14 Eylül 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

U LU3 ŞŞ 14-9.1938 İngiliz - Fransız — kabineleri içlima halinde (Başı I. inci sayfada) lifaks ile Hor, Van Sittart ve Kad- ogan'ı kabul etmiştir. İçtimaa saat 22.40 da nihayet verilmiştir. Çemberlayn'ın ikametgâhından çık tıktan sonra Lord Halifaks hariciye nezaretine giderek hemen gece yarı- sına kadar orada kalmıştır. Fransız kabinesinde Paris, 13 a.a. — Nazırlar meclisi sa- at 10 da Elize sarayında Reisicumhur Löbrön'ün riyasetinde toplanmıştır. İki saatten fazla süren nazırlar meclisinin içtimaı esnasında Başve- kil Daladiye ile hariciye nazırı Bone Hitler tarafından söylenen nutku tahlil etmişler ve Çekoslovakya'da cereyan eden son hâdiseler hakkında arkadaşlarına malümat vermişlerdir. Meclis, bundan sonra vaziyet aydın- lanmadıkça alınan emniyet tedbirle- rini ipka etmeğe karar vermiştir. Na- zırlar, gelecek içtimam tarihini tes- bit etmemişlerdir. Başvekil B. Daladiye bu sabah muh telif partiler ve siyasi grupların şef- leriyle görüşmüştür. Paris, 13 aa. — İngiliz sefiri B. Daladiye ile yirmi dakika görüştük - ten sonra harbiye nezaretinden ayrıl- mıştır. B. Daladiye de saat 20.30 da -avdet edeceğini söyliyerek harbiye ne- zaretinden ayrılmıştır. Pasif müdafaa meselesi Paris, 13 a.a. — Bugün öğleden son va pasif müdafaa meselesini görüş - mek üzere bir toplantı yapılmış ve bu toplantıya dahiliye nazırı, harbiye nezareti müsteşarı general dö Camp, Seine eyaleti prefesi ve polis müdürü iştirâk etmişlerdir. Paris'te mitinğ yasak Paris, 13 aa. — Hükümet, haricit vekayi dolayısiyle sokaklarda miting ve tezahürler yapılmasını yasak et - miştir. n : Ültimatom Vaşington'da elim bir tesir hasıl etti Vaşington, 13 a.a. — Gazetecileri kabul eden B. Hull, demiştir ki: “—. Amerika hükümeti, Avrupa'da- ki hâdiselerin gündelik inkişaflarını tabit büyük bir dikkatle takip etmek- tedir. » Birkaç gündenberi hariciye neza- retinde mutadın fevkinde bir faali - yet hüküm sürmektedir. Resmi zevat endişelerini gizlememekte, fakat tef- sirlerde bulunmaktan kaçınmaktadır- lar. Resmi olmıryan mahfillerde südet filtimatomu hakkındaki haber, elim bir tesir yapmıştır. Hükümranlık hak larına sahip hiç bir hükümetiı.ı boyîe bir ülti kabul edemiyeceği kaydolunmaktadır. Geceki toplantı Londra, 13 a. a. — Hariciye nazırı Lord Halifaks, dahiliye nazırı Samuel Hor, maliye nazırı Simon, milli mü - dafaa nazırı İnskip, harbiye nazırı Hor - Belişa, amirallık birinci lordu Duf Kuper, hava nazırı Kingsley - Vud ve erkânı harbiye reisi Vikont Gork, ye- mek yemek üzere bir müddet ayrıldık- tan sonra saat 22 de tekrar buluşmuş- lar ve başvekâlette B. Çemberleyn'in riyaseti altında toplanmışlardır. Bir teftiş seyahati yapmakta olan hava nazırı Kingsley - Vud, müzake- relere iştirak etmek üzere müstacel telgrafla Londra'ya çağrılmıştır. * Londra, 13 a.a. — Başvekâlette nazırların müzakereleri saat 23 e ka - dar