18 Mart 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 7

t ,Ceıniyetî mahfillerince fena hrıı.lın 18-3-1938 ULUS Çekoslovakyayı korumak için Moskova, 17 (A.A.) — Havas mu- habiri bildiriyor: B. Litvinof, yabancı gazetecilere beyanatta bulunmuş ve demiştir ki: “— Sovyetler birliği, tecavüz ha- reketlerine bir nihayet vermeyi istih- daf eden bir enternasyonal konferan- gının toplanmasını görmek istemekte- dir. Bu husus için evvelâ, Amerika Birleşik devleti de dahil olmak üze- re büyük devletlere davet yapılacak, fakat Almanyaya, İtalyaya ve Japon- yaya davetnameler gönderilmiyecek- tir. Sovyetler Birliği, milletler cemi- yetıne, diğer sulh seven milletler ile organize işbirliği yapmak için gırmış ve sovyet hükümeti, kollektif emni- yet organizasyonunu ve karşılıklı yar dım mıntakavi paktları akdini tavsi- yeden hali kalmamıştır. Sovyet hükümeti, Fransa ve Çekos- lovakya ile, tecavüz vaki olmadığı takdirde hiç bir devleti tehdid etmi- yen bu sistem paktlar imza eylemek Büretiyle, filen de bu yola girmiştir. Sovyet hükümeti enternasyonal TESİS EDELİM 'Tıymıa" gııeteıınde bir İngiliz muharriri An- karaya dair yazısında diyor ki: “Muhteşem bir şe- hir kurmak için düşen nadir bir fırsat tamamiyle realize edilmemiştir.” Demek ki hatâların telâfi A k ihtimalini o da kabul ediyor: Telâfi, plân disiplinlerine riayet- ten ibarettir. Ayni muharrir diyor: “Plânmn icra ve tatbikatında kusurlar yapılmıştır. Meselâ apart- manlar ve evler çatı hattı dikkate almmaksızın ya- pılmıştır.” İşte yukarıda gördüğünüz yan yana iki kaçak katlı bina, bize bunu gösteriyor. Onun yanın- daki eski bina ise şehrin kaleye civar tepelerinde olur. kaçırılan yüzlerce binadan biridir. Plımn işçi mahallesi kısmının hiç olmazsa arsaları satın alınıp, emek ve para sarfeden bu adamlara | birer yer gösterilse ve bunlar mühendislerin neza- reti altında çıkarılırsa, ucuz, fakat güzel, zam yuvacıklar meydana getirmek ve Ankaramızı da bu feci çirkinliklerden temizlemek mümkün #7 t menfi harektelerin ve bir tek l de dahi olsa tecavüzü cezasız bırak- mamak keyfiyetinin mukadder suret- AtLas denizinde te bu gibi lelerin fazlal mucib olacağını daima tebarüz ettir- miştir, Enternasyonal hayat unsurla- rı, bu ihbarların doğruluğunu göster- miştir, Avusturyanın, Avusturya mil- letinin politik, ekonomik, kültürel is- tiklâlinden mahrum eden askeri bir istilâya maruz kalması, bunun yeni bir teyididir. Bu defa, cebir hareketi, Avrupa- nın tam merkezinde vukua gelmiş ve bu suretle yalnız, bugün mütecavize hemhudud olan bir leket için de- ğil fakat bütün Avrupa devletleri i- çin muhakkak bir tehlike doğurmuş- tur. Herhalde şimdilik, küçük millet- lerin mülki tamamiyetlerine ve her- halde politik, kültürel ve ekonomik istiklâllerine karşı bir tehdid vuku bulmuştur. Bu küçük milletlerin in- kıyatları ise, büyük devletlere karşı bir tazyik ve bir hücum için esas teş- kil eyliyecektir. Çekoslovakya, en başta tehdid edilmiş bulunmaktadır. Bundan başka tecavüzün sirayet kuvveti sebebiyle, yeni yeni enter- nasyonal anlaşmazlık doğması tehli- kesi mevcuddur. Netekim bu hal, Po- fonya » Litvanya