20 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

— İ ĞTT — BEŞİNCİ YIL — No. 1487 5“KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ N— ADT T , fane bulundurunuz. ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Muallimlerin ve mektep talebesinin en kuvyetli yar- dımcısı, çocuğun en zengin kütüphanesidir. Çocuğunu se- ven her babanın yavrusuna verebileceği en güzel hediye- dir. Müessesemiz tarafından neşredilmiştir. Evinizde bir Varsovayı Sovyetler Alacak Almanya, Polonyada Işgal Etmiş Olduğu Araziden Bir Kısmını RUSLAR MUKAVEMET GÖRMÜYOR Leh Donanmasını Kaçırmamak İçin Tedbir Alınıyor Fransızlar, Polonya Haritadan Silindi, Fakat Zaferimiz Onu Tekrar Canlandıracaktır, Diyorlar Londra, 19 (Husust) — Muhtelif kaynaklardan gelen ha- berlere göre Alman kuvvetleri yerlerden çekilmekte ve buralarını Soyyet kıtalarına bırak- — maktadırlar. Brest - Litovsku edildiği bildirilmektedir. Diğer taraftan Varşoya da Ruslar Polonyada işgal ettikleri bazı n Almanlar tarafından tahliye tarafından işgal edilecektir. Taliha- Polonyadan - Sonra Sıra Kimde? Yazan: M. Zekeriya SERTEL Poıonyenm işgali tamamlanmak üzeredir, Polonya ordusu baş. kumandanı ve birçok efradı Roman- yaya iltica etmiştir. Kalanların yap- tıkları Mukavemet artık ehemmi- yetini kaybetmiştir. Sovyet ordula- rı da şark kiısmımnı işgal etmektedir. Şu -halde Polonya harbine artık bit- miş nazarile bakabiliriz , Hitlerin ümidi Polonya harbi bi- tince Mussolini vasıtasile demokra- silere sulh teklif etmekti. Fakat da- ha evvelki gün Pariste toplanan Fransız ve İngiliz Başvekillerile ku- mandanları Sonuna kadar harp kara. rını tekit etmişlerdir. Şu halde Almanya Polonyadan ta- sarruf edeceği kuyvvetleri nerede kullanacaktır? Bu ordular ya garp| - cephesine sevkedilerek orada bitaraf bir memleketin ve meselâ Holanda veya Belçikanın topraklarını çiğni- yerek taarruza geçecektir, yahut Balkanlara inecektir, Almanya garp cephesinde taarru- za geçebilmek için evvelâ arkasını iktiısaden garanti etmek ihtiyacında- dır. Çünkü garpta hbaşlıyacak harp uzun sürecektir ve bu uzun harbe dayanabilmek için iktısaden kuvvet. li olmağa ihtiyaç vardır. Bugünkü şartlar, içinde Almanyanın böyle u- zun bir harbi göze alması mantıki de- ğildir. * C ihan Harbinde Macaristan, Yu- goslavya ve Romanya Alman- yanın elinde idi. Bülgaristan ve Tür. kiye, müttefik sıfatile, Almanya ta- rafından istismar ediliyordu. Polon- yanın bugün Almanlar tarafından iş- gal edilmiş bulunan kısmı bütün harp müddetince Almanların elinde kaldı. Yani Cihan Harbindeki Al- manya iktısadi noksanlarını tamam. lamak için geniş bir sahaya sahipti. Bugün iktısadi ablokadan kuttulmak için şu veya bu şekilde istismar et. mek istediği memleketler o vakn Almanya için çalışıyorlandk; (Sonu Sa: Ka zırda iki taraf arasındaki müzakere- ler Lwoyy üzerinde cereyan etmek - tedir. S Son Düvyet resMmi tebilğine gore Vilno dün Sovyet motörlü kıtaları bugün piyade kuvvetleri tarafından İşgal olunmuştur. Sovyet kıtalarının hareketlerinden evvel motörlü kıta- ların yol açtığı, daha sonra da piyade kuvvetlerin bu sahalara girdiği anla şılıyor. Cenupta Sovyetlerin Salezigi'yi İşe gal ettikleri bildirilmektedir. Bu nok ta Rumen — Leh hududuna yakın- dır. Hali hazırda Rumen ve Sovyet ma- kamları hudut meseleleri üzerinde konuşmaktadırlar. Alınan haberlere göre Sovyet - askerleri hiç bir yerde mukavemet görmemekte ve Leh as. kerleri tarafından dostça karşılan. maktadırlar. Sovyet askerlerinin Çek lejyonla- rından birkaç bin kişiyi esir aldıkla- rı söyleniyorsa da bu haberin mahi- yeti anlaşılmamıştır. Moskovadan verilen malümata Böz re Ukrayna ve Beyazrusyadaki bü- yük çiftliklerin çiftçiler arasında