29 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

29 Nınn T935 Bir efsane hakikat mi oluyor? Şimdiki Atlas Okyanusunun yerinde buîunduğu söylenen bu son derece de ileri medeniyete sahib ülkeye dair yeni ve şayanı dikkat iddialar Miladdan 25,000 sene evvel sular Fazla fiatle satıldığından rağbet görmüyor altında kalan medenî diyar: Atlantid Yeni Istanbulun temeli Atatürk köprüsü olmalı ve imara Dolmabahçeden başlamalıdır Aksarayda sudan alınan elektrik Istanbulu güzelleştirmek için Tahsisatı bir elde topladıktan sonra... Akâaraydaki bSyuk un fabrikan Aksaray (Hususî) Aksaray kazasının bellibaşlı ekonomik varlıkla nndan biri Azmi Millî şirketidir. 927 de kurulan bu şirket unculuk yapar ve elektrik satar. Evsaf itibarile en iyi buğdayı yetişb'ren Aksaraya bu şirket varlık ve can vermiştir, denilebilir. Sermayesi 250.000 liradır. Bunun 50 bin lirası Ziraat Bankasının, 25 bini Sümer Bankın, 30 bin lirası Ak saray belediyesinin, 43 bin lirası da hususî idarenin, geri kalanı da halkın dir. Uun fabrikası elektrikle işler, günde otuz bin kilo buğday öğütür. Öğütülen unlar Niğde, Ereğli. Nevşehir, Mersin, Koçhisar, Karaman, Yozgad ve diğer civar kazalara gÖnderilir. Bu şirketin kasabadan on iki kilo metro uzakta Uluırmak üzerinde elektrik isbhsal eden bir tesisatı vardır. 300 beygirlik bir türbin konmuş ve bu kuvvetin ancak yansını fabrikada, ve sehrin tenvirabnda kullanır, gerisini toprağa verir. Şirketin bugüne kadar imhyaza bağlanmamış olduğu için elektrik kudretini pek ekonomiye uygun kullanmadığını söylemek lâzımdır. Şehirde kilovabnı on beş kuruştan satan şirketin tarifesi çok tuhaftır. Meselâ bir ev kırk kilovat elektrik yaksa bunun beş kilovabnı on beşten beşte ona kadar, on üçten ondan ilerisi de 11 kuruştan verir. Tıpkı muvazene ve buhran vergileri kanunu gibi. Sudan masrafsız olarak alınan bu kudret için bu fiat çok pahalıdır. Bilhassa mahnıkab kıt olan bu havalide gerek ısınma ve gerek ışıkta bu kuv vetten azamî isitfadenin faydalan çoktur. Pek az olan ormanlar harab olmaktan kurtlur. Gaz sarfiyab yüzünden harice giden para yurd dışına çıkmaz. Aksaraya çok yakın denilebilecek 3 bin, 2 bin nüfuslu köyler var ki buralara kadar büyük kuvvet verilebilir. Fiatin pahahhğı yüzünden bugün pek çok evler elektrik almamaktadır. Tufandaa evvef oîdukça ileri bîr medeniyetfn dünya üzerinde bulunduğu muhakkakbr. Fakat tufan bunu baştan aşağı mahvetmiş, bu medeni yetten zamanımıza pek az eser intikal edebilmişnr. Hemen her millefan masallannda mevcud olan meşhur rufanın kat'î su rette vuku bulduğunu tarih te tasdık etmektedir. Fakat bu bizim anladığı mız «urette sulann taşması ve yahud yağmurdan kabaran nehirlerin mem " leketleri istilâ etmesile değildir. Hakikî tufan yerin albndaki volkanik heyelânlann dünya yüzüne tesiri dolayısilç 4 bırçok ülkelenn çokmesı ve sulann al, t»da.JjAybplmasıdır, r^ ( Muhakkak birşey varsa o da A t lantid diye anılan ve AvTupa ile vasati Amerika arasında, yani şimdiki Atlas denizinin buîunduğu sahadaki medenî diyar bu müthiş heyelânlar neticesi sulann altına gömülmüştür. Eski dünyanın bütün milletleri ef »anelerinde. evvelce Akdemz sahille rinde oturan insanlardan çok daha ileri, daha medenî, bir milletin yaşamış olduğunu söylerler. Bu mıllet, daha