5 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

5 Mavıs 1 Q 9 5 Curshuriyet TELGRAF HABERLEKI Sovyet Rusya Fransa andlaşmasının esasları Sovyet tnatbuatı andlaşmadan çok memnun [Moskova muhabirimizden] Moskova 4 (Telsiz telgrafla) Bugünkü gazeteler hep bir ağızdan Pariste imzalanan Sovyet Fran sız andlaşmasını selâmlamaktadırlar. Her ne kadar andlaşma, mıntaka vî Şark misakının ehemmiyetini haiz değilse de askeri tedafü! muahedeye muadildir ve Sovyet efkânumu miyesini tatmin etmiştir. îzvestiya gazetesi, muahedenin sulh taraftarlannı memnun ettiğini ve iki memleketin muhtelif içtimai sıstemlerine dayanarak ciddi bir anlaşmaya imkân vermiyenlerin al dandıklan meydana çıkmışbr, diyor. Matbuat. istikbalde Şark mm hkavî misakmın vücude gelebilece ği ümidini beslemektedir. BİR SORGU GEÇİDİ 2 (•) Neye mi sinirlenirim? SovyetÇek andlaşmasının akdi için de tetkik ve müzakerelere başlandı Paris 4 Andlaşmanın birind maddesine göre, Fransa ile Sovyetler birliği, her hangi bir Avrupaî devlet tarafından tehdide maruz kaldıklan takdirde, Ccnevre andlaşmasmın onuncu maddesi hükümlerine uygun olarak, gereken tedbirleri almak hususunda, derhal birbirlerile istişare edeceklerdir. | lkinc! maddeyc göre, bu iki devletten biri, bizzat sebebiyet vermeksizin taarruza uğradığı takdirde, gene Cenevre andlaşmasının yedinci maddesinin fiçüncü fırkasına tevfikan, ötcki devlet, derhal yardıma geleccktir. I Üçüncü madde, Cenevre ancTaşnıaitnm 16 na maddesi mucibuve, ayni yardunın yapılacağuu ifade etmektıdir. Dordüncu madde de, ajdlaşmanm, banşj temin için gereken cedbirleri almak hususunda Uluslar curumuna muhavvel vazifeyi tahdid eder mahiyette olmadığı tasrih edilmektedir. Andlaşma metaine, | u protokol eklenmiştir: I A"dlaşmanın üçüncu maddesi, Uluslar kurumu konseyi tarafından Koveaanın 16 na maddesi mucibince lâzım gelen tavsiyeler ifade edilir edilmez, âkid taraflardan her birinin, bu tavsiyelere tevfikan, diğerine derhal yardım etmekle mükellef olduğunu tasrih için konmuştur. Konseyin, tav•iyelerini icab eden sür'atle ifade eylemeM için, her iki tarafın, elbirliğile hareket etmeleri kabul edilmiştir. Şayed, konsey tavsiyelerde bulunmaz ve ittifakla reyini beyan etmezse, yardım mecburiyeti gene baki kalacaktır. Kesalik, andlaşmada mevzuubahis karfilıklı yardım mecburiyeti, iki taraftan birinin ancak öz topraklanna karşı vuku bulacak taarruzlar hakkmdadır. ! 2 Andlaşmanın hükümleri. âkidlerden her hangi birinin, uhdesinde bulunan meşrut mükellefiyetlerle kabili telif olmadığından dolayı, kendisini arnulusal mahiyette mücazata maruz bırakacak surette hiçbir veçhile Utbik görmiyeccktir. I 3 Âkid devletler, karşılıklı muYaffakiyetlerile, icabı takdirinde kendilerince muvafık görülecek, doğru I dan doğruya ve yahud ki, dolayısile ol•un, gene bu kabil andlaşmalara iştirak etmek hakkını birbirlerine tanımaktadırlar. Bu muhtelif andlaşmalardaki taanhütler, halilıazırdaki andlaşmanın ihtiva ettiği taahhütlerin yerine geçecekbr. 