5 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 10

'10 Cumhuriyet 5 MayiB 1935 ASKERLİK BAHİSLERİ Istanbulu güzelleştirmek için Deniz altında harb yarışı! Dünya bahriyeleri denîzaltı kruvazörleri yaparken Almanya çok küçük, fakat çok kahiliyetli gemiler inşasına başladı Bugün denizaltı filoîarmda tefevvuk uzun seferlere tahammül bakımîndan Japonya, mükemmel techizat itibarile Fransa donanmasındadır Amerikan donanmasının büyük harb manevraları başlaması münase betile yapüan nimresmî ifşaata göre Amerika donanmasının on ikinci de nizaltı filosıınun dünyada en kuvvet • li denizaltı fılosu olduğu iddia edil miştir. Bu filo üç parça Nautilus ve üç parça Bonita sınıfına mensub alü denizaltı gemisinden mürekkebdir. Bunlardan Nautilus sınıfına men sub denizaltı gemilerinden her biri 2,730 ton hacmınde ve iki aded 6 pusluk topla altı torpito kovanı taşımak tadır. Yolu 16 1/2 mildir. Bonita sınıfına mensub olanlardan her biri 2,000 ton hacminde olup bır aded 5 pusluk top ve altı torpito kovanile müsellâhtır. Sürati 18 1/2 mildir. Amerikan donanmasının en büyük denizaltı gemileri bu altı parçadan i barettir. Diğer denizaltı gemilerinin hacmi 2,000 tondan aşağıdadır. Japon tefevvuku Hakikatte denizaltı gemileri husu Sunda tefevvuk Japon donanmasında dır. En uzun mesafelere gidebüen denizalü gemileri yalnız Japonyada bulunuyor. Bunlardan Japon donanmasında yedi parça vardır. Her birinin hacmi takriben 2,000 ton, süratleri 17 mildir. Silâhları ikişer aded 5,5 pusluk topla altışar torpito kovanıdır, bunlardan başka Japon donanmasında sü rati çok yüksek lâakal 15 denizaltı gemisi vardır. Bunlardan her biri 1,635 ton hacmindedir ve saatte 19 mil yapmaktadır. Silâhları 4,7 pusluk top lardır. Her birinde 6 ilâ 8 torpito kovanı vardır. Japonların bu denizaltı kruvazör lerine rekabet edecek gemiler hiçbir dünya devletinin donanmasında meveud değildir. Çünkü bu büyük denizaltı kruvazörleri yeniden yakacak almaksızm Büyük Okyanusu geçmeğe ve dönmeğe muktedirdir. Fransız tahtelbahirleri Fransız donanmasının tahtelbahirleri mütecanis bulunmaları itibarile dikkate şayandır. Hiçbir devlette Okyanuslara mahsus Fransız denizaltı filosu kadar mütecanis bir denizaltı filosu yoktur. Okyanuslara mahsus Fransız de nizaltı füosu 31 parçadan mürekkeb dir. Hepsi ayni tiptedir. Her biri 1,380 ton ve sürati saatte 18 mildir. Bu denizaltı kruvazörlerinin silâhı 3,9 pusluk birer topla on bir aded torpito kovanıdır. Bundan başka dünya • nın en büyük denizaltı gemisi de Frmsız donanmasındadır. Surcouf acum taşıyan bu denizaltı kruvazörü 2,880 ton hacminde olup sürati saatte 18 mildir. 8 pusluk iki topla 14 aded torpito kovanı vardır. Hiçbir devlette bu kadar büyük ve ağır silâhlı denizaltı kruvazörü yok tur. Ingîliz tahtelbahirleri îngiliz bahriyesinin tecrübe için yaptırdığı ve şimdi donanmada bu lundurmadığı (XI) işaretli 2,425 tonluk denizaltı gemisinden sarfı nazar Îngiliz donanmasının en büyük denizaltı gemüeri Severn ile Clydedir. Bunlann hacmi 1,850 tondur. Süratleri saatte 22 1/4 mildir. Silâhları bir aded 4 , pusluk topla altı aded torpito kova nıdır. Thames tahtelbahirleri evvel ki iki denizaltı