garbde, Atlas dağlannın ötesinde ve tarihten çok evvel hiçbir tarihcinin veya eski eserler mütehassısınm kazmasınm erişemediği kadar uzak bir de yirde yaşamıştır. Bunu masal olarak telâkki edenler çoktur, fakat nasıl ki, tufan bir süriı milletlerin efsanelennde mühim bir yer tutmuşsa, bu da ayni suretle, ayni e * hemmiyetle her dilde çıkan kitablarda zikredilmektedir. Bazı kimseler, dün yanın sathmı değiştiren çöküntülerin çok eski bir zamanda vuku bulduğu nu, binaenaleyh böyle bir devirde hiçbir medeniyetin yaşamış olamıyacağını söylüyorlar. Sonra keza bu felâ ketlerden hiçbir Adam oğlunun kur tulmuş olmadığını ilâve ediyorlar. Son günlerde bu çöküntülerin vu ku bulduklan bir yere yapbğım se yahatten dönmüş bulunuyorum. Bu medeniyete aid deliller vakıâ diğer bazı mütehassıslar tarafından da keşfecl.lmişti. Fakat ben küometrolarca daha içeri girerek büsbütün başka deliller elde ettim. Ben, bunlardan ikı netice çıkanyorum: 1 Eski zamanlarda vasati Amerikanın şarkında uzanan bir kısnn arazi suiar albnda kalmışbr. 2 Bu esnaoa den.zm dibi kısınen yükselerek şimdiki vasati Amerikayı meydana getirmiştir. Eğer mesele burada bitseydi yalnız arziyatçılan düşündurmekle kahrdı. Hayır, bu vak'anm bir de insanî cıheti vardır ki şimdiye kadar benzerlerinin en fevkalâdesidır. Sular ileri bir medeniyetin üzerine kapandılar ve bu ülkede yaşıyanlardan biıkaç kişi Atlantidden kalma yüksek yaylalara kaçabilip yenı teşekkül eden acaJar üzerinde bir müddet yaşadıiar. Bıraktıkian eserler sayesinde bunla nn yaşayış tarzlarını ve kira oldukla nnı bulmak imkânı bugün hasıl olmuştur. Bulduğum binlerce ufaktefek eşya kab, çanak, çömlek ve saireyi Indien Americaın müzesine, Londrada Britsh Museume hediye ettim. Bu eserler asrilik noktasından şimdiye kadar yapı • Mıtchell Hedges (TOrkİyede neşri hakkı "Cnmhurlyt» e aiddir) şeylerden çok mükemmeldir. Bu medeniyet, Rusoz dağlannda bulunan eserlerile Amerikanın en eski milleti olarak telâkki edilen (Maya)lar dünya üzerinde yokken vücude gelmiştır. Hatta diyebilirim ki eski dünyanın Ari milletleri de bundan sonra gelmişlerdır. Işte cemiyetin ve medeniyetin başlangıcı işinde içtimaiyat ılmini altüst edebilecek bir mesele! Alimler zaman zaman medeniyet lerin kurulup mahvolduklan memleketler üzerine nazariyeler yürütmekte fakat yeni keşifler bunlan yıkarak meydana büsbütün yeni nazariyeler çıkarmaktadır. Şimdiye kadar herkes medeniyet beşıginin eski dünya oldugunda müttefikti. Garbde kırmızı derililere aid bir medeniyetin, bu son on sene zar fmda meydana çıkanlmasma rağmen, âlimler nazariyelerini müdafaa için birçok iddialar ileri sürdüler. Behreng Boğazının vaktile bir köprii maka mmda kullanıldığını ve Asya medeniyetlerinnı bu suretle Amenkaya geçtiğini iddia ettiler. Şimdi asanatika mütehassıslannı şaşırtan bazı şeylen zikredeceğim. Hakikatte medeniyetin beşiği ne resi idi> Son keşiflere göre Frat ha valisi olamaz. Muhakkak ki bu civarda yaşıyanlar en eski medeniyete sa hib değildiler. Acaba medeniyetin şarktan garbe olrnayıp ta, Atlantidden geçmiş olmau kabil değil midir? Şimdilik bunu kat'î surette ifade edecek vaziyette değilim. Elimde bulunan binlerce taştan, topraktan, ma denden ve hatta şimdiye kadar tanın lan mış olmıyan mevaddan yapılmış "e9y*lar olduğu