1 Ekim 1935 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 22
in her herkes ( 1469 — 1530) Yazan: 5, M.E. Diplomasiyi tezyif ve diplomatlara taan edenler pek çoktur. Meselâ: “Dip lomatlık, sahtevakarlık ile cahilliklerini örtmek isteyenlere mahsus bir ilimdir, bir meslektir,: veya gayesi kendi hayrı ve faydası için baş- kalarına zarar vermekten ibarettir, “diplomatlık bildiğinin cahili, bilmediğinin âlimi ee Baş- diplomatlığın kalarının sırrını keşfi her gizli, fena ve murdar vas e nifak ve caat etmekten; ve fesat çıkarmak üzere ustalıklı, kurnazca entirikalar çevirmekten çekinmemektir,; “diplomatlar ulanmak, arlan- kadar meşru adı İyiliğe, kötülüğe bakmazlar, gibi isnadlarda bulunanlar vardır. Diplomatların böyle anlara he. def olmalarının hikmet ve sebebi, dip- lomasinin piri ve en büyük üstadı olan Floransalı meşhur Makyavelin: “Huri- yet aşk ve sevdası ile vatan ve devletin selâmet ve istiklâl veyahut mak nedir bilmezler; cinayete her fena ve menfur fülleri dederler, m a ini istikmal uğrunda türlü zararı, zül- mu, gadri mü bah oaddetmek; ve bu mukaddes gayeye varılmak isteniliyorsa şef- kat, merhamet ve utanmak, arlan» mma ak gibi insani bel riz£ ep öl tuğ: e ln rından ve batta daha Sör raki asırlarda yekisip lerden bir kalin Mekyavelin bu gibi e N ve nasiha e hareket elmiş ve maları ceyfiy tidir (1). Fakat İMak- vavelin takibini tavsiye ettiği si- yasetin, insani” yet nokfai n olmadığına hük- metmeden evvel; bu büyük üstadın tavsiye ettiği tarzı siyasetin hikmeti ve esbabı mucibesini araştırmalıdır. Makyavel on beşinci asrın yarıla» rında doğmuş. ve on altıncı talarına kadar yaşayıp otuz beş seneden ade ipe bulunmuştur. yadaki ire ahalisi asrın ör- İşte ö zamanlarda küçük cumhuri- yetler vs nimetinden, lezzetinden, ve emniyetten hemen Zalim ve ve e veya papa keyfi ve kahbha idareleri als t tamamile mahrum idiler, müstebit reislerin ların tında otururlardı. Meselâ Dee altıncı ez ndr, ikinci Jül, o zalimler ile Borjiyalar, taallâkatlar kimseden tü ui gibi Medisisler gibi ir yayetler irikap ciliyorlarıdı. bis: Alek ksandr, piçini İtalyanın bir tarafında hükümdar yaptırmak için, muhaliflerini caniyane vasıtalarile öldü. rüyordu. Ahalinin zenginlerini tuttu rup işkencelerle sıkıştırıp Salk ellerinden * alıyordu. Biçare halk bu zalimlerin kurbanı oluyorlardı. İN) Ezcümle Avusturya imparatoriçesi Mari Terez; Büyük Petro; Büyük Fredirk; u kğ Katerina; Taleyran; Meternih; Bis- ark. Ayni zamanda bir yandan da Prg sızlar, İspanyollar, Almanlar ayrı in göz dikdikleri İtalyaya girip cenkleğ. yorlardı. Memleketi harap ediyorlapi! Ahaliyi eziyorlardı. Papaların, cumhur reislerinin, hi kümeli arların memleketlerde p getirdikleri başıbozuk aske almiz memleketlerini değil mila gördükleri hükümdarlam yabancı memleketlerini de eyip altüst edi yorlardı; halkın ri belâ kesilişm lardı. Hem de o salim ve gaddar bali darlar yalnız İta Avrupanın baş ii ik bükümdarlar da ayni cinayetle büy rtikâp etmekten geri kalmıyorlani Cebbarlıklarını ve gasıplıklarını teş edip, şerintlerine. di ve mezheplerinin ahkâmına uyduruya; lardı. Meselâ İngiltere kralı üçüncü Bişr zamanının en usta zebirleyicisi idi, İsp münafıkcasına anya kralı Ferdinad, asrının g bilekârı, en desisecisi, en büyük cani en birinci zalimi idi. Fransız kralı onbirinci Lui hileli İhğile meşhurdu. Hasılı © zamanın hükümdarları & bilekârlıkla, hükümet eylerlerdi. * nilikle, desiselerle icrm sebepler ve halle “Yalnır duyguları w > 4 İşte hep bu türlü dolayısiledir ki o büyük üstad : nazariyelere, o insani bayallere herkese o merd& muamele etmekten fayda basıl olma Çünki şiddete tatlılık, hileye doğrulu ile, ihanete sadakatle galebe edile) Fenalıklara fenalıkla, desisecilere desi ile, zalimlere ve cebbarlara da ayri şiddetle mukabele iktin eder. Cebbarlarla âlicenabane ve mer suretle ve dane muamelelere girişmek, tepeden tırnağa kadar silahlı bir düşman kari sına silâhsız çıkmağa; ve hla mücehhez olmıyarak, mükemme silâhlı bir düşmana meydan okumafi bezner, der idi. yahut ayri Fakat Makyavel her halde ve hs işte mutlaka herkes hakkında kabri şiddet edilmesini tecviz etmezdi. Hat mümkün oldukca iyilikde bulunmakta | | fi lki iii ini ederdi. “Bu âlemde ni bilkatleri icabı, hep iyi değiller. Fe nalıklara tavsiye mail olanlar, hayra Omail olanlara iyilere » galiptir, derdi. Hasılı Makyavel, halkın çektiği ve tahammül edemediği ezalardan cefalar» rtulmaları, ancak meşru ve gayi sebeblere dan ku meşru her türlü ya mutacaatla; zorla zalim ve fena büt (Arkası 30 u uncu Sayfada)