gemisinden ancak 45 ton daha küçüktür. Dünyanın en yollu denizaltı kruvaJtörleri bu îngiliz tahtelbahirleridir. îngiliz donanmasında Oversea sınıfı na mensub 15 aded büyük denizaltı gemisi daha vardır. Bunlardan her biri 1,475 ton hacmindedir. Süratleri saatte 17 1/2 mildir. Her biri 1 aded 4 pusluk topla sekiz aded torpito ko vanile mücehhezdir. Üç parçadan mürekkeb Oberon sımfma mensub denizaltı gemileri O versea sınıfına mensub olanlardan biraz daha küçüktür. İngilterenin sahil muhafazasına mahsus 13 tahtelbahirf vardır. Bun lardan her birinin hacmi 660 tondur. Denizin sathında süratleri azsa da dalmakta gayet seridirler. Alman tahtelbahirleri Almanya 12 aded tahtelbahrin in şasını tezgâhlara sipariş ettiğini BerUndeki Îngiliz ataşemiliterine bildirmek suretile Versay muahedesinin deniz teslihatına aid kayidlerini parçalamış olduğundan bu devletin yaptırmakta olduğu denizaltı gemılerini dahi cihan deniz devletleri donanmalarının tahtelbahir füolan sırasında hesaba katmak zaruridir. Yeni Alman deniz mütehassıslan buyük denizalü kruvazörlerinden Ki Amerikalı mütehassıs M. Gardeneden bir rica Dün 13,000 sandık yumurtspanya ile vaziyet düzelmek üzere mi? ta daha gönderildi tspanyanın Türk yumurtalannın ithalini menetmesile husule gelen vaziyette dün de bir değişiklik olmamıştır. Yalnız dün akşam gelen bir habere göre yumurtalanmızın vaziyetlerinin kurtanlması için hükumetimiz tara fından yapılan teşebbüsattan müspet bir netice alınmış gibidir. Alâkadar mahafilde bu işin Ispanyada yapılan bir yanlışlıktan doğduğu zannedilmektedır. Şayanı dikkattir ki Ispanyaya yumurta yükile memleketimizden giden vapur Barselona bir kısım yumurtalannı çıkardığı halde vapur Valanaiyaya gidinciye kadar Ispanya hükumea' » nin verdiği bir emirle yumurtalanmız bu limana çıkanlmamışur. Fakat dün bir taraftan da îspanyaya yeniden 13,000 sandık yumurtayı taşıyan bir vapurun gönderilmesi mecburiyeti hasıl olmuştur. Bu yumurtalar Kapraro vapuruna Karadeniz lirnanlanndan yüklenmişti. Vapur Karadenizdea İstanbula gelirken bu vaziyet hasıl olmuştur. Bu vaziyette yumurtaların geri alınması lâzımdır. Lâkin kabotaj kanunu mucibince bir ecnebi vapur bir Türk limanından yüklediği yükü artık Türk limanlanna çıkaramıyacağı için vapurdaki yumurtalann Ispanyaya gitmesinden bajka çare kalmamıştır. Fakat ne anlaşılmaz işn'r ki bir Musevi firma bu vapura lstanbuldan da yumurta yükletmek cesaretini göstermiştir. Söylendiğine göre bu firmaya tspanyadaki acentası işlerin düzelmek üzere olduğunu bildirmişa'r. Şehrin hazım borusunu (Halici) koprülerden kurtarmak lâzım. bunu nasıl yapabiliriz? Kuruçeşme lcömür depoionnı ifte boyl* cennet* çevireceğiz I Elde kürek kazma, biz bugün iş bir tarafa kaydedip uzun uzun dü başında bulunacaktık. Fakat tam bu şüneceğinde hiç kuşkuya yer yok. sırada yabancı bir misafir geldi. ŞehYalnız Mister Gardner buna bir rimiz için dedikleri o kadar acı, ayni şart koşuyor. «Yeter ki bunun irin Soıı sistcm bir Franra d« nizaltı gemistnin Istanbııl zamanda o kadar tatlı ki.. Baniarı lâzını gelen tedbirler alınsın!» diyor. sularında alınntıs bir r«smi dinlemek için işe bir gün geç kaldık. Otorite