halde bunu söyliyemiyeceğira. Bu kültür Mayalann ve Incaslann medeniyetlerinden ayn olmakla bera ber arada bir müşabehet görülmekte • dir. British Museum bu müşabeheb nazan dikkate alarak neşrettiği resmî raporda «Amerikaya yayılan bütün eski kültürler bu medeniyetin tesirile vücude gelmişbr» demektedir. Fakat bu tufandan evvelki milletin imal ettikleri eşya tetkik olunurken nazan dikkkate çarpan mühim nokta şudur: Mütehassıslann eski dünyada, 1a rihleri karanlık kalmış milletlerin me deniyetlerini araşbrarak bu mılletler hakkında biraz malumat elde etmek için gözden geçirdikleri asann, benım vasatî Amerikada bulduğum eserlere birçok benzer yerleri olmasıdır. Bu yeni keş,folunan medeniyet Mı sır medeniyetinden binlerce hatta on binlerce sene evveline aid bulunmaktadır. Bu medeniyeti ne zamana isnad edeceğimi bilmiyorum. Fakat kat'i ve kıymetli delillere bakarak Miladdan on beş bin ve belki de yirmı beş bin sene evveline aid olduğunu zannediyo • rum. Seyahatimden getirdiğim delillerin icab ettikleri ehemmiyetle tetkik edil mesi için zaman lâzımdır. Hem bu tetkiklere tek adamm bilgisi kıfayet etmez. Burada hatırlatmak isterim kı Bri tish Museumun idare meclısı ki buna Maliye Nazırile Başvekil de dahil dir bu keşjfleri son derece mühim görerek. yeni bir tetkik seyahati için, British Museum ve Indien Americain müzesi en salâhiyettar memurlannı toplamış ve başına bizzat benimle Ethnologie şubesi müdürü Kapıten T. A. Joyceu geçinnişb'r. Indien Americain müzesi mütehas sıslan bu eserlerin evvelce hiç kimse tarafından görülmediğini ve ilmî fi kirlerde yeni bir devir açtığını söylü yorlar. Müze müdürü George C Hayes de: «Yeni yeni keşifler bilgimizi artırdıkça tarihte yeni devirler açıla cak ve bu suretle eski milletlerin hangi terakki safhalarından geçtiklerini öğ renmek kabil olacaktır.» diyor. Konya Belediyesile hamamcılar arasında ihtîlâf çıktı Konya (Hususî muhabirimizden) Konyada dört hamam, bunlann hep sinin de birer kadınlar kısmı vardır. Bu dört hamamm sahibi birleşerek hamam ücretleri için bir tarife yapmışlar ve elele vererek takibe başlamışlardı. Bu birleşmeyi ve hamam ücretlerinin birdenbire fazlalaşbnldığını gören Be lediye, hamamcılan onar lira para cezasma mahkum etmiş ve bir tarife yapmışbr. Bu tarifeye göre kadınlar kıs mmda yıkanma beş, kurna tutarak yıkanmak yirmi kuruştur. Beş yaşınddn küçük çocuklar için yüz para alınacaktir. Erkekler kısmmda yalnız yıkanmak on, ikinci mevki kese ve sabun yirmi. birinci mevki otuz kuruştur. Halbuki diğer taraftan hamamcı Iar da bir iddiada bulunmaktadırlar. Bu iddiaya göre hamamcılar aralannda yaphklan tarifeyi Belediyeye tas dik ettirmişlerdir. Tarifelerinin üzerinde pul ve Belediyenin resmî mührii olduğu, bunun için harç bile verdikleri söyleniyor. Belediyeye tarifenin tasdik ettirilmemiş olması dolayısile kesilen para cezası bu itibarla bir mesele çıkaracak gibi görünüyor. Bursada himaye edilen yoksul yavrular Dotmabahçe sahtüarind^H hir fSrunâş laşıldıktan sonra yapdacak işler başBay Yunus Nadiye: langıcı. 