hududundaki endi- — BENerici vaziyette kendisini simdiden, Bugünkü enternasyonal vaziyet Bugünkü —enternasyonal vaziyet, Bütün sulh seven devletler ve bilhas- sa büyük devletler için, Avrupa mil- letlerinin müstakbel — mukadderatına karşı olan mesuliyetleri meselesini or- taya koymaktadır. Kollektif hareketler Sovyet hükümeti, Milletler Cemiye- ti paktı, Kellog - Briyan paktı ve Fran- sa Çekoslovakya ile olan karşılıklı yar- dım paktları teahhütleri sebebile, teca- wüzün müstakbel inkişafının önüne geç- mek ve yeni bir dünya boğuşması hak- kındaki fazlalaşmış tehlikeli vaziyetle- Fi bertaraf etmek maksadiyle ve kendi - sinin iştirakile kararlaştırılacak kollek- tif hareketlere, evvelce olduğu gibi şimdi de iştirâke hazır bulunmaktadır. 'Toplanmasını : istediği devletler kon feransına Sovyet hükümetinin ne gibi pratik tekliflerde bulunacağı hakkın - daki suale ise B. Litvinof şu cevabı ver- miştir: Teklifler ne olabilir? — Şimdiden sarih teklifler ileri sür - mek faydalı değildir. Evvela, büyük devletlerin müşterek bir harekete hazır olup olmadıklarının bilinmesi lâzımdır. Eğer bir müşterek hareket kabil olmaz- sa, bundan sonra artık umumi bir pa - nik başlıyacaktır. Eğer bu konferans muvaffakiyetsiz- liğe uğrar ve Çekoslovakya bir hücu - ma maruz kalırsa, Sovyetler birliğinin vaziyeti, Fransanın vaziyetinin aynıdır. Sovyetler birlğii Çekoslovakyanın ya - nında harekete geçecektir. Nihayet, B. Litvinof, Avusturyanın Almanya ile birleşmeis hakkında Al - manya tarafından Soyyetler hırlığıne yapılan tebliğe karşı Sovyetler hırlıgi - nin ne gibi bir vaziyet alacağı hakkın - daki suale de şu cevabı vermiştir : — Sovyetler birliği, hareketini di - Ber devletlerin hareketine uyduracak- tır, Teklif Milletler Cemiyeti mah- fillerinde nasıl karşılandı? Cenevre, 17 (A.A.) — Havas muha- biri bildiriyor: B. Litvinofun teklifi u- mMmumiyet itibariyle bilhassa Milletler aşingtonda, Japonya Çinle mücadelesini bitirdikten son- ra, cenubta ileri harekete geçerek kendine yeni iskân bölgeleri temin etmeğe kalkışacağı kanaati hüküm sürmektedir. Dar bir sahaya sığınmış olan ve bir kare kilometre münbit toprağı na 1000 kişi isabet eden bir memle- ket için, nüfusunun her yıl 5 milyon goğalması, büyük bir davâdır. Bu itibarla, cenubtaki hemen he- men bomboş bir vaziyette olan yer- lere Japonyanın akın etmesine hiç şaşmamalıdır. Netekim daha şimdi- den bu sahalara iki milyon japon yerleştirilmiştir. Atlas denizine serpilmiş ve nü- fusları çok seyrek olan birçok ada - lar var ki, bu adalar milyonlarca in- sanı besleyecek, barındıracak vazi- yettedirler, Ancak, japonların bu adalara so- kulup yayılmaları, bilhassa birleşik Amerikanın en can alacak noktasına temas etmektedir. Çünkü bu adalar- da birleşik Amerikanın hareket üs- leri bulunmaktadır. * Amerika ve Japonyanın menfaatleri KORALİ dergisinden arzu ettiği gibi, kendilerini i ıyı ıdı— edilmişlerdir. Faka' t, Birleşik Ame- rikanın Atlas deniş :indeki en ehemi- yetli deniz istihk# imları, sekiz tane Havay adasıdır. , Bu gruptan en . büyük adalar Ha- vay ile Oahu'du r, Oahu adasında, 140.000 nüfus# yle Atlas denizinin