6 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 79 uncu cüzü çıkti V. , JİI ooyifl Sojl. 0 3 4 U umhuri ÎSTANBUL . CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cıımhunyet, Istanbuj . Posta kntusn: Istanbul, No. 246 ve matbaa bsmlle Matbaacılık ve Gazetemîz bugün D . . „ raZart8SI D IVIâyiS . . I9o5 sahifedir 16 TeıeioH: Başmuüarrtr »e evl: 22366, rahrlr üeyetl: 24298. ldare Neşriyat Şlrketl 24299 2429a Fransız Rus Andlaşması ir Fransız Rus andlaşması için yürütülmekte olan konuşmalar en sonunda kesin bir aniaşmaya varmış ve Fransız Dış Işleri Bakanı M. Lavalin bu mayıs ayı içinde Moskovaya gidişinde tugralanacak olan andlaşmanın metni şimdiden Pariste parafe edilmiştir. Bu andlaşma, banşı bozulmaktan korumak için gerek bulunmuş bir güven (cmniyet) belgesidir. Böyle bir güven andlaşmasile doğrudan doğruya askerlik üzerine kurulmuş olacak bir elbirliği (ittifak) arasında büyük bir ayırdım bulunduğunu herşeyden önce söylemek yerinde olur. Genel Savaştan önce o vakit ÇarIık olan Rusya ile Fransa arasında ikizli elbirliği temelinde ve süel netiklikte (askcri mahiyette) bir andlaşma vardı ki Genel Savaşta isletilmiş ve yürütülmüştü. Şimdiki anlaşmada o eski andlaşmaya benzemekten kaçmılıyordu. Konuşmaların uzaması da bundan ileri gelmişti. Yeni andlaşma ile Fran»ızlar yalnız banşı tutan bir güven arnacuıı elde etmek ve hele bunu kendi budunlanndan başlıyarak bütün acun onünde böyle belirtmek istiyorlardı. Bu istekle Fransızlar yeni andlaşmayı Uluslar Kurumu ana yasasına uydurmağa çalıştıklan halde Soyyetler de böyle bir andlaşmanın bu yüzden yalnız sözde kalabilmesinden korku yorlardı. Anlaşılıyor ki en sonunda ıki taraf ta kendilerini kandıran bir metin üstünde birleşmişlerdir. Bu metne göre iki taraftan biri sebebsiz saldınşa uğradığında hemen Uluslar Kurumu konseyine başvurularak onun göstereceği yollar üzerinde yürünülecekse de konsey hiç eksiksiz bîr bütünlükle karar alamadığında da iki taraf biribirlerine yardım etmekten gene gcri durmryacaklardır. BöylelıkIe* âodfla<mXhem Uluslar Kurumunun temellerine uyduntbna? hem yalnız sözde kalmak korkusundan kurtanl mışbr. Andlaşmaya eklenen protokolda bu ışin önce bir doğu andlaşması şeklinde ve bütün Avrupa doğusu devletleri ajasında yaoılması dü«ünülmüş olduğu yazılıyor, ki bunlardan Almanyanm İöyle bir anlaşmaya girip girmemesi nin büyük önemi acıktır. Yeni andlaşma bu eski düşünceleri bütün bütün bir yana atıp bırakmamakta ve hele eğcr olaganı bulunursa Soveyetler Rusyası jle Fransa ve Almanya arasmda ücüzIü bir anlaşma yapılabilmesini hâlâ gözönünde tutmaktadır. Bundan baska Avrupanm doğu çevresindeki diğer devletlerle şimdi hazırlanana benzer andlaşmalar yapılması açık isteklerle ileri sürülmektedir. Demek olur ki iki taraf toptan yapılamıyan doğu andlaşmasının parça parça yapılmak yöntemile bütünleştirilmesini istiyorlar. Nitekim Fransız Rus andlaşmasmın parafe edilmesi arkasmdan Çekoslo vakya ile Sovyetler