devam etmiştir. Lord Halifaks ve Kadogan başve- kâletten çıktıktan sonra doğruca hari- ciye nezaretine gitmişlerdir. Londra'da heyecan Londra, 13 a. a. — Gece yarısı, hü- kümet dairelerinin bulundukları ma - hallelerde büyük bir heyecan hüküm sürmekte idi. Halk, hariciye nezareti önünde toplanmış, fakat polis sokağı kapamıştır. Nazırlar toplantısında ya- pılan müzakereler hakkında büyük bir ketumiyet muhafaza olunmaktadır. İngiliz gazetelerinin yazdıkları Londra, 13 a.a. — Akşam gazeteleri Çekoslovakya'daki vahim şarpışmala- rın bıraktığı tesir altındadır. Gazete- ler, çarpışmaların tafsilâtını, ve çek - ler tarafından örfi idare ilân edildiği- ni büyük başlıklarla tebarüz ettinmek- tedirler. (ÜDDET BU GECE 1 UDU Hükümet polisinin Südet mıntakalarından çekilmesi, zabıta işlerinin Alman şehirlerindeki Belediye Re- islerine verilmesi, askeri kıtalar mevcudunun ale- lâde zamanlardaki miktara indirilmesi istenmektedir. DEBİN Ültimatomu kabul ( Başı I. inci sayfada ) Hâdiseler hakkında aşağıdaki malümat verilmektedir: “Şonprisen'de birkaç yüz südet sokaktan geçen çeklere taarruz et- mişler ve çek mağazalarının camla- rını kırmışlardır. Çeklerle almanlar arasında hakiki bir muharebe ol- muştur. Mağazalardan birinin came kânında bir çek ölü olarak bulun- muştur. Çarpışma esnasında südet- lerden bir kişi ölmüştür. Şebeger'de 1.000 südetten mürekkep kalabalık bir kütle sosyalist partisinin halkevi- ne taarruz etmeğe teşebbüs etmiş ve bu meyanda 20 el kadar silâh atılmış- tır. Aş'da güçlü kuvetli adamlar yol- SON DAKİKA | Ültimatomun metni Prag, 13 a.a. — Südet partisi divanı bu akşam aşağıdaki tebliği neşret- miştir: Alman südet partisi divanı, müzakerelere memur edilen murahhas he- yetle birlikte, son hâdiseler ve Prag hükümetinin verdiği kararlar dolayı- siyle husule gelen siyasi vaziyeti tetkik etmiştir. Müzakerelere memur edilen alman murahhas heyeti bu münasebetle, Çekoslovak Başvekilinin südet almanları partisiyle istişare etmeksizin hiçbir mühim teşebbüse girişmiyeceğini 1938 şubatındanberi müteaddit defalar söylediğini tebarüz ettirmiştir. Halbuki murahhas heyeti azâsın- dan dördünün salı günü sabahın saat 10,30 na kadar Prag'da kalarak Başve- kâletle daimi temas halinde bul ş olmalarına rağı hükümet südet almanları partisinin fikrini hiç l gok ciddi tedbirler , almış bu- lunmaktadır. * Prag hükümeti südet mmtakalarındaki jandarma karakollariyle askeri müfrezeleri takviye etimiştir. Bundan sonra çek hükü ile örfi idare ilân etti. Binaenaleyh hükümetle müzakereye memur südet heyeti, Henlayn na- mına Başvekil Hodza'ya aşağıdaki notayı vermiştir: “Südet'almanları partisi” riyaseti, devlet icra organları tarafından bir- çok südet almanlarının öldürüldüğünü veya yaralandığını müşahade et- mektedir. Bu şartlar içinde, Prag hükümeti aşağrdaki tedbirleri almadık- ça, südet almanlarının hak ve mukadderatları hakkındaki müzakerelere de- yam etmek