4 Her iki devlet, işbu andlaşmanın akdile tonlanan müzakerelere önceden, Avrupanın şimali şarkisindeki bütün devletleri ihtiva edecek bir env niyet andlaşmasına varmak gayesile girişilmiş olduğunu beyan ederler. Bu devletler, funlardır: Sovyetler birliği. Almanya, Çekoılovakya, Polonya, Balnk devletleri ve Sovyetlerin komşulan. Bu andlaşma ile birlikte, Sovyetler, Fransa ve Almanya arasında bir yardım andlaşması daha aktedilecekti. Bu andlaşma mucibince de uç âkid devletten biri, bir diğerine tecavüz ettiği takdirde, üçüncü devlet, tecavüze uğrayan devlete yardnnla mükellef olacaktL Âkidlerin elân arzuya değer bulduklan bu üçüzlü andlaşmanın akdine, fimdiye kadar, hadisat mâni olmuştur. Maahaza, Fransa Sovyetler yardım andlaşmasının mükellefiyetleri, geBnramiinillllllffl Partî kurultayı ISuriye hududunda Heyetimiz geKyor Ankarada büyük bir > timsal yapıldı Ankara 4 (Telefonla) Açılışı ve kararlan genel bir ilgi ve ehemmi yetle beklenen büyük Parti Kurul tayı hazırlıklan bitmiş gibidir. Ku rultay murahhasları bugünlerd» gelmeğe başlıyacakür. Müzakereler açık olacak ve radyo fle her tarafa yayılacaktır. Maama fih lüzumu halinde bazı celselerin kapalı olması muhtemeldir. Kamutay binası önüne yapılan büyük ehram da bugünlerde bitecektir. Ehram, heyeti umumiye itibarile eesim bir kayayı göstermektedir. Kaya memleketin bünyesini ifade, et mektedir. Üzerinde bakırdan beş metro büyüklüğünde bir adam, sağında solunda kadın ve erkek iki haykıran Insan görünüyor. Kayanın her tarafı art'stik bir surette işlenmiştir. Mücrimler iki tarafça takip olunacak Ankara 4 (Telefonla) TürJdyeSuriye hududunun nezaretine, hudud rejimine, hududu geçen sürülere tatbik edilecek hususa müteallik olan protokolun üçüncü maddesinin bi rind bendi değiştirilmiş ve Fransiz Büyük Elçisinin buna dair mektubu Heyeti Vekilenin tasvibinden geçmiştir. Bend şu suretle değişmiştir: Yukanda tesbit olunan hudud mıntakasında işlenmiş olan bütün şekavet hareketlerinin adı geçen mıntakaya sağınmış olan failleri de mıntaka dışında işlenmiş olan bütün suçlann ve bütün şekavetlerin o mıntakaya sığın mış olan failleri zararlann tamiri uğrunda bütün tedbirleri alacak olan iki taraf makamlan tarafından derhal tesbit olunacaktır. Dün şereflerine mükellef bir ziyafet verildi , Ankara 4 (Telefonla) 328 (A) pozisyonu için 2004 sayılı kararna meye bağlı klering listesine kararname devresine mahsus olmak üzere 80 bin kilogram kontenjan ilâve e dildi. 400 poziyona da yalnız elektrik motörlerinde tecdid maddesi olmak üzere kullanmağa mahsus muşamba şeridleri kaydile kararnameye bağlı klering listesi eklendi. Ankara 4 (Telefonla) Yeni hazırlanan bir lâyiha ile sıhhî rüsum kanununa bazı maddeler eklenmektedir. Bu maddelere göre tstanbul limamnda yalnız zaruri ihtiyaclannı temin veya acentalarile temas etmek üzere talimatnamelerindeki hükümlere uygun ola rak kısa bir zaman kalmak transit sı • fabm bozamıyacaktır. Transit gemilerinden sıhhî rüsum yüzde 25 eksik alıAnkara Halkevinde nacaktır. Ankara 4 (Telefonla) Halkevincle kültür hareketlerile alâkadar fayYabancı memleketlerden gelen taydalı kararlar alınıyor. Bu arada ti • yareler hakkında yapılacak sıhhî muyatro şubesinde piyes mükâfatı ihdas ayene ve bunlara tatbik edilecek sıhhî edilmiştir. tedbirler karşılığı olarak Bakanlar Halkevi temsillerinde oynanacak en Heyetince tanzim olunacak tarife ü lyi telif