ortasında yegğ ne büyük şehir olan Honolulu bulı inmaktadır. Oahu ada- re ettikleri takdirde kavuşacak / Bluyn hükümet beyannamesini lün parlâmentoda okudu Milli müdafaa için biâyük krediler isteniyor Fransa süratle silâhlanacak Vaabineye 196 reye / karşı 369 reyle Egı Lİ e. . L itimad bildirildi Öğleden sonra da saat 15.30 da Baş- vekil B. Leon Blum tarafından mebu- san meclisinde ve milli müdafaa nazı- rı B. Daladiye tarafından da ayan mec- lisinde okunan hükümet beyanname- sinin metni şudur: “Bugü huzurunuza çıkan hükümetin hangi şartlar altında teşekkül etmiş olduğunu hatırlatmaya ihtiyaç bile yoktur. Geçen hafta sonunda dramatik ve tarihi bir günde, Avrupa vaziyeti- nin vehameti, kamoy önünde birden- bire patlak vendi- O zaman kabine buh- ranı da açılmış bulunuyordu. Memle- ketin menfaati, bu buhranın, milletin bütün cumhuriyetçi kuvvetlerini mil- letin itimadını haiz ekseriyet etrafın- da toplayan kuvvetli bir hükümet vü- cuda getirilmesini emrediyordu. Bu gayret sarfedildi, fakat muvaffak ol- madı, Ekseriyeti teşkil eden partiler- den birinin yaptığı teşebbüs, diğerle- rinin derhal verdikleri samimi muva- fakata ve doğrudan doğruya yapı- lan israrlara, ricalara rağmen, bu hu- sus için yapılan müracaat, bir istisna- sı ile, muhalefet grupları tarafından reddedildi. Bugünkü hükümet Bunun üzerinedir ki, müddetinin daha yarısının doldurmıyan bu içtima devresinin dördüncü hükümeti olarak bugünkü hükümet teşekkül etti. Bu hükümet, ilk kabinedeki aynı unsur- lardan mürekkeptir, İlk kabine gibi, bu kabine de memleket ekseriyetinin itimadını bildirdiği ve halâ da bildir- mekte olduğu halk toplantısı teşekkü Fransız Başbakanı B. Blum bir itimad sebebi ve dünya için bir sulh garantisi telâkki eylediği ittifak- larını, dostluklarını ve sempatilerini idame etmeye ve yahud takviye eyle« meye çalışacağız. Dünyadaki bütün sulhperver kuvvetlerin kollektif em- niyet için yaklaşması, Fransanın ara « dığı hedefi teşkil etmekte berdevame dır. Mali meseleler Mali meselelerin dahi bugün diplo- matik ve askeri meselelerle aynı zavi- yeden nazarı dikkate almmaları icab etmektedir. Fransanın kuvveti bakı- mından, para, kredi ve altın ihtiyatı, birbirine feda edilemiyecek üç esaslr unsurdur. Bir çoğumuzun iş birliği yaptığımız büdce tevzini gayretlerine devam edeceğiz. Frnasız ekonomisinin sıhati, yal- nız daimi masarif ve varidat arasında değil, fakat aynı zamanda istihsal ile yevmiyeler ile fiatlar, görülür veya görülmez idhalât ile ihracat arasında da lüzumu derecede sabit bir muvaze- ne ııtemektcdır Her sahada bu mu- Bu cal ğiz. | mekte olan Filipin adalar grupun- dan 13 milyon insan yaşamaktadır. Karekilometre başına 5 kişi düşmek- tedir. Diğer taraftan, bu adaların büyük bir kısmındaki tabii zengin - liklere henüz el sürülmemiş olduğu gibi, çoğu da bomboştur. Birleşik Amerika hükümeti, 1935 sonunda filipinlilerin istiklâlini ta- nımıştı. Ancak, bu adalar halkı poli- tik bakımdan tam istiklâllerine, on 'yıl sonra, o da, Birleşik Amerikanın lecek olan istiklâl ve hürt&yetin. A- merikanın Japonyaya karşı kullan- dığı bü stratejik mevkile hiç bir su- retle