taksimine başlanılmıştır. Leh Donanması Rus donanması Lehistan tahtelba- hirlerinin kaçmamaları için Baltık denizinde tertibat almıştır. Estonya- nın Moskovadaki sefiri de bugün Molotof ile görüşerek Talline iltica €eden Leh tahtelbahiri hakkında ma- lümat vermiştir. Litvanyanın merkezi hükümeti Kaunas'dan verilen malümata göre Sovyet askerlerinin Vilnoyu işgal et- Miş olmalarına rağmen Litvanya hü- kümeti bu şehrin kendisine veril- Mesi için teşebbüslerde bulunacak- ( Sonu Sa, 6 Sü, 1) .B;günkü Vaziyet Avrupadaki siyasi ve askeri hare- H ketlere dair gelen haberlere göre, ka- | rie toplü bir fikir verebilmek ve hâ- | diselerin kolaylıkla takip edilebilme- sini temin etmek için hergün birinci sayfamızda vermekte olduğumuz “Bugünkü vaziyet, Daşlıklı yazımızı | bugünden itibaren üçüncü sayfamıza | ©> lunuyoruz. Karilerimiz, bun- | »bu hulâsayı hergün üçüncü lacaklardır. Ruslara Terkediyor HİTLERİN DANZİGDEKİ NUTKU: Fransa ve İngiltere #REST UTOVSK ' D SAA a) SS ROMANYA Folanyâ harbinin bitmesi üzerine Şimali Şarki Avrupada doğacak olan yeni siyasi vaziyeti ve Alman akınının 'muhtemel istikametini gösteren haritc Polonyalılar Bundan Sonra Müttefiklerile Birlikte Harp Edecek Şark Cephesinde Leh Mareşali Smigli - Ridz Romanyada Londra, 19 (Hususi) — Po- lonya hükümeti erkânı Çerno- viçte hususi evlerde ikamet et- mektedirler. Bu suretle Lehis- tan dahilinde bir Leh hükümeti kalmamıştır. Alman makamatı da harbin bittiğini ilân etmişlerdir. Buna rağmen Lehistan dahilinde iki üç cephede muharebeye devam olun- maktadır. Bug nehri üzerinde ve cenubu şarkide Ruş nehri üzerindeki muka- vemet bilhassa kayde değer görül - mektedir. Varşovanın garbinde de Almanlarla Lehliler arasında şiddet- li muharebeler vuku bulduğu bildi - rilmektedir. Varşova belediye reisi bugün rad- yoda verdiği bir nutukta — Alman bombardımanlarının şehri baştan ba- şa harap ettiğini, Pilsudskiye ait sa- rayın, parlâmento binasının ve bun- lara mümasil bir çok tarihi binaların tahrip edilmiş olduğunu söylemiştir. Lehistanın Fransa sefiri, bugün - kü beyanatında bundan sonra Lehis. tan kuvvetlerinin İngiltere ve Fran- sa ile birlikte harbe devam edecek - lerini söylemiştir. Smigli -Ridz Romanyada Çernoviç'ten verilen bir haberde Mareşal Smigli - Ridz'in dün sabah (Sonu Sa: 6, Sü: 3) Garp Cephesinde Almanların Taarruzu -Durduruldu Paris, 19 (Hususi) — En son Fransız tebliğine göre Bilisin şarkından vuku bulan bazı Al- man taarruzları bertaraf edil- m?ve hava faaliyeti de- vuku bulmuştur. Almanlar tarafından yapılan bu küçük taarruzlar Alman askerlerini bu sahada büyük bir müukabil hare. kete hazırlamayı istihdaf ettiği anla- şılıyor. İki taraf arasında topçu dü - ellosun da vukubulmuşsa da faikiyet Fransızlarda kalmış ve — Almanlar Sarbruck'u kurtarmak için uğraştık- larını göstermişlerdir. Binlerce amele Zigfrit hattının tahkimatını itmam etmek üzere gece gündüz çalışmaktadırlar. Yarı Resmi Tebliğ Yarı resmi tebliğde kaydedildiği- ne göre Fransız erkânıharbiyesi Al- man kuvvetlerinin faaliyetine bü. yük bir ehemmiyet atfetmemekte- dir. Çünkü düşman topçusu tarafın- dan mütemadiyen bombardıman e- dilen Fransız kıtaları, işgal ettikleri mevzileri iyice tahkim etmiş bulun- makta idiler. Bu taarruz esasen bir baskın şeklinde yapılmıştır. Yarı res mi tebliğde garp cephesindeki: faali- yetin şimdiye kadar bazı haberlerin hilâfına olarak sansasyonel bir mahi. (Sonu Sa: 6, Sü: €) W ee Aleyhine Hiç Bir Emelimiz Yoktur Sovyet Birliği - Almanya Hududunun Alacağı Son Şekil Bu İki Devletin Bileceği Bir İştir Berlin, 19 (Hususi) — Her Hitler bugün Danzigte bir nutuk söylemiş ve bu anda yalnız Danzig halkının değil bütün Al- man halkının sevinç