23 Mart 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Macaristanın mevkii Macaristan, hayli zayiat verdikten sonra Karpat Ukraynasını işgal et- miştir, Muhtariyeti haiz bir memleket olarak Macaristana ihakma Al manyânin razı olduğu bu memleket geçen eylülde nüfusu dokuz milyon- dan on milyona çıkan Macaristana yedi yüz bin küsur nüfus daha ilâve et- miştir, Geçen eylülde mesahası on dört bin küsur kilometre artmıştı. Şim- di buna on Iki bin küsur Km. arazi daha ilâve edilmiştir, 93068 kilometre murabbaı arazisi bulunan Macaristanın mesahası şimdi 120,000 kilometre murabbaına baliğ olmuştur. Fakat Macaristan şimdi milli hudutları haricinde bulunan iki milyon Macarın yaşadığı yerleri de almak istiyor. Bunların çoğu umumi harpten sonra Romanyaya ilbak edilen Şarki Macaristan ve Transilvanya (eski adı Eroldur) memleketlerinde yaşıyor. Ayni zamanda bu memleketlerde toplu olarak 530,000 Alman muhaciri vardır. Yarım milyondan fazla Macarda Yugoslavyaya ilhak edilen Banatta yaşamaktadır. Buna yakın bir Alman kütlesi de vardır. Orta Avrupada bundan sonraki hareketlerde Macaristan mühim bir rol oynayacaktır. Almanyaya, komünist enternasyonalı aleyhindeki ittifa- ka girmiş olması itibarile, bağlı bulunuyor. İhtimal bu esas üzerine Alman- ya lüzumu halinde #skeri kuvvetlerini Macaristan arazisinden (göçirmek için Macaristandan bir taahhüd istemiştir. Macaristan buna razı olduğu takdirde bir gün çıkabilmek için Almanya ayni hakkı yani serbesçe asker geçirmek salâhi- yetini Komanyadan istiyecektir. Razı olmadığı takdirde Macar, kuvvetleri birlikte Romanyunın garp hudutlarını tazyik edeceklerdir. Bündan evvel, Orta Avrupanın ve Tuna havzasının anahtar mevkii i, Şimdi bu mevkii Macaristan işgal etmektedir. Macaris- £ Orla Avrupanın âtisini tayin edecek demektir. Sadıkzade vapuru tehlikeli karaya oturdu Ani bir fırtınaya yakalanan vapur Finike civarında | baştan kara etmek mecburiyetinde kaldı Tahlisiye gönderildi, yocular karaya çıkarıldı Denizbankın Sadıkzade isimli va- puru Antalyadan dönüş seferini yap- tığı esnada bir kaza geçirmiş ve ka» raya oturmuştur. Dün akşam £eç vakte kadar kaza etrafında alınan malümat şudur: Sadıkzade vapuru, Antalyadan mü“ said bir havada ayrılmış, fakat vapur açıldıktan sonra âni olarak kopan bir fırtınaya yakalanmıştır. Tam bu | esnada Finikeye yakın Adrasan fe- neri civarında bulunan Sadıkzade va» | puru fırtına ile uzunca müddet bo- | ğuştuktan sonra baştan kara etmiş ve Adrasan koyuna girerken taşlara oturmuştur. Vapurda: bulunan yolcular telâşa düşmüşler, vapur telsizle imdad iste- miş ve sonra da taşlara oturduğunu bildirmiştir. Denizbank vaka mahalline dün ge- ce bir tahlisiye vapuru göndermiştir. Kaza dün sabah saat dörtte olmuş, NE yet Ukraynasına Alman AKŞAM surette fakat ancak öğleye doğru haber alr- nabilmiştir. Vapurda bulunan yolcuların kara- ya çıkarıldığı haber verilmektedir. Mersin vapuru da kazazede geminin yanına gelmiş ve yolcularla eşyala- rın kurtarılmasına yardım etmiştir. Sadıkzade vapurunun oturduğu ka- yalâr Finikeye 22 mil mesafedeki Ad- rasan koyu ağzındadır, Kaplan bu kayaların yanından geçerken vapuru | kuma oturtmak