1 Ocak 1988 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 47

Kontrol | Veri LED e L | Sönük:L B H Yanar: H H L Sönük: L H H Sönük: L Şekil 5 Tablodan görüldüğü gibi LED, kontrol girişi lojik | ise devre dışı bı- rakılmıştır (veri ne olursa olsun LED sönük). Çünkü hiçbir zaman anod- katod arasında yeterli pozitif gerilim oluşamaz. Ya negatif bir gerilim var- dır ya da iki uca da lojik 1 uygulan- dığından iki uç arasında gerilim far- kı yoktur (0V). Kontrol girişine lojik 0 değeri verilmiş ise bu durumda ve- ri doğrudan ışık olarak görünür. Veri lojik 1 ise LED yanar vs. Prensipte bir adım daha ilerleye- lim: 4 adet LED'imiz var ve bunla- rın anodlarını sadece bir veri yoluna bağladığımızı ve katodlarını ise 74139'un aynı mantıkla çıkış veren bir adres çözücü benzeri elemanın çıkış- larını bağladığımızı düşünelim. (Şe- kil) 6 Şimdi biz bir veri ve iki Bitlik bir binary sayı veriyoruz. ICI verilen bi- nary sayının değerine göre sadece Oo numaralı çıkışı 0 yapıyor ve diğerle- rini ise lojik 1'e bırakıyor (Şekil 7). Bu durumda ne olur? Herhalde bu sorunun yanıtını tahmin edebiliyor- sunuz: Sadece katod'u low konuma çekilen LED'de veri görünecektir. Kontrol 0—-L, Kontrol 1 — H, veri — H de sadece 02 L değerinde olacak ve veri de H olduğundan LED2 ya- nacaktır. Peki ama biz ne görmek istiyoruz; sadece bir LED'in yandığı- nı mı? Hayır; buradaki esas amaç ay- nı anda 4-LED'de de farklı veriler görmek istiyoruz. Elimdeki böyle bir düzenekten, nasıl dördü birden çalı- şan duruma gelirim? Sinemanın ça- lışma prensibini bilirsiniz, insanın göz kusuru, yani gözün saniyede belli sa- yıdan fazla değişikliği algılayamama- sı, dolayısıyla birbirinden ayrı resim- lerin, gözün bu özelliği sayesinde ha- reketli şekiller olarak algılanması. Aynı şekilde bir lambayı çok hızlı ve devamlı bir şekilde yakıp söndürür- sem lamba, gözün belli bir hızdan sonrasını farkedememesi dolayısıyla, gözün sadece ışığı algılayabilmesi so- nucunda devamlı yanıyor görünür. Dolayısıyla bir grup LED'i sırayla tek bir hattan devamlı olarak sabit değer- lerle yükleyerek tararsak, belli bir hı- za kadar LED'lerin sırayla değer al- Şekil 6 Veri Kontrl 2 Kontrol 1 1ĞT dığı seçilebilir, ama sonra LED'ler sanki sabit değerlerde kalıyormuş gibi görünürler. Bu sayede fazla veri hattı kullanmadan çok miktarda LED'e sabit değerler yüklenmiş olurum. Artık 4-LED'in bir veri yolu üze- rinden nasıl yakıldığını görmüş olduk bundan sonraki aşama ise çok sayı- da 7-segment display'in yakılmasıdır. Bu ise devrenin gene çok az veri ve kontrol ucu istemesi için Şekil 8'de görüldüğü gibi bir 74139 ve 4543 çifti inemada göz sonucunda, birbirini takip eden resimler hızlı bir süreklilikle hareketli görünür. ile yapılabilir. 4543 display'de görü- necek sayıda ilişkin BCD değeri alır ve 7-segment'e kod çevirir. 74139 ise o anda hangi display'den verilerin gö- rüneceğini saptar. Bu durumda her- hangi bir konumda dururken sadece adres decoder'in seçtiği display'de gi- rişte verilen BCD sayı görünür. 4 ayrı LED'de yapılan tarama iş- lemini çok hızlı bir şekilde her disp- lay'e ayrı değerler gelecek şekilde ger- çeklersem, 4 display de sabit yanıyor- muş gibi görünür. Böylece normalde 4 display'e çeşitli değerler yazmak için 4x8-—32 veri hattı gerekirken Kontrol0 | Kontroi1 İ(00|01 l L LİH L H H % H BZ HeEk H H HİH Şekil 7 ben bu işi 4 BCD sayı için, 2 adres decoder için ve 1 de nokta için olmak üzere 7 hat ile gerçeklemekteyim. Bu- rada hat kazancı görüldüğü gibi çok büyüktür. Peki niye her display'in gi- rişine, girişleri veri yoluyla bağlanmış ve bir 74139 ile kontrol edilen 8 bit latch (saklayıcı)'lar bağlanamadı di- ye soracak olursanız biraz düşünmek- le sizin de anlayabileceğiniz gibi i) 4 ayrı latch'den dolayı masraf artacak ii) yine bu fazla elemanlardan dolayı baskılı devreyi hazırlamak çok zorla- şacak, ili) baskılı devrenin boyutu bü- yüyecek şeklinden pek çok sorunla karşılaşacaktınız. Şemada bulunma- yıp baskılı devre şemasında bulunan CI ve C2 kondansatörleri 0,1 M F de- perinde seramik olup, entegrelerin gi- rişinde meydana gelebilecek gerilim değişimlerini kompanze etmek için konulmuştur. Gerçeklenmesi: Devrenin çalışma prensibini gör- dükten sonra artık bunun nasıl bilgi- sayar tarafından çalıştırılacağını an- latmaya başlayabiliriz. Devre için ge- rekli olan 7-bit(lik bilgiler portta çı- kışı bulunan CIA 2'nin B portun- dan alınsın. Tabii ki, toprak ve geri- lim uçları yine user port'un ilgili pin- lerinden alınacaktır. Bu konuda size tavsiyem devreyi, baskılı devre pla- keti üzerinde gerçeklemenizdir. Yok- 48