dunkü ! dundan murekkebdir. hâlâ galışınaktayız. Almanj a ile de şim1 trenle Ankaradaa şehrimize gelmiftir. 1 (Arkası sahife 3 sütun \ te " Almanlar buz tııtmuş, katı bir zemin bulacaklardır, tanklar daha az çamura saplanacaktır,, Tahran 25 (a.a.) Amerikan kay \ naklanndan gelen haberlere gore, sabık Dükün yaptıtb mülâkatlar İran Şahı hanedane aid mucevherat Vaşington 25 (a.a.) Dük de Vindsor meselesi halledilinciye kadar İranda * bugün Birleşik Amerika Hariciye Na kalacaktır. | zın Cordell Hull ile bevnelmilel vaziBir İngiliz vapuru, sabık Şahı almak yetin tetkikine rnhisar eden on beş da üzere Benderabbasa gelmiştir. İran hükikabk bir mülâkat vapmıştır. kumeti sabık Şahm hareketini kolayMülâkatı müteakıb matbuat erkânını laştırmak üzere Vaşir.gtondaki İran el(Arkası sahife 3 sütun 3 te (Arkası sahife 3 sfitnn 3 te f Yunanistana gönderilecek eşya ı Millet bünyesinin hayatt meseleleri Birhac söz Moskovava göre Almanlar Bulgaristanın işgalini tamamlamak üzere imişler Ferde her kıymetin üstünde yer veren 18 inci asır naAsr;muın bu büyük davası etrahnda bir çok sual fırtl,' artık can çekisijor. Bugün kendi benliğımize nalarının gürültiı kopardığına şahidiz: Milletin gıda ihtiyacı inanıyorsak bunu mücerred varlığımıza değil, fakat bir nasıl temin edilmeli? Millet bünjesinde nuhıs poutikasınm uzvu olduğumuz büyük millete karşı içimizde yatan sevgije muhtelif «okilleri neleıdir? Gıda, toprak ve nufus srasındaki borçlııjuz. Cartezius, «düşünüyorum, demek ki varını. di. münasebctler" Nufusu a7altan sebebler hanşileridir? Banyordu. 20 nci asır çocuğu: larla müradelc imkânları? İrsijetin millet bunyesindeki rolii? Içtinıaî uzM\ete ârız olan patolojık ıınsurlaı? Irsî ha^tslıkat Miilctime bağlıjım. şu halde varun! 'arın temi\et üzerindeki tesirleri? Mületlerm tsred^i va Di\or. Beııliğimizin bütün kıj nıetlerine memba teşkil eı'iğini ıstıfası sebcbleri? Harbe dair Bio . psikolojik srpiiler? Bu sual fırtınalan arasında kafasına yol ara; an Türk bildiğimiz millet ve cemiyet realitesini acaba k.ıü derecede ! münevı erleri profesor doktor Sadi Irmak tarafından yazılan tjnıyor «nu\uz? Fİ7>oIoji. insan uzviyetinin işlejiş ijistemir.i unıumî (Millet bünjesinin hajaü meseleleri) isirnlı kuçiık, fakat' * * hatiaıile tespit etmiştir. Bu esasa da\anar<ık normal fonk ozlü kitabdbn çok i'tifade edcbileceklerdir. siyon sartlarını haiz olmıvan ferdî bünyelerdeki patolojik Hic bır meseleji halletmek iddiasında olmıjan, fakat her ârezı çnrmek ve elden geldiği kadar tashihe çah^mak artık mesele etrafındaki belli bash mütaleaları ılmi b!r gorusle] mumkundür. sıralayan Sadı Irmak, bu escrıle fikir âlemımize kıvmetltj Bi/dcn milyonlarca defa daha büyük ve daha ımıhim bir hi7iiıcüe bu'ıınnıuş olujor. Kitabındaki Oalıilere, ilpridttî bir varlık olan cemiyet de tıpkı bizim gibı bi> oloiik kök daha uzun yazılarla temasa çalısacğıma burada söz \erirkea** lere bağlı bir uzvıyet değil midir? Öyle ıse, sosyoloji ılmi ıu me\zularl» alâkadar butun arkadaslan da ajni vazifeye bu muaz7am uzvi>etin işleyiş sistemini kavrayıp tespit ederım. î edebilmis midir? N.