eserleri yazanlara derecesi zerinden ücret alınacakor. Bu lâyiha rıe göre birer nakdî mükâfat veri • Meclise gelmijtir. lecektir. Kleringlere ilâve edilen maddeler Sıhhî rüsum kanununa eklenecek maddeler umhuriyetteki yan arkadaş Mensub olduğu sımişti. Fakat mademlarımdan birinin içine merak Yazant nıhn mahiyeti her ki bu firar hâdiseolmuş; bütün tanıdıklanna Halid Ziya Uşaklıgil halinden anlaşılan sinde kat'iyyen masoruyor: Nelere sinirlenirsiniz? bu adamın Zapti lumat sahibi değil Insanlarda sinirlenme denilen gö ye Nazınnm beni istediğine dair, iti dim mademki tamamen masumdum. tü huyun iptizale uğradığı böyle bir raf etmelidir, pek edibane bir tavırla Sanki bu meselelerde masum olmak zamanda bu suale tek bir cümle ile cetöylediği söz izaha muhtac değildi. kâfi bir halâs çaresi imişçesine bir nevab vermek gücdür. Harbi Umumi « Bu, sadece bir tavsiye için yapılmış bir fes daha almağa çalıştım. O halde ne den sonra, çetinleşe çetinleşe, demir* davet değildi. Elbette, bununla beraolabilirdi?.. den leblebiye dönen hayat mücade berpek safderunane bir sual irad et lesi, sinirlerimizi öyle bir hale koy Araba Köprüden sonra Bahçeka • du ki, her birimiz, çürük bir di» katim: pısına doğru saparak Zaptiye Nezaredar hassas olduk. îçimizde, en geniş ne bu evvelce mutasavver, üç taraflı N e vakit ve nerede kendilerini ti yolunu tutacağına Yenicamiden Sulyürekli, en vurdum duymaz diye ziyaret edeyim? dedim. andlaşmanın hudutlan dahilinde kabili tanhamamına doğru gitmeğe başlaymbellenmiş adam bile, bazan en Beraber gideceğiz... dedi. tatbiktir. ca bir saniye şaşırdım. A z kaldı, ön ehemmiyetsiz sayılacak hâdiseler Arük şüpheye mahal yoktu; her Kezalik, 29/11/923 tarihli Francamı vurarak memura: karşısmda itidalini kaybediveriyor. kesin, bilhassa genclerin, hele yazı â sız Sovyetler ademi tecavüz misakı Ve her birimiz sinirlendikçe, başka Efendi yanıhyorsunuz, diyecek leminde azçok tanılmışlarsa, hergün lannı da sinirlendiriyoruz. O kadar mucibince ve bu defaki andlaşmanın oldum. Yoksa zaptiye kelimesini yanher saat muntazır olduklan hâdise baki, bütün dünya, insanlarla değil de, umumiyet itibarile hükümlerine halel lış mı anlamışhm, Maliye Nazın mı na da vaki oluyordu. Artık bu ada müteharrik sinir kütlelerile meskungetirmeksizin, yukanda zikri geçen üç çağırmışn? mm arzusuna tâbi bir vücud olduğu muş hissini veriyor. taraflı andlaşmaya dahil bulunmıyan ma kanaat ederek: Ben, kendi hesabıma, itiraf ederim Nihayet araba Sultanhamammdan devletlerden birinin, âkidlerden birine ki, zamanla çok huysuz oldum. O sonra sola sapınca anladım ki Zapti Müsaade eder misiniz, dedim; tecavüzü vuku bulduğu takdirde diğer lur olmaz şeylere, hem de bile biîa ye Nezaretine değil. Zaptiye Nazm müdiri umumiden izin alayım.... sinirleniyorum. Kendimi ne türlü âkid taraf, mütecavize, ihtilâfın devanın konağına götürülüyordum. Her Başile muvafakat etti, beraber o zora koysam, nafile. Zavallı sinirlerimı müddetince yardımdan kaçınacakhalde bu da bir inşirah nefesine dadan çıktık, ben merdivene teveccüh mi birkaç defa oynatmadan akşam etdeğer birşeydi, Zaptiye Nezaretinin edince o bir kaçacak yer olmasın endito. tiğim hiçbir günü