7 Haziran 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 6
- GAM NAZARİYESİ Muhiddin DİLER rekansı a olan bir ses tasavvur ede- lim. Bu sesin armonikleri, sırası ile, a, Za, 3a, 4a...nadır Biliyoruzki yekdigerinden, a?a, 2a da münasebeti ile ayrılan sesler aynı sesin muh- telif yükseklikleridir. . © Bu hale göre armonikler manzumesini şöylece yazabiliriz : I a. çisem 2a n Sa Ba. : da MM da 6a IV 8a 9a 10a Ila 12a 13a İda 15a 16a ilh. terir : eni sesleri a yü 4. 2g Neva sesleri . 3a 2.3a 4.3a...2”.3a Segâh geler; sa 2.5a 4.5a...2.Sa sler Evç olup Meni cinsi leri bei mili üze“ rinde bulunur, emek oluyorki, dizilerin olsun, akorla- rın olsun Neva sesi, Rast kadar önemli bir sestir. Kolay anlaşalım diye |, ci grupa bas, Il, ci grupa bariton, ll, cü grupa akor, IV. cü grupa dizi isimlerini verelim. u dizi, tabiatiyle, nazari bir dizidir. Armonikler manzumesine bir grup daha ilâve edelim : Rasttan Nevaya kadar 16a 17a 18a 19a 20a 2la 22a 23a Ya Nevadan Rasta kadar 24a 25a 26a ?a 28a 29a 30 3la 32a olur ki, buradan da Diatonik eşelin 16 17 18 19 20 16 do. j5 do diyez, 75 re, Tg re diyez Tg mi sesleri bulunur ki buradan da 6,4 4' fta —do Xş-i5X3>5 ; ia diyez de diyez X 538X513 isede sol diyez — re pe X i-Ex$-p bh miX3-EX3505 bulunur. Si bemol ile si için de ; nisbetini kul- lanmak icap ediyor ; 8719 si bemol — mi bemol X 2516X 20 16 ve 3 3 simi X3-<wX35 bulunur. Hulasa olarak İni diyebiliriz : De dizi, 16, 17, 18, 19, 20ci armoniklerle bunla- rın 5 lerine 19,20 ci armoniklerin 3 lerinin ilâvesi ile elde edilen dizidir. FİSAGOR EŞELİ armoniklerin. müteveli bir surette tekerrürü ile elde edili a ana ses olsun : Bunun 3 cü armoniği 3a bunun da 2S) bunun da 39a, yani 39'a 3la 3?a 33a olur, Fakat bu sesler: birkaç Üni) e «duyulma hüdudunu» aşarlari.. Bu sesleri bir gurup içinde göstermek için kalınlaştırmak mecburiyetindeyiz. Birinci ses 99'a kabul edilirse bunun 2 ile münasebeti de 29 olur ki 29 39a diye ya- zabiliriz. Seriyi: yürütürsek 71$ 1g, 78 Da, 4 ga, 21 Sa, ilh. olur ki yegâh sesini tenazur merkezi ka- bul edersek 15 ses sol taraftajl5 ses de sağda olmak üzere tam 3İ ses bulunur. Bunları : & 0 a İci ses Sr ses iy gid mütemadiyen on yoklinde yazabiliri Ve netice itibariyle fazla aralığı için y9giz Bakiye aralığı Sagi 2 zor üçük mücennep mücennep e 19 bulunur ki, bu seslerin hiç biri gerek diatonik gereks Türk eşeli sesleri ile intibak etmez. langi Romanı okusam? (Nuvel Heloiz ) | (J. J. Ruso) nun VEN Heloiz)i, hem bizzat devrinin bir roman şaheseri, hem de hislerin birinci pini geçirilerek tam bir'tahlil ve değerlendirilme ile incelen- melerinin (Jâboratuvar)ı olmak bakımın- dan 18 inci asır Fransız edebiyatınm siv. rilmiş kitaplarından sayılır, Gerçi, meş- hur