29 Ekim 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 14

| | Rİ yy en Ti i gayi e YE A A ay e Sahife 12 AKŞAM 29 Teşrinievvel: 1938 Istanbul Vilâyeti ile Belediyesinin 15 yıllık faaliyeti 15 sene içinde Istanbulda çok Yuk işler yapıldı İmar plânı İstanbul Valisi, Belediye reisi, Parti başkanı Muhüddin Üstündağ diyor ki: — Partimiz ve hükümet bu güzel memleketi harap ve perişan bir halde ele aldı. Onü mâddi ve manevi her sü- hada venibaştan kuruyor. Vesaiti nok- $an bir memleketin bütün hayati fa- aliyeti ve bütün yaşama mekanizması durmadan ve bir düziye işlerken onu yenibaştan kurmanın ne demek oldus gunu belki herkes az çok bilir amma, işin başında, ve içinde olanlâr, kadar bunun ne büyük bir hesap v6 dikkate Muhtaç ve iztıraba mal ölduğunu di- şardakiler takdir etmek fırsatına ma- lik olamaz. Yaradılıştan uyanık v&görgülü'olan Türk millet medeni bir Mayâtın bütün İhtiyaçlarını derhal kavramıştır. On- Yardan mahrumiyetin her türlü acısını ve ezasını şiddetle duymakta've tat- makladır. Eksikleri tamamiamak ve hiç olmıyanları yeniden kurmak için ayrılabilen maddi ve manevi vasıtala- rın büyük ihtiyaca göre « niğbetsizliği derecesi çekilen ıztırabın ği VE rir. İşte mahalli idare ve belediyeler tam bu şartlar altında halkın ihtiyaçlarına, cevap vermeğe, âmme hizmetini tauzi- me ve memleketi imara çâlışıyor. Par- timizin bilhassa inkılâpçılık umdesin- den mülhem olan bu çalışmada hâkim düşünce, esas program; bittabi kendi salâhiyeti çerçevesi içinde, hayatımıza #ztırap veren sebepleri mümkün oldu- ğu kadar kökünden kaldıracak, büyük ve geniş meseleleri kül halinde temelin den halledecek, iktisadi kalkınmayı te- min edecek, ilk tahsil vasıtalarını en Ayi şekilde hazırlıyacak, sanat haya- tımızı yeniden kurarak “kültürümüzü yayâcak, umumi sağlık işlerini yoluna koydcak, kimsesiz ve bakımsız çocuk- ları koruyacak ana yollar üzerinde dur- “ maktır. Sistemli bir çalışma yolile bun- Jari başarmak ve vesaitimiz bütün ih- tiyaçları birden karşılamayınca bun- Yara bir sıra ve takip numarası koymak zaruridir. İşte bu sebepledir ki, sıkın- tı ve eziyet verir dahi olsa nisbeten mu- vakkat mahiyette ve esaslı değişiklik teminine yaramıyan hizmetleri bir ta- rafa bırakmak mecburiyeti hasıl olu- yor. Paramız ihtiyaca göre azdır ve bu- nun için çok kıymetlidir. Muvakkat mahiyette, verimi az, hizmet hududu dar ve hususiyeti haiz işlere bunu sar- fedemeyiz. Tercih edilen çalışma yolu zor ve hayata aksini ve semeresini geç veren sert bir sistemdir. Amma, kana. atimizee en doğru ve Türk inkılâbına yaraşan sistem de budur. Neslimiz büyük devrim ve ülkü nes- Tidir. Alışılmamış, görülmemiş büyük işlerin pek kısa zamanda başarılmağa, çalışılması elbetteki bir takım zorluk. Yarı ve mahrumiyetleri mücip olacak- tır. İstikbalin kurtulması ve yükselme- şi uğrunda şahsen katlandığımız mih- Petler neslimizin başlıca Ye ortaksız şerefini teşkil edecektir.» 923 de İstanbul 1923 de, Cümhuriyet bütün memle- ket gibi, İstanbulu da harap, bakımsız, rişan buldu. Her şeyden kilan İstan- ulun. yeniden tanzimi be bütün me- eni ihiyaçlara en uygun cevap vere- tek yolda kurulmasını düşündü. 