hatırlamam. bir koğuşunda yahud meşhur merdiven şesile ufak bir tetkik nazan gezdirdikAma, salt ben mi kabahatliyim? Fransiz gazetelerinin neşriyab altında kim bilir nasıl mücrimler araten sonra merdivenin altında: Hiç zannetmiyorum. Benim, birçok Pariı 4 (A.A.) Sol ve orta sında, müteaffin bir havada isticvab Sizi burada bekliyorum, dedi. sebeblerle sinirlerim bozulmuş, hasgazetelerinin hepsi, Fransiz Sovyet zamanını beklemek tehlikesine muka sasiyetini artırmı? olabilir. Bunu inSoluk loluğa çıktım, ve artık böyandlaşmasını tasvib etmektedirler. Sağ kâr edecek değilim. Lâkin, şunu da le fevkalâde bir vak'ada istizana lü bil bir konak herhalde kalb istiraha gazeteleri tedbirli bir lisan kullanmaktine medar olacak bir yerdi. ilâve etmeliyim ki, etrafta, benim bu zum görmeden müdiri umuminin oda sinirliŞimi tahrik edecek şeyler hadtadır. tına girdim. Bereket versin yalnızdı: Hakikaten konağın önünde dur siz ve hesabsızdır. «Petit Parisien» de M. Burges, bfl Beni Zaptiye Nazın istemiş; bir duk, ve memurun refakatile merdivenMeselâ, apartıman hayatı taam • hafrye memuru beraber alıp götürme • den çıkarçıkmaz sağ tarafta ilk odaya hassa protokol kısmmda andlaşmayı müm etti edeli, kafamın en çok din ğe geldi; dedim. ithal edildim. Burada üç kişi vardı, konuşmuş olan diplomatlann maharetilenmeye muhtaç olduğu saatlerde, yaşlıca sakallı bir efendi erkân min Bir istifsar manasile yüzüme baktı, ni takdir ederek diyor ki: tepemdeki katta, ıskala yapan piya • derinin üzerinde bağdaş kurarak oturve bu manayı sözle de tasrih ederek: no heveskânna ve yahud ki Mısın «Bu protokol, Almanyaya ştmdiye muştu, biraz daha gene bir zat muka Kendinizden bir şüpheniz var dinliyen radyo meraklısına nasıl sd kadar kendisince kabul edilmiyen bir bil tarafta gene minderde idi; ayakta, nirlenmeyim? mı? dedi. sisteme girmek imkânını vermektedir. gene, ben yaşta, şahsan güzel bir adam Her kelimesine ayn kıymet vere Hayir, hiç, kat'iyyen... dedim. Son kısımlar açıkça gösteriyorlar ki rek, itina ile yazmış olduğum bir y«Tereddüdsüz cevab verdi, bu te mütelâşiyane odada gezerek onlara hiandlaşma, bir Alman taarruzuna karzımn tashihini bastan savma yapa • taben söylüyordu. minat kâfi gelmişti: şı bir Rus Fransiz karşılıklı yardnnı rak, bıraktığı tertib hatalarile man«Ben girince ufak bir kryara ve ihti Tabiî gidersiniz, akşama kadar gelsını kaybettiren musahhihe ne diye için imza edilmiştir.» ram oldu, gene adam da bir sandalyemiyecek olursanız sizinle meşgul olu • yim? Övr gazetesi, andlaşmayı, bilhassa ye oturdu, ayn ayn temennalarla beruz. Hele aile için merakta kalmayı Sokakta. acele acele koşmakta ol anî hava hücumlarma karşı bir tam ni selâmladılar, memur kapıyı çekerek mz, ne icab ederse onu yapanz; dedi du§umu gördüğü halde, malâyanl emniyet teminabnm başlangıa olarak çıkb. Biz yalnız kaldık. Bunlar da zasözlerle beni yolumdan alıkoyarak, Burada, o zamanın hususiyatma almaktadır. General Dönen, bu temibana vapurumu kaçırtan münasebetir ve misafir olacak, nazır beyin selâmpek iyi vâkıf olmıyan bugünün nesil nat meselelerini, ttalya ve tngiltereye lize kızmayım mı? leri için istitraden kaydetmelidir ki lığa çıkmasını bekliyorlar. diye