21 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

21-9-939 21 Eylül 1939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr no » 0 » 8 .* 1 Sena 6 Ay 3 Ay VAY 2800 Kr. 1500 | mmm mm Milletlerarası posta itihadına dahil olmıyan memleketler için abone Dedeti müddet sirasiyle 30, 16, 8, 35 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25“ kuruştur. Cevap için mektuplara -10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. Ustaca Harp Usulü Yazan: Naci SADULLAH ilhassa büyük milletlerin, harp tehlikelerine karşı almakta bulundukları tedbirlerden bazıları, Umumi Harbin acı derslerinden aza- mi derecede. İstifade olunduğunu gösterecek mahiyettedir. Meselâ, Fransadaki bütün hastaneler, daha şimdiden, cephelerden dönecek ya. rahlara kanlarını verecek olan ka- dınları ve erkekleri davet etmekte- dir. Bundan da anlaşılmaktadır ki Fransa; cephelerde yaralanacak ve fazla kan kaybedecek olan askerle- rini, Umumi Harpteki acı âkıbetlere uğramaktan kurtarmak azmindedir. Fransız kadınlarının cephelerden ge- lecek yaralılara vermeyi taahhüt et. tikleri kanın miktarı bugünden ton- ları bulmaktadır. Yine Fransada, gazetelerin küçük ilânlar neşretmeleri menolunmüştur. Fransız hükümeti, bu suretle, küçük ilân sütunlarının, Umumi Harpte ol. duğu gibi, yabancı casuslar tarafın- dan büyük bir ustalıkla kullanılma- sına imkân bırakmamış bulunmakta. dır. İngilterede ise, radyolar, düşman tayyarelerinin harekâtını okolaylaş- tırmak korkusile, hava raporlarinın neşrini programlarindafi "kaldırmış. lardır. Görülüyor ki, döpteyil içinde 20 milyon ocak söndüren “Umumi Har- bin, beşeriyete öğretebildiği yegâne ders, “daha ustaca harbetmek usu- lü, dür, Bu hazin ders yüzünden bu. günün dünyasında İnsan kanının, petrolden, gazdan, benzinden farkı kalmadı; İnanmazsanız, Fransaya ba. kın: Şimdi orada, tıpkı “benzin sto- ku”, “gaz stoku”, “petrol stoku" gibi, “kan stoku” var, * Bari Radyosu İtalya, bugünkü halde bitaraftır. Bu bitaraflığı, hay şerre de yo. ranlar var. Biz, bugün bu sütunda bu bitaraflığın sebeplerini ve hedef- lerini araştırmağa girişecek | değiliz. Fakat inanmak mecburiyetinde bu- lunduğumuz bir hakikat o Var: Hiç şüphe yok ki, bugünkü İtalya, “hita- raf görünmek” ve bu (görünüşüne bütün dünyayı inandırmak. ihtiyaci. nı duymaktadır. Eğer, İtalyan mille. ti, bitaraflığına dünyayı inandırmak. tan bir kazanç umuyorsa, çok daha dikkatli davranmak mecburiyetinde- dir. Halbuki, bütün gayretine raj men, bugünkü bitaraflığı etrafında bütün dünyayı şüpheye sokmaktan kurtulamıyor. Eğer, bu iddiamızın tarafımızdan isbat olunmasını istiyorsanız, kendi- sine, Bari radyosunu © susturmasını unutmuş bulunduğunu hatırlatabili. riz. Biz, Türk milletinin kalbinde, İ. talyan milletine karşı nefret duygu- uyanmasına derin bir samimi Sl aleyhtarız. Bilâkis, İtalyanların hüsnüniyetlerine inanmak, ve onla . ra karşı daha sıcak duygular besle - mek arzusundayız. Halbuki, Bari radyosunun şivesi bozuk, niyeti bo. zuk, spikeri, yalan dolu ses, tezvir dolu, tahrif dolu, sözleriyle, her ye. ce, Türk milletinin kalbini, İtalya a- leyhine tahrik ediyor. Bu itibarla, sadece hüsnüniyetimizi isbat etmiş olmak için; İtalyan devletine bir de- fa daha hatırlatmak isteriz ki, “Ba ri” rağyosundan