alâkası yoktur ! Bu ıdalaxda, yerlilerden bagkı den mürekke 0 30.000 kişilik bir gar- nizonla Amt ;rikanın Atlas denizin- deki istihkğ m zencirinin en kuvvetli hall te işkil etmektedi 'Bu_ıd? 3, dağ ve tepelerde palmi- y kasına gizlenmiş devvar 150.000 japon göç dır. Buradaki )aponlır. kendıını vatanlarına karşı koyacak olan tesi- sat ve cihazlanmanın amerikalılar tarafından hazırlanışını yıllardan- beri seyretmektedirler. ilipinlileri ele geçirmek, yal- mamıştır. Milletler cemiyeti mahafili, sulhun idamesini istihdaf eden bütün teşebüsleri sempati ile karşılamakta - dır. Şurası şayanı dikkattir ki, Sovyetler birliğinin bu salâhiyettar ricali, millet- le rcemiyeti çerçevesi haricinde yapı - labilecek bir hareketi ilk defa olara dik kate almaktadır. Londra tekifi nasıl karşıladı? Londra, 17 (A.A.) — Havas ajansı muhabirinden: Londranın resmi mah- filleri Avusturyanın Almanyaya ilha- kı ve Çekoslovakyaya karşı yapılan tehditlerin doğurmuş olduğu vaziye - tin tedkiki maksadile enternasyonal bir konferans akdedilmesi için B. Lit- vinof tarafından yapılmış olan teklifi müsaid bir surette karşılamamıştır. Bu mahfillerx sovyetlerin teklifine uyarak aktedilecek böyle bir konfe- ransın muhafazakâr ingiliz halkının merkezi Avrupaya karşı yeni teah- hüdlere girişmeğe tedricen temayül etmekte olduğu bir sırada bu efkârı Prag'a karşı fazla itimadsızlık göster- meğe sevketmesinden korkmaktadır. Diğer taraftan aynı mahfiller, ingi- lizlerle sovyetler arasında askeri me- selelerin müzakere edilmesi hususu- nun bahis mevzuu olmadığını ehemi- yetle kaydetmektedirler . İngiltere hükümeti, Çekoslovakya- yakarşı alacağı vaziyeti Fransa ile sovyetlerin Prag'a karşı girişmiş ol- dukları teahhüdlen tedkik ettıktzn sonra kararl Bu mahafil, netice olarak, İngılte— renin vaziyetinin enternasyonal bir konferans ile değişemiyeceğini ilâve etmektedir. Çekoslovakyadaki alman çiftçiler birliğinin istekleri ir. F nız stratejik bakımdan değil, aynı zamanda, nüfus politikası ve ekonomik bakımdan da çok büyük bir ehemiyeti haizdir. Japon mandası altındaki Mari- yan ve Karolin adaları ortasında bu- lunan 50,000 japonun yaşadığı Guan adası da tehlikeli bir vaziyettedir. Çünkü, japonların mandası altında bulunan adalar, gerek denizden, ge- rek havadan çok ehemiyetli bir mü- dafaa hattı teşkil etmektedirler. Bundan dolayı, ufacık bir ada olan (Guan amerikalılar tarafından harb | gemilerine ve deniz tayyarelerine , mahsus bir hareket üssü hılme so- kulmuştur. Japonların hükümranlıkları ak . tında bulunan Marşal adalarında 1 pek uzakta olmayan Vake adası d a Atlas denizinde keza bir ameriks ın maniası halinde tahkim edilmiş4 ir. Vake adası Amerika için, yalnız/ z1s- keri mahiyette bir ehemiyeti İ aiz bulunmaktadır. Bundan başka,tışar- ka doğru daha ilerde bulunai J /lid- vay adaları da ayını maksadla ta hkim sehpalar ? üzerinde tahrik edilen u- zun mend silli ağır toplar, tayyare da- fi toplaı 1, deniz ışıldakları, tekmil adalar ğ xrupunu tarassud altına alan rasad / çuleleri vardır. Herhangi bir jJapon/ baskınına karşı koymak için bu adf anın her tarafı özene bezene toplar rla