13 Nisan 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

Şam, 13 (hususi) — Paristen dön İrak petrol kumpanyası, o Suriyede I 13 NİSAN —1937 7 uriye Başvekili (o Beleratta müzake mekte olan Suriye Başvekili ile barici- ye nazın Şama (dönmüşlerdir. Heyet istasyonda ancak “Demirgömlekliler,, ve Fransız müstemleke idaresi mensup. ları tarafından karşılanmıştır. Başvekil Şama döner dönmez, Fran- sânın cenubi Suriye kıtaları kumanda- nı general Fujer ile gizli bir mülâkat yapmıştır. Vataniler bu Omülâkatme. hemmiyetini tebarliz ettirmeğc çalış maktadırlar. Suriye başvekili gazetelere şu beya- natta bulunmuştur: “— İyi neticeler elde etmiş olmaktan doğan bir sevinçle vatana dönüyoruz. Taleplerimizin meşruiyetini kabul ettir. dik. Elde ettiklerimiz hakkında Halep- te uzun uzadıya İzahat vermiştik. (Ge- çen gün neşrettiğimiz beyanat) şimdi bunları tahakkuk ettirmek yolünda ça- lışacağız. Pek yakında millet, faaliyeti: müzin semerelerini müşahede edecek- tir.,, Suriye başvekili Fransa ile Suriye a. rasında aktedilip, Cenevrdöe (o Tiataya dair verilen karar üzerine (o hükümsüz kalması lâzımgelen Suriye - Fransa mu- ahedesinin Fransa tarafından ne zaman tasdik edileceği hakkında (sorulan bir suale kat'i bir cevap vermek istememiş ve “muahedenin Fransız meclisinin ö. nümüzdeki içtimâmda tasdik edileceği, ümidini izhar etmiştir. Vataniler Fransızları atlatarak petrolları İngilizlere sattılar Sön gelen haberlere göre, Suriye va- tanileri Suriyedeki petröllerin işletilme- si imtiyazını “İrak petrol şirketi, ne vermiştir. 20 sene müddetle bu petrol- Jeri İrak İngiliz kumpanyası işletecek ve buna mukabil Suriye Vatani hükü- metine bir milyon lira borç verecektir. Suriye faiz vermiyecek, okumpanya kira bedeli olarak da Suriyeye silâh ve mühimmat verecektir, işleteceği petrol sahasını kira bedeli olarak şu harp levazımını vermeği ta- ahhüt etmiştir. Smith 100.000 Maksime 12,500 Lovels (M.) 1.200 E) bombaları Ç. T. 500.000 Top (37) 300 Obüs (37) 6.000 Fişek 10.000.000 Sert kuşaklar 100.000 Hafif kuşaklar 100.000 Maskeler (R. C.) 100,000 | Kazma, kürek, kıskaç, tel makaslar, | kirip mar Bu silâh ve mühimmatın dörtte biri nin (13 mart 1937) den itibaren bir ay içinde teslim olunmas/ mukarrerdi hesaba göre (o Suriye hükümeti, petrol şirketinden almak olduğu silâhların dörtte birini vaziyetinde son kıs» mını da bugün (13 nisan 1937) almış bulunuyor. Mütebaki silâhlar, 1937 senesi tem, muzunda alınmış olacaktır. Suriye petrollerinin yok pahasma İn- giliz petrol şirketine satılması Süriyeli. leri galeyana getirmiştir. İrak aleyhinde propagandalar Şam, 13 (hususi) — Suriyede Vata. ni partisinin Bağdat hükümeti aleyhin- de propagandalara o başladığını, battâ Şam sokaklarında İrak hükümeti aley- hine beyannameler dağıtıldığını bildir. miştim. Bu propagandalar devam etmek tedir. Bu cümleden olarak Şanda Vata- nilerin fikirlerini neşreden “Arap Ois,; Bağdat kabinesinin yakmda çeki yolunda mütemadiyen haberler neşredi- yor. Bu ajansa göre Bağdat o nazırları arasında fikir ihtilâfı mevcutmuş, bu s€. beple kabineden bazı nazırlar yakında çekileceklermiş, Hâmidin (Baş tarafı 1 incide), — Şu deftere isminizi yazar mısı- nız? Sessiz sessiz konuşanlarm arasında ilerliyerek açık mavi kâğıda İsmimi yazdıktan sonra bir yere çöktüm. Sa. londakiler Hâmidin nasıl söndüğünü Konuşuyorlar. Ona alt hatıraları anla- tiyorlar.. Duvarlar Hâmidin, Bayan Lüsyen'in resimleriyle kaplı... Kapı. nm yanındaki kütüphane ve etajerin üstü *kitaplarla dolu... Hâmidin bir büstü kütüphanenin önünde duruyor, Kapının zili birkaç dakikada bir ça- ! Imıyor, yaşlı, genç, kadm erkek in.