1935 «Anadolu yaylasında bir cen Bu yolda, bundan evvel size yazdınet örneği Ankara» başbğı altın . ğım değersiz mektubuma değer ba daki baş yazınızı okurken yüreği ğışladınız. cBütün tahsisatı bir elde min âdeta ezildiğini duydum. An toplamak lâzımdır> başhğı altında, karayı kıskandığımı anladım. An düşüncelerime Cumhuriyetin 20 nisan karayı cennet yapan Türk enerjisi zasahifelerinde yer verdiniz. Teşekkür ten cennet olarak yaradılmış olan İsederim. O mektubu Büyük Başbakatanbulda neler yapabilir, diye düşünnımızm aramızda, îstanbulumuzda buceye daldım. Ne gizliyeytm. Bu derd lundukları sırada yazmıştım. Şimd» bende büyüdükçe büyüyor. Bir «idee Ankaramıza dönmüş bulunuyorlar. İsfixe» şeklini alıyor. tstanbulun dü terlerse, Istanbulun baymdırlık te şündüğüm gibi tamamile düzeldiğini, melini Ankarada, oturduklan yerde güzelleştiğini göremem. Fakat, hiç atabilirler. Ayn ayn idarelerce, ba olmazsa düzelmek, kurtulmak, guzelkanlıklarca tstanbulumuza harcana leşmek içm kesin (kat'î) adımı at cagı söylenen milyonlann bir elden tığı günü görmeden ölürsem mezar harcanmasını Başbakanımızdan yal taşıma cîstanbul derdinden öldü» divaralım. ye yazüması daha şimdiden vasi yetnamemin ilk sözüdür diye bana Harcanacağı söylenen 10 12 mü yakın olanlara söyleyip duruyorum. yon lira ile şehrimizde yapılması düBenım bu derdimi daha acı kılan bu şünülen işlerin daha hiçbirine baş işi o kadar güc görmemekliğimdir. lanmadı. îşittiğimize göre, başlanmaIstanbulun güzelleşmesi para işi sı hazırlığı yapılıyor. Bütün bu işle dir, diyorlar. Çok para lâzun, diyor rin şehirde ve şehir plânile nasıl bağIar, aklım almıyor. Para dediğimiz lı olduğunu Belediye Başkanımız üzüremek, çoğalmak için yer arıyan kes (elbette) bizden iyi bilirler. Kuşbirşeydir. îstanbul kadar buna uy ku yok ki şehrimizin derdlerini biz gun az yer bulunur. den iyi düşünürler. Bu yazıya, ken dilerinin Ankarada bu derdlerimizi Biz doğru, uygun bir plân ve prokutarmakta (halletmekte) oldukları gramla ortaya çıkarsak İstanbul Be bir zamanda yazıyorum. Belki de kulediyesine yalnız yerli bankalarımız tarmıs ve îstanbula dönmek üzere değil, ecnebi bankaları da para ve dirler. Bize getirecekleri müjdeyi sarirler. Bu bankalar paralaruıı yavrubırsızlıkla bekliyorum. Ben, bu müj latmak için İstanbul Belediyesini en deyi kendi kısa akhma göre daha şimsağlam bir yer bulurlar. Belediye eldiden tasarlıjcorunu Diyecekler ki: de' ettîği' paraîafî ~doğfu kullahdıkça «Derdlerimizi anlattım. Kabul ettişehre para gelir. Hem de ecnebi pa ler. Bütün işler Belediye kontrolu alrası gelir. Uzun zaman da bek tında yapılacak. Belediye de başlanlemek istemez, bunu umduğumuz gıc yerlerinin ikisini de bulmuş ve dan daha çok çabuk görmek olagankararlaştmnıştır. lığı vardır. 1 Yeni îstanbulun temeli Atatürk Hayır, Istanbulu kurtarmak ve güKöprüsüdür. Şehrin ikinci plânma zelleştirmek yalnız para işi değildir. düşen Unkapanı Köprüsü yerine şehDaha ziyade doğru bir karar işidir. rin birinci plânında bulunan Karaköy Bu karara göre atüacak ilk adım işiKöprüsünün, Halice doğru biraz da dir. Bu adımdan sonra, hiç ara ver • ha ilerisinde, Ulu önderimizin bü meden, Türk enerjisi, Türk yapıcılı yük adlarma yakışır Atatürk Köp ğı, Türk anıklığı (kabıliyeti) işidir diye bu yoîda sevgi ve şevkle yurü • rüsü kurulacaktır. Yeni îstanbul p!