tahkim edilmiş, oldugunn bugünkü hükümet, bu ekseriyet etra- fında fransız birliğinin lüzumlu bir toplantısını vücuda getirmek için hiç- bir fırsatı kaçırmamaya azmetmiş bu- lunmaktadır, Hükümet, maalesef mu- vaffakiyetsizliğe uğrayan teşebbüsü yenilemeye daima hazırdır. Hükümet daima, bu teşebbüsün ya- pıilmasına saik olan zihniyetten ilham alacaktır, Bugünkü hükümetin ilk hareketle- ri, daha şimdiden sizlere, hangi vazi - felenn kendisince en mübrem telâkki duğunu ve bu vazifeleri ne gibi hiç k imse şüphe ktedir. Oahu adasş , deniz istihkâmı, donanmn ve tayy yare üssü olarak, Amerika kıta- SHV 3 giden deniz yoluna hâkimdir,. Bu ileri karakolların mesnedleri- ni , Amerika donanmasının büyük bi r kısmının yatmakta olduğu Kali- # orniya sahilleri teşkil etmektedir. aponların deniz ve hava kuv- f J vetleri şayet Havay adalarını aşıp geçmeğe muvaffak olacak olur- salar, ihraç hareketi için en elveriş- li nokta, San Fransisko körfezidir. Bundan dolayı, stratejik bakımdan bu körfezin çok büyük ehemiyeti vardır. Bu körfezin ortasında vazi- yetin çok elverişli olması dolayısiy- le askeri maksadlara gayet uygun geleni ve arazisi baştan aşağı dağlık olan Yerba Buena adası bulunmakta- dır. Burası bilhâassa hava üssü olmak itibariyle fevkalâde mül ldi bir umumi menfaat kalitesi ile yapmak niyetinde bulunduğunu göstermekte- dir. Buna çok kısa bazı beyanat ilâve e - decektir. Zıra. zaman fonnüller zama- nı değildir. M kit kereler, her hakıkaten milli gayretlerin tam su- rette semere vermesi ile bunlarımn memleketin sıkı surette bağlı bulun - duğu adalet, terakki ve sosyal tesa« nüt eseri ile birlikte yürümelidir. Meclis huzurunda, modern iş niza- mı kanunlarının müzakeresine devam edeceğiz. İhtiyar işçilerin tekaüd me- selesi bahsinde haddizatinde muvaze- neli bir projeyi meclise tevdi edece« ğiz, Halkçı cephe Fransız birliği, harekete geçiril- mesi lâzım gelen bir kuvvettir. Halke çı cephe ise, dağıtılmaması icab eden bir kuvvettir: Zira, halk kütlelerinin heyecanı, hürriyet aşkı, adalet azmi- m, mılletın belki de en kıymetli ha« cins meseleler üzerinde, sizlere hak- kımnız olan mütemmim izahatı ita etme- mizi mümkün kılabilecektir. Korkunç inkişaflar doğurabi- lecek bir hâdise Bundan Avrupayı sarsan ve heye- cana düşüren ve korkunç inkişaflar doğurabilecek olan mühim bir hâdi - senin ertesi günü iktidar mevkiine gelmiş bulunuyoruz. Her şeyden evel harici vaziyetin tehlikelerini önle- mek — mecburiyetindeyiz. — Fransa, müttefikan ve büyük bir ihtirasla, Amerikalılar bu adanın garb sa- hillerini en ehemiyetli bir tayya- rTe limanı haline sokmuşlardır. Al- sulh ist ktedir. Avrupa sulhu ba- his olduğu almaya ve yahud kabul etmeye hazır bulun- dığı bir teşebbüs yoktur. Fransa tın Kapu boğazına hâkim ” olan bu birliği, bir beyanname neşref miştir. Büu beyannamede mukaddem ıti Al- manya milletinin mukadderatz na bağlı olan südet milletinin hayatif menfaat- lerini müdafaa için birliği n bütün kuvvetini sarfedeceği beyas : ol k deniz istihk amerikalılar “ha- aynı zamanda, tam istiklâlini, haya- ti menfaatlerini, hudutlarının ve mü va cebelüttarıkı,, adını