20 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

TAN 20-9-939 ——— NN PENCEREMDEN Deniz H İ eniz Harpleri | Yazan: M. Turhan TAN | Yüıleıce harp hikâyesi okumuş $ ve okutmuş eski bir muallim ve muharrir bulunmaklığıma — tağ - men dehniz harplerine taallük — eder | yazıları henüz tüylerim ürpermeden 5 okuyamam. Çünkü deniz bizzat bir tehlike teşkil ederken onun üstünde muharebeye girişmek, çıkılır yeri ol- Vilâyete Verildi ngiltr Kazanacaktır © pertecek kadar korkunçtur. mıiyan derin bir çukur İçinde yıldırım yağmuruna tutulmağa benzer, Bana bu vaziyeti bütün fecaatile “ hissettiren hüllelerden biri 28 tem - muz 1499 da cereyan edeh birinci Le- panto harbidir ki Osmanlı ve Vene- dik donanmaları — arasında ve Say. panza adasi önü vukua l Osmanlı donanmasına — Davutpaşsa, Kemal reis, Burak reis kumanda e- diyorlardı. Düşman filosu da amiral Loredano ile Grimaninin idaresi al- tında idi, İki donanmanın karşılaşmaları sı- Tasında Burak reisin gemisi Türk filosundan ayrılıp ileri — doğru atıl- * mışti. Venedik filosunun piştar ku - mandanı Alban Armenyo, o gemiyi Kemal reisin baştardası sanarak üze- rine yürüdü, amiral Lore Danö de ayni zehaba kapıldığından harp ni - Ozamını bozdu, —Alban Armenyoyu taklit ederek Burak reis — gemisine saldırdı. İki küçük gemi de bunların ardına takılarak Türk gemisine hü - cum etti, d T O devrin en ileri gelen denizcile. rinden bulunan Burak reis, sağdan ve soldan sarılmak istendiğini görün- ce ilkin küçük gemileri bertaraf et - mek istedi, birer yaylım ateşi ile her iki küçüğü kısa bir lâhzada batırdı, sonra topl büyük g € çe - virmeğe hazırlandı. Fakat bu sırada Alban Armenyonun gemisi sığ%n, — Lore Danonunki soldan — yanaşarak kendi gemisine rampa — etmişlerdi, çengelleri takıp boğaz boğaza dövüş- mek imkânını hazırlamışlardı. Burak reis, bu vaziyetten doğa - tak âkıbeti çarçabuk — kavradı. İki Z 'dğîgıan gemisindeki silâhlı — asker, - kendi gemisindeki askerin belki dört /— Misliydi. Bu sayı farkını Türk yüre- ğindeki ve Türk bileğindeki kuvvet. le telâfi etmek mümkün olsa bile dövüş sırasında başka düşman gemi- /— Jlerinin de - rüzgârm Türk filosu a- leyhine olarak esmesinden istifade — ederek - yardıma koşmaları mühte- — Meldi. Onun için mertçe veya tam | Türkçe bir karar âldı, sağına ve so. — Tuna sarılan Venedik gemilerine a- | teş verdi, Beş on dakika sonra her üç gemi alev alev yanıyor, galip ve mağlüp — belli olmaksızın binlerce can - Burak /— reis, Kara Hasan reis gibi kahraman- — larla, Lore Danyo ve Armenyo giki ünlü amirallerle beraber - o alevler içinde eriyip gidiyordu. Bugünün denizaltı gemileri, düş- — man tanıyıp da firsat bulunür bülün- Dü maz üzerlerine atıldıkları harp ve ti. — earet gemili i p , Mi - rettebatını ve hattâ ticaret gemile - . rinde lıuluııan_yolculın - birer Bu - — rak reis taliine mahküm etmişler - dir. Şu farkla ki Burak reis, kendi bahtını bizzat eliyle halkeden ve ece- Dün Gelen Bir İngiliz meyanında idi. Albay Harington harp vazi yeti hakkında mütaleasını s0- ran gazetecilere demiştir ki: — Harp muhakkak - surette İngil- tere ile müttefiklerinin nihal zaferi ile neticelenecektir. İngiliz