6 Şubat 1948 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7

; a e e gelılıfı RE Mithat paşaya ait notun devamı : USYA mubarebesini Mithat paşa hazırlamış ve Millet Meclisi harbin ceryanına şahit ve nazır bulurmuşken, neticenin her felâket ve şeametini münhasıran bana tahmil etmek bile istemişlerdi, Halâ bu itiraz ve taar- ruzlar ötede beride tekrar ediliyor, Açık alınla iddia ve vesaikle isbat ederim ki. millet (Ayastafanos mua- hedenamesi) ni imzaladı, ben ise (Ber- lin kongresi) nin mukarreratını vücu- da getirdim. Ben, harbin milletim için âfet olduğunu, cülüsumdan makamı hükümdariyi: terkettiğim güne kadar, nazarı dikkat önünden ayırmıyordum. (Filibe) vakasını harpsiz geçirdiğim için, uzaktan, yakından ne kadar du- çarı itab oldum, Yunan ile mubare- beyi kabul ederken o kadar düşün- müş idim ki, bu lüzumlu ve haklı en- dişeleri bile aleyhimde bulu: nanlar türlü türlü şekil ve mâ naya sokarak bir aleti tezvir ettiler. Ben Harbi Umumiye sel. lemehüsselâm girip girmeme. ği pek çok düşünür, hele ga- lip > riyazi bir ka. aa olamıyacağım vefa iltifat etmezdim. Bence, bir millet için âfetlerin en bü. yüğü muharebedir. Muzafferi- yetlerle ik a bile milleti bitirir, yo Cinayet, ve temyiz mah- MM eleylk bu kadar mü- m bir meselede, hakkani eş ve adaletten inhiraf edecek kadar vicdansız pervasız âzası ve heyetleri bulundu- ğunu iddia etmek, içlerinde Mithat - paşanın da bir ferdi olduğu bütün mil- leti tezlil eylemektir. Derecatı mahakimden geçmiş olan hükmü, bir de vüzera ve ricali ule- madan bir heyeti fevkalâdeye tetkik ettirerek mütalâalarını söyledim © Hiç kimseyi manen ve maddeten tazyik etmemiş olduğum da, içlerinde bazı- zılarının gayet serbestane - beyanı fikir etmesiyle sabittir. Dikkat olunsa” şahsıma bile tariz edenler oldu, Böy- le olmakla beraber toplanan reyler mahkümlar lehinde bir ekseriyet te. min edememişti. Ben bu hususta mahkemelerden de, eazımı ricali dev. letten müteşekkil heyeti fevkalâde. den de munsıf kalarak mahkümla. rın hayatına merhamet ettim. Hükmü idam hiçbiri hakkınca 'cra edilmedi. Tabip raporundan, mahkeme hük- münden daha kuvvetli bir delili akli. yi de ben irad edeyim: Sultan Azizi hal'etmek fikri en evvel Serasker Hüseyin Avni paşaya gelmişti, Mithat paşa ile diger erkâ- nı hal Hüseyin Avni paşa tarafından bu da ln sürüklendirilerek karış- mışlar İri padişaha hasmeden se- bep, bir aralık e ve nişanları. refo'unarak memleketi olan İsparta. ya makhuren e Kindar Hüseyin Avni paşa bunu, unutmadı. Ve eline geçen ilk fırsatta nl dek aldı. İsraflar, filânlar hep yalandır, bahanedir. (Martini Hanri)) tüfekleri nin bini iştirasında Hüseyin Avni paşa zararı hazfne karşısında köpüren bir mütcassıp olmadığını âleme gös. termişti. Hamidiye hafif süvari alaylarından biri Hüseyin Avni kindar olduğu ka darda ibtiyatkâr idi. Sultan Aziz intihar etmek değil yaşamak ve ken- disinin aranacağı bir günü görmek isterdi. Topkapıdan Sultan Murada gön- derdiği' suzişli tezkere de bunu isbat eder. Hiçbir hükümdarı mahlü” yok. tur ki, halkın kendisini nadimane ara- makta olduğunu görüp işitmeden öl- meği arzu etsin. Sultan Murad'ın hastalığı daha ilk gün, biat merasimi esnasmda, his ve müşahede olundu. Sultan Aziz gafil avlanmıştı. Ve taraftarı pek çoktu Az müddet zarfında lehine büyük bir aksülâmel hasıl olacağını kurnaz seraskeri, ferdayi hal'le gör- dü. Tehlikeyi ne suretle olursa olsun, izale etmek onun için vacip idi. İşte 28 Sultan Aziz'in hâdisei şehadeti bu sebeple ika olundu Vefatın intihar olmayıp katl yü- zünden vukua geldiği bu suretle ta- hakkuk ettökten sonra, mahkümlar aramnda masum bulunup bulunma- dığı ikinci derecede kalır. Bu satırları yazdıktan sonra ha- tırıma geldi. Unutmamak için kayde- diyorum: Hüseyin Avni ve Mithat paşalarla diger rüfekayı maksatları, Beşiktaştaki Muvakkithanede, Mektebi Harbiye talebesinin vüruduna halecan zannettiklerinden «Ah Süleyman pa- şal! . Bizi ele verdi, hiyanet ettil..» diyerek biribiriyle hasbihal etmişler, Bu hâdise hiç en inkâr edemi- yeceği bir hakikatt Evet, akar Semai masum bulunup bulunmadığı mesele. si, cürmün tahrif veya ibtira edilmediği tahakkuk ettikten sonra, ikinci derecede kalır. Zühul varsa hâkimlerine aittir. Mithat ve Mahmut paşala- rın bir gece, isimleri mazbut zabıtlarla efradı askeriye tara- fından, Taif kalesindeki mah- beslerinde boğulmuş olduğunu iddia ediyorlar, Doğru olsa bi: le, benim bunda methalim de. gil, hattâ rızamda yoktur. Hatırıma gelen bir vakayı burada olduğu gibi naklede- rek tarihi tarih ile birlikte müddeiyatı pi tenvir ve teyid etmek isterim : Mehkümlar, pe gönderil. diği zaman Emiri Mekke, Şerif Abdül. muttalip idi, Ve Şerif'in erkânı bal'e ve bilhassa Mithat ve Mahmut paşalara husumeti aleniyesi vardı. Ayaklarına muameleden tevakki etmesini hemen emretmiştim Şerif Abdülmuttalip malüm olduğu veçhile Hicaz valisi ve kumandanı Osman paşa tarafından tevkif oluna. rak emaretten azledildi, Şerif o za man bana yazdığı bir arizada, Mithat ve Mahwut paşaları Mısır'a kaçırmak için bazı ecanip tarafından teşebbüs vaki ve kendisinin bu teşebbüse vâkıf ve mâni olduğunu ve düçar olduğu muamelenin bundan münbais bulunduğunu söylüyordu, Şerif Abdül- muttalibin hiçbir hal ve kaline itimad etmezdim. Bununla beraber, iddiası (Devamı 10 da) e NN a ie il llinekinie hil Dilme 1 akik eiemiezili