her gece yükselen © iğrenç ses, Türk ve İtalyan millet leri arasında, mütekabil ve iyi duy . gular doğmasına bir türlü imkân bı- rakmıyan bir engeldir. pie m belli ki, Simi B ugünkü Avrupa harbi, Amerika üzerinde her bakımdan tesirini gösterdi. O kadar ki 1940 ta (yapılacak cümhurreisliği seçiminde Av- rupa hâdiseleri büyük bir rol oynayacak, belki de en kati â- mil olacaktır. Avrupa harbi 1940 senesine kadar devam et- tiği takdirde Amerikalılar, kendilerini dünya buhranı i- çinde selâmetle idare edecek şahsiyete rey vereceklerdir. Gerek bu sebep yüzünden, ge rek daha başka sebeplerden Mis- ter Rooseveltin üçüncü defa ola. rak namzetliğini koyup koymıya. cağı mühim bir mesele teşkil et. mektedir. Rooseveltin dostları © nun riyaset makamına en liyakat- li şahsiyet olduğu kanaatinde ve bilhassa onun tecrübesine güven- mektedir. Başkaları ise daha baş- ka türlü düşünüyor ve onun Ame- rikayı harbe sürüklemesinden kor kuyorlar. Mesele Amerikada en fazla ha. raretle konuşulan ve müzakere e. lilen meseledir. Fakat Mister Ro. eseveltin kendisi henüz bir şey söylememiş bulunduğundan vazi - yet tavazzuh etmemiştir. İhtimal ki Mister Roosevet gelecek hazira- na kadar bir şey söylemiyecek ve ancak ondan sonra fırkası namına ya kendisini, ya başkasını, namzet gösterecektir Mister Roosevelt, - belki: 0 za- man da kati bir karar veremiye - cektir. Çünkü kendi fırkasında iki- lik baş göstermiştir. Fırka, kendi taraftarı olan (o liberallerden ve muhafazakârlardan müteşekkil - dir, Muhafazakârlar içinde bir çok Ayan azası İle reis vekili Garner bulunmaktadır. fkârı umumiye İse (o Mister Rooseveltin fırkası olan de. mokratlar ile en belli başlı rakip. leri olan Cümhuriyetçilerin kim » leri namzet göstereceği İle alâka - dar olmakta ve bu yolda İleri tah- minleri en derin dikkatle takip et. mektedir, Demokratlar arasında en bariz o... sima, halihazırda reis vekili olan Garnerdir. Kendisi Texaslıdır. Memleketi en geniş ölçüde da. var yetiştiren bir (o memlekettir. Şahsen mücadeleci olmakla maruf- tur ve 36 senelik siyasi hayatı hep mücadele içinde geçmiştir. İş adamlârı, Garneri (o radikal sayıyorlardı. Fakat Garner 932 den başlayarak Mister Roosevelt ile teşriki mesaiye başlayalı mu - hafazakâr olarak göründü ve Mis. ter Rooseveltin bir çok hareketle. rine karşı gelmekle tanındı. Bu yüzden önün liberal demokratlık ananesini idameye devam edeceği söylenmekte ve diğer taraftan Ro- oseveltin yeniliklerine karşı gele- Gek muhafazakârların o reyini de toplayacağını anlatmaktadırlar. Garnerin vazifesi, âyana riya - set etmektir. Âyan meclisinin son zamanlarda Mister (o Rooseveltin ———— tâ kendisini ifade ettiğine bir türlü inanamıyor. Acaba aramızda, Türklerin, “Ba. ri” radyosundan yükselen o müstek- reh sesi nasıl diş gıcırdatarak dinle- diklerini gören bir tek İtalyan yok mu? Ve nenba, milletler, kullandıkları silâhların uyandırdığı tesiri denemek lüzumunu duymazlar mi? Eğer İtalyan milletinin güvendiği diğer silâhların tesirleri de hu dere- ce “menfi” ise İlelebet bitaraf kala - cağına inanabiliriz: Zira bu şartlar içinde taraftar bulamıyacağı muhak- Yazan: TAN Bu yazı, 1940 ta Amerikada yapılacak Cümhurreisliği seçiminde, Avrupa harbinin büyük tesirleri olacağını, Amerikalıların