erkânı harbiyesi büyük bir sükünet içinde vaziyetin inkişafını takip etmekte. dir. Yaz mezuüniyetimi istimal etmek üzere Londraya gitmiştim. Şimdi doğruca Filistindeki vazifemin başı. na gidiyorum.,, Almanyadan gelen yolcuların an- lattıklarına göre Almanyada mektep- ler kapatılmış, biraz kabaca ve göste- rişli çocukların hepsi askere alınmış- tır. Hava hücumundan korkulduğun. dan bütün Alman şehirleri geceleri zifiri karanlık içinde bulunmaktadır. Harpte ölen askerlerin ailelerinin kollarına taktıkları matem İşareti o- lan siyah bandlar sökülmüş, bunun yasak olduğu ilân edilmiştir. Memle- kette petrol buhranı olduğundan bü. tün hususi ve taksi otomobilleri ile otobüsler çalışmaktan menedilmiştir. Londra ve Pariste vaziyet Ayni trenle Londradan Paris ve Milâno yoluyla şehrimize dönen bir vatandaşımızın söylediğine göre; İm. gilterede askere alınanların aileleri Höcalârınmı veya oğullarının yerine çalışmaktadırlar.. Manş denizinden geçerek Fransaya yolcu taşıyan va. purlarım her birinde dört «aplan ge- minin dört tarafından denizi gözle- metkedirler. İngilteredeki Amerika. lhılar memleketlerine dönmektedirler. Fransadaki çalışmalar geceli gündüz- lü devam ediyor. Mütemadiyen as- ker taşınıyor. Trenlerle sevkiyat o kadar fazla ki her istasyonda bir iki hınmaktadır. Pariste bütün fabrika. lar, mağazalar, resmi daireler tama- men kadınların idaresindedir. So. görülmemektedir. sükün ve itidal içinde vazife görü- yorlar.. Pariste kalmış bazı Türk ai- leler de yurda dönmüşlerdir. Türk . larak yalnız tahsilde bulunan genç. ler vardır. Bunların bir kısmı da bu hafta döneceklerdir. Rumen Yahudileri Romanya vapuru ile Romanyanın zengin Yahudilerinden beş altı aile Filistine gitmektedirler. Bu ailelerin verdiği malümata göre Polonyalıla« — Hi alevlere sararak kendi — dileği ilc — davet eden bir kahr dı. Denizal ti gemilerinin - ekserlya — kurtuluş — jimkânından uzak bir vaziyette - ölü- me sürükledikleri asker ve sivil in- sanlar ise rızaları şöyle dursun, ha- berleri bile olmadan hayata veda et- mek ıztırarında kamış betbahtlardır. Fakat her iki şekilde de tahak - — kuk eden ölişm sahneleri tüyler ür - Demek ki üyet, küme insanlar için tabil bir ölümü temin edecek de- B 1 halind — yecede olsun olgünlaşmamış ve bin - lerce insana alevi kefen, denizi me- zar yapmak zevki yirminci asır mu- hariplerinin damarlarından — henüz ayrılmamıştır. Zavallı medeniyet!.! 9 Kişi Yaralandı İzmir — Karşıyakanın Örnekkö- yü civarında, İzmir belediyesine ka - yıtlı 199 numaralı kamyon ile Berga- —ma belediyesine yazılı 68 numaralı — kaptıkaçtı çarpışmıştır. Ali, Hüseyin, Hasan, Refet, Arif, Mustafa, Tahsin, — Bafvet ve Hüs yolcular rın kah müdafaaları bütün Romanya halkı üzerinde tesirden ha« li kalmamıştır. Polonyalı mültecile- rin Romen hudutlarına kadar uzanan kafileleri o kadar kesiftir ki miktarı 4 — 5 milyon tahmin edilmektedir. Alman tayyareleri bu halk kafileleri. ni takip ederek mütemadiyen bom- balamaktadırlar. Z x Almanların imha hareketi günler- ce devam etmiştir. Româanya — Po. lonya hududu kapanmış olmasına rağmen mülteciler Romanyaya gire. bilmektedir. Bütün Romanya