3 Temmuz 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

DÜNYADA OLUP BİTENLER Amerika Bir istiklâlin yıldönümii B rleşık Amerika 178 yıl evvel 4 ha- 1776 da ıstıklalını ılan etmış- hür, Hürriyet ve istiklâlden bu yana A- merikanın tarihi herkesin malümudur. Biz burada yalnız, bu istiklâl gününün mutluluğu şerefine, Amerikan istiklâl mücadelesinin kısa bir tarihçesini ve- riyoruz: Bidayette Birleşik Amerikanın ta- rihi Avrupalı memleketler tarafından sömürülen bir müstemlekenin tarihin. den başka bir şey değildir. İskandinav memleketleri, İspanyollar, Fransızlar, İngilizler ve —Hollândalılar zaman za- man, sömürge idareleri kurmuşlardır. Bu ilk sömürge idareleri, ileride bir- ligin ilk devletlerini teşkil edecektir. n harbinden ve bilhassa 1763 Paris sul- hundan sonra, bir federasyon projesi incelenmeğe başlandı. Bilhassa İngilte- re bu meseleye çok fazla önem veri- erika sömürgelerinde endustrı hamlesi kendisini hissettiriyor bu inkişafı malf yükler ve iktisadt tazyiklerle frenlemeğe çalış- mağa mahalli meclislerin protestolarile karşılaşmağa başladı Bu mücadele 1774 e kadar hukukt sahada kaldı, fakat bu tarihte ayrılık gizlenemez bir hal almıştı. 19 Nisan 1775 de Massachusetts milis kuvvetleri kongresi, 1774 yılı 5 eylülden 26 ekime kadar çalışarak bir hukuk beyanname”* si hazırladı ve İngiltere ile, bütün ti. cari münasebatın kesilmesine — karar verdi Kongre 1775'de gr tekrar toplanarak o zamana kadar müna- yalnız esasları aldı ve 15 hazıranda Washıngtonu baş- kumandan tayin e K bir ordu tesis sömürgelerin kötü şartlar içinde Kanadaya sevkedilen ilk bir heyeti seferiye başarısızlığa uğ- radı. Washington 27 Ağustos 1776 da Brooklyn'de maglA oldu. İngiliz do- nanması Nevyork Sülünde Şehir boşaltıldı. sizliğe — kapılmadı. nevi diktatörlük bahşet Philadelphie'yi acele olarak terket- mek lâzım geliyordu urası da kısa zamanda İngilizlerin eline geçti. Bu göründü. Fakat kongre ümit- Washıngtona bir -w AKİS,3 TEMMUZ 1954 Türk Amerikan wı İşbirliği ve Orta doğu Bu işbirliğinin birbirinden ayrı iki noktai naz iki a göre göz- den geçirmek lâzım olduğuna ka- niiz Biri doğrudan doğruya Türki- ye ile Amerika'nın dostlukları, bir ittfak manzumesi içinde yekdiğeri- ne karşı olan taahhüt ve vecibeleri, diğeri de, bu dostluk ve müşterek görüş dolayısiyle, dünya meseleleri karşısında, üçüncü devletlere karşı beraberce takip ettikleri politikadır. Dikkat edilecek olursa 1950 de - ğildi, daha doğrusu yardım statüsü- nün himayesi olamıyordu. Bugün, bırçok memleketlerın yardı- mı kesildiği halde, Türkiye gittikçe artan bir hızla yardım görmektedir. - Amerikan işbirliği bilhas- sa Menderes'in Vaşington seyahatin- den sonra, çok daha kuvvetli bir hal almıştır. Foster Dulles idareyi eline aldıktan bir müddet sonra, memleket arasında Türkiyeyi de Zİ- devlet adamla- sıkı işbirliği ve anlayış, Orta Doğuda sulhu talıkm ve medeniyet dünyası- nın politikasını yürütmek yolunda da ışbırlıgının ikinci hususiyeti ola- rak ort a çıktı. Türkiye artık “üçüncü" bir devlet değil, Amerika ile beraber, onun samimf dostu ve or- nez- k namına müessir olma vazifesini üzerine alan bir memleket oldu. sırada Fransa Amerikaya, silâh, cepha- ne ve pek çok gönüllü göndermeğe başlamıştı. Nihayet Amerikalılara talih gülüm- semeğe başladı. General Burgoyne ku- mandasındaki bir İngiliz ordusu birbi- rini takip eden mağlübiyetlerden son- ra 7 Ekim 177 de Saratoga'da teslim oldu, Fransa, Amerika ile 1778 de bir ticaret ve savunma andlaşması imzala- dı. Bunun üzerine bir Fransız flosu, bir sene sonra da bir tümen asker derdi. Cornwallis, Yorktown'da sıkış- tırılarak teslim olmaya mecbur bıra- kıldı. (19 Ekim 1781). Bu felâketten sonra — İngilterenin bütün mukavemet ur, 3 ihtilâfa Cihad Baban (Dışişleri — Komisyonu — Reisi) Türk . Pakistan dostluğu, Türk - Amerikan işbirliğinin eseridir, Anka- ra Paktı, kuvvetini ve menşeini yi- ne Türk . Amerikan işbirliğinden al- maktadır Libya Hükümeti kiye ında bir emrivaki olan ışbırlıgı de gidasını yine Türk Amerikan — dostluğunda — bulacaktır. Garp dünyası ile bileri koparmış olan Tito'ya, Türkiye istikbali parlak — bir yol açmaktadır. irleşik Amerika ile Türkiye'nin politikalarım birbirine bağlayan halkanın ash, "Humanisme" dir Dikkat — edilecek olursa, dünyadaki klâsik ittifak ve — anlaşmaların kökü karşılıklı menfaatlerdır Halbuki Türkiye ile Amerika, harbi durdur- mak, insanlığa hızmet mevzuunda, tamamiyle diğergâm bir zihniyetle el ele — vermişlerdir. — Aralarında alıp veremedikleri hiçbir mesele mevcut olmadığı için arada çatışmalar yok- u dosluk tatbikatında tedir. düşmemekte Bu işbirliğinin — meyvalarını — ve- rebilmesi ve Türk - Amerikan müş- terek politikasının, alâkadar üçüncü devletler tarafından iyice kavrana- calam Su Bu takdirde Mısırın da beşeri sulh endişelerine — kulaklarını fazla tıka- mıyacağını ummak fazla nikbinlik sayılmaz. takati — kırıldı ve İngilizler müzakere . Versailles Alleghanys arasında uzanan bütün top- raklar Bırleşık Amerikanın oluyordu (20 Ocak 1783). Amerıkalılar artık kurtuluş müca- delesini kazanmışlardı. Fakat önlerin- de daha az çetin olmayan bir teşkilât- lanma mücadelesi vardı. Bunu da müşterek bir federal hükümet tesis et- mekle hallettiler, (1787 Anayasası). Bu federal hükümetin, — karakterleri ve menşeleri itibariyle çok farklı olan devletleri bir araya topluyordu. 11