Rusyası arasında ayni temellerde bir andlaşmanın yapılması için konuşmalara başlanmıştır. Fransız Dış îşleri Bakanınm Moskovaya gidişinde bu durum, hele Polonyanm tutacağı yol iyiden iyiye anlaşılmıs olacaktır. Fransa ile Sovyetler arasmdaki bu •anlaşma, Avrupada barlsı nerede ise bozulmağa uğnyacak gibi gösteren kararsız durumlann büyük bir bölügünü ortadan kaldırıyor. Almanyanm ne olursa olsun savasa atılmak istediği yolundaki sözlere kolay kolay inanılmıyacağmı sövlemeğe yer bile yoktur. Bununla beraber bu devletin hukuk beraberlîği istekleri başka ulus ve ülkelerde rahatsızl'klar yaratmaktan geri kalmadığı gibi Alman silâhlanması üzerinde pireyi fil yapan büyültmeler 3e görülüyordu. Gerçeklikten çok ha"yale dayanmakla beraber bu yoldaki sözler ve işler banşı hergün daha artık tehlikede gösterip gitmekte idi. Bugün banşı sevmiyen Ve istemiyen tek ulus bulunamıyacağına göre savaş olaganlığını pek çok azaltan bir andlaşmanın lîster istemez genel bir iyi karşılama bulacağım şüphesiz saymak yersiz olmaz. Görünüşte savaşı en çok istiyor sanılan adamm dahi bugün içyüzünde en korktuğu şey elbette savaştır. Bu kanlı boğuşmanın kendisi de, sonu da nasıl başlarsa başlasm ve nasıl biterse bitsin kötüdür. Serinkanlılıkla yapılacak her araştırmanın son anlattığı gerçeklik, savaşın yabanilik olduğundan başka değildir. Kıncı, yıkıcı, yakıcı ve öldürücü bir yabanilik. lnsan olan olaganhğm son kertesine kadar bu Türkiyede irtica yoktur! Milâs hâdisesi mevziî bir vak'adan ibarettir! En salâhiyettar devlet makamı vaziyeti böyle tasrih etti. Tevkif edilenlerden bîr kısmı serbest bırakıldı Türk Kuşunun açılma resmi «Türk Kuşu» kurumunun açılışına dair tafsilâtı evvelki gün vermiştik. Yukanki resimler soldan itibaren Büyük Şef Atatürkü söylevi esnasında ve Planör ü zerinde Rus mütehaasıstan izahat alırken ve sağda da Başbakanımız Ismet Inönünü kürsüde göster mektedir. Diğer resimler 9 uncu, rsahifemizdedir. Son dakifca V*k'olorın c*ryan «ttigi Milâs v* İspartadan bir görunıi» Milâs 5 (Hususî muhabirimizden) Başlarında, evvelce asılmış Hoca Halil İbrahimın kayınbiraderi bulunan ve Bediüzzaman Said ile görüşmek üzere Eğridire giden Halil İbrahim ile yedi arkadaşı Ispartaya gönderilmişti. (Arkan 12 nci Bahifede) Büyük musiki müsabakamız Kigide dünkü yer sarsmtısı Erzincan 5 (Hususî) Bugün Kigide iki saniye süren şiddetlı bir zelzele olmuş, 40 ev tamamen, 155 ev kısmen yıkılmıştır. İnsanca za yiat yoktur. » "^w ^ Jüri 7 eser üzerinde ittifakia karar verdi Garb tekniğile ilk millî besteler olarak ayrılan 7 beste, 16 mayısta vereceğimiz büyük konserde çalınacakhr Bulgarlar Bükreşteki toplantıya sinirleniyorlar Balkan antantı mümessilleri Bulgaristanın silâhlanması işini konuşacaklarmış ama insaflı olmalı imişler! [Sofya hususî muhabirimizden] Sofya 4 Balkan Antantınm Bıikreş toplannsı yaklaştıkça Bulgar matbuatında görülen asabiyet te artmaktadır. Bakınız Sofyanın nimresmî gazetesi sayılan Slovo