sefer- ber bir vaziyettedir. ———HAULAX<X<—— Burdur Valisi Gitti Terfian Burdur valiliğine tayin e- dilen eski İstanbul emniyet müdürü Sadri Aka dün yeni vazifesine başla- mak üzere Burdura hareket etmiştir. Sadri Akaya yeni vazifesinde de muvaffakıyet temenni ederiz. ——— — Harç Tarifesi Kanunu Ankara, 19 (TAN) — Adliye Ve- eden bir kanun ak « 4| yeni dükkânlarında: ve -işlerinde çalışıyor- |* lar. Bütün İngilterede hümmaliı bir | müddeilumumilikte ve sorgu hâkim- |sı,, maçlarının ikinci karşılaşmasını faaliyet vardır. İşçiler geceleri bile|liğinde herşeyi inkâr etmiştir. Sorgu | yapacaklardır. kâİeti harç tarifesi kanununu tâdil lâyihası hazır- Albayı, İngiliz Genel Kurmayının İşi Sükünetle Takip Ettiğini Söyledi Semplon ekspresi dün mutat saatinde gelmiştir. İngiltere- nin Şark orduları kumandanlarından albay Harington ile bir müddettenberi Londrada hulunan Erzincan mebusu Ferit, İngilterede stajlarını yapan 4 subayımız dün gelen yolcular Toprak Ofisten Afyon Çalmışlar Toprak Ofisi afyon ambarından bir müddet evvel 500 kilo afyon ça- linmıştı. Ofis müdürlüğü - vaziyeti anlar anlamaz derhal polise haber vermiş ve tahkikata başlatimış, polis tahkikatını bitirmiş ve dün dördü memur olmak Üüzere on bir kişiyi müddeiumumiliğe vermiştir. Memur- lar ofisin anbar kâtibi Faik, postacısı Talât, işçi Nusret, depo muhafızı Fah ridir. Müddeiumumilik tahkikatını yapmış ve suçluları dördüncü sorgu hâkimliğine vermiştir. Hâkim Faik, Talât ve Nusreti tevkif etmiş, Fahri. yi serbest birakmıştır. Toprak Ofisi vaziyetten haberdar olur olmaz pos- tacı Talât tagayyüp etmiştir. Polis Talâtı Beyazıtta bir gazinoda yakala- mıştır. Talât afyonları muhtelif za. manlarda sattığını söylemiştir. Polis afyonları satın aldıkları iddia edilen adamları yakalamış, fakat hepsi de Talâtı ve arkadaşlarını şahsen bile tanımadıklarını söylemişler, yalnız evinde 800 gram afyon bulunan A- dex,n_ igminde birisi: j — Ben bu afyonu Talâttan aldım. Demiştir. Talât poliste itiraf ettiği hâlde dün hâkimi bugün de tahkıkata devam e- decektir. aA a MAHKEMELERDE: Bir Bina İçinde Posta İle Mektuplaşma Hukuk mahkemelerinin tapu dai. ri ortaya yepyeni hukuki bir hâdise çıkarmıştır. Hukuk mahkemeleri gay rimenkul davalarına bakarlarken bur idiler. Dün ikinci hukuk mahke- mesinde bir davaya bakılmıştır. Da- vacı,, (tapu dairesi davaya bakılan mahkemenin hemen üstünde bulun- duğu için) mahkemenin “posta para. sı verilecektir,, şeklindeki eski kara- rına uymıya lüzum görmemiş ve pos- ta parasını vermemişti. Mahkeme bu para yatırılmadığı için davayı tâlik etmiştir. Davaçı dün posta parasını mahke. mde veznesine yatırmıştır. Mahkeme tezkeresini yazacak, bu tezkere tapu dairesinden Yenipostane binasına gö türülüp postaya verilecek, ve oradan posta ile tapu dairesine götürülecek, cevabı alınacak, ayni şekilde ve pos- ta kanaliyle bir devir daha yaptıke tan sonra tekrar tapu dairesine gö- türülüp ait olduğu mahkemeye veri. lecektir. Alâkadarlar bu vaziyetin kanuna uyup uymıyacağını tetkik ediyorlar. Yeni Mahkemeler İşe Başladılar Yeni teşekkül eden münferit ve Bükreş Elçimiz rıhtımda muharririmizle konuşuyor Bükreş