29 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 11

£9 Kisan 1935 Cumhuriyet Adanada sivrisinek mücadelesi Sıtma Mücadele teşkilâtı, bir sivrisinek yuvası olan bataklıklarla uğraşmağı sahasından haric buluyor Yolcuların lehine olarak güzel kararlar almdı Vapur tarifelerinde yapılan değişiklik Ahiret yolundan dönen adam miş elini, kolunu görüyoruz. Elleri çürük, bere içinde: Sol kolum boşta idi. Onunla sağ kolumu kurtarabildim.. Fakat ba cağımı kurtaramadım... Bacağım çok sızhyor.... Kendinizden geçtiniz mi?... Hayır. Hiç kendimden geçme dim... Fakat nekadar toprak altmda kaldığımı bilmiyorum... Hep bağır dım... «İmdad... İmdad... Can kurtaran yok mu? Aman beni kurtann» diye bağırdım... Diri diri gömülmevi Allah kimsenin başına vermesin... Nefesim tükeniyordu. Havasızlık benı yavaş, yavaş boğuyordu... Bir daha kurtulacağımı. bir daha memleketımdeki iM yavrumu, ailemi göreceğimi hiç ummuyordum... Onlar artık kimsesiz, sefıl kaldılar, dıyordum. Yukarıda çalıştıklarını duyuyor muydunuz? Evet, onların kazma sesleri bana gehyordu. Ama ben var kuvvetımle bağırdığım halde toprak benim sesimi boğuyordu. Bir ara kazma ses leri durdu. İşte o zaman fena oldum... Beni kurtarmaktan vazgeçtiler diye içime fena bir korku çöktü. Kocaman elimi ağzıma, gırtlağıma soktum... Ta gırtlağıma kadar. Öleyim diye! Çoh halecanh konuşuyordu. Göz leri büyük bir dehşetle yerinden oy namıştı. Hızlı, hızlı konuşuyor ve kesik kesik nefes ahyordu: Dinleniniz, dedim. Yoruldunuz biraz... Fakat o artık dinlenmek niyetinde değildL Mütemadıyen anlatıyordu. ölmedim... ölmedim. İnsanın günu, saati gelmeyince nafıle ne yapsa ölmüyor... ölemedim... Nekadar zaman bu halde kaldım bilmiyorum... Sonra bir ara yeniden kazma sesleri duydum. Hep bağırdım, bağırdım. Onlar sesimi işitmişler.. Bana cevab verdiler... Sonra konuştuk: «Aman beni kurtarın* diyordum. Ve nihayet yavaş yavaş ışık sezmeğe başladım, derken başım meydana çıktı. Yeni den dünyaya kavuştum. Yeniden. Fakat çok yorgunum.. Çok yorgu num. Ama gözüme uyku girmiyor, bir uyuyabılsem... *** Kuyucu Abdurrahman Ustanm amelelennden Hüseyin Kara Mehme di kuyudan çıkarmıştır. O da bize kurtarma ameliyesini şöyle anlattı: Kuyu çok derindi. On beş met roya kadar kum ve taşlan temizli yerek indim. Bir buçuk metro kala rak «imdad, imdad» diye bağıran ses duyduk. Bunun üzerine kazmayı bı raktık. Arkadaşımla elle kazmağa başladık. Nihayet ben bir taş kaldır dım ve altta başmı gördüm. ÎM üç taş hak tarafından birbirine kened lenmiş, Mehmedin başına kendıliğinden kubbe yapmış. Onun için göğsü filân ezilmemiş. Beni görür görmez: «Aman anam» diye bağırdı. Ve ken dinden geçkin bir halde durmadan salavat getırıyordu. Başı tamamile ortaya çıkınca su istedı, vermedık. Nihayet daha bir saat kadar uğraştıktan sonra onu kurtarabildik. Bize mütemadiyen «aman beni kurtarın» diye yalvan^ordu. Kuyunun dışına çıkınca herkese se lâm verdi. «Yaşasın Cumhuriyet» diye bağırdı. Biraz sinirli