istemişse de fırtına- nın şiddetinden muvaffak olamamış ve kayalara - bindirmiştir. Dün geç vakit vapurun delindiği hakkında bir ; haber gelmiştir. Ambarların tama- men su ile dolarak vapurun batma- ması için çalışıldığı bildirilmektedir. İnsanca zayiat olduğu hakkında he- nüz hiçbir haber yoktur. Resmen ve- rilen mâlümat, yolcuların karaya çı- karıldığıni bildirmektedir. Fırtına bü, tün şiddetile devam etmektedir. nm nama ye ei Yeni, büyük müsabakası: 30 ARKADAŞ 300,000 lira kazandı! ami Nr Bu musabakaya ait tafsilâtı AKŞAM sütunlarında takip ediniz! Tekiylun bir coli yerlerinde: arteziyen kuyuları açılıyor Keten, Kenevir, Pamuk mahsulünün ıslahı için yeni tedbirler alındı Edirne (Akşam) — Lüleburgar Ar- teziyen suları Ankarada tahlil edilmiş ve elde edilen suyun iyi olduğu anla» şılmıştır. Muratlı, Marmaracık, Kr zilcıkdere köylerinin ârteziyen sondaj- ları devam etmektedir. Uzunköprü, Kirklareli merkezlerinde dahi artezi- yen sondajları başlamıştır. 140 metre- ye varan Meriç ârteziyeni bugünler- de ustabaşı Edib tarafından açılma» ğa başlanacaktır, Çanakkale arteziyen takımlarını hazırlamış ve son eksiklerini almak üzere Ziraat müdürünü göndermiştir. Kırklareli iki arteziyene birden başla» mıştır, Hayrebolu ve Keşan da yakın» da işe başlıyacaklardır,. Seymen ta- raflarında Hüsnü uslanın başladığı arteziyer 140 metreye varmış, Murat- 1 110 metrede olup taş tabakasını da- hi geçmiştir. Bütün bu arteziyenler valilerin ve fen heyetlerinin kontrolü altındadır. Vilâyetlerin, fi idarelerin, Be- lediyelerin ve ylerin arteziyen makinelerinin kollektif olarak satın alınmasına ve her vilâyetin elinde iki veya üç takımın hazir bulunmasına karar verilmiştir... Bunlardan başka Devlet Demiryolları idaresi de artezi- yenler açmağa karar vermiş ve İşe Se- yitler istasyonundan © başlamıştır. Önümüzdeki haziran ayında yeni büt- çe ile bütün arteziyenlerin arkası alı- nacaktır, Bu sayede şehirlerde, köy- lerde ve suya muhtaç ovalarda arte- ziyen kuyularının bereket kaynağı olacağında şüphe yoktur. Keten, kenvir ziraatı Trakya için yeni bir ziraat olan ke- ten - kenevir ziraati de son yıllarda ehemmiyetle tutulmuştur. Trakya topraklarında incelemeler yapan ko- ten - kenevir mütehassısı Celâlin ra porundan sonra Kocaeli vilâyetinden tohum getirtilmiş ve mütehassısın gösterdiği Kaynarca köyünde ekilmiş. tir. Bu sene ketencilik için Trakyada bir kurs açılacaktır. Çanakkalenin dağ köylerinde yetiştirilen ketenlerin kıymetli nümuneleri Çanakkale Zira- at müdürlüğüne gönderilmiştir. Ora- da da bu iş sağlam tutulacak ve ge- nişletilecektir, Anason ziraatı ve pamukçuluk Tekirdağ (Oİnhisarlar idaresinin kıymetli hamlesile birkaç senedenberi Marmarg sahil köylerinde anason gi- raati tecrübe edilmiştir. Yüksek gra- dolu mahsul alındığı için bu ziraat te bu sene genişletilecektir. Trakya bölgesinin birçok yerlerin- de ekilmekte olan yerli cins pamuk menedilerek bunların yerine randı- manı yüksk, elyafı ince ve dayanıklı Amerikan cinsi Akala tohumu ikame edilecek ve birkaç sene içinde pamuk- çuluk ta düzene konmuş olacaktır. Keşan ve Tekirdağında bu tohumn de- nenmesi için hazırlıklar yapılmış ve Ziraat