gazetesi (Balkan hazırhklan) serlevhası altmda ve 3 mayıs tarihli nüshasında bu hususta neler yazıyor: Venedikteki konuşmalar Netice alınıncıya kadar herşey gizli tutulacak Venedik 4 (AA.) ttalyan Macar ve Avusturya mümessilleri arasında lik müzakere, dün saat 16 da başlayıp, saat 2Q de bitmiştir. Yalnız bu toplantınm vukuunu bildirecek olan bir tebliğ neşredılecektir. öyle anlaşılıyor ki, dünkü müza kereler esnasında, Macar Dış îşleri «Balkan Antantı mümessillerinin Bükreşte yapacaklan içtimaın hazırlıklarına hararetle devam ediliyor. Titulesko cenablan iki aydanberi Avru payı dolaçmakta idi. Bu meyanda ken(Aarkan 2 nci tahifede) disine birçok sürprizler yapıldı. Fakat ayni zamanda bircok seylerde de muKENDİ KENDİMİZİ TENKİD (Arkan 4 üncii tahifede) iuıınin dünkü içtimaındam S«Ida Bcfyazıcımız kons*rvatuar müdürii Zya ve Mesud Cemill» görüfiiyer, to!da jüri h«y*tt münakaşa halind* Buyuk musiki müsabakamızın eserleri tasnıf kısmı da dun bıtmiştir. Geçen içtimaında 11 beste ayıran jüri heyeti dün saat beş buçukta Kon servatuarda yaptığı nihaî toplantı sında bunlar üzerinde tekrar meşgul olmuştur. tçtimada Konservatuar Müdürii Yusuf Ziya ile profesörler den Bayan Nimet Vahid, Bay Mes'ud {Arkan 12 nci Bahifede) Venizelos ve Plastras idama mahkum oldular Diğer parti lâderleri beraet kazandılar, Gonatas ile 6 meb'us ve nazır arkadaşına da hapis cezası verildi [Atina hususî muhabirimizden] Atina 5 (Telefonla) Muhalif fırka Iiderlerini muhakeme eden divanıharb bugün öğleden sonra karannı vermiştir. Bu karara göre firarî Venizelos, Plastras, meb'us Kunduros, Giritte asilerin kumandanlığını ya J pan miralay Çanakakis giyaben idama Venizelos kabinesinde Malıye Nazın Giritli Maris, Venizelos kabinesinde Hariciye Nazırhğı yapan ve bir zaman da Yunanistanın Ankara elçisi olan Arqiropulos, Kinks gazetesi sahibi mütekaid kaymakam Moskovidis giyaben yirmişer sene küreğe, meb'us Burdara vecahen on beş sene küreğe, Venizelosun oğlu Kiryakos giyaben on sene küreğe mahkum edilmişlerdir. Vecahen muhakeme edilenlerden de âyan reisi ve Venizelos partisi lider muavini Gonatas ile meb'us Hacıbeyis beşer sene hapse, Venizelos kabinesi nazırlanndan ve Selânik âyanından Yusonidis ile meb'us Havinis üçer sene hapse, Venizelosun muhahzlanndan Yiparis, muharrir Yunopulos, Savidis Avrupalı profesör hekimler Üniversitemizi daha çabuk olarak daha Avrupai bir yola dökmek için büyük fedakârhklarla Avrupalı ho calar getirdık. Mukaveleleri muci bince bu hocalar bütün varhklarını burada kabul ettikleri vazıfelere hasredeceklerdir. Meselâ bunlardan hekim olanlann dışarıda hekimlık etmeleri yasaktır. Yasağm sebebleri açıkhr: Profe sörlerin burada görecekleri vazije ler, onlann aynca ticaret etmelerine imkân ve zaman vermemek lâzım gelen önemdedir. Sonra Türk hekimle rinin san'at ve mesleklerini bozma mak ta tabiî nazarı dikkate alınacak diğer önemli bir iştır. Avrupalı projesör hekimler bura da hekimlik yapıyorlar