yade (U.B.) ve (U.C.) sınıfına menBundan başka büyük denizaltı kruIstanbul mahvoluyor Amerikalı mütehassıs Mr. James sub küçük denizaltı gemilerine da vazörlerinin inşası ve teçhizi uzun Bu sözleri ben söylemıyorum. MI Gardnerin dediklerinde şehir için, heha ziyade ehemmiyet veriyorlar. Al zamana muhtacdır. Bunun için Al safir söylüyor. Amerikalı mütehassıs le Belediyemiz için küpe olacak sözman bahriye mütehassıslan bu sınıf manya bahriyesi 1920 senesindenberi şehirci, ve mimar Mr. James Gard ler; günlerce, haftalarca yapüacak heları tekâmül ettirmek için birçok se yaptırdığı tecrübelerde elde ettiği ner söylüyor. Bunu siz de Cumhuriyet sablar var. Ve böyle bir otoritenin neler tecrübe havuzlarmda modeller neticelere göre 250 300 tonluk kü gazetesinde gördüğünüz ve özkes (el şehrimizi ilk görüşte duyduklarını üzerinde çalışmışlar ve mühim neti çük ve lâkin çok müessir tahtelbahirbette) büyük bir ilgi ile (alâka üe) söylediklerini gözönünde tutacağına celer elde etmişlerdir. Bunun semere leri yaptırmağa karar vermış ve derokudunuz. Benim ilgim iki türlü. Bi da kuşku yok. Fakat bizde otorite si olarak şimdi ilk defa Alman bah hal inşaata da başlamıştır. ri kendi yazımı ararken gazetenin av yok. Bunun yerine örneklerimizden riyesi 250 tonluk tehtelbahirler inşa Almanlar bu tahtelbahirlerin parni yerinde cşehir mahvoluyor» baş başka çaremiz yok. Mister Gardenesile işe başlamıştır. çalarını evvelden yaptırmış olduk lığını gördüğüm zaman ne duyduğu rin verdiği toplu rakamlar içinden Alman tehtelbahir tezgâhlan 1914 lanndan inşa edilen şeyin bu parçamu hatırınıza getirebilirsiniz. tkin • bunlara birer değer de kovmak ka • senesinden evvelki gibi mükemmel ları birbirine rabt ve cemetmekten icisi, kendime ayırdığım konu (mevzu) bü olacak. Belki böylece Belediyenin olduğundan derhal inşaata başlamış baret olacağı tahmin olunuyor. üzerine hiç bilmediğim, adını işitmede gözünü bunlara çekmek yolu açılardır. Bu denizaltı gemileri küçük oldiğim Amerikalı bir mütehassısın dü lacak. Yukandaki malumattan alman nemakla beraber üç hafta yakacağını şündüklerini görmek merakı. Amerikah mutehassua tefekkür değiştirmeksizin dolaşabilmekte ve ticeye göre uzun seferlere müteham Bu özel (hususî) ilgilerden dolayı 5,000 mil mesafe yapmaktadırlar. Sa mil en kuvvetli denizaltı filosu Ja Sayın Mister Gardner! Şehrimiz Amerikalmm dediklerini birkaç kez hil muhafazasına mahsus olduğu id ponyada bulunuyor. Gemileri müte için duyduğunuz saf acıyı bize de Diğer tarafdan şehrimizde bulunan okudum. Işte şehrimiz için bir fır duyurdunuz. Istanbulumuzun gelecedia olunan ve hakikatte çok mües canis olması itibarile denizaltı harbi yumurtalann geçecek müddet zarfınsat daha. Avrupa şehir mütehassısla ği (istikbali) için gördüğünüz ışığı bisir bir denizaltı silâhı olan yeni Al için en mükemmel surette mücehhez rmdan sonra bir de Amerikalı müte ze de gösterdiniz. Teşekkür ederiz. da bozulmaması için dün bir kısım yuman tahtelbahirlerinin mevcudü yir olan donanma Fransanınkidir. Almanhassısm neler düşündüğünü işitmek, murtalar buzhaneye ahnmışdır. Halmiye çıkarılacağı îngiliz ataşenava ya bahrıyesi ise yeni işe