imkânını görmemektedir: 1 — Örfi idarenin derhal kaldırılması, 2 — Devlet polisinin ekseriyeti alman olan topraklardan geri alınması, belediye reisleri sükün ve nizamı teminle mükellef olacaklar, icabeden teşkilâtı yapacaklar ve sükün ve nizamın bozulmamasına gayret edecek- lerdir. i birçok mühim südet merkezlerinde radyo 3. — Jandarma ile icrai kuvetlerin sair mümessilleri alelâde hizmetle- rini görecekler ve yeniden kan dökülmesini bertaraf etmek üzere beledi- ye reisleriyle görüşüp anlaşacaklardır. 4. — Bütün askeri teşekküller karargâhlarında ve kışlalarında kalacak- lardır. Sivil halkla kıtaat arasında herhangi bir temas vukuuna meydan verilmiyecektir. Henlayn, işte bu taleplerin kabulü için Prag hükümetine bir ültimatom vermiştir. Tekrar temas imkânları mı var ? Prağ, 13 a.a, — Lord Runsiman, Çek hükümeti ve südet partisiyle tek- rar temasa girişmiştir. Lord iki tarafı da müzakereye başlatmak için gay- ret sarfetmektedir. Bir südet mebusu Prağ'a geliyor Prag, 13 a.a. — Başvekil Hodzd ile görüşmek üzere südet mebusu Kundt'un Prag'a gelmesi beklenmektedir. Başvekil, südetlerin ültimatomu üzerine, bu ültimatomu imzalıyan Frank'ı, anlaşma imkânları mevcut olduğunu beyan ederek vaziyeti tetkik için Prag'a davet etmiştir. Frank, mebus Kundt'un Prag'a gideceğini bildirmiştir. Saat 23 de (bi- zim saatle 24 de) Kundt henüz gelmemişti. Almanya'ya iltica edenler Berlin, 13 a.a. — 120 südetli alman Valdı ihen'de çek polisini: yiklerinden kurtulmak üzere alman topraklarına iltica etmişlerdir. Bunlar ifadelerinde Habelbah'da ve civarında bütün almanların ha- yatı tehlikede olduğunu, çek polisinin evlere girerek divarlara ve tavan- lara ateş ettiklerini ve almanların imhasına doğru gidildiğini söylemiş - lerdir. taz- Prağ'da devriyeler dolaşıyor —- Prag, 13 a.a. — Polis ve jandarma devriyeleri şehrin sokakla- —rında dolaşmaktadır. Civar mahallerden takviye polis kıtaatı ge- tirilmiştir. Halk yollarda toplanmakta ve vaziyeti münakaşa et- mektedir. ğ Polonya ekalliyetinin istedikleri Varşova, 13 a.a. — Polonya telgraf ajansının bildirdiğine göre, Çekos- Berlin'deki âkisler de dikkatle ta - alasamaktadır. 4 ” lovakya'daki Polonya ekalliyeti, Teşen'deki çek polis müdürünün Polon- ya ekalliyetine zulüm ettiği için vazifesine nihayet verilmesini isştemiştir. Çek hükümeti cevabında elmiyor ları kesmişler ve südetler de dört yol ağızlarını tutmuşlardır. Nasyonal - sosyalistlerden biri sokaktan geçmek- te olan sosyalist partisinın kâtibine ateş etmeğe teşebbüs etmiştir. Nidek'te 4.000 südet sosyalist par- tisi Ozsar halkevinin kapısını kırmış- tır. Gablonz'da Hitler'in nutkunu mü- teakip 10.000 südetin iştirâkiyle teşkil edilen bir alay “Heil Hitler” di);c bağ- rışmış ve şehremanetine Gamalı Haç- lı bayrağı çekmiştir. Gamalı haçlar çekiliyor Prag, 13 a.a. — Südet mıntakaların- da hâdiseler tevali etmektedir. Birçok yerlerde çek dili ile yazılmış levhalar koparılmış ve gamalı haç bayrakları çekilmiştir. Birkaç kişi ölmüş ve ya- ralanmıştır. Marienbad'da yahudiler, mağazala- rını kapatarak Prag'a gitmişlerdir. Haselbach'da, Nemsnico'da, Tepli- cesanovi'de ve Calns Vods'da ciddi hâdiseler zuhur etmiştir. 