Elçimiz Dün Romanyadan Geldi Ve Ankaraya Gitti Bükreş Elçimiz Hamdullah Suphi Tanrıiöver dün Romanya vapuriyle şehrimize gelmiştir. İstanbul Roman Yya konsolosu elçimizi karşılamıştır. Hamdullah Euphi dün akşam Anka raya hareket etmiştir. Elçimiz hükü- metle temaslarda bulunacak ve /iki Şün sonra vazifesine avdet edecek- tir. Kendisiyle görüşen bir muharri- rimize Tanrıöver: “— Müşterek düşüncemizden baş. ka söylenecek bir şey yoktur. Anka. raya gidiyorum. İki gün sonra tekrar Bükreşe döneceğim. Romanya ve Polonya vaziyeti hakkında sizde ne malümat varsa bende de ancak o ka- darı vardır.,, Demiştir. —— SPOR : Tan Kupası Maçı Buthafta Fenerbahçe stadında iki ezeli rakip olan Fenerbahçe — Ga- idtasaray klüpleri gâzetemiz Vara. findan ortaya konan “TAN Kupa- İki klüp idare heyetleri iki klüp gençliği arasındaki samimiyeti tak- viye için bazı kararlar vermişlerdir. Pazar günü öğle yemeğini beraber yiyecekler ve maçtan sonra da yine beraber eğleneceklerdir. Bu mühim müsabakayı her iki ta. rafın muvafakatiyle Şazi Tezcan ida re edecektir. Ve oyunda üç oyuncu değiştirmeyi iki taraf kabul etmiş- saat beklemek mecburiyetinde ka- | resinin alt katında faaliyete geçmele- | tir, Birinci Küme Ligi Birinci küme klüp murahhasları bu ak- şam bölge merkezinde toplanarak liğg maç- kaklarda bile askerden başka erkek |bunların vaziyetlerini posta ile tapu | ları fikstürünü tanzim edecekler ve sa- Bütün Fransızlar | dairesinden sormıya kanunen mec- | halara taksimat yapılacaktır. Sahasız klüplerin saha sahibi klüp stadlarında 0Yy- nıyacakları oyunların tesbiti her sene öl- duğu gibi ağlebi ihtimal bu sene de mü- nakaşalara sebep olacaktır. Birinci küme Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş, Vefa, Beyköz, İstanbulspor, Kasımpaşa, Süleyma niye, Hilâl klüplerinden teşekkül etmek- tedir. İstanbul bölgesi, stadlarla olan mukave- lesini geçen seneki şartlar dahilinde tecdit etmiştir. Taksim, Şeref stadlarında üçer, Fenerbahçe stadında her hafta iki maç yüâ- pilacaktır. POLİSTE: Üç Otomobil Kazası Soför Sâdrinin idaresindeki 3017 numaralı otomobil Fenerde Mürsel- paşa caddesinden geçerken ©o civarda oturan Mazalta ismindeki kadına çarparak muhtelif yerlerinden yara- lamıştır, Sürücü Kadrinin idare ettiği 2626 —— rinin 3110 nüumaralı otomobili ara- sında Sirkecide bir çarpışma olmujş— tur. Araba içindeki hamal Mehmet üçtemi hâkimli mahk ler için on beş günlük bir hazırlanma devri kabul edilmişti. Mahkemeler daha evvel hazırlandıkları için bugünden itibaren 24 mahkeme birden çalışmı- ya başlıyacaktır. Yalnız ikinci ağır. eceza mahkemesinin Teisi Remzi he- nüz İstanbula gelmediği için bu mah keme bügün faaliyete geçmiyecektir. ——— Adanada Bira Yok Adana — Günlerdenberi burada bir damla bile bira bulunamamak .