mı? Yapmamaları lâzım. Hele ortada bizzat kendi imzalarını taşıyan mu kavele de olunca. Bununla beraber musırren iddia olunuyor ki bu muhterem zatlar bazı m ü c r i m m ü şar eketlerle pekâlâ hekimlik ediyorlarmış. Yoksa Avrupalüar bu raya gelince ahlâkları mı bozulu yor? Pek iyi, orilar veya onlardan bazıları bu işi böyle yapıyorlar da mu kavelelerin ahkâmına dikkat etmek lâzım gelenler bu başıbozukluğu niçin gb'rmüyorlar'* Eğer böyle ise, bu yalancı mumu nun yatsıya kadar bile yanmıyacağını alâkadarlara ehemmiyetle ihtar et mek isteriz. M. Yevtiçin zaferi Yugoslavyada intihab dün yapıldı ve hükumet partisi 368 meb'usluktan 330 unu kazandı [Belgrad hususî muhabirimizden] Vcnîzelos ve Plastras ikişer buçuk sene hapse mahkum olmuşlardır. Muhalif parti liderlerinden Papanastatiu, Kafandaris, Milonas, Venizelos partisi lider muavini Sofulis, eski adliye nazın Avram, eski nazırlardan Karapanayo ile gazeteci Lamprakis beraet etmişlerdir. Mahkumlardan 500,000,000 drahmi tazminat alınmasma da aynca hükmedilmiştir. ııııııııııııııııııııııııiHiıınııııııııııııiHiıtnııiHiıniHm Belgraddan bir manıora Belgrad 5 (Gece yarısından sonra, telefonla) Yugoslavyada aylar danberi büyük bir alâka ile bekle nen intihabat bugün yapıldı. Yugos lavya kadar Balkanlar ve hatta Av rupa siyaseti için de mühim olan bu intıhabda bugünkü Başbakan M. Yevtiçe rakib olarak 6 ikincikânundan evvelki partilerin hemen hepsmin mümessilleri mevki almışlardı. Bunlar bariz üç grup teşkil etmekte idiler. (Arkan 12 nci sahifede) Bugün tkincide Üçüncüde Dördüncüde Beşincide Altıncıda Yedincide Dokuzuncuda Onuncuda ıııııııııııııımıııiMiıııımıiMiıııııııııııııııııııııııı yabanilikten kaçmmalıdır. Tek veya topluluk, insanın bu toprak üzerinde taşıdığı ağır ve acı yük kendi başına yeter bir belâdır zaten. Bu düşüncelere göre ilk ve son amacı banşı tutmak olan Fransız Rus anlaşmasını ençok bu güzel ve dokunaklı (müessir) tutumu bakımmdan güzel karşılamak ve onu yapabilmiş okınlan kutlulamak gerektir. Bu and laşmaya barışm utkusu (zaferi) gözü ile bakmak yerindedir ve doğrudur. Savaşta, tıpkı bulaşık hastalıklann geçip taşma ve başkalanna bulaşma hali vardır. Diliyelim ki bu geçip taşma hali barışta daha artık bulunsun, ve Fransız Sovyet andlaşması, giderek başka uluslan da içine alan genel bir banş anlaşmasının basîan^cı olsun. YUNUS NADİ Nelere sinirlenirsiniz İki bayan arasında: Ağaoğlu Ahmed. Dikkatler. Aile mahkemesi, Hıkâye: Suad Derviş. Atma mektubu, köylumüzün hayat meselesi. Her kadma dans lâ zımdır, Pariste bir aıle faciası. Tarihten yapraklar lira mükâfat Müsabaka tafsilâtı 8 inci sahifede Büyük müsabakamızın ikinci serisi olan Büyük Adamlar grupu başladı. Ancak bazı karilerimiz, Büyük Kumandanlara dair olan rey varakalannı şimdiden yollamağa başla dılar. 8 nci sahifede anlattığımız gibi rey varakalan şimdi değil, seriler ikmal edildikten sonra gönderilecektir. Tafsilâtı okuyunuz ve rey varakalarınızı saklayınız.