12 kişi öldü Prag, 13 a.a. — Çekoslovak matibu- at bürosu, son hâdiseler esnasında sü- detlerl kün n kalarda 12 kişi- Hin öldüğünü ve 18 kişinin de ağır ya- ralandığını tebliğ etmektedir. Südetlerin plânı Prag, 13 a.a, — Polis, zlenlayn partisi müdafaa servisine mensup gö- nüllülere gönderilmiş bir tamimi ele geçirmiştir. Bu tamimde devlet mü- messillerine taarruz için her şeyin ya- pılması bildirilmektedir . Tamimde, bütün südet almanları silâhlı olduklarından resmi binaları e- le geçirerek merkezi makamlarda mu- vasalayı kesmek bunlar için kabil ol - duğu beyan olunmaktadır. Şayet bu münferit hareketler istenilen tesiri, yani plebisiti intaç etmezse, bütün sü- det mıntakalarında müşterek taarruz - Nuremberg kongresi kapandı Hess Hitler'e dedi ki: “ Sen bizimsin ,, “Bizde senin?, Berlin, 13 a.a. — Hess, Nuremberg kongresini Hitler'i tebcil eden bir nu- tukla kapamıştır. Hatip, bilhassa şöy- le demiştir : “Führer, biz senin arkandan geli- yoruz, sen bizim, biz de seniniz.,, Hess, parti ile ordu arasında “derin ve mütekabil bir anlaşma” mevcut ol- duğunu söyliyerek sözlerini bitirmiş- tir. Henlayn, akşama doğru Çekoslo - vakya'ya dönmek üzere şehirden ay - rılmıştır. Kongreden çıktıktan sonra Hitler, istasyona giderek Berlin'e dönmek ü- zere bulunan Mareşal Göring'i vagon- da ziyaret etmiştir. Mareşalin sıhi va- ziyetinin endişeyi mucip olduğu söy- lenmektedir. Hitler, trenle Nuremberg'den Mü - nih'e hareket etmiştir. Oradan Ber - tesgaden'e gidecektir. Alman gazetelerinin yazdıkları Berlin, 13 a.a. — Matbuat, Hitler'in nutkunu büyük harfli başlıklarla neş- retmektedir. Fölkişer Beobahter gazetesi di - yor ki : “Führer, bir kaç keskin cümle südetler üzerinde yapılan ha H ile tazyika ta- daki kara - rını bildirmiştir, 21 mayısta meşum yalanlar ve manevralar ikinci bir de- fa cezasız kalmıyacaktır.,, leri, ancak bir plebisit tatmin edebi - lir. Ültimatom Prag, 13 a.a, — Südet partisi şefle- rinin öğleden sonra Eğerşeb'te Hen - layn'in nezdinde yaptıkları bir top - lantrdan sonra, çek hükümetine bir ülti gönderilmesi & mıştır. Bu ültimatomda hükümete sü- det mıntakalarında alınan istisnai tedbirlerin kaldırılması için altı saat mühlet verilmektedir. Bu müddet sa- at 18 (Bizim saatle 19) dan itibaren başlamaktadır. Ültimatomda hükümet — polisinin südetlerin ekseriyeti teşkil — ettikleri mıntakalardan çekilmesi, zabıta işinin alman şehirlerindeki belediye reisle - rine verilmesini ve nizam ve sükündan bunların mesul tutulması, memleketi müdafaa eden askeri kıtaat mevcutla- rının alelâde zamanlardaki — miktara indirilmesi ve bu tedbirlerin alâkadar- lara radyo ile bildirilmesi talep olun- Ka