başlamış olBiz bir değil, bin acı duyuyoruz. bunlardan şehir için bir fayda çıkarline işaret edilmiştir. Şimdılik Alman buki buzhane mevsimi ancak bundan Bunlar birbirine o kadar karışıyor ki makla beraber pek yakında denizaltı mak. Ne fayda olabilir? Mister Gardbahriyesi çok masraflı ve kat'i neti gemilerindeki fenni kudretinı cihan asıl büyük acımn nereden geldiğini bir ay sonra gelmekte idi. nerin dediklerini, şöylece gözden celeri henüz maKtm «lmryan büyük bahriyelerine ispat edeceğe berizîyor. ktir»jyor s ,b«« yi SehrimizJe ve Ispanya îçîn hususî gegirerek, geae hero5«!ril«rin>lc, ,tş ,denizaltı kruvazörlerini yaptırmak ta»knak için de yola çıktık. Hükumetijekilde işlenmiş 8000 sandık yumurta bir derdleşelim, dedira. aavvurunda görümnüyor. <••• . miz tedavi için para veriyop.* Bele"Vardır. Dahilî istihlâk miktan ise günCinayet isjeniyor diyemiz ecnebi, mütehassıs, doktor Mister Gardner edebiyat yapmı ve profesör getirtiyor. de 200 sandıkür. yor. Görduklerini, düşündüklenni aBiz bir ışık seziyorduk. Fakat nereLîmanda yeni tarifenin çıkça söylüyor. Zaten Amerikalı den geldiğini pek iyi kestiremiyorduk. lann bu halini çok severim. Şimdi bunu da bulduk. Doğru yola tatbiki başlıyor Mister Gardener diyor ki: çıktık. O ışığa doğru gidiyoruz. Ya « Turizmi teşvik için çok çalıştığı kmlaştıkça ortalığı daha aydın görüEkonomi Bakanlığı tarafından tasnız halde turistlerin görmek istediği yoruz. Karanlıkta, anlamadan, dü dik edilen yeni liman ücretleri tarifesi Istanbulu cinayet denecek kadar bozu şünmeden yaptığımız yanlışlıklan liman umum müdürlUğüne gelince tatyorsunuz. îşte Marmara, Boğaziçi, A şimdi anlıyoruz. Engelleri yıkmağa, bikata geçilecektir. Yapılan tadilât nadolu ve Rumeli tepeleri, Adalar. kiri, çöpü atmağa karar verdik. EpeyHalbuki bu güzellıkleri bozmak yeri* yalnız deniz yollan tarifesi üzerinde ce geç kaldık. Bunu biliyoruz. Fakat ne korumak ve artırmak kabildir. olmuştur. Rıhtım ücretleri liman taçok çanşacağız. Hızlı gideceğiz. Hem de pek az masrafla ve şehrin Yakmda, İstanbulumuza bir daha rife komisyonu tarafından tetkik edil' kat'î plânını beklemeden... gelmenizi rica ederiz. Şehrimiz içia mediği için bu ucretler olduğu gibi kalBizim de anlatmak istediğimiz bu duyduğunuz acıyı dindtrmek için, simıştır. Maamafih alâkadarlar nhtım değil miydi? Şimdiye kadar olan ya zi avutmak (teselli) etmek için şimzılanmızda hep bunu gözönüne koy diden söyüyelim. Sizin Boğaziçinda ücretlerini çok ucuz bulmakta ve bu mağa çalıştık. ücretlerin değişmesine sebeb görmegördüğünüz o çirkin kömür depolan Bizim sakınarak, sıkılarak uzun ör yerinde, yukanda resmini gördüğü • mektedirler. Bunun için ileri sürülen neklerle anlatmak istedlğımizi sayjn nüz gibi plâjlar, villâlar.. bulacaksı sebeb de alnn esasmdan kâğıd paranız. Yerlerini şimdiden ayırdık. Şehir Amerikalı mütehassıs birkaç sözle bir ya geçilirken her imtiyazlı şirketin ücFransızlarm Amazon, Meduz, Dana*. Soyeh denizaltı gemileri havüzda çıkarma (hulâsa) yapıp açıkça önü halkımızı Fiorya gibi uzak yerlere gitretleri eskisine nazaran alb misline meğe zorlıyacağımıza, Belediyemiza müze koyuverdi. Belediyemizin bu CEMtYETLERDE