| sanar giriyor: Muhiddin Üstündağ, Selim Sırrı, Celâl Nuri, Galip Kemali, sabık vali- | lerden Sırrı, Celile Ekrem, Selim Mümtaz, Mithat Cemal, Şüküfe NI. hal.. Hâmidin en yakın ahbaplarm- dan avukat İsmail Hâmi Danişmend, Vali ile cenazenin kaldırılması etra. fında görüşüyor, sağa sola telefon edi- yor. Onun rehberliği ile büyük ölünün, döşeğinde resim çıkarılmasma müsa. ade alabildik. Foto Âli ile apartıma- nm arkasındaki küçük odaya doğru İ. lerliyoruz. Hâmidi ebedi uykusundan uyandırmamak gibi bir hissin tesiri altmda kapıyı açıyor, içeri giriyoruz. Ceviz karyolanm içindeki beyaz örtü- ler hizmetçiler tarafmdan kaldırı. yor. Hâmid, bu büyük şair gözleri kâ- palı yatıyor. Yüzünde tatlı bir tebes. süm var gibi... Hayattayken nekadar sevimli bir insansa, ölüm döşeğinde de ayni sevimliliği, ayni cana yakınlı- ği muhafaza ediyor. Hıçkırıklar, bü. yük ölüyü rahatsız etmemek için bo- gazlarda boğuluyor... Resim alındık. tan sonra odadan çıkıyoruz. Yandaki odadan Bayan Lüsyenin sesi geliyor: — Hâmid'imin resimlerinden hiçbi- rinin bir saniye için bile yanımdan u. zaklaşmasına razı değilim! Bayan Lüsyen büyük şairi, hayst arkadaşmı kaybetmenin büyük tees- sürü ile hıçkırıyor. Sevdiğinin yanın. daki odâda minder üzerinde oturmuş... Bir an için içeri girip taziyede bulu- nanları kabul ediyor. Kendisine tee. hiz ve tekfin için Hömldin camle kal- dırılması teklif ediliyor. Buna büyük | bir isyanla feveran edix — O, buradan gidemez... Burada vi. kansın! vasiyeti Son dakikaları Hâmidin' son nefesine radar” basim- da bulunan doktor, Bayan Sunâ Yil. mazla görüşüyorum. Hüml'din nasıl öldüğünü anlatıyor: “.— Kendisini kurtarmak için her şey yapıldı. Kalbi ölümle çok milcade- le etti, Dün öğleden sonra gözlerini Açtı. Beni tanidı. — Kurtarımız beni, dedi... Sonra bir an tekrar gözlerini açtı: — Memnun oldum, diyebildi. Gece saat bine doğru nabzmı sayıyordum. Nabzı gittikçe âzaldı, azaldı. Ve ni. hayet bire beş kala durdu. Gözleri ne açıldr. Ne bir hareket yaptı. Uyku ha- Dinden ölüme sessizce geçti... Hâmid son zamanlarda hemen her gece otomobiline binip Serkidoryan klülüne gidiyormuş... Hava iyi olsun, olmasm muhakkak sokağa çıkıyor. muş... Hattâ karlı bir günde iç defa dışarıya çıktığı olmuş... Perşembe gil- nü klüpte hastalanmış... Otomohilde bir kriz geçirmiş... Cuma sabahı dok. tor Abravaya muayene etmiş... Bron- şit teşhisi koymuş... Hâmid o gün öğ. İeden sonra açılır gibi olmuş... Cumur- tesi günü saat ikide tekrar bir kriz geçirmiş, Akil Muhtar, General Be. sim Ömer, Cerrahpaşa başhekimi Rig tü, Ahmet Rasim, Marko, Abravaya, Suat Yılmaz birkonsültasyon yapmış. lar... Pazar günü iyileşir gibi olan Hâmid dün ikiden sonra yine fenalaş- mış... — Uykum var çok... diyormuş. Dün saat ikiye doğru gözlerini kapamış ve bu hal öldüğü saniyeye kadar sür. müş... Kendisine son tiç gün zarfında süt, yoğurt, hoşaf suyu verilmiş... Son