ırıl- eai tadır. lar yapılacağı ilâve n Nazırlar meclisinin toplantısı Hâdiseler üzerine nazırlar meclisi, bu sabah topl. k bu hâdiselerin vahamet ve mahiyeti karşısında alın- ması lâzım gelen tedbirleri tesbit et- miştir. Bu hâdise ile alâkadar olarak südet mebuslarından Kund ve Roş başvekil Hodza tarafından kabul edile- cektir. Örfi idare ilân edildi Hükümet aşağıdaki tebliği neşret - miştir : “Bazı mıntakalarda gece siyasi ma- hiyette şiddetli hareketlere — tevessül edilmiş ve inzibat memurlariyle ihti- lâflar çıkmıştır. Bunun üzerine hükü- met umum nizam ve asayişin ihlâl e- dildiği mıntakalarda örfi idare ilâ- nına karar vermiştir. Şimdilik bu ted- bir Şebeger, Nidek, Naydek, Prisekins, Pressnitz, Loket, Elbogen ve Kadan mıntakalarında tatbik edilecektir. Hü- kümet, halkı sükünete davet eder, em- niyet organları kanunu, nizamı temin etmiye iyle kâfi gelecektir. Pressnitz Saksonya hududu civa - rında Semnitz şehrinin — ve Henlayn karargâhı olan Aş'ın karşısındadır. Elbogen, Lei itz istik ind Ossig civarında ufak bir — kasabadır. Kadan ise aynı mıntakada Eger neh- ri üzerinde kâindir. Ancak bir plebisit tatmin edebilir Prag, 13 aa. — Royter Ajansı bil - diriyor : Südet mesul mahfillerinde — beyan olunduğuna göre, Karloviveri'de ileri sürülmüş olan sekiz nokta müzakere - Ülti. vaziyetin müstakbel in- kişafları için südet partisinin hiç bir liyet kabul diğini kaydede- Runsiman heyeti maslahat- güzarlığa taşındı Prag, 13 a.a. — Runsiman heyetinin bütün azaları saat 17.30 da (bizim sa- atla 18.30 da) bagajlariyle — birlikte, evelce yerleşmiş oldukları Sloron'dan ayrılarak İngiltere maslâhatgüzarlığı- na gitmişlerdir. Cekoslovak kabinesini Prag, 13 a.a, — Royter Ajansı bil - diriyor : N Çekoslovak kabinesi südetlerin ül - timatomuna cevap vermiştir. Öğrenildiğine göre, cevap, — kabul mahiyetinde değildir. Fakat müzakere k ı da kap ktadır. Üç çek askeri alman arazisine geçti Berlin, 13 a.a. — Annberg'den al - man haber alma bürosuna bildirildi - ğine göre öğleden sonra saat 14.15 de üç çek askeri alman — topraklarında “ufak bir gezinti” yapmıştır.. 'Teher Kreuzing fabril verilmek lâzım ! Çekoslovakya, 13 a.a. — 8.000 südet, ya -| Runsi heyeti di binbaş Hitler'in nutkundan sonra vaziyet " Jurnal dö _Mosku A İngiltere mütecavizle anlaşmak istiyor ! Diye yazmakladır ! Moskova, 13 a.a. — Jurnal dö Mos- ku yazıyor: Avrupa'da siyasi gergin- lik günden güne artmaktadır. Öyle ki, 1914 temmuzu günlerinden beri yeni bir dünya harbı tehlikesi, hiç' bir vakit bu kadar yakınlaşmamıştı. İngiltere hükümetinin siyaseti her gün biraz daha aydınlaşıyor. Onun hedefi diğer memleketlerin zararına olarak mütecavizle uzlaşmak ve ilk gayesi Çekoslovakya'yı Hitler'in me- talibatını bilâ mukavemet kabul et- meğe icbar eylemektir. İngiltere bu suretle Almanya ye- ni kurBanını da yuttuktan sonra onu hazmetmekle uğraşacak ve uzun bir müddet için, İngiltere'nin iyi