- dan ağırca yaral ştir Muzafferin idaresindeki taksi oto- mobili Edirnekapıdan Fatihe doğrü giderken tramvay direğ' 'a carparak parçalanmıştır. Nüfuscı <ylat ol. mamıştır. Arkadaşını Yaraladı Galatada Rus Manastırımda oturan Dursun ile arkadaşı Ali Asgar ara- sında kadın yüzünden çıkan bir kav- gada Dursun Ali Asgari sustali ile muhtelif yerlerinden ağırca yarala. mıştır. Yaralı Beyoğlu hastanesine kaldırılmış, suçlu yakalanmıştır. Ş numaralı yük arabası ile şoför Hay- |. Yeni Kanunda İhtikârın cek ve isimleri ilân edilecektir. Cezası En Az 500 Lira Olacak, Hususi Mahkemeler Teşkil Edilecek İhtikâr yaptıklarından dolayı Ticaret Odası haklarında tahkikat yapılan beş tüccara ait evrak vilâyete verilmiştir. Bunların isimleri ve tarzı memlekete olan fenalıklarının tesbiti için hükümete bildirile- tarafından hareketleri — şimdilik İmar İşine Devam Ediliyor * Harici ve dahili vaziyet fevkalâde bir mahiyet almış olmasına rağmen Belediye, karşılığı bütçeye konul- muş olmasından dolayı şehirdeki i- mar faaliyetine devam edecektir. Bu cümleden olarak bu sene inşa - edile- cek olan Bölediye sarayının yerine â- it istimlâk muamelesi tekemmül et- tirilerek menafii umumiye kararı Dahiliye Vekâletine gönderilmiştir. Karar tasdik edilir edilmez Sultan- ahmette istimlâk işlerine başlana- caktır. İmar hareketlerinden biri de yol faaliyetidir. Münakasaya konulan yollara talip çıkmamakla beraber yine yol inşaatına devam edilecek- tir. Pazarlık suretile veyahut Bele- diye vasıtasile yapılacak olan yolla- rın başında Eminönü meydanı ile Yüksekkaldırım gelmektedir. Bele- diye Yüksekkaldırımı, nakil vasıta- larının gelip gitmesine müsait olabi- lecek bir şekle ifrağ etmek tasavvu- rundadır. Bu hususta tetkikat yapıl- maktadır. Bu mümkün olmadığı tak- Cük çe BasamaklaRnARASİ YN Glaz yik parke olacaktır. Belediyenin imar faaliyetinden bir kismi da yeniden yapılacak Beyoğlu hastanesile stadyom ve tiyatro insa- atıdır. Hastaneye ait şartname de Pa- riste mimar Valter tarafından hazir- lanmaktadır. Stadyomun şar“ıame ve detay plânları ise burada mimar- larımız tarafından hazırlanmakta- dir. Tiyatro binasının insaatı bu sene mümkün olmadığı takdirde gerek Şehir Tiyatrosu, gerek Komedi bu se. ne de eski yerlerinde temsillere de- vam edeceklerdir. Eski Galatasaray karakolunun ve yanındaki binaların yıktırılarak bu- rada mödern bir meydan vücude ge- tirilmesi de imar hareketleri arasın- da bulunmaktadır. Sümerbanka ait olan ve maili inhidam bir halde bu- lunan Galatasaray karakolu için, 81 bin lira gibi fahiş bir para istenil- mektedir. Halbuki yine bu miktara yakın bir para da karakolun yanıba- sındaki dükkânların istimlâkine sar- fedileceğinden karakol binası için bir para ayırmak imkânı kalmamakta- dır. Bunun icin Belediye Maarif Ve. kâletine müracaat ederek Galatasa- ray lisesinin muhite yakışacak bir sekle sokulması icin karakol binası- nın Vekâlet tarafından istimlâk et- tirilerek vıktırılmasını ve verine bi- na vaptırılmamasını istemistir. Ma. arif Vekili Hasan Âli Yütcel bu fikri esas itibarile kabul etmiş bulunmak- tadır. L eti Belediveler Bankası Umumt Heyeti Toplandı Ankara, 19 (A.A.) — Belediyeler Bankası senelik umumi heyet top- lantısını Bankanın umumi merkez binasında yapmıştır. Umumi heyet, bankanın bü altın. cı hesap devresine ait idare meeclisi ve mürakıplar ranorlarile bilânco ve kâr ve zarar hesaplarını tetkik ve tas- dik ile idare meclisini ibra etmiştir. ğzaleiü Ticaret Vekili Rahatsız Ankara, 19 (TAN) — Ticaret Ve- kili Cezmi Erçin