Vekâleti tarafından mahalle- rine gereken tahsisst ve tohumlar gönderilmiştir. Ayrıca Keşana gönde- rilen bir çırçır makinesi faaliyete ge- çirilmiştir. Bu makine köylünün elin- de bulunan pamukların çekirdeğini kolaylıkla ayırmakta olduğundan köy. lü tarafından rağbet görmektedir. Eski eserleri sevenler kuru- munun çıkardığı eserler 1935 yılında Edirnede kurulan «Es- ki eserleri sevenler kurumu; nun $8s- siz sadasız çalışmaları arasında bas- tırdığı kıymetli tarihi eserler Trakya kültürü için bir hazinedir. Bu eserlerin her biri ilim ve ihtisas adamlarının kelem ve kafalarından çıkmış ve ilim dünyasına armağan edilmiştir. İlkönce ortaçağlarda Ege- nin ve Adaların ilk Türk kahramanı Selçuklardan «Çaka», Arkasından Kazan Hanı Uluğ Muhammet Hanın Edirnede Fatihin babası ikinci Mura da yolladığı «Yarlık:, ondan sonra *Trova harabeleri», «Gelibolu ve yö- Günün Ansiklopedisi resi tarihiş ile «Trakya kültür tarihi» basılmış ve şimdi de muallim Osman Peremecinin üç yıldanberi hazırladı. ğı «Edirne tarihi; yazdırılmış ve ba» sımevine verilmiştir. Bu tarihler biribirlerile o kadar eli- ele vermiştir ki Türkistanda Milâd- dan 5000 sene evvel o devir Türkleri- nin merkezi olan Ano (şimdiki Aşk- âbad) medeniyetile Balkan höyüklerim de raslanan keramik eserlerin biribi- rini tamamlıyan kültür zincirini gös- termiş, Anadoluyu Çanakkale boğar zında Trakyaya bağlıyan ve Milâd- dan 4000 sene önce Eolya medeniyeti- ni gösteren Trovayı düğüm ve bağlaç olarak ortaya koymuştur, «Gelibbolu ve yöresi tarihi» bütün tarih boyunca Marmarayı Milâddan önce ve sonraki akışlarla Osmanlı 'dey« rine ve aziz Cümhuriyet devrinin Montreux zaferine kadar bütün ka- ra, deniz ve geçid hâdiselerini gösler- miştir. İ Edirne tarihi de ana hatlarını gene tarihin derinliklerine götürmekle be raber daha ziyade Osmanlı ve Cüm- huriyet tarihini son günlere kadar yürütmüştür. * ri «Eski eserleri sevenler kurumu» iki aya kadar bu sonuncu eseri de çıkan mış bulunacak ve yakın günlerde kotğ« gresini Edirnede akdederek sessiz, fa- kat çok şerefli olan çalışma raporunu okuyacaktır. Bu rapor, bastırılan eserleri göstermekle beraber, yüksek “kıymette olan tarihi esrlerin korun- masını ve hele İstanbul ve Ankaradan sonra birinci safta tutulmağa değet yeni ve büyük Etnografya müzesini nasıl kurduğunu teşhir edecektir, Bu Kurum, devlet merkezinden, vi» lâyetlerden ve Belediyelrimizden göğ- trilen yardımla bu kadar iyi ve mâş- kür neticeler vermiştir, ve bütün bun- ları, Kurum, Cümhuriyet rejiminin canlı ve kültür ateşini yakan büyük hareketine borçludur. Almanyaya Memel'i vermeğe razı olan LİTVANYA Imanya Memel'in kendine il tihakını istedi. «Burası Alman- dır!» dedi. Litvanya da bu teklifi kar bul etti, Şimali Prusya ile Litvanya arasın- daki sahil boyunda olan Memel, esa- sen ötedenberi münazaa mevzuuiydi, Litvanyalıların burasını vaktile nasıl İşgal ettiklerini bu sütunda anlatmış- | tık. Bu yazımızı, Almanyanın talebine inkıyad eden Litvanyaya tahsis ede- ceğiz. Kendi vatandaşlarınca «Lituva» di- ye yazılan bu Baltık memleketi, 55658 kilometre murabbaldır (Memel da- hil). Nüfusu: 2.255.000. Hükümet merkezi Kaunas'tır, ki