dünya buhranı içinde kendilerini selâmet- le idare edecek şahsiyete rey vereceklerini anlatıyor; Amerika Cümhurreisl İçin K Carrol Kenworthur (United Press'in Muhabiri) Amerika Cümhurreisi bazı kanunlarına muhalefet gös - termesi üzerine Garner, “Muhafa- zakârlık narmna isyan “bayrağını kaldıran adam” olarak şöhret bul- du. Fakat Garnerin kendisi buna karşı bir şey söylemiyor ve Roose- velt ile partisine karşı sadakatini muhafaza ettiğini gösteriyor. Fa. kat onun bu vaziyeti de nüfuzunu mütemadiyen arttırmağa yardım ediyor. Garnerin biricik o kusuru. yetmiş yaşına varmış olmasıdır. Girerim sonra en kuvvetli namzet hariciye nazırı Cor. dell Hull'dür. O da, bütün ömrünü devlet işleriyle ve dahili politika i. Je meşgul olarak geçirmiştir. Son derece mütevazı, sebatkâr, ve yük- LOKMAN TU HEKİM N Mister ROOSEVELT sek haysiyetli bir adamdır. Mizacı bir çok bakımlardan, Mister Roo- seveltin mizacına uygün değildir. Ve milli liderlikte bir ( değişiklik arzu edenler onu istemektedirler, Mister Hull, Rooseveltin yap - tığı bütün yenilikleri kabul etmek- le beraber, daha fazla muhafaza - kârlik lehindedir. Bu itibarla de- mokratlar Jiberal grupu ile muha. fazakâr grupu onun üzerinde bir. leştiler. Mister Hull'un ticaret mu. ahedeleri yapmaktaki programı w- mumliyetle, hattâ muhalifler tara- fından tasvip edilmiş bulümuyor. Fakat, onun da kusuru, yaşının çok ileri olmasıdır. Çünkü o da yetmiş yaşına çok yakındır. HARP VE İYOT İyet, her zaman, vücudümüzün en lü- zumlu cevherlerinden biridir. Her gün sudan ve eklerimizden yüz miligram iyet Büçleşir. yes odur. O güddenin hatırı için kanımız dalma iyot taşıdığı nesiçlerimizin hepsin- de ve »n ziyade karsciğerle beyinde İyot bulunur, eski Rus ve a harbin- er ne vakit ve her nerede harp çıkarsa iyot altından daha kiymet W bir cevher olur. Harp zamanlarında ha sonraları bile » altın, beton mahzenler İçerisinde saklanarak göre“ seği işi kâğıda b iyot alkel içinde eriyerek teni alinde hes men hemen sel gibi fakat her tür“ Mü yi şabuk telef > ettiğinden müharebelerde yaralanan İnsanların hayatını kurtarır.» Ondan dolayı bir yarda harp. çıkınca a ve dünyanın her tarafında İyo- dun pahası birdenbire yükselir, İyet, - belki mektepteki dersieriniz- den hat rın onun virüsler tesiri bilindiği halde mikr: bulunduktan sonra birçok o amtisaptik ilâçlar meydana çıktığından yaraları İyotla temizlemek hatıra gelmezdi. Ja | ponlar bunu akıl ettiklerinden hem harp zamanlarında, hem de sulh za» manlarında bütün dünyaya İyi bir hize met yapmışlardır. Tentür diyodun bu faydası yayılmadan önce ameliyat yap- mak için operatörler elldin Üzerli mikropları telef etmek Üzere dar uğraşırlarkan şimdi tentür diyotla ame- liyat sahaları da kolayca temizlenmek tedir, Onun için Iyet hara zamanlarında sa» dece kendi kendilerine açılmış ya: için değil, sui fazla lüzum ameliyat ig- de pek eli Bir İlâçtır. Evlerde de tentür diyedun en küçük yaralar üzerinde bile - zaten pek haklı olarak kullanılması « hep eski Rus. pon muharabesinden sonradır. Daha ceki zamanlarda da tentür diyot yine hemen hemen her evde bulunur, fakat soğuk algınlığında arkayı kızdırmak, yahut ağrıları dindirmek için kullanı» lırdi... O zamanlarda, zarifliğile tanin- mış bir hekimin, vücudü