29 ikinci kânun 1926 da Muhiddin. Üstündağ İstanbul Şehremini tayin €dildi. «İstanbulun yeniden tahizimi ve kus rTulması ilk hamlede plânimin yapılma. sı demekti. İstanbul gibi birçok büyük medeniyetlerin doğumuna ve tekâmü- Jüne sahne olarak bunlardan kâlma üyük kıymette dbideleri kucağında ta. dört tarafa gelişi güzel yayılan. tabiatın en zengin ve en güzel tezahü. tına sahne ve coğrafi ehemmiyeti çok büyük olan bir şeliri fennin ve Banatin olgun şekillerinde tanzim et- tatbik edildikten sonra İstanbul yepyeni bir şehir olacak hasletler gösterilerek. çalışıldı ve bu- gün yeryüzünün eri tanınmış bir ş8“ hircisi olan bay Prost'a İstanbulun plânı yaptırıldı. Su meselesi İstanbulun tanziminde en esaslı m8- selelerden biri de su meselesiyd. Bu meseleyi kökünden halletmek düşün. cesile şehrin suyuna el atıldı, Terkos, yabancı bir şirketin elinden, sekiz 88- nelik bir mücadeleden sonra şiındi. Şirketin Bıraklığı tesisat enkaz halin- deydi. Günde ancak yirmi #şkiz bin metre mikâbı su verebiliyordu. Beledi yeye geçdikten sonra bu raiktar kırk bin metre mikâbına çıkarıldı. Gölde dört prefiltre, sekiz filire havuzu yapıl dı, Feriköyde 7,900 metre mikâblık ye- ni bir su naznesi inşa edildi. Şehrg 20,000 metre uzunluğunda. yeni boru. lar döşendi. Şirketten devralınan 66 milimetrelik yangın muslukları 90 mi. limetrelik musluklarla değiştirildi ve Terkos suyu tereddüd ve endişe vermi- yecek surette, gönül rahatlığı ile içilen temiz bir su haline getirildi. Köprüler Gene ay'ni iş ve çalışma zihniyeti ile şehirde ve vilâyette köprü meseleleri de kökünden ve topu birden halledildi, Vi. lâyet dahilinde heniz istifade edilebis len ve ömrü tabiilerini ikmal etmemiş olan iki üç ahşap köprüden başka ah Şap köprü kalmadı, hepsi mükemmel betonarme köprülere tahvil edildi. Haliçte büyük (Atatürk) köprüsü- nün inşasına başlandı. Mektep işleri Hep ayni düşünce ile mektep işleri ele &lındı, Uzun yıllar viran ahşap konaklarda, mezarlıklar içinde birer ikişer gözlü, rütubetli, izbe ve gayri sıhhi taş oda. Jarda, yahud berbad barakalar içinde körpe ve nahif bünyeleri çürütülmeğe ve tuze kafaları yosunlaştırılmağa mahküm gibi tutulan yavrularımız, milyonlar sarfedilerek yaptırılan . 118 fenni ve sıhhi ber türlü şartları haiz, 'Türk çocuğunun şerefine lâyık mek- teplere nakledilmiştir. Bir taraftan mektep teminine çal şılırken bir taraftan da muhtelif semte lerde çocuk bahçeleri açılmıştır. Kanalizasyon h Şehrin yağmur, kirli suları kanali. zasyonuna büyük emek ve para sürfe- dilmiştir, İstanbul tarafının kesaletle meskün bölgeleri bir vandan bitirilir. ken, mukavelenin elâstikiyet ve imkân» larından istifade edilerek Beyoğlu ta- yafının umumi kanalizasyon plânıda yaptırılmış ve en tehlikeli yerlerden başlanarak kısımi kisım ikmal “edil. miştir. Kabataş, Galata, Pargalı, Ha» mam, Kasımpaşa deresi parçası, Fın- havalisine doğru açıkta akan kısımla Yı yeniden vücüde getirilmiş, Kadıköy, Üsküdar cihetinin plânları da ikmal edilmiştir. dıklı Taksim kolu, Şişliden Beşiktaş i İtfaiyemiz İtfaiyemizin on beş sene evvel bâşlı- yan yenilenme ve makineleşme hare- keti hiç durmadan hergün daha mü- kemmel bir hale sokulmuştur. 925 senesinde 73,820 lira ile idare edi. len itfaiye bütçesi 358.000 liraya çıka- rılmuştar. Sıhhi tesisat Şehrin sıhhi tesisatı üzerindeki ibti- mam ve dikkat da her sene artmış, 925 de (267.690) Wra olan muhassasatı 351.000 liraya çıkarılmış ve bu sayede Tıp fakültesinin İstanbul tarafına nak-| line imkân hasıl olmuştur. Haydurpâ- şada 250 yataklı nümune hastanesi açılmış, Corrahpaşaya yeni paviyonlar, mutfak ve çamaşırlık yapılmıştır. Karagümrük, Üsküdar ve Beşiktaş- taki çocuk bakımevleri, Galatadaki kimsesiz çocukları kurtarma yurdu iç- timal yardımın ve milli şefkatın. mü- Bugünkü bir ilkmektep binası — Bü- yükdere meyva enstitüsü — Bugünkü hâl - Bugünkü köprülerden