dü Yeni çıkmış bir gazeteye ceyreği yapacağı seyahatler sırasında tetkik memleketin nasıl bir casus şebekesin • şündüm. Gene adam da ihtimal benim verip te, tramvayda okuma|a Avr de kıvrandığına, ne yolda zalimane taedecektir. gibi ayni maksadla çağınlmış olacakrandığım zaman, iç sahifelerinin bemM. Lavalin Moskova komışraaian kibata karşı miskin bir aciz icinde ia b. Onda. öyle serazad bir tavır. ve obeyaz olıSugunu görUnce, tttirlcnro» turuşunda bile öyle asabî bir hal vardi Baltık mıntakasınm emniyeti ve Polon lediğine herkesle beraber, hatta her yim mi? ki gencliğinin taşkınlığile bir çılgınlık y* meselesme temat edeceklerdir. Sov kesten ziyade sefaretler ve onlarla te* Heves ettiğim bir filml görmeğe ma» eden ecnebiler vâkıfb. tstibdad iyapmış olması pek mümkündür diye niyet edip te en son temsiline gitmek yet Rusya, Lehistanın, Almanyanın daresi de mümkün olduğu kadar icraacıdun. üzere tam evden çıkacagım sırada, yardnnı ile Ukraynaya karşı bir ha atını onlann vukufu dairesi dışında Bu üç efendi bir araya toplanıo kapımdan içeriye giren misafire n«reketinden korkmakta ve Fransiz Leh tutmağa lUzum görür, mezalimin se • sıl kızmayım? başbaşa vererek bir hayli fiskostan anlaşmasının yenilenmesini istemekfaret duvarlannı aşmamasına dikkat Fatihten Harbiyeye kadar da bilet p* sonra gene adamın bir deste büyük kâtedir. ederdi. Bir ecnebi idaresinde bulunu ğıd aldığını ve bunlan yukandan a rası ayni iken, yanlışlıkla ağnmdan: Sovyet • Çek andlaşmatı şumun, ecnebilerce tanılışımın bu «Eminönü» lâfı çıktı diye, kondük şağıya ikiye büktükten sonra < vak'anın ilerisine tesiri olduğuna hükPrag 4 (A.A.) M. Benes. tür, beni Eminönünde tramvaydan medilebilir. Herhalde ne olursa olsun, ortasmda, ayakta kâğıdm ilk L Fransiz Sovyet andlaşmasına benziinmeğe mecbur eder de, Karakoy» ben müdiri umuminin odasmdan çık müş nısfına birşeyler yazdığını gorunyen Sovyet Çekoslovak karşılıkh yargötürmek için fazla para isterse, si bktan sonra merdivenleri bir kalb hadım andlaşmasının metnini tetkik et • ce anladım ki misafirlerin refakan'nde fifliğile indim, ve memura daha bir nirlerime nasıl hâktm olayım? mek için, Rus maslahatgüzan M. değil, beni istintak edeceklerin huzu emniyetle: Hani ya meşhur bir hikâye v«r Aleksandroskyyi kabul etmiştir. rundayun. dır: Gdelim!.. dedim. Göriişmeye diplomasi yolu U« deDerhal kaydedeyim ki bu uç eHerifin biri küfürbazmış. Kasab» Onu getirmiş olan bir kira araba vam edilecektir. fendinin kimler olduklannı sonradan halkı, gidip bunu kadıya şikâyet et«ma bindik, o mutlaka verilmiş tali • öğrendim. îlk ikisi Zaptiye Nezareti mişler. O da, acımış, adamcağın yamata tevfikan arabacının yanına o marifetile yapılan tahkikatta daima nma almış. Ağzına bir çakıltaşı ve rurdu. Bu dakikada bir izzetinefis meselesi bahse mevzu olamazdı, fakat adli ve insafı kendilerine rehber ittihaz rip: «Bunu, demiş, dilinin altına koyben arabanın içinde yalnız kalmakla etmiş olmakla tanılmif memurlardu Küfür edeceğin zaman, dilin taşa dedüşünmeğe fırsat bulacağımdan do Pek nazik ve kendileri için de pek tehğer, hatırlar ve kendini tutarsın. Bu layı memnun oldum. V e düşündüm... suretle vazgeçinciye kadar da