idi ama akh başında idi. Yukarıda biraz kendisile konuştuk bile... Bir de hafif baygın lık geçirdi. *** İşittiğimize göre çöken kuyunun sahibi onu temizletmek için bir kuyucu ustasma müracaat etmış, bu kuyucu ustası işin tehlikeli olduğunu ve alınması icab eden birçok tertibat bu lunduğundan bu işin ancak doksan liraya yapılabileceğini söylemiş. Kara Mehmed üç beş gün evvel İstanbula iş aramağa gelmiş olduğu için altmış kuruş bir yevmiye ile kuyuyu temizlemeğe razı olmuş ve başına bu kaza gelmiş... 11 Salâhiyettar bir ağzın verdiği bu Âdana (Hususî) Bu yıl ya f cevab, halkı hiç te tatmin etmiş değilğan yağmurlann çokluğu yüzünden dir ve herkes önümüzdeki haftalar igerek şehirde ve gerekse köylerde bir çinde, geçen yıldakinden daha geniş çok batakhklar hasıl olmuştur. Havaölçüde bir sıtma salgınımn başgöste lann tamamen ısınması yüzünden de receğinden korkmaktadır. Çünkü bu bu batakhklar şimdidcn birer sivrisinek gün şehrin şurasmda, burasında, bil yuvası halindedir. Bura gazetelerinde hassa kenar mahalleler arasmda ve sıtma mücadelesi teşkilâtile bu mevzu fabrikalar yakınında birçok bataklık, etrafında münakaşalı neşriyat yapd durup dinlenmeden etrafa sivrisinek maktadır. Bu neşriyaü şöylece hulâsaçmaktadır. Mücadele teşkilâtmın yusa etmek kabildir: kanda anlatnğım cevabına bakıhrsa Bir taraf: «Bu batakhklann sivribu sivrisinek yuvalanna karşı mücadesinek kaynağı olduklanna göre sıtma le işi i'ndilık Allaha kalmış görünü mücadele teşkilâtmın, salgm bir sıtma yor. tehlikesine karşı ne gibi tedbirler aldıYukandaki resim, eski istasyon er ğmı» sordu. kek lisesine giden caddenin iki tara Mücadele teşkilâtmın şefi ise; fındaki batakhklardan birisini tesbit «Bunlar bizim uğraşma sahamıza daetmektedir. En geri ve bakımsız bir hil değildir. Çünkü bu batakhklar akörde bile tahammül edilemiyen bu nofel yapmaz. Biz sıtmalılan tedavi manzaranm, Adana gibi 9 0 bin nü ve anofelleri takib ederiz. Anofel olfuslu kocaman bir şehirde göz nrma layıcı ve yürekler acısı halde bulunumıyan sivrisinekleri öldürmek için zaşu belki alâkadarlan harekete geçirir ten elimizde vesait te yoktur.» tarzındive bu resmi yolladım. da cevab verdi. Memnu mıntakada üç Alman Gebze (Husu sî) Berlin ga zetelerinden be şınin muharriri olan «Maks Ever von» ban <a me murlarından Ge ork Köpö ve elektrik mühendisi Levraski mem nu mmtaka da hilinden otomo bille geçerlerken yakalanıp bur« Cumhuriyet Müd Lsmnn mmtaka deiumumiliŞine \eda yakalanan Al rildiler. Ceza hâman gazetecile • kimliğince sor rinden Maks gulan yapıldıktan sonra serbest bı rakıldı. Kendilerile görüştüm. Muharrir Maks bana: < Berlinden Tibete kadar bir tetkik seyahati yapmak üzere Istanbula geldim. Orada arkadaşlarım elektrik mühendisi Levraski ve banka memuru Geork Köpö ile buluştuk. Seya hatimize Mudanya tarikile devam edecektik. Vapuru kaçırdığımızdan Du yolu ihtiyara mecbur kaldık, Şahsî o Rus san'atkârları Izmîre gidiyorlar Ankara 2 8 (Telefonla) Ankarada