işlerdir. San Fransisko ile Japonya arasında- ki hava hattı 14.000 kilometredir. Bu mesafe tayyare ile ancak beş gün- de katedilebilir. Hıvıy, Mıdvay, Guan, Vake ve Fili en mod hava liman- tadır / Beyanname şöyle devami ediyor: Şimdiki Şşartlar içindi ; südet al- manların isteklerini müd afaa etmek ihtiyaç ve vazifesini ) ,issediyoruz. Birlik, bu maksadla ya/ kında parla- mentoya üç kanun lâyi hası verecek- tir 1 1 — Alman milletinit a Çekoslovak - yada tanınmış olan ikif milletin huku- kuna müsavi hukukunf tasdik ve teyidi, 2 — Kültürel, iktir sadi, idari ve iç - Eran, M ÇAA ) — Almaym, eölielise ıarıyle cihazlanmış olan ara istas- yonları, askeri tayyarecilik için bi- rer hareket üslerinden başka bir şey değildirler, Atlas denizinde, stratejik hareket üsleriyle cihazlanarak inşa edilmiş olan bu hava köprüsü, cihan politi- kasında yüksek tevettürlü çok ehe- miyetli bir saha meydana getirmiş- tir. Gerek Japonya, gerek Birleşik Amerika, bir istihkâm ağiyle örül- müş olan bu su çölünün, günün bi- rinde cihan tarihinin en büyük hâdi- selerinden birine sahne olacağına edilmemektedin. kalı emniyetini muhafaza et - mek altına imzasını koyduğu taah- hüdlere, son günlerde yeniden temi- nat verdiğimiz gibi, tam tte ria - yet eylemek istemektedir. Askeri kuvvetleri fazlalaştırmak Bu iki azmin birbiri ile imtizaç et - mez mahiyette olduğunu katiyen ka - bul etmiyoruı Bunları uzlaştırmak için, insan gayretlerinin âzamisine kadar gideceğiz. Şeraftin icbarı ile, askeri kuvvetimizi daha ziyade fazla- ğız. Müt im silâhi programlıu, teahhursuz tatbika baş- ktır. İstihsal ını fazla - laştırmak, bunları rasyonelleştirmek ve bunların faydalı bir surette istima- linîeny'ükuk hadde çıkarmak - için şeyden çekmümiyecıkht M ağmı zamanda kendisi için zi Bizim burada bulunmamı- zın derin sebebi budur. Memleketin ekseriyetini, yani de« mokrasiye egemenliğin mümessili sı- fatiyle, herkese hitab ediyoruz ve her kesin yalnız aynı disiplini ve herkes için müsavi kanuna karşı aynı itaatı değil, fakat aynı fedakârlık zihniye- tini de taleb ediyoruz. Milletin bu davetimize icabet edeceğinden emi « niz, Millet ile birlikte, millet için ve birçok asırdanberi bu milletin idea- Tini teşkil eden uümdeler için çalışıl- dığı zaman, millet taleb edileni verir. Beyanatımızın her yerde aynı akisler uyandıracağını ümid etmekteyiz. Ta« rih, gösteriyor ki, güçlükle ve tehli- keler büyüdükçe Fransanın da kuv« vetini büyütmüştür. Fransa kuvvetli, cesur, kendisinden emin, tarihine ve mukadderatına uygun bir millet man- zarasını bir kere daha gösterecektir. Hükümete itimad Müzakereler neticesinde hükümete 196 reye karşı 369 reyle parlâmento itimadını bildirmiştir. Silâhlama için kredi Hükümet, silâhların süratle ve kati- yen arttırılması lüzumu üzerinde ısrar etmektedir. Şotanın meclise verdiği projenin süratle kabulü hemen meclis- ten istı ktedir. Bu proje mevcud milli müdafaa kredisinin 3 mil- yar 800 milyon bahriyeye ve 600 mil « yonu da kara ordusuna verilecektir. Bu krediler 1938 senesinin 11 mil- - yara baliğ olan milli müdafaa büdcesi- ne ilâve olyoacaktır. Ve 4 e a: SĞ ei DAT Hi eei ll