günleri Avukat Isma'l Hâmi Danişmend Hâmid hakkında şunları anlatıyor: “— Hâmid son zamanlarda bir ç0- cuk gibi ölmuştu. Elleri titriyor, yazamıyordu. .Beni çağırtmak için fi. lân yazdığı kâğıtlardaki yazısını bir şifre halleder gibi okuyordum. Bir hayal gibi ayakta dolaşıyordu. Çok güzelleşmişti. Gördüğünüz gibi ö- ! lüm döşeğinde bile bu güzelliği muha- faza ediyor... kimseyi dinlemiyor, fena havalarla bile sokağa çıkıyordu. Mer konuştuğu kimse ile dünya . ahret mev- zuu etrafında görüşüyor. — Ahret var diyordu, Fakat ruhen... (Baş tarafı 1 incide) defterini imzalamış, öğleden sonra kral nsibi tarafından kabül edilmişlerdir. Yugoslav kral najbi tarafnıdan baş. vekilimiz şerefine verilen ziyafette Yu- goslavyanın en yüksek simalar: hazır bulunmuştur. Velide kraliçe Mari de Baş'sikan ve Bayan İsmet İnönü şereflerine bir çay vermiştir. Çayda Hariciye vekili Tevfik Rüştü Arasla Türk heyetinin diğer aza- sı, Yugoslav Başvekili ve Bayan Stoya. dinoviç, Türkiyenin Belgrad KAR başladı! (Baş tarafı 1 incide) takasında iki buçuk, daha yükseklerde beg meuedir. Şibinkarahisarda Şibinkarahisar: 12 (A.A.) — İlce. mizde bir haftadanberi devam eden hafif fırtınalı yağmur ve sis neticesi bu gece on santim kalınlığında kar yağmıştır. Kütahyada Kütahya: 12 (A.A.) — Dört gündür devam eden soğuklar (o neticesi elarak bugün merkeze ve mülhakata on san- tim kar yağdı. Yanyada Atina 12 — Dün Yanya © civarında çok kar yağmış ve © havalide şiddetli soğuklar başlamıştır. Ben neden ahrete bugünkü cismimle, yaşayarak gitmiyeyim?.. Sanki sönmek üzere olduğunu bilmiş gibi son yazdığı ve ismini o koymadığı eserinden şu parçay: ağzından düşür- müyordü: Tad yok gecesinde gündüzünde, Ben neyliyeyim bu yer yüzünde... Sonra Bayan Lüsiyene hitaben yazdı- ğ şu parçayı Ha okuyordu.. Tatlıdır vuzu şebi dünyanm, Tatmıyorsan o senin noksanı... Büyük Hâmidin son yazdığı eser manzum ir tiyatro eseridir. Kanu ni devrine aittir, Fakat ismini koyma- muştır. Vasiyeti Hümit vasiyetname yazmadı. Vasi- yeti kendi: bir yere gömül nce onun da ken. inin mürt mesi ve Lüsiyen de 5l di yanına gömülmesi idi. Şöyle diyor- du: “.— İyi #dam isek nasıl olsa cennete | gider, buluşuruz. Cennet hakkımız yok sa hiç olmazsa ayni toprakta haşr ola- İrmt,, Haberden şunu rica ediyorum. Hi. maya henüz kimse gelmedi. Akademiye telefon ediniz. Çün kün ben Bayan Lüsiyenin o yanımdaki telefonla alâkadarları (o haberdar ede- medim.,, Cenaze merasimi Büyük ölünün cenazesi yarm büyük merâsimle kaklırılacaktır. Büyük babas: Abdülbek Mollanır ve ağabeyisi Naşuhinin yattıkları Sultan midin yüz kalı dinoviç ile birlikte, bayanı Ali Haydar Akbay ve elçilik er. kân: da hazır bulunmuşlardır. Askeri klüpte ziyafet Akşam üzeri Topçudere zabitan klü- bünde de Başvekil Stoyadinoviç bir zi. yafet vermiş, ziyafetten sonra bir kabul resmi tertip edilmiştir. Büyük krala ve meçhul askere hürmet Bu sabah başvekilimiz, o müteveffa kral Aleksandrın mezarını ve dönüşte meçhül asker âbidesini ziyaret etmiştir. Yugoslav başvekili Stoyadinoviç ve İsmet İnönü tarafından verilen nutukları bugün bütün gazeteler büyük bir ehemmiyetle tebarüz et- trmektedir. o Belgratta | İtalyan, Fransız, Avusturya, Mazar ve Al man gazelelerinin o ve ajanslarının ee Türkiye — Yügonlavya