bir seri muvaffakiyetli konser veren Moskova Devlet tiyatrosu san'atkârları son müsamerelerini yann ak şam verdikten sonra mayısın birinde Izmire hareket edeceklerdir. San'at kârlar Izmirde de bir hafta kalarak konserler verecekler, sonra doğruca IstanbiT'a hareket edeceklerdir. * Bulgaristanın eski Di£ Işleri Bakanı Sofya 28 (A.A.) Eski Dış Işleri Bakanı M. Batalofun, Paris Elçiliğine tayin edildiği söylenmektedir. Bulgar hükumeti, bu hususta Fransız hükumetinin muvafakatını istemiştir. tomla buraya geldik. Bizi yakalayıp hâkim huzuruna çıkardılar. Buranın memnu mmtaka olduğunu bilmiyor duk. Pek ince tetkikattan sonra biz leri serbest bırakan hâkim Ali Rızanm gösterdiği fevkalâde nezakete memnun ve müteşekkir kaldık.» Serbest bırakılan bu üç şahıstan muharrir Tibete, mühendisle bankacı da Isfahana gldeceklerdir. tBaftarafı birinci tahifede) eden profesör Pıkarın bile aramıza tekrar dönmiiş olması bu adamm bugün hâlâ aramızda bulunması ka dar mühim değildi. Zira Himala yanın tepesinden aşağı inilebilir, kuKabotaj hatlarunıza aid olan senetubdan ve Stratosferden dönülebîîir, lik yeni tarifelerin tatbikına önümüzfakat bu adamm gittiği yerden dö deki perşembe gününden itibaren başnüldüğünü bugüne kadar gören ol lanacakür. Ayni gün tenzilâtlı halk mamıştır. Bu adam ölümün karanlık biletleri de sahşa çıkanlacakur. Halk ülkesinden, bu adam hepimizin girip biletleri Marmara havzası Çanakkale bir daha çıkmıyacağımız muhakkak dahil olmak üzere birinci mıntaka, Akolan kara topraklarm göğsünden fırdenizden Izmire, Karadenizden Samlayıp dönüyor. suna kadar olan iskeleler ikinci mın Onu muhakkak siz de tanıyorsu taka ve muntazam posta seferleri yapan nuz? O, düne kadar alelâde bir in vapurlanmızm gittikleri en uzak iske sandı: İnebolulu amele Kara Meh lelere kadar bütün sahillerimiz üçncu med... Dün belki gazetelerde oku mmtaka olarak üç nevi tarifeye aynldunuz. Fatihte bir kuyu temizlerken mış ve biletler birinci mmtaka için bir üstüne toprak çöktü. ttfaiye gelip bir aylık, ikinci ve üçüncü mıntakalar k'n saat kadar uğraştı ve onu kurtarmakiki ayhk olarak yapılmışnr. Tenzilâth tan iimidi kesip gitti. Kurtarmağa çahalk bileti alan bir yolcu, biletin muğırılan kuyucular akşam sekizde o teber olduğu müddet zarfında o mmnun öldüğüne emin olarak işi tatil taka dahilinde istediği kadar yolcuîuk ettiler. Ve gece zavallı Kara Mehmedi yanabilecektir. tesadüfün ona verdiği mezann için Tenzilâth halk biletlerinden başka. de yalnız bırakıp evlerine gittiler. Biz de dün sabah gazetede onun 61 yeni bilet tarifelerile yüzde yinni tendüğünü okuduk. Ve belki unuttuk bizilâtlı gidİD gelme biletleri de ihdas ele... Fakat şimdi birdenbire onun nadilmiştir. Bu biletler bir seyahate mahzarımızda ehemmiyet kesbedişi, onun sustur. bu feci kazaya kurban gidişi değil, oŞimdiye kadar Izmir ekspresile Kanun bütün gece yardımsız bırakıldı radeniz postalannda yemek yemek ğı mezarmda ölümle cenkleşişi ve bu