iblâğ edildiği halde Rıhtım Şirkctinin hulâsayı çerçeveliyerek hergün göze para kaybettireceğimize, Floryavı halECNEBİ MEHAFtLDE sadece üç misline çıkanlmış olmasıdır. çarpacak bir yere asacağını kuvvetle kın ayağına getireceğiz. Belediyeye Merakeş valisi de zarar ve ziyan yerine kâr, gelir Çocuklan Esirgeme Kurumu Halicdeki mavnalar umanz. (varidat) göstereceğiz. Umduğunuz Merakeş valisi Seydi Hac Thami Çocuklan Esirgeme Kurumu her Liman umum müdürlüğünün teşekkülü Birkaç yüz milyar lira kaybediyoruz gibi Belediye varidatını yüz misli büGlaui Paşa dün hususi kâtibi Stora sene olduğu gibi bu yıl da ö'nümüz günündenberi Halicde iki köprii arasm Evet Mister Gardner, îstanbulu yümüş bulmasanız bile, hiç olmazsa Nisim ile beraber İstanbula gelmiştir. deki salı günü Istanbul merkezinde mahvediyorsunuz, diyor. Ve şöyle zarar ediyor bulmıyacaksmız. da senelcrdenberi duran mavnalann Vali gazetecilere beyanatta bulunmasenelik kongresini aktedecektir. Mister Gardnerden rict kaldınlması için bir tedbir düşünülmek söylüyor: mıştır. Fransız elçiliği ataşemiliteri mic Herhalde Istanbul birkaç yüz Bu kongrede kuruma aid muhtelif Şehrimiz için düşündüklerinizin hetedir. Burada evvelce yüzlerce dolu milyar lira kaybetmektedir. İleride İs men hepsinde ayni yol üzerinde yü « ralay Dö Kurson ile elçilik kâtiblerinişler görüşüleceği gibi bir senelik faamavna bulunurken şimdi bu mavnalar tanbul şehri, bu milyarlan, asırlarca den M. Danduran dün Tokatlıyan oliyet raporu da tetkik edilecektir. rüdüğümü gördüm. Parasız denecek yirmiye kadar indirilmişa'r. Diğer mav istimlâklere sarfedecek. Fakat, bu • kadar az para ile îstanbulumuza çok teline giderek Merakeş valisini ziya Bu toplantıdan sonra rapor ve segünkü vaziyetini, yani onun hiç mas güzellik yapabileceğimize, çok mü nalar hep boştur. Liman Umum Müret etmişlerdir. nelik faaliyetle alâkadar istatistikJer raf etmeden harikulâde bir bahçeler dürlüğü dolu mavnalann da boşalmayonlar kazandırabileceğimize ak neşrolunacaknr. şehri, eşsiz bir hava ve su diyarı olma lım büsbütün yattı. Ama ne giz Şehrimize gelen maruf smdan sonra eğer Istanbul limanma sını temin eden vaziyeti hiçbir za liyeyim? Plânlarım da biraz ka Kızılay kongreleri ecnebiler gelen bütün eşyayı antrepolara almak man tekrar elde edemiyecektir.» rıştL Siz Istanbulun güzel de Hilâliahmer kaza merkezleri onü imkânını bulursa mavnalan buradan Haydarabad hükumen' büyükle Bu ne acı sözler! Korku cisimlenmiş nizlerinden hepsini güzellik, hava, nemüzdeki çarşamba günü toplanacak, rinden Hasan Ali Davud Ali ile Mir (tecessüm etmiş) önümüze dikiliyor. kaldıracaktır. fes yeri yapmak istiyorsunuz. Halbu ve (Kızılay) haftası etrafında ko Vakıâ bu korkuyu görmek için şehirci Mazhar Ali Han dün Hindistandan olmağa da lüzum yok. Güzel duygu ki ben bunlardan birisini şehria nuşmalarda bulunacaknr. İstanbula gelmişlerdir. Gczgin olarak Felemenge gidecek mallar lu, şehri düşünen herkes görebilir. hazım borusu yapmak zorluğunda memleketimize gelen bu iki Hindli bir Malum olduğu üzere her yıl 23 Türkiyeden Felemenge sevkedilen Fakat mütehassısın görmesi, söyleme bulunuyorum. Yanhşlıkla şehrin hakaç