içinde olduğunu ve Alman ordusunun galip geldiğini ve Danzigin Almanyaya avdet ettiğini anlat- mış ve nutkuna şu şekilde devam etmiştir: “— Bu güzel şehrin mukadderatı bütün Almanyanın mukadderatı idi. Bu şehir bin senedenberi Almanya. nın malıdır. Aradaki ayrılık hiç bir mesele halletmeyen, fakat ortaya bir sürü itilâflar çıkaran Versay dikta. sinin eseri idi. Hesaba — katılmıyan bir şey varsa, Almanyanın — zulüm ve haksızlığa karşı kıyam edeceği i- di. Hiç bir kimse 82 milyon nüfuslu Almanyanın yaşadığını, yaşayacağı - nı ve haklarını kurtaracağını tahmin etmemişti. Fakat Almanlar bunun böyle olduğunu gösterdiler. Lehistan muhtelif milletlerden teşkil edildi Lehistan eski” Avusturya gibi bir çok milletlerin bir araya getirilmesi- le teşkil edildi ve bu yüzden Alman- yaya ait bir çok yerler anavatandan ayrıldı. Hiç bir memleket böyle bir muameleye tahammül edemezdi, İn- giltere, Fransa veya Amerika gibi memleketlerin biri de böyle bir mu- ameleyi hoş göremezdi. Biz de Le - histana karşı defaatle makul teklifler de bulunduk. Ona Danzigin — iadesi şartı ile Baltık denizine varmak im- kânını verdik. Hattâ Alman mille- tine karşı bütün mesuliyeti üzerime alarak ve mahaza harp facialarına karşı gelmek için geçen baharda bu teklifleri tekrar ederek Danzigin ia- desini ve şarki Prusya ile irtibatı te- sis etmek için yol verilmesini iste - dim. Buna mukabil haksız olan hu - dudu da garanti etmeyi vaat ettim. Üstelik Polonya ile birlikte Slovak. yaya da teminat verecek idik. Fakat (Sonu Sa: 6, Sü: 4) mw; EN SON Roma, 19 (Hususi) — Lendradan gelen haberlere Harbin — Dünyadaki Akisleri Londra, 19 (Hususi) — Bu- raya gelen haberlere göre, Bo- hemya ve Slovakyada » yeni bir tedhiş dalgası ortalığı silip sü- pürmektedir. * Skoda fabrikası — amelesinin bir kıyamı üzerine Gestapo, bu amele - den yüzlercesini — tevkif — etmiştir. Bunlar derhal idam — edilmişlerdir. İdam edilenlerin ailelerinin matem tutmaları menedilmiştir. İdam ceza. larının amelenin çıkarmış — olduğu kargaşalıkların son derece şiddetle tenkil edilmiş olduğu Brnide icra o- hunduğu tahmin edilmektedir. Eski başvekil Rudolf Seran, tev. kif edilmiştir. Slovakyada Slovak memurlarına yapılan tevkifat hakkında, haber ve- rilmeden bir çok idamlar icra edil - miştir. Yalnız Slidzilina makamatı - na Gestaponun Alman ord kar- şı yapılacak her türlü hareketi men için icabeden tedbirleri ittihaz et . miş olduğu bildirilmiştir. Muhtelif menbalardan teyit — edildiğine göre “ihtiyaten” yapılan idamlar, — kütle halinde icra edilmiş olduğundan hal- (Sonu Sa: 6, Sü: 6) DAKİKA göre Mister Chamberlain 'yarın Avam Kamarasında, Rusyanın müdahalesi - hak- kında söyleyeceği nutukta, İngilterenin Rusyaya harp ilân etmeye- ceğini bildirecektir. Londra, 19 (Hususi) — Her Hitlerin nutku dolayısile Londra ma- hafili bilhassa iki noktaya işaret etmektedir. Birincisi Alman emel- lerinin mahdut olduğuna dair Her Hitler tarafından söylenen söz- lerdir. Londra mahafili bu münasebetle Her Hitlerin şimdiye kadar buna benzer birçok sözler söylediğini, fakat birini de tutmadığı için bu sözüne de inanılmıyacağını söylüyorlar. İkinci nokta Hitlerin, iktısadi harp dolayısiyle söylediği sözlerdir. Her Hitler İngilterenin çoluk çocuğu aç bırakmak istediğini iddia et- miştir. İngiltere mahafili bu münasebetle Her Hitlerin “Almanyada kâfi derecede gıda stokları vardır. Ve bu yüzden Almanya sıkıntı çek. miyecektir,, dediğini hatırlatmakta ve Almanyanın daha şimdiden harp sıkıntısına uğramış olduğuna işaret etmektedir. Tan, makinesindeki hususl tertibat sayesinde bu sütunda her gün en son da- kika gelen haberleri verecektir. Haber olmadığı gün bu — kısım böş kalacaktır ğ h b —rm