biri — Mez-| Bu müesseseler kurulurken, müm- kün olduğu kadar aslında yüksek mi- mari kıymeti haiz ve tesis maksadını kaybederek hizmetten kalmış olan eski medrese binalarımızdan isilfâde süre- tile milli sanat bergüzarlarımız hayır sahasında kulânılarak imarları da te- min edilmiştir, İktisadi kalkınma 1926 danberi, uçsuz bucaksız bir ha- rabeyi dar bir bütçenin yetliği dere- cede kâlkındırmağa, medeni bir şekle sokmağa, tükenmez ve tükenmiye- cek olan büyük ihtiyaçları karşılama- gâ usanmaz ve yılmaz bir enerji ile çalışan Muhiddin Üstündağ gene di- yor ki: «— İktisadi kalkınma işi ötekiler gibi düz ve basit değildir. Bu mesai birçok anasırdan mürekkep bir man- zi e MM Mr * İstanbulun kendi İstihsal mıntaka» sanı teşkil eden köylerin sığır, at ve tavuk gib hayvan cinsleri islah edildi ve verim kiymetleri arttırıldı. Ziraat- te haşarat ve farelerle, muhtelif hay- yan hastalıklarile mücadele edildi, “Tohumlar ıslah edildi, muhtaç olan- lara tohumluk verildi, Bütün bu me- $sini verimini arttırmak için her ka- zadi veteriner ve ziraat memurları bulunduruldu. İşlerin sıkı bir kontrol altına slınması için yarışlar, sergiler tertib edildi. İstihsal mmtakalarının büyük bir “istihlâk pazarı olar İstanbula yaklaş- |. ması için vilâyetin şark ucu Ağva'dan garp sınırı Silivri ilerisine kadar bir istikamette devam eden 200 kilomet- relik bir şose yapıldı.» Belediye, gıda maddelerinin müs- tahsil İçin tam bir eniniyet altında sa- tılmasını temin maksadile, büyük fe- dakârlıklar yaparak bir meyva ve seb- 28 hâli vücude getirdi ve bu suretle, hâlin deniz cephesindeki dört yüz met- Te Uzunluğunda demirden bir rıhtım inşasile bir taraftan Haliçte halledil- mez bir dâya gibi duran rıhtım mese- lesini halletti, diğer taraftan da ora- daki mülevves vaziyeti derhal temiz- lemiş oldu. Bu tesisatın gördüğü büyük rağbet Üzerine hemen genişletilmesine ve bü- yütülmesine başlandı. Mezbahanin tekemmülü On beş sene evvel inşa edilen ipti- dai mezbaha asri cihazlarla modem bir müessese haline konmuş, tam dört misli büyütülmüş; büyük ve mükemmel bir buz fabrikası yapıl- mış, soğuk hava depolarının idaresi doğrudan doğruya Belediyece ele alı- narak piyasada rekabetsiz hüküm sü- rTenlerin Yüziyetlen istifade ederek soğuk havada muhafazası zaruri olan peynir, yumurta, havyar, balık gibi birçok gıda maddelerinden aldıkları yüksek ardiye ücreti yüzde kırk nis- betinde indirilmiştir. Meyvacılık İstanbul vilâyeti meyvacılığı, fen- nin bugünkü son terakki şekillerine uydurmak üzere Büyükderede mü- kemmel bir enstitü ve #idavlık kur- muştur, Burada bütün Türkiye ve bir kısım ecnebi meyvalardan mürekkep, çeşi- di 400 ü geçeni bir kolleksiyon meyda- nâ' getirilmiş ve bunlardan Mefaset, dayanıklık, böreket ve turfandacılık bakımından bize en elverişli olanlar muhtelif tecrübelerle ayrılmak sure- tile kendi ideal tip ve çeşidlerimiz ha- zırlanmıştır. Bu suretle simdiye ka- dar dağıtılan ve bundan sonra dağıtı- lacak olan fidanlarla meyva istihsali muayyen tiplere irca edilerek piyasa- ya ayni çeşid iyi mal arzetmek imkân- ları ve faydası elde edilmiş ve daha da edilecektir. Bu enstitüde çalıştırdan amele mümkün mertebe tam devrelik ilk tahsilini yapmış köy çocuklarından seçilmektedir, Bu çocuklar bir taraf- tan müessesenin hizmetini görürken, diğer taraftan da mütehassısların ne- zareti altında mükemmel birer bahçi- van yetiştirilmektedir. Enstilüde ay- ni zamanda arıcılık, sebzecilik, inek- çilik tatbikatı da yapılmaktadır, Işıklandırma İstanbul Belediyesi, halkın büyük ıztıraplarından birini teşkil eden ışık meselesine de büyük ehemmiyet vers miştir. 