yıllarca hamam görmemiş bir zatın arkasını kızdırmak Üzere İyot sürmek İsterken mazikliğini zarifliğine feda ederek (örümcek kaçı» racak dua sayılan Destur ya kebikeşt yazdığı. mi yazık ki, har llecek hiçbir duk seydi İyot boyasile © duayı da yazmak mümkün olurdu. vr” olmuştu. Ne o wo ıı uvvetli Namzetler | İşresrariz muhtemel nam- zetlerinden biri de James ir Sebebi parti teşkilâtma iyetidir Kendisi demokratla- rın İdare meclisi (oreisidir ve bu yüzden bütün liderlerle temas ha- lindedir. İriyarı, gürbüz ve enerjik bir adamdır. Onun fırkayı idarede gösterdiği muvaffakiyet yüzünden Cümhurriyaseti namzedi olarak İ- lân edilmesi muhtemeldir. Fakat Katolik olması, ve umu. mi hayatta pek fazla tanınmaması yüzünden namzetliğinin © umumi tasvip ile karşılanmasından endi - şe ediliyor. Jaul Me Nut da temokratların namzetleri arasında bulunmakta - dır. Kendisi yakin zamana kadar Filipin umumi valisi idi ve henüz 48 yaşında bir gençtir. Me Nut A- merika lejyonu kumandanı idi. Ve İndianç valisi idi. So nderece ener- Jik bir adamdır ve çok büyük şöh- ret sahibidir. Şöhreti rey toplamağa muvaffik muhtemeldir, Fakat bütün ihtimaller, Mister Rooseveltin namzetliğini koyma - masina bağlıdır. Çünkü Mister Ro- oseveltin şahsiyeti, bütün bu şah. siyetleri unutturacak derecede küv. vetlidir. Fakat onun da namzetli, dini koyup koymuyacağı ancak ge- lecek haziranda belli olacaktır, O yüzünden olması zamana ar neler ola e tirmek kimseni elinde değildir. Belki Amerika da harp” sırasında değişiklik olmasını ( istemiyerek Mister Roosevelt üzerinde reyini toplar ve bu suretle milli liderlik te onda kalır. Moskovaya Bir Heyetimiz Gidiyor Ankara, 20 (TAN) — Ziraat Ve- kilinin riyasetinde mebus o Ahmet Şükrü Esmer, Sadri Ertem ve Cev - det Kerim İncedayı ile Suat Derviş- ten mürekkep bir heyet Moskovada- ki Ziraat sergisini gezmek üzere Sov. yet hükümeti tarafından vaki davet üzerine bu ayın 29 unda buradan ha- reket edecektir. Seyahatleri 15 gün kadar sürecektir, e ii Okullara Parasız Alınacak Yatılı Talebeler Ankara, 20 (TAN) — Maarif Ve. Jileti, lise ve ortu mekteplere, muh. İlim mekteplerine, inşaat ve usta ve isanat mekteplerine alınacak parasız İ yatılı talebe için açılan müsabaka im- | ihanına girenlerin evraklarını tetki. İke devam etmektedir. İmtihan neti. | celeri eylül ayı sonuna doğru belli o- İlacak ve imtihanda kazananların simleri gazetelerle ilân edilecektir. eki | âiğim gs yz | Lâhey Elçimiz Vazifesine İ Gidiyor Ankara, 20 (TAN) — Lüâhey orta elçimiz Yakup Kadri Karnosmanoğ- Tu bu akşamki ekspresle Lâheye git- mek üzere şehrimizden hareket etti Sk Kayseride İhtikârla Mücadele Kayseri, 20 (A.A.) — Dün valinin başkanlığı altında bir toplantı yapıl. mış ve İnşaat malzemesi İle gıda mad delerinin fiyatlarını sebepsiz yüksel. terek ihtikâr yapanlar hakkında alı. nacak tedbirler kararlaştırılmıştır. e Kız Enstitülerine Alınacak Yatılı Talebeler Maarif Vekâleti buşyıl kız enstitü. lerine parasız yatılı olarak alınacak talebe için hazirlıklarına devam et- mektedir, Alınacak talebe için önü. müzdeki günlerde müsabaka imtiha. n; açılacaktır, | İtecavüz paktından . İngiltere Rest i ı Çekiyor! Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ee Star gazetesi “bu defa harbi ya kazanacak, veya her şeyi tamamile kaybedeceğiz,, diyor. Zaten bildiğimiz gibi bu harp bir Danzig meselesi, hattâ bir Polonya meselesi yüzünden çıkmış değildir. Bu büyük imparatorlukların menfa. atlerindeki zu etlerden, bu men. faatleri birleştirememelerinden çık. mıştır. Şarka uzanarak bütün Baltık memleketlerini, cenühu şarkiye uza, narak bütün Tuna ve Balkan memle. ketlerini haritasına ilhak etmiş bü. yük bir Alman imparatorluğu, he, men de yarım Avrupa kıtasına sahip çebresile İngiliz imparatorluğunun korkünç bir düşmanıdır. Almanya nın şarkta işini bitirdikten sonra bü, tün azametile garbe sarkacağı da İn. gilizlerin en büyük endişelerinden biridir. İngiltereyi harbe sürükliyen âmil de budur. Hitler “garpta hiç dediği zamanlarda dahi, yalnız ko. münizmi değil, demokrasileri de yık. mıya oazmetliğini ilin o etmişti, İngiltere bu harbe tehdit altında olan kurtarmak bir işim yek,, imparatorluğunu için girmiştir, Muhakkak. Fakat hâdiseler İngiliz imparator- luğunun tahmininden başka bir şe. kilde tecelli etti. Altı ay mukavemet edeceğini zannettiği Polonya üç haf. tada yıkıldı, Alman — Rus ademi sonra, Sovyet Rusya Almanların kendi hudutlarına dayanmasını men için, Brest Litovsk muahedesile elinden alınan «oprakla. rı ilhak etti, Romanya hududunu ka, padıktan sonra, Macar hududunda İMacar askerlerine de bir selâm çak tı. Şimdi Almanyanın şark siyaseti, meşhur Drang Naht Austen. başını bir duvara çarptı. Bu iki devletin akatile“olabilir.. Fakat netice. den bir şey değişmez. Şimdi, İngil. terenin senelördenberi uğraştığı AL manlarla Rusları kapıştırmak davası da suya düştü. Sovyet Rusya bitaraf İ kaldığı müddetçe İngiltere ile Alman yanın, demokrasi ile faşi masını seyredecek demi yeni hâdiseler, her ilevleti yeni ted- birler almıya sevkedecektir. Bir Ja. ponyanın, bir Amerikanın h tiraki bugün için azak olabi rın da iştiraki pek uzak ihtin değildir. İngiliz İmparatorluğunun hayatı mevzuubahis olan bir davada düşmanlarının onu yıkık, dostları" nın onu ve kendi menfaatlerini kür. tarmak için bu harbe girmeleri de gayet tabildir. Bütün bunlar, hakikaten ya İngi. lizlerin bu harbi kazanıp faşizmi kö. künden yıkacaklarmı veya Star gaze, tesinin dediği gibi ber şeyi kaybede- ceklerini gösteren alâmetlerdir. De. mokrasilerin asırlık kuvvetlerine ba. karak bir İngiliz imparatorluğunun yıkılması akıllara veleh verecek bir şevdir. İnanılması güç bir çeydir. Fakat bu harp eski harplere benze. mediği için, yeni hâdiseler ve sür. prizlerle dolu olduğu içindir ki galiba bu İngiliz gazetesi ilk hamlede rest çekiyor. Fakat elinde floş rua; işe kare as kâfi değildir. — ——— Dahiliye Vekili Bugün Şehrimize Geliyor Ankara, 20 (TANI — Dahiliye Vekili Öztrak bu akşamki ekspresle buradun İstanbula hareket etmiştir. yoksa, bu Bükreş Sefirimizin Ankaradaki Temasları Ankara, 20 (TAN) — Hamdullah Suphi buraya geldi. Temaslarına başladı. Üç gün sonra tekrar Bükreşe gidecektir. —— Köylülere Kurslar Açılıyor Ankara, 20 (TAN) — Maarif Ve- kületi Ankara, İzmir, Edirne, Konya hidali köyünde faaliyete geçmiştir. ve Bursa vilâyetlerine tâbi köylerden bir kaçında köylülere 4.5 aylık de. mircilik ve marangozluk tahsili - çin kurslar açmıya başlamışlardır. Bunlardan Ankaradaki kurs Şi f j