rahatsız olduğu için bugün mak gel işti İstanbuldan gelen bazı maruf d torlarımız kendisine bir konsü - yapmışlardır. — okq# Yeni ihtikârla mücadele kanunu meclisten çıktıktan sonra, bu husus. taki faaliyet daha geniş takip edile- bilecektir. Bu kanunla vilâyet ma- kamlarına geniş salâhiyet verilmek. tedir. Vilâyet, kanunun hükümlerine istinat ederek herhangi bir tüccarın ticari faaliyeti, piyasaya çıkardığı em tianın fiyatı, kazancı vesair hususlar hakkında tahkikat yaparak bunları tecziye ettirebilecektir. Mücrim tüc. carlara verilecek cezalar, yine mah- keme karariyle tesbit edilecektir. Bu hüsusa taallük edecek iptidat tahki. kat, Ticaret Odasiyle, kanunun hü- kümlerine tevfikan vilâyette kurula- cak bir komisyon tarafından tekem« mül ettirilecektir. Tahkikat evrakı üzerine hüküm verecek mahkemeler de sureti mahsusada teşekkül etmiş, muhakeme safahatını kısa bir zaman da intaç edecek, eski ihtısas mahke- meleri mahiyetinde olacaktır. Muh- tekirlere verilecek asgari ceza 500 liradan başlıyacaktir. Muhtekir bu cürmü tekrar ederse ayni kanunun müeyyidelerine istinat edilerek bü- tün emlâki müsadere edilebilecektir. Ticaret Odasındaki mesai Ticaret Odasında toplanmakta olan ihtikâr yapanları tetkik heyeti mesa- isini tevsi etmiştir. Heyet âzaları aht YA pandldal e dEÇİP Fapllsn Ş kâyetleri mahallinde tetkik etmekte-” dirler. Ticaret Odası, tüccar ve tica« retle alâkadar olanlardan başka hal- kımızın dahi ihtikâr hareketi gördük leri işlerden odayı veya heyeti haher- dar etmelerini ve şikâyetleri olanla. rın hemen bu heyete müracaaz et- melerini tavsiye etmektedir. Taahhütlerini yapmıyanlar cezalandırılacak Bazı ihracat tacirlerinin dış mem- lJeketler için aldıkları siparişleri gön« dermedikleri alâkadar makamlara şi- kâyet edilmiştir. Dış memleketlere satılan malları göndermiyen firma- lar hakkında yapılan tahkikatta bu firmaların siyasi vaziyetten istifade ederek satmayı kabul eyledikleri malları göndermedikleri anlaşılmış. tır. Memleketin ekönomik itibarını sarsan bu gibi hareketleri yapanlar hakkında hükümetçe kanuni mua- mele yapılacaktır. Bursada ihtikârla mücadele Bursa, (TAN) — Belediye tarafın- dan yapılan sıkı kontrol neticesinde, zaruri ihtiyaç maddeleri piyasası ta« bil seyrini almıştır. Bir kaç fırının son günlerde esmer ve hamur ekmek çıkardığı,görülmüş, bu ekmekler müsadere olunmuş ve fırın sahipleri hakkında kanuni taki- bata başlanılmıştır. TAKVİM ve HAVA 20 Eylül 1939 ÇARŞAMBA 9 uncu ây Gün: 30 Hizir: 138 Arabi: 1358 Rum! 1355 Şaban: 6 Eylül: 7T Güneş: 545 — Öğlet 12.07 İkindi: 15.386 — Akşam: 18.12 Yatsı: 1946 — İmsâk: 4.04 —0 Hava Vaziyeti — Yeşilköy meteoroloji istasyonundan alı- nan malümata göre, yurtta hava cenubu şarki Anadolu bölgesi ile Egenin cenup sahillerinde açık, Marmara havzasında çok bulutlu, diğer yerlerde bulutlu geçmiş, rüzgârlar orta ve cenubu şarki Anadoluda şimali, diğer bölgelerde garbi istikamet- ten orta kuvvette esmiştir. Dün İstanbulda hava bulütlü geçmiş, tüzgâr cenubu garbiden saniyede 2 - 4 | me hızla esmiştir. Saat 14 de hava taz- g—“.ı— 1013.0 milibar idi. Sühunet en yüksek 27.5 ve en düşük 15.2 santigrat olarak