mecburî idi ve yemek bedeli bilet üc cenkten dün saat üçte muzaffer çı retlerinden ayn alınırdı. Yeni tarirede kışıdır. yemek yemek mecburiyeu" bırakılmrç, Dün sabah onun ancak ölüsünü çı fakat bilet ücretlerinde yemek bedeli karmak için alacakaranlıkta çalış kadar bir tenzilât yapılmıştiT. mağa başlıyan ameleler öğleden sonEskiden bir yolcu gidecegi vapur ra bir, bir buçukta kuyunun içinden îcin aldığı bir bileti seyahatini tehir eboğuk, boğuk bağıran bir ses duy der ve bileti iade ederse yüzde on ekmuşlar ve hayret içinde donakalmışlardır. Bu ses: siğine geri alınırdı. Yeni tarife ile ba İmdad, imdad diye bağırmakta usul kaldmlmıştır. Maamafih kulla idi. nılmryan biletler herhangi yaziyette Bu sesi duyduktan sonra kazmayı olursa olsun geri almmıyacaktır. Yal güreği terkeden ameleler ellerile topnız ölüm ve hastahk gibi mücbir sebebraklan ayıklaya, ayıklaya Kara Mehlerle gidilemediği vesaikle ispat edilirse medin başının üstünde taşların tesayolcuya parasmm yüzde ellisi geri vedüfen birbirine takıhp yarattığı kubrilecektir. Fakat bunun için de biletin benin altından onu kurtarrmşlardır. muteber olacağı vapurun hareket et *•• memiş olması şartnr. Vapur hareket etîşte biz hastane kovuşunda ona yaktikten sonra yapılacak herhangi bir mülaşıyoruz ve ona yaklaştığımız için racaat muteber olmıyacakür. heyecanlı ve meraklıyız: Yeni tarife hükümlerinden birine Geçmiş olsun hemşeri, nasü olgöre. de bir yolcu bilet aldığı vapurla du bakalım bu kaza?... gidemez ve vapurun hareketinden evGözlerinin yorgun ifadesine rağ vel acentaya müracaat ederse ondan men Mehmed hızlı hızlı konuşuyor. sonraki vapurla gitmek üzere vize aBelli ki sinirleri hâlâ geçirdiği kor kunc hâdisenin kamçısı altmdadır: labilir. Fakat o vapurla da gidemezse bileti yanar. Teşekkür ederim efendim, Allah Hükumetin yeni tarifeye koyduğu e ömürler versin efendim. lyiyim. Çok şükür kurtulduk işte... saslardan bazılan da şunlardır: Nasü oldu bu kaza. Bize anlatır Seyahat maksadile yabancı mem • mısın?... Ieketlerden gelecek talebe ve hocalara Bilmiyorum, iyi hatılamıyorum ve memleketimiz içinde seyahate çıkanasü oldu bilmem... Başımın üstü cak olan kendi talebe ve hocalanmıza ne... Birdenbire toprak döküldü... Kegrup halinde olmak üzere yüzde 35 nara çekildim... tanzilât yapılacaktır. Yoruluyor, bir müddet susuyor... Cene grup halinde seyahat edecek Sonra yeniden geniş bir nefes alarak sporculara veya cemiyetler tarafmdan devam ediyor... tertib edilen tenezzüh gruplanna ve Kenara çekildim... Yarı belim Kültür Bakanlığından faydah tanm den yukansı kurtuldu... Fakat bir mış tiyatro truplanna on kişiden az olbacağım... Ve sağ kolum toprağm ıçinde kaldı. mamak şartile birinci ve ikinci mevkiKollannı yorgandan dışarıya çı lerde yüzde 25, güvertede yüzde 4 0 karıyor, toprakta kalmaktan zedelentenzilât yapılacaknr. SUAD DERVÎS İnegÖlde Çocuk haftası çok iyi geçti Inegöl «Hıısusî muhabirimizden» Bu sene de 23 nisan bayramı büyük bir