1925 senesinde sokakların aydınlar tılması için senede 170,000 lira sarfe- dilirken bu para son senelerde 320,000 lirayı bulmuştur, Geçen sene şehre 200 fener daha ilâve edilmiştir, f Yol meselesi İstanbul Belediyesi, şehrin başlıca “ir sid. Bugüne kadar üzerinde ısrarla du. rTulan nokta; anayollarla şehrin muh- telif kısımlarım biribirine bağlıyan büyük muvasala yollarınm mümkün mertebe geçilebliir bir halde tutul ması ve yapılması olmuştur. Fakat ih- tiyacın çoğu, Belediye reisimizin de söylediği gibi, maalesef cevapsiz kal mıştır. İstanbulun meskün kısımlarındaki yolların sahası 10,5 milyon metre mu” rabhaıdır. Bunlardan ancak İ milyon 7 yüz bin metre murabbaı parke, üst tarafı toprak veya âdi kaldırımdır. Uzün yıllardanberi çekilen bu 12- tırap ta sona erecektir. İstanbulun yolları yaplmağa - başlanmıştır. En kısa zamanda, yollarımız beton asfalt ve mozaik parke döşünecektir. Bü hu- susta maddi faaliyete geçilmiştir. Diğer faaliyetler Gönazelerin kaldırılması, sahipleri İçin büyük bir azap mevzuu olduğunu göz önünde tutan Belediye, sevdikle- rinin ölüm acısile yüreği sızlıyan bed- bahtlara bu acıklı vaziyetterinde yar- dım'için hu işi muayyen bir ücret mu- kabilinde üstüne almıştır. Benzin ve petrolün piyasamızda ve geçinme hayatımızda oynadığı büyük rol malümdur. Beş altı senedenberi Belediyenin bıkmadan, usanmadan yaptığı teşebbüsler sayesinde ecnebi teşebbüs orbabina bir milyon lira kıy- metinde büyük bir depo silsilesi tesi- satını Belediye nam ve hesabina kur- durmağa ve şehre maletmeğe ımüu- vaffak olmuştur, Anadolu yakası ve Adalar elektrik- lendirilmiştir. İnkılâbımızın vesikalarının muha- ; fazası için bir İnkılâb müzesi, bir Şe- hir müzesi ve kütüphanesi tesis eğil- miştir, Floryada büyük mikyasta bir su Şehri tesisine başlarımış ve mühim kı- sımları ikmal edilmiştir. Büyükadada güzel bir plâj tesis edilmiştir. Servisi terkeden Haliç vapurları im- tiyazlı şirketine Beleğiye derhal el- koymuş, servisi yeniden kurmuştur. Vilâyet, ağaçlamaı işine büyük bir yer ayırmıştır, Vilâyet, hem vakit ka- zanmak, hem de ağaç ihliyacını te- min maksadile Beykozda modern ve mükemmel bir fidanlık vücüde getir- miştir. Şehir harici Kazaların imar faaliye- tine muntazam bir program dahilin- de çalışılmaktadır. Şile ile Yalovanın elekirik tesisatı tamamlanmış, Malte- pe, Kartal, Pendiğe şehirden cereyan verilmiştir. Çatalcanın plânları yapıl- mış ve parası hazırlanmıştır. Yakm- da bu kazamızda elekiriklenecektir. Uzun ve tecrübeli bir çalışma siste- mine ihtiyaç gösteren güzel sanatlar- dan sahne ve musiki işine lâzım olan dikkat ve ehemmiyet verilmiş, Şeyir Tiyatrosu ve Konservatuarımızdan, takdire, memnuniyete şayan netice- ler alınmıştır, Borçlar meselesi İstanbul Belediyesinin halletmek mecburiyetinde kaldığı en mühim me selelerden biri de borçlardı. İçerli, dışarlı, mukaveleye bağlan- mış, taksiti muntazam borçlarla, memlekette Belediye ile iş yapanların biriken kabarık hesapları, şehir nam ve hesabına mülkleri istimlâk edilen hemişehrilerin alacakları büyük bir yekün tutuyor ve bu vaziyet mali iti- barını kökünden tetidid ediyordu. Muntazam borçlardan bazısı tama» men ödendi, bir kısmı yeni mukave- Telerle taksitlere bağlandı, gayrı mun“ tazam borçların hepsi son sanlimine kadar temizlendi, b Borç için Belediyemizin on seneden beri ödediği para altı milyon Jitadır. Pamhnntet Relsdivesi kendi serefli