benim likeli olan vazifelerinde masumlan raSebeb ne olabilirdi? Servetirünuna yanımda kal...» himle, gencleri namusla himaye etmiş Moskova 4 (Hususî muhabiri • yazılmış üç beş küçük hikâyecik öyie Bir gün, kadı, küfürbaz herifle beolmak şöhretini haizdiler. Bununla bemizden) Burada bulunan heyetimasum şeylerdi ki bunlarda bir sebeb raber sokakta gezerken, tık tık, bir miz şerefine bugün bir veda ziyafeti raber isimlerini zikre lüzum görmüyoaranamazdı, fazla olarak bunlar Enevin camı vurulmuş. tçeriden bir verilmiştir. Ziyafette sefir Vasıf Çı cümeni Teftiş ve Muayenenin ruh rum. ses te: tar, sefaret başkâtibi, hariciye, müda sab mahsusasmı haizdi. O halde?.. Üçüncüsüne gelince, o, odada do faa, ziraat komiserlikleri mümessil Kadı efendi! demiş.. Aok dur. Acaba Izmirde yazılmış şeyler arasmlaşırken, birbirini müteakıb sual tertib leri, sivil tayyarecilik şefi ve muhabiKadı, birisi hacetini arzedecek zan ' da bir ihbara vesile teşkil edecek yerederek yazarken, sonra cevab ver rimiz bulunmuştur. Ziyafette samimî nile, durmuş, beklemiş,i bakmış ki ne ler mi buldular) mekliğim için kâğıdlan elime tutuş nutuklar söylenmiş, Atatürkün şere • gelen, ne de birşey soyliyen var. Ka«Bir muhbranın son yapraklan» hifine içilmişür. Heyetimiz bu akfam tururken beni müzmahil görmeğe öyle pıyı çalmış ve sormuş: kâyesinin «Hizmet» te ilk intişan ki Harkofa hareket etmiştir. heveskârdı, ve benden ithama serrişte Abdülhalim Memduhun pek ziyade Yahu! Neye yolumdan alıkoy lspanya kabinesi istifa etti teşkil edecek bir kelimenin kaçmasına telâşma sebeb olmuştu belki nihayet dunuz beni? hizmet edecek yolda suallere öyle ibMadrid 4 (A.A.) Kabine »tidikkan' celbetmiş olabilirdi, eğer öyl<« Kusura bakma, kadı efendi! de fa etmiştir. M. Lerru Cumhurreisine, lisane bir reviş veriyordu ki derhal ise iş pek fena idi. Fakat bu o kadar mişler.. Kulucka tavuğumuz vardı d«, Kortesin karşısına çıkmağı münasib mahiyetine hüküm vermekte gecikmeeskimiş birşeydi ki bu ihtimali hemen civcivler tepeli çıksın diye, aenin kagörmediğini ve bu ibbarla istifa etmek zihnimden atarak bir nefes almağa çadim. Onu evvelâ benim gibi isticvab vuğunu gösterdik!. karanndan vaz geçmediğini «öylemiş lıştım. tzmir deyince zihnimde bir şimedilecek bir hür fikir sahibi gene diye Kadı, derhal yanındakine dön • tir. şek çakmış oldu, Tevfik Nevzadla satelâkki edişime içimden güldüm. Bu amüş ve: Cumhurreisi, başbakanm istifasnn mimî refakathne herkes vâkıfn, belki damın ismini hiç işitmemiştim, ondan Çıkar ulan, taşı! demiş; bCylesl onayhyarak, buhranın bugünden gideonun firan serpintisi bana kadar gel ne küfür caizdir!. sonra sık sık işitir oldum, ve memleket rilmesi dileğinde bulunmuştur. Düşünüyorum da, insanı, ağzından taşı çıkarmağa mecbur eden, dünyada ne çok şey var.. Ne çok şey var!. Ercümend Ekretn TALU ın obDokD^ro te pek şayi olan şöhretile anladım ki e gün pek yaman bir ele düşmüşüm. Bunun da ismini, herkesçe malum olmakla beraber ben yalnız F. Z. diye işaret edeceğim. • • <^ ^ \ / / Bu isticvab gününün tafsilâtuu hi kâye etmeden evvel yazı âlemine bir küçük nazar atmak icab ediyor. Halid Ziya UŞAKUClL (*) Birinci makale 2 mayıı tarihli sayınuzda çıkmışür.