tezahüratla kutlulandı. Ortamekteb bahçesinde bütün mektebler ve halkımız bayrak ve isteriz levhalarile gelmişlerdi. Çocuk Esirgeme Kurumu başkanı güzel bir nutuk ile bayramın büyüklüğünü çocuklara anlattı ve Inegölde ilk defa olarak bütün mekteblere Çocuk Esirgeme Kunımunun güzel bayrağından birer tane hediye edildi. Mekteb kütübhane lerine kitab dağıtıldı. Bu merasime lsmetpaşa mektebi ince bir görüşle hazırladığı bir temsille iştirak etti. Ayni günde Merkez mektebi 30 çocuğa yazlık elbise yaptırdı. Gönderdiğim resim, küçük yavrulan Esir geme Kurumunun hediye ettiği bayrak altında gösteriyor. Gayrimütecanis = Yadbicins Mütecasir = Küstab = (Fr.) Audacletuc Mütecaviz, tecavüzkâr = Saldırgan, »atajkan = (Fr.) Agressif Mütedabil = Geri kal. Mütedavil »ermaye = Dönerge Mütedehhiş = Yılgın = (Fr.) Terroriai Müteellim olmak = Elemlenmek, acılanmak, içi sızlamak Mütees«ir = Uzgün Müteessir olmak = Üzühnek Müteezzi = Uzgün Müteferrik = Ayrık Mütef essih = Bozulmus Mütef evvik = Üst gelen, üstün Mütegallip = Zorba Mütebammil, mukavim = Dayanir, kaldınr Müteharri, müdekkik, mütetebbi = kdelmen, araştırıcı Müteharrik = Isler, oynar Müteharrik bizatihi = Kendi işler Mütehassıl = Olma, üreme, çıkan Mütehassir olmak = özlemek Mütehassıs = Uzman = (Fr.) Specialiste Mütehasi = Sakıngan Mütehavvil = Değişken, değişik Mütehayyir = Şaskın Mütehevvir = öfkeli Mütekabil = Karşılıkh Mütekaddhn = ö n gelen Mütekaid = Emekli Tekaüd etmek = Emekliye ayırmak Tekaüd maaı = Emeklik, emekli aylığı Mütekatı = Çapraz Mütelevvin = Alaca Mütemadî = Sürekli, devamlı Mütemadiyen = Ardsız arasız Mütemayil = Eğgin Mütemekkin == Oturan, yerlesik Mütemellik = Yaltak = (Fr.) Flattear Mütemevviç = Dalgalanan, dalgalı Mütemevvil = Zengin, varlı Mütemmim = Tamamlıyan, tümleyea Mütenahi = Sonlu Mütenahiyet = Sonluluk Mütenasib = Uygun (Birbirlerîle) Mütenasibülendam = Taylan Sulh = Baı ış Sulhü tniisalemet = Banş ve baytallık Müsamaha = Höşgörü, hoçgörme, hosgörülük, foıyumma = (Fr.) Tolerance Müsamaha etmek = Höşgormek = (Fr.) Tolerer Müsmahakâr = Ho»görür == (Fr.) Tolirant Müşa'şa = Parlak, şuvağh Müsavat = Eşitlik Müsavi = Eşit, de} (terim) Miubet = Müsbet, pozitif Mureffelı = Genli = (Fr.) AUi Müsekkin = Yatıstıncı = (Fr.) Calmant Mürekkep = Katınç = (Fr.) Compose Müselsel = Ard'ıardına, birbirine bağlı Mücettep = Damşıklı, uydurma (Bak: Tertip) Müshil = Sürgüt Mürettib = Dizmen Miismir (aemeredar) = Yemişli, verimli MUrevviç = Güden Müsrif = Savurgan Mürevvici efkâr = önürtge Müstacel == Evgin = (Fr.) Urgent Örnek; Tan gazetesi siyaseH haricişede Fransa hükumeti . Müstacelen = Tezelden, gecikmeden nin mürevvici efkârıdv =z Tan gazetesi dış yasasmda FTansa Müstaceliyet = Evginlik, gecikmezlik = (Fr.) Ur * fıükumetinin önürtgestdir. gence Miirsel = Gönderilen Müstağni = Doyuk Mürsil = Göndere» Müstağrak = Batmış, batık Mürşit = Yönder Müatahkir = Küçükser Mürteci = Kaytak % Müstahsil = Uretmen = (Fr.) Prodactear