7 Ocak 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

| mü — 86 SERVETİFÜNUN No. 1847—İ62 Tefkik — Dr. Güstav Löbon - BÜTÜN İNSANLIĞIN KAYBETTİĞİ ADAM - Fransız kanından gelmiş, Frfhsada doğmuş, fakat fikirlerini, ilmi çalışmalarını bütün insanlığı hasret- miş olan bu büyük adamın, Doktor Cüstav Löbonun, 91 yaşında, bu dünyadan göçtüğünü, Ajans telgrafı bildirdi. Diyebilirim ki Güstav Löbon, hüyük ilim ve fi- kir adamları arasında iki noktadan en bahtiyarladan sayılır; zira, uzun süren ömründen istifade ile insan- lığa faydalı mühim ilim eserleri vücude getirdi; hem de fikirlerinin, hemen dünyanın bütün milletlerince takip ve takdir edildiğini gördü. Güstav Löbeon, ilk eserini 55 sene evvel, on e86- rini de dört sene evvel neşretmişti. Bu yarım &srı geçen faaliyet hayatında neşrettiği eserler, başlıba- gına bir kütüphane teşkil eder, Bunları şöyle bir #ralıyorum: 1 — Seyahat, tarih, psikolojiye dair eserleri 1 — Mon Tatraya seyahat; 2 — Nepale seyahat; 3 — İnsan ve cemantler — menşeleri ve tarihleri. 1 inci cil İnsanın cismi ve fikri ilerle- mesi; 2 inci eilk Cemaatlerin İlerlemesi. 4 Şarkın ilk medeniyetleri (Mısır, Asüriye, İsrail v. 8), — Bint medeniyetleri; — Arapların medeniyeti; — Ilindin eski eserleri (mâbetler V.6.); Milletlerin ilerlemesini gösteren psikolojik kanunlar ; y Milletlerin psikolojisi ; 10 — Sosyalistlik psikolojisi ; 11 — Terbiye psikolojisi; 12 — Siyaset psikolojisi; 13 — Fikirler ve akideler; 14 — Fransa inkılâbı ve inkılâplar psikolojisi; 15 — Bu zamanın vecizeleri; 16 — Hakikatlerin hayatı; 17 — Avrupa harbinin verdiği psikolojik dersler ; 18 — Harbinlik neticeleri; 19 — Dün ve yarn — muhtasar düşünceler; — Yeni zamanlar psikolojisi ; 21 — Dünya müvazenetizlikleri ; 22 .- Dünyanın şimdiki değişiklikleri — ümitler, hakikatler. (Bu, Doktorun son eseridir). KAS a ro ii 2 İlmi tetebbülere dair eserleri Ll — Tütün dumanı — kimyevi tetkikler; — Kafatasının hacmi hakkında teşrihi, tetkikler ; — Grafik usulü ve zaptedici âletler; — Potoğrafya hakkında izahat; La riyazi me 5 — Binicilik ve şekilleri — tecrübeli tetkikler; 6 — Fizik hatıraları: Kara ışık: görünmiyen fos- forlanma; Herç dalgaları; zerrenin kuvvetleri; 7 — Maddenin değişmesi; 8 — Kuvvetlerin değişmesi. Doktorun ta son zamanlarına kadar, fenni, ilmi meçmnalarda, kıymetli makaleleri devam etmiştir. Bu eserlerin bazıları İngilizceye, Almancaya, İspan- yolcaya, İtalyancaya, Portekizceye, Türkçeye, Hint- çeye, Japoncaya ve daha &air dillere tercüme edil- miştir. Bu eserler arasında «Arapların medeniyeti ün- vanlı büyük kitabı neşrettiği zaman daha çocuktum. Bu kitabın bir hikâyesi vardır; hatırlıyorum: O tarihlerde İsveç - Norveç kralı olan ikinci Os- kar, ilmi, ilim adamlarını seven bir hükümdardı; bir teklifte bulundu: Kim, en mükemmel bir «Arap medeniyeti tarihi» yazarsan, ona mükâfat Overe- ceğini ilân ve bunun için dört sene vade tayin etti, O müddetin sonunda, birkaç müellif, o yolda yazdıkları eserlerini, Kralın, bunları tetkik için topladığı âlimler heyetine tevdi ettiler. Müellif- ler arasında Doktor Güstav Löbon da vardı. Heyet, onun eserini tercih etti ve Doktor imükâfatı kazandı. Bu kitap basıldı ve ilim âleminde büyük bir şöhret buldu. Gayet nefis resim ye levhalarla tezyin edilmiş ve tab'ı hayli pahalıya malolmuş olduğundan bir daha basılmamış ve bugün meydayda nüshası kalmamıştır. Doktorun ilk uğraşışları, fizik ve kimya üzerine idi; fakat — kendi ifadesine göre— bu yoldaki ça- lışmalar büyük masraflara baliğ olduğu, buna da şahsi serveti çıkışamıyacağı için, fikrini ve çalışma: larını «psikolojik» tetebbülere hasretmiş, ondan son- raki eserlerini bep o mevzular üzerine yazmıştır. Fizik âlimleri arasında büyük bir mesele teşkil eden ve bir münakaşa meydanı açan «Maddenin de- fişmesi» adlı eseri, pek mühimdir. Bunda, meşhur kimya âlimi Lavvaziyenin, «maddenin değişmez, artmaz, eksilmezliği> hakkıudaki «bir şey yaratılmaz, bir şey yokolmaz» kanununa muhalif olarak Güs- tav Löbon, «bir şey yaratılmaz; her şey yokolurs kanununu vaz ve «egiyrin mütekâaif bir şekli olan mad- denin, boyuna varlığından kaybetinekte, yani du- yulmaz surette, esiyre tahavvül eylemekte olduğu» nu, ilmi, riyazi, hettâ ameli delillerile göstermiş, is ir. Mar er ki: «Bğer bir zerrenin, herhangibir vasıtasile bir anda esiyre tahviline muvaffakiyet haşıl olursa, hüsule getireceği kuvvet, bugün düny da hareket ve saireye sarfedilen knvvetleri hiçe im- dirmiş olurdu.»