bir par- ça telâkki ettiği müstemlekelere ta- arruzdan vaz geçecektir. ı Halbuki, Avusturya'nın misali bu nazariyenin hiç de hakikate uymadı- ğını ispat etmiştir. Bu kati anlarda en büyük mesuliyet Çekoslovakya hü kümetinin maneviyatını kıran, onu el- lerini, kollarını bağlıyan ve müteca- vize, cesaret verenlere aittir. Her hâ- diseye bir takım desisekâr unsurlar karışıyor. Hattâ bazı ingiliz siyaset adamları, bizzat kendilerinin hazır- ladıkları cinayetin mesuliyetini Sov- yetler Birliğine yüklemeğe çalışıyor- lar. Sovyetler Birliğini Çekoslovakya- || nınm maneviyatını berm, u .e ç mek, Nuremberg'de yapılan resmi ge- çidin tadını kaçıran şiddetli yağmu- ru veya Japonya'da çıkan bir tayfu- nu, ona atfetmek kadar mânasızdır. Fransa'da olduğu gibi İngiltere'de de başgösteren tehlikenin hakiki me- sullerini efkârr umumiye anlamağa başlamış ve bunun önüne geçmek ça- relerini Aaraştırmağa —koyulmuştur. Hattâ bizzat Londra'da Çekoslovak meselesi hakkında Amerika'nın da iş- tirakiyle İngiltere, Fransa ve Sovyet birliği arasında istişarelerde bulunul- ması zaruretinden bahsedilmeğe baş- lanmıştır. Diğer taraftan Milletler Cemiyeti- nin de bu mesele ile meşgul olması çok muhtemeldir. Tereddütte bulu - nan devletlerin o vakit ne yapacağı soruluyor. Eğer Milletler Cemiyeti konseyinde bulunan devletlerin ekse- riyeti veya hiç değilse üç büyük dev- let mütecavize karşı koymağa azmet- miş olduklarını katiyetle söylerlerse mütereddit gözüken devletlerin vazi- yeti değişebilir. 17 martta Litvinov yaptığı beya- natta, mütecavize karşı koymak ve yeni bir dünya harbı tehlikesinin ö- nüne geçmek için kendi iştirâkiyle kararlaştırılacak kollektif tedbhirlere iştirâk etmeğe amâde olduğunu bil- dirmişti. geee Sulh siyasetine ve enternasyonal teahhütlerine sadık bulunan Sovyet- ler Birliği, hattı hareketini değiştir- || memiş ve değiştirmemek azmindedir. Sulh için en vahim tehlikeleri taşı- yan bu anda, en büyük mesuliyet, İn- giltere ve Fransa'ya aittir. Bugün mütecaviz belki de daha durdurulabi- lir ve Avrupa bir felâketten kurtarı- lır. Fakat yarın ihtimal pek geç ka- lınmış olacaktır. Südet almanlarına hakları nından hududu geçen bu askerler ci - varı tetkik ettikten sonra — Çekoslo - vakya'ya dönmüşlerdir. Macar toprakları üzerinde çek tayyareleri Budapeşte, 13 a.a. — Cumartesi gü- nü bir çek askeri tayyaresinin macar arazisi üzerinden uçtuğu bildirilmek- tedir. Tayyarecinin elindeki fotoğraf lerin asgari teşkil dir. Vaziyet çok vahimleşmiştir ve südet - YÜğ üi dk X ökdlr İA AZE çai A ÜD Şdi maki i kullandığı da müşahede olunmuştur. Sutton Pratt'ın evinin önüne toplana- rak binbaşıyı balkona çıkarmışlar ve alkışlamışlardır. Binbaşı Sutton Pratt, balkondan halka hitap ederek ezcümle demiştir ki : — Südet mıntakasında cereyan eden | hâdiseleri çok büyük bir alâka ile ta - kip ettim. Şimdi şuna kaniim ki, sü- | det almanlarına haklarını vermek lâ - zımdır, 1