Miirted = Dönme Müstahzarat = Hazır ilâçlar (ttbbi), hazırlaraaUr Mühtedi = Uzyönen Mürtef i = Yüksek (kimyeviî) Mürteşi = Alımsak Müsaid (kabiliyetli) = Anık, yetenekli Müstakar = Durlu Mücur = Geçiş, gernıe Müstakil = Erkin, bagin»ız = (Fr.) Indipm&ant Müruciye = Geçmelik Müstamc>e = Sömürge Mürüvvet = Kişilik Müstantik = Sortnan Müsaade = İzin Müstecir = Kiı.acı Müsabaka = Yanş, yarşı = (Fr.) Coneoart Müstefid = Faydalanmıs Müsabaka etmek = Yanşmak Müstehlik = Yoğaltman = (Fr.) Conaommatet* Müsademe = Çatışma, çarpışma = (Fr.) Collinon Müstekreh = îğrenç = (Fr.) Degoutant Müsademe etmsk = Çarpısmak Miistekreh, menfur = Tikıinç = (Fr.) Dit€tti Müsadere = Alanç = (Fr.) Confication Müstemleke = Sömürge Müsadere etmek = Alancetmek Müstenid = Dayanan Müsaîd = Elveri;li, uygun, yeter, eğgin = (Fr.) Müsterih (asade) = Rahat Conoenable, ntffisant Müstesna (istisnat) = Ayrsm Örnekler: 1 Oturduğum yer çaltfmağa musaid değildir = Müstesna tutmak (iatima etmek) =* Ayn tutmak Oturduğum yer çaltşamağa elverişü değildir. Müste^ar = Asbakan t Henüz müsaid bir cevab almadım = Henüz uygun bir Müstevi = Düz cevab almadım. 3 Bu adamm aylığı böyle ev tutmağa müsaid değildir = Bu Müstevli = Salgmcı Müstevli olmak = Salgnı etmek adamm aylığı böyle ev tutmağa yetmez. » 4 Temennime musaid göründil = Düeğime eğgin göründÛ. Müşabehet = Benzeme, benıeslik • (Fr.) Ret • Müsakkafat = Dam temklance Müsalâha = Barifma. Müsabih = Benzeş Osmanhcadan türkçeye karşılıklar kılavuzu: 3 4 ı ı Müsahede = Görüm Müsahhat = Somut = (Fr.) Coneret Müşahid == Gürmen = (Fr.) Speetateur Müşareket = Birlik, ortaklık = (Fr.) Aıtociation Müsateme = Sövüsme = (Fr.) S'injurier Müşavere = Danısma = (Fr.) Consultation Müaavir = Danısman = (Fr.) Conteiller Müşekkel = Gösterisli, kiyan Müsevveş = Karifik, karmakanşık Müsevvik = öaayak = (Fr.) Provoeateur Müsfik = Sevgen Müsir = Mareşal Müfkül = Zoc, güç, çetin, çaprasık, enge Müskülât = Güçlük, güçlökler, zorluk zorluklaı MOfküIâtla = Zorlukla MüskUlpesend = Güç beğenir Müfrifi barab (maili inhidam) = Kağsak Müsrif i harab olmak = Kağşamak Müstail = Tutuşan = (Fr.) tnflammabU Müstak olmak == Göresimek Müftemilât = Ekitler = (Fr.) Dependancet Müsterek = 1 Ortak, 2 Bkge (önek) (1) 1 Menfaati müştereke = Birgasığ. 2 Birgedüzen =s Cordonnance Müsteri = Alıcı Mütalea = 1 Dü;ünce (Bak: Fikir), 2 trdel (Bak: Tetebbü), 3 (Bak: Kıraat) = (Fr.) 1 Opinion, 2 . £• tade, 3 • Lecture Mütalebe = İsteyi, Uteni Mütareke = Birakısma Mütareke etmek = Bırakısmak Mütaahhid = Üstenci Mütaahhidlik = Üatencilik Müteakiben = Arrfmca Müteassir = Çetin, güç Müteazzım = Uluksar Mütebahhir = Bilge = (Fr.) Erudit Mütebaki (bükâdan) = Ağlamsık Mütebariz = Belirgin Mütebeddil = Degisken Mütebessim = Gülümser Mütecahil = Bilmezlenen MütecahiUne = Bilmezlikten gelerek Matecanis = Bicins (1) Fransızca «co» önekl dllimlaie kiml «birge> öneküe Mml d« cdeş» soneklyle karşüanır: {Ertikdoi = Meslekdaj = CoUegve) gibi.