arasmdaki bu temasa verilen arsulusal ehem- dilerini karşılıyan Dr. Stoyadinoviç ve Bayan Si miyet pek büyüktür. : Yugoslav gazeteleri Türkiye dev- let adamlarınm ziyareti hakknda Asiler bir İngiliz di uzun makaleler yazıyorlar. Belgrif gelirken bütün istasyonlarda bah heyecanlı tezahürat yapmıştır. Niş istasyonunda yapılan kali resmi esnasmda ( kalabalık bir kütlesi, Başvekilimizle Hariciye # kilimizi alkışlıyarak: ; >> Yaşasın Türkiye, yaşasın tatürk, yaşasm İnönü ve Rüştü ras! diye bağırmıştır. Belgrat radyosu, İnönünün başi ve eseri hakkında bu akşam İngili ce bir konferans verecektir. Avi konferans çarşamba akşamı İstanbi saatiyle 7,30 da Türkçe olarak vef lecektir. Türk resim gergisi * İ Dün gece Belgrat radyı T gi sp iş pamtiyml Şapei ları bir sergi açacaklardır. "Poti gözetesi Türk resim sergisi bahseden uzun bir yazısında ressamlarınm “yüksek sânati: hayranlıkla bahsetmektedir. ©) mrlmmalan gemisini zaptettiler Bilbao cephesinde hükümetç ler iki kasabayı asilerden aldıl Bilbao, 13 (A:A.) — Şiddetli bir topçu ve tayyare hazırlığından sonra hükümet kuvvetleri dün Ala. va cephesinde mühim mevziler iş- gal ederek Cagon ve Dealtun kasa" balarını zaptetmişlerdir. Muharebe geç vakte kadar devam etmekteydi. Asi kıruvazörünün tehdidi Bayonne, 13 (A.A.) — Almi- rante Cervera ismindeki asi kruva- zörünün bir radyo telgrafı göndere rek Biscaye sularına girecek İspam” yol ve ecnebi vapurlarının zaptedile rek batırılacaklarnı ihtar ettiği bildi- rilmektedir. Bir Ingiliz gemisinin zaplı Bayonne, 13 (A.A.) — Bask | hükümetinin bahri murahhası mat- e çam ——— Mahmut türbesitte defnedilmek evvelâ | hatıra gelmiş, sonra Edirnekapı şehitli, | ği düşünülmüştür. Fakat Muhiddin Ustündağın bu s8“ bahki ziyaretinden sonra Zincirlikuyu” da yeni yapılan mezarlıkta ayrdacak bir yere ilk defa Hâmidin gömülmesi t4- karrür etmiştir. Program Dahiliye veki- Ni tarafindan bugün vilâyete bildirilecek Himit yarın öğle üzeri ebedi metfenine gömülecektir. vi i Yekta Ragıp ÖNEN Abdülhak Hâmit ve eserleri İbrahim Necminin, Kanaat kütüpba- fesi tarafından basılmış olan “Abdülkak Hâmit ve eserleri,, kitabını tavsiye ede. riz. !Avam kamarasında müzak buata beyanatta bulunarak Almii te Cervera ismindeki asi kruvazöl nün dün akşam (ismi henüz mal olmıyan bir İngiliz vapurunu za tiğini bildirmiştir. Bu vapurun Terrol'a mı yol Pasajes'e mi götürüldüğü hen& malâm değildir. i Hud Bilbaoda İngiliz donanmasının en bü; zarhlızı olan Hocd, Bilbao lima girmiş ve orada bulunan dört İng ticaret gemisiyle temasa gelmi: Londra, 12 — Şimali İspan cereyan eden hadiseler Londrad yük bir endişe tevlit etmiştir. endişenin sebebi ihtilâlcilerin Bilb? yu muhasaraya teşebbüs etmiş ol larıdır. Bu limanda birçok İngiğ gemileri vardır. Başvekil Baldvin Avam kai sının bugünkü toplantısımda bu sele hakkında beyanatta bulun şunları söylemiştir: “— Bilbao o harp sahasına Sİ yakındır. Bilbao limanmda buluf İngiliz ticaret gemileri bombardıl tehlikesine maruz bulunmaktad lar, Her iki tarafın limana dökmüş olması vaziyeti bir kat d endişeli hale getirmiştir. Bu şersit tında Bilbaodeki İngiliz gemil€ himaye etmek imkânı mevcut 6 dığından, İngiliz gemilerinin teb mmtakasma girmesine mü miyecek tedbirler aldık. reler: ç BH mec ami'm