eskiden Kovno denirdi. Memleket hafif irtifa bir ova- halindedir. Muhtelif tepeciklerle do- ludur. Hiç birinin râkımı 234 metreyi geçmez. Hava rutubetlidir. Dört ay müdhiş kış olur. Nüfusun 9 80 1 Litvanyalı; © 7 si yahudi, $e 4 ü Alman, 56 3 ü Polon- yalı ve mütebakisi müteferriktir. Din cihetinden katolikler © 801 teşkil eder. Ortodokslar 9 2,5, yahudiler * Tdir. Litvanyalıların ekseriyeti köylüdür. Biricik büyük şehir olan Kaunas Ancak 95 bin nüfusludur. Memel'in ise nüfusu 32 bin kişidir. Toprakların ancak yarısı ziraate el- verişlidir; rubu otlaklara tahsis edil- miş, 96 16 sı ormandır. Hububattan sonra patates ve pan- car, ziraatin başlıca hanesini teşkil eder, Mensucat ziraali de seneden 56 neye inkişaf ediyor, Hayvancılık, ke- za... Sanayi zayıf ve madencilik yok gibidir. Çar Rusyası buranın sana yiine hiç inkişaf Ozemini verme- miştir. Şimdi ziraat ve hayvancılıkla ilgili fabrikalar azçok terakki edi- yor. İhracat: Hububat, kelen, kereste, tereyağı, yumurta. Litvanyalılar Me- mel'e güvenmedikleri için, 1670 kilometrelik demiryollarını daha şi- malde birliman olâtük tesis etmek istedikleri Palanga'ya ilerletmek siya- setini takib etmişlerdir. Memleketin demiryolları cihazı Ruslar, ve Alman- Jar tarafından askeri maksadlarla ya» pılmıştır. Şimdi Litvanyahlar bunları iktisadi gayelere çevirmeğe uğraşı- yor. ... Litvanyallar earyen o asıllıdırlar, Dilleri Hind - Avrupai ailesinin Bal- tık kolundadır. Bu millet on üçüncü asırdan itibaren tarihte kendini gös- terdi. İlk maruf şefleri (o Min dogas'tır(1250). Bu prens, Litvanya- ilanı, Hristiyanlığı kabul ettirmek ba- hanesile üzerlerine yürüyen Alman gövalyelerine karşi korumuştur, Mon- gas, şarkından hücum eden tatarlara karşı da mücadele etti, Bütün kom- Şularile çarpışıp mevcudiyetlerini mu» hafazaya çalışan Litvanyalılar, bir Polonya prensi olan Hedvij'lerle evle- nen şefleri Krieistut'un delâletile hıristiyanlığı kabul ettiler (1396) ve Polonya ile birleştiler, Bundan sonraki meşhur hâdiseler şunlardır: Litvanya 1795 de Rus çarlığına #-' hak edildiği 1803 ve 1863 de Polonya nın isyanlarına iştirak etti, 1830 dan itibaren dini tazyikler altında kaldı, 1905 deki Rus ihtilâlinde vatanper- ver Ukraynalılar istiklâl umdularsa da inkisara uğradılar, 1915 de Alman | orduları Kaunas'a girdi. 1916 da Yâ tanper Ukraynalılar istiklâle kavuş- mak için Berlinde toplanmışlardır. Versay muahedesinin alıkâmından olmak üzere 11 Mayıs 1920 de Litvan- ya cümhuriyeti devletler tarafından tanındı. Litvanya, 200,000 asker çıkarabilir, (Vw) m ——— ———ş—şğşğ—ğ—ş——e ——————— Kızılay memurlara taktitle gaz maskesi veriyor Kızılay cemiyeti, memurlara altı Hra mukabilinde birer gaz maskesi satmağa başlamıştı. Vaki olan müra- caat üzerine bu maskeler her ay İki. şer lira kesilmek suretile taksite bağ- Janmıştır. İlk taksitler nisan başındaki maaş- lardan kesilecektir. Telâvivden ihraç maddeleri- miz hakkında malümat * istediler 'Telâvivden şehrimizdeki iktisadi teşekküllere yapılan bir müracaatla ticari münasebatın inkişafı için bro. Şürler ve ihraç maddelerimiz hakkın« da malümat istenmektedir. “Ticaret odası bu hususta tedkikat yapmaktar dır.