çağdaşları bu oldukça uzün romana cemiyete yeni bir diği müşahede edilmiştir. Meselâ (Volter) i dinliyelim : <Baş”kahraman -yâni mürebbi (Sen- Peru): pek az okumuş ve bildiklerini (Jüli) - romanın kadın kahramanı - ve, Baronun kızına öğreten İsveçli bir oğ- landır... Oğlancık, (Jüli) ye (Epiktet) in ahlâkını sorar ve on& nu olduğuna inanabilirler. Amâ, pim görün ki, baylar, bu roman, sona erdik- ten sonra da ne ince bir entrika, ne fev. kalâde bir felsefe ile beş koca cilt. daha devam etmektedir, (Volter) 'gibi,. Fransız akılcılığının ken yle.en son genişlemelerinden biri. ne kavuştuğu bir filozofun bu romândaki üslübla alaya kalkışmasını gayet tabii karşılamak gerektir. Zaten (Ruso), (Vol- ter) in gözünde iddiası bol, cahilin biridir. (Volter) in kafa vapısını bilenlerce buda soğukkanlılıkla tekrarlanacak bir fis dir, (Nuvel Heloiz) in 18 inci asrı büyü. leyebilmiş olmasını, onun yaşanılan dev- re bir zıt iddia getirmiş bulunmasında aramalıdır, Bıkıldığı, isyan edildiği, be- genilmediği halde, bir fesat dairesi halini kadı (organik) yapısından Fa. başka bir terkibe İisti- hale etmenin sancıları baş göstermiştir. ünü, ferdin ve tabla- yazdığı zaman ika MEMAb0 cemiyete ve mevcut nizama karşı zıt bir en dünyaya küçükken anasını kaybetti. Babası resmi makamlarla çıkan bir ihti- lâflar yüzünden zorunda kal- mıştı. O, çeşitli mesleklerden geçti. Ra- hip oldâv. Çıraklık etti. Fakat bütün bun- lardan kaçarak başıboş bir hayat sürdü. Bütün hayatı boyunca, yaptığı bâzı işler yüzünden e&dindiği bir iş disipliniyle ba- Ne çatışmasına rastlanır. Bu yüz- den bir zaman manastır kâtibi ise, bir zaman imliii bir zaman elçi ise, bir zaman hırsızdır. k onda bulunan esas meziyet, hillyacı ve san'atkâr olu- udur, (Nuvel Heloiz), (Ruso) n nın yeni bir hayat tarzı, yeni bir aşk tasavvurundan doğmuştur. Parisin özenti dolu cemiyet- lerinden, salonlarından bıkan (Ruso) ken- disi için, n - Prö) müellifin bm (Ruso) dur. bu güzel ve iyi kalbli kız, (Ruso) nun N zamanlar delice âşık olduğu (Mada d'Hüdedo) nun oldukça ey nk değiştirilmiş bir hayalidi: Romi (Sen - Pr nün kişizade (M. dmtani) in kızına evvelâ mürebbi ve peşinden âşık olmasiyle ve ona bir mek- tubla aşkını itiraf en başlar. Mü. rebbi, çılgınca âşıktır. Kendine gelmek üzere (Sen - Prö) seyahate çıkar. mun yokluğunda sir- dağı olan (Maylord Edvar), kızın babasını iki gencin evlenmelerine razı etmeğe çalışır. Baba, kişizade kızını yine bir kişizade ile evlendireceğini ısrarla söy- ler. Sonunda (Jüli) bir kişizade ile evle- nir. ae ”— de: birlikte yaşamak üzere: evleri dâvet ederler, Burası, (Ruso) nun ae (Madam d'Hüdedo) ile geçirdiği aşk macerasına p r (Kler) le e tavsiye etmesi ve ölümiyle sona e © Vecdi BÜRÜN