ânı, bütün Bayuıdırlık işleri bu tememek gerektır. le göre düşünülecektir. Ortaya çıkaracağımız izeri (eseri) 2 Plân bitinceye ve köprü ku bizden yalnız yurd değil, dünya bekruluncaya kadar da boş durulacak deliyor. ğiliz. Şehri güzelleştirme işlerine de Bu ilk ve kesin (kat'î) adımı atabilDolmabahçeden başhyacağız. Az za mek için bugünkü durum (vazıyet) man içinde, az para ile toplu bir gü gibi elverişli bir fırsat bir daha bu zellik ve baymdırlık gösterebilece lunur mu? Dediğiniz gibi carkamız ğiz. da bütün bir Cumhuriyet Türkiyesi Bu müjdeye »evinmemek kabil mi? ve bızı her yönde elimizden tutacak îstanbulu kurtarmak için, Atatürk bir devlet merkezimiz vardır.» Bu bünesline yakışır yeni bir İstanbul yapyük kuvvete dayandıktan sonra ya mak için gıdilecek doğru yolu bul pümıyacak şey yoktur. Devlet özeği duk. Bu yolda aldanmak korkusu miz Istanbula para da ayırıyor. Bir yoktur. Bu Ulu Önderimizin, Atatürbakanlığımız limanımızı, nhtımlarımı kün gösterdiği yoldur. zı yapıyor. Bir bakanlığımız adliye Bu müjdeyi işittıkten sonra, ken mizi kuruyor. Bayındırlık Bakanh dimi Belediye başkanımız yerinde ğımız bizden fazla almmış milyonla düşündüm. Söz geluni, Dolmabahçe rımızı ortaya çıkanyor. Bu milyon den başlayınca neler yapabileceği,ları geri ahp bize veriyor. mızi, tasarlamağa başladım. Türkiyeyi yaratan, ona gidecek yoBütün bu yardımlar varken biz ileriye gitmek için şu kesin (kat'î) adı lu gösteren, giyeceği kıyafeti veren, yazısmı, dilini var eden o Büyük Önmı atamıyacak mıyız? Başlangıc yerider bizi sevindirmek için gene İstsnmizi kararlaştırıp ve bu yerde temel bulumuza gelinceye kadar, Dolma atıp işe başlamıyacak mıyız? cAnkabahçe alanından başhyarak kend' rada Baymdırlık işine Gazi Orman lerine ne değişiklikler, ne güzellikler çiftliğinden başlandı» diyorsunuz. îsgösterebileceğiz diye tath tatlı dü tanbulda nereden başhyacağız? Bunu şünmeğe daldım. kararlaştırmak gerk, hem de ilk başlangıc yeri bulmak lâzım. Okumağa değer bulursanız bu dü şündüklerimi de yazanm. Bunlardan Biri, şehir plânı hazırlanıncaya kasonra da Atatürk Köprüsü başlangı dar plâna uygunsuz düşmesi korku cından yükselecek bütün İstanbul su olmıyan işler için başlngıç yeri. plânma geçebiliriz. Diğeri plâna temel olan ve plân anA. Ve*« Ordu vilâyetinde yapılan köprüler Bursa H. Partisinde büyük bir toplantı Bursa (Hususî) C. H. Partisi burada bütün kazalardan gelen parb idare heyetleri ve kaza belediye reislerinin iştirakile büyük bir toplanb yaparak muhtelif işler etrafmda bir konuşma yapmıştır. Bu toplanbya parti başkam ve Bursa saylavı doktor Sadi Konuk başkanlık ermiştir. Konuş madan sonra Darti tarafından bu heyet şerefine Tayyare sinemasmda bir ziyafet verilmiş, ziyafette Valimiz Fazh Güleçle gazeteciler de bulun muştur. \sursa «Hususî» Buradaki ilkmekteblerin himaye heyetleri fakir çocuklarm eîbise ve yemeklerinf temin etmektedirler. Ayrıca hamiyetli ve zengin yurddajlar mekteblerin bu heyetlerine yardım ederek işlerini kolaylaatıny orlar.. Bir zengin yurddaş Istiklâl mektebi yoksullan için bir sığır hediye etmiştir. Keeilen nığırın eti kavurma yapılarak yoksul çocuklara öğle yeme • ğinde yedirilmektedir. Ordu «Hususî» Ordu Samsun yolu üzerinde bir senedenberi yapılmakta olan büyük köprülerden dört tanesi ikmal edilmiştir. Bu au retle vilâyetin en mühim işlerinden biri halledilmiş oluyor. Gönderdi ğim resim Ordu Fatsa yolu üstündeki köpröyü göstermektedir.