güne kadar Ankaraya gidecek ' mayısa kadar Hilâliahmer haftası kamallar için, 23 eylul 1934 tarihli Türksi başka türlü. Mister Gardner ra va ciğerlerine konmuş olan, şehrin lerdir. bul ve ilân edilmekte ve aza kaydi kam da veriyor. Birkaç milyon değil, yiyeceğini, içeceğini, gazini, kömürü» Felemenk klering mukavelesi muci birkaç milyar da değil, birkaç yüz mil nü; yeri olan bu hazim borusuna, HaMacar cemiyetinde faaliyetine azamî ehemmiyet veril bince Ticaret Odası tarafından menlice koymak istiyorum. yar lira, kaybediyorsunuz diyor. mekte idi. Istanbul Macar Cemiyeti mutad seşe şehadetnamelerinin Türkiyede bu Mister Gardenerin bu rakamlanm Bunu yapamıyorum. Ezim (hazım)' Bu münasebetle in'ikad edecek konnelik içtimaını 16 mayıs 1935 per lyice hatırda tutmak gerek. Amerika borusunun ağzı köprülerle kapalı. Bu lunan Felemenk konsoloshanelerince şembe günü saat 21 de Beyoğlu, Şi lılar rakamlara çok alışıktır. Yaşa köprüleri yükseltmek istiyorum. Ne grenin ittihaz edeceği kararlann müstasdikı şart koşulmuştur. yışm her türlü şekillerini bile rakammal sokak 3 numaralı cemiyet bina • mir neticeler vereceği söylenmektedir. la gösterirler, rakamla anlatırlar. Be dişciyim, ne mimar. Zorluk çekiyo • Borsadan çıkan tahviller sında aktedecektir. İhtısas Mahkemelerinde Kambiyo borsası komiserliği mev lediyemizin muhasebe teşkilâtı var. rum. Sizin memlekette çok yüksek Hezarıfen Hindli gitti Bu yüz milyar liraların ne demek ol köprüler var. Bunlann hangi türlüsü Bir esrar kaçakçısı yakalandı cudiyetleri meydandan kalkmış ve his duğunu pekâlâ hesab ettirebilir. bize yarar diye sonnak istiyordum. Ayni zamanda cambaz, pehlivan se senedlerinin krymetleri kalmamış o Belediyenin varidab yüz Halic bu işe elverişli değilse, şehrin Dün ihtısas mahkemesine şehrimizve sihirbaz olan Hindli avukat Kha lan şirketler hisse senedlerinin borsa misli artacak yaşatk (havayici zaruriye) ambar ve den dışanya esrar kaçıran bir Ital giwale iki arkadaşile beraber dün Hindan ihracma karar vermiştir. Bu hisse Saym mütehassıs, son sözünü de depolarını başka nereye koyabiliriz? cenedleri sırasile şunlardır: distandan îstanbuJa kadar geldiği o yan verilmiştir. Civanni isminde olan gene rakamla bitiriyor. Belediye vari tşte güclük çektiğim nokta burasıdır. Esnaf Bankası, Barut ve Mevaddı tomobilile Edirneye gitmiştir. Marifetbu îtalyan yedi kilo esrar kaçınrken datını ve halkm kazancını yüz misli Bana güc gelen şeyler size çok kolay « înfilâkiye Türk Anonim Şirketi, Al li Hindli Avrupa memleketlerini do yakalanmıştır. Sekizinci ihtısas mah ne çıkarmak kabildir, diyor. Bunun bo Yüdız mensucat şirketi, Mılli bira laşarak Londraya gidecek ve Kralın ne demek olduğunu biz şöyle böyle dır. Gelsem, rica etsem bizim için zorkemesi bu adamın derhal tevkifine ve meşrubat şirketi, Neptün Sayri bahoranlama (tahminî) gözönüne getire lu olan bu düğümü lutfen bize çözer 25 yıllık hükümdarhk merasımine ijtive mevkufen muhakemesinin yapılmarî levazımı şirketi, Bazar dö Levan biliriz. Fakat Belediye bugünkü vari misioiz? rak edecektir. tına karar vermişa'r. şirketi hisse senedleri. datını bilir. Bunun yüz misli.L Bunu V. BİRSOH