31 Aralık 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19
DOĞAN AVCIOĞLU İktisadi ve mali sahada ğı tezini savunuyordu. Kaldı ki o devirde kâğıt tahsisinden resmi ilâna, basınla ilgili her karar Ba- kanın iki dudağı ucundaydı; Fakat Sarol, bundan daha bü- yük bir gaf yaptı: O AKİS'in açtığı kampanya o karşısında (gazetesini devretti. Bu, muvazaalı bir devirdi. AKİS onu da yazdı. O zaman, muva- zaasının ispat oolunamayacağı dü- şüncesiyle ve DP liderlerinin teşvi- kiyle Sarol Metin Toker'i dâva etti. Bu, AKİS'in ve sahibinin başı üze- rine asılmış bir Damokles kılıcıydı, AKİS - Sarol çatışması bir hamle- de tirajı 20 bine ulaştırdı. Ancak İktidarın AKİS" ile uğraş- ması devri de böylece açılmış olu- yordu. AKİS, "biraz idareli gitmesi için" el altından, el üstünden yapı- lan bütün teklifleri reddetti ve sa- dece inandığı yolda, doğru bildikle rini yazdı. Dergi ilk nirengi nokta- sına Dr. Sarol ile olan dâvasını Me- tin Toker kazandığı zaman vardı. Toker, Dr. Sarol ile muvazaalı or- takları arasındaki satış mukavele- sini, yapıldığı onoterlikten bulmuş AKİS Akis'in Hikâyesi 1954-1968 ve mahkemeye ibraz etmişti. Mah- keme, iddia ispat edildiğine göre Toker hakkında beraat kararı ver- di. Bu, Sarol'un mahkümiyetiydi. AKİS ilk defa 37 binlik tirajını bul- du. Beraat kararını Hükümet krizi takip etti. Kabine devrildi. Sarol, Hükümet dışı bırakıldı. Hattâ par- tiden ihraç olundu Hemen hemen aynı anlarda, sonradan Hürriyet Partisini kuracak olanların İspat Hakkı dâvası başladı. Bu dâvanın en kuvvetli kozu, AKİS örneğiydi. DP, hıncım AKİS'in yanına bı- rakmadı.. Yargıtaya beraat kararı bozdurtuldu. .Gerekli yargıçlar Ba- sın Mahkemesine bulunmuştu. Ar- tık onlar mahkümiyet kararı veri- yor, Yargıtaydakiler tasdik ediyor- lardı. Bu suretle bir Akis Ekibinin Âdemhan, Tarık Halulu, Kurtul Altuğ, Süleyman E- ge bir, yahut bir kaç defa Ankara Hilton adını alan Ankara Merkez Cezaevinin ranzalarının tadını tat- tılar. Bu hapislikler yıllar sürdü. AKİS ne yolunu değiştirdi, ne de kalitesinden bir şey kaybet- ti. Dergi artık, demokratik rejim için savaşanların oObayrağı o haline i. AKİS adı herkes tarafın- i AKİS toplanıyor. AKİS el altından gene dağıtılıyordu. O yıllar tiraj 25 bin ile 35 arasında değişti. AKİS, çok az yayın organı- na has bir kader kazanmıştı: Ye- minli düşmanları, yürekten dostla- rı vardı. Ama ikisi de her hafta A- KİS'i okumadan edemiyordu. İhtilâl dönemi 27 Mayıs ihtilâli bu hava içinde gerçekleşti. Menderes, Tahkikat Komisyonu vasıtasıyla 29 Nisanda hem dergi olarak AKİS'i, hem da onun matbaasını kapattırmıştı. Bu Komisyonun üyeleri idarehaneyi bastılar, aramalar, taramalar yap- tılar. 7 Mayıstan üç gün sonra, AKİS, tarihi "İhtilâl sayısı"nı çıkarıyordu. Dergide, İhtilâlin bütün hikâyesi vardı ve bu hikâye derginin tama- mını kaplıyordu. O, bir dergilik ya- zıyı, Metin Toker bir gecede, Ayten Sokaktaki evinde kaleme aldı. Der- gi, kendi Duplex makinesinde, hiç fasıla verilmeden tam üç gün sü- reyle basıldı. Halk, matbaanın ka- pısında, fırın kapısında gibi kuyruk olmuştu ve çıkan dergiyi, mürekke- bi kurumadan kapışıyordu. O sayı, 150 bin basıldı, ve bir tane kalma- macasına satıldı. Bu, Türkiye'de 100 binin üstüne çıkmış ilk, dergiy- di. Tiraj. İhtilâlin ilk ayları o sevi- yede devam etti. 27 Mayıs 1960 ile 1961 seçimleri arasında çıkan AKİS'leri tetkik e- decek olanlar derginin, o devredeki rolünü kolaylıkla göreceklerdir. A- KİS, askeri idarenin sivil bir de- mokratik rejime geçmesini sağla- mak savaşını veriyordu M.B.K. i- çinde bir grup, AKİS'e karşı olmak- ta DP'nin yerini almıştı, ama DP yılları içindeki macerası AKİS'e bir dokunulmazlık (o sağlamıştı. 14'lerin âkibetini AKİS, üç.gün önceden ha- ber verdi. Seçime gitmek isteme- yen, memleketi seçimsiz idare et- düzen içinde hem hem de halkoyunu şekillendirmek MÜMTAZ SOYSAL Dış politika
