21 Eylül 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

( Son dakika ) Londra, 21 (Sabaha karşı) Bükreşten alınan mevsuk malumata nazaran, bugün Rumanyaya iltica eden Leh orduları Başkumandanı Mareşal Smigly Ridz Rumen hükumetinin emrile nezaret altına alınmstır. yil u mıhu r i 5518 Son dakika tSTANBUL CAÖALOĞLD Telgraf ve mektub adresl: Cumhurtyet, îstanbul Posta kutusn: tstanbuL No. 246 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa fcısrnı 24299 24290 21 EylÛl 1939 Londra, 21 (Sabaha karşı) Sovyet " Japon anlaşması üzerine Mançuko hududunda kurulan muhtelit komisyon tam bir anlaşma ile vazifesini ikmal etmiştir. Japon hükumeti Amerika ile de yakınlık temini için çahşmaktadır. ıngjliz Başvekilinin Hitler'e Cevabı Çemberlayn diyor ki: "Ingiltere ve Fransa hükumetleri taahhüdlerini ifa ve mücadeleye Alman ordusunun Belçikayı devam azminde zayıflamamıştır„ çiğnemesinden korkuluyor Pariste Ingiliz Fransız Brauçiç Garb cephesi kumandanı oldu erkânınm iştirakile dün Hollanda ve Lüksemburg'un bir ictima yapıldı Berlin; Belçika, Fransız Başkumandanhğı dabitaraflığma riayet edeceğini bildiriyor; buralardan gelebilecek Bir Alman askerî heyeti Moskovaya gitti. Sovyetler yeniden bazı ihtiyatları silâh altına davet etti, Rus tayyareleri Lehistana beyanname atıyor Londra 20 (a.a.) «Reuter» Baş zırlanmakta oîduğunu göstermekte idi.» Başvekil, Sovyet hükumetinin, lngil vekil Çemberlayn, bugün öğleden sonra Avam kamarasmda, harb vaziyetinin ve tere de dahil olmak üzere bütün yabancı umumî vazıyetın haftahk bilânçosunu ya devletlerle bitaraflık siyaseti takib et mekte olduklannı bildiren ve bütün ya pan beyanatta bulunmuştur: Başvekil Çemberlayn, sözlerine şöyle bancı devletler mi'ımessillerine tevdi edilen notasını balıis mevzuu eylemiş ve debaşlamıştır: « Geçen hafta içinde vukua ge'ıen miştir ki: « Bu vaziyette îngiliz hükumeti, 18 hâdiseler, o derece büyük ehemmiyetı haiz bulunmaktadır ki, bunların harbin eylulde bir deklarasyon neşrettirmiştîrv mukadderatı ve diğer memleketlerin hattı Bu deklarasyon, söyle demekte idi: Pohareketi üzerinde yapabileceği tesirleri lonyanın kahir Alman kuvvetleri karşı * sında bulunduğu bir zamanda, kendisme ölçmeye henüz v?kit bulamadıro.» Başvekil, bundar sonrâ ^olöYfyadaki feir ademitecavüz pâVtfle bağlr buluftan* askerî vaziyeti büdirmiş ve demiştir ki: Sovyet hükumetinin Polonyaya karşı bu « Geçen bütün hafta zarfında, Po hücumu, ilerı sürülen sebeblerle muhik lonya ordusu üzerine Alman tezyikı ve gösterilemez. Bu hâdiselerin mahiyeti hePolonyalılarm mukavemeti devam eyle nüz tamamile aydınlanmış değildir. Maamiştir. Ve Polonyanın birçok noktaların mafıh, İngiHere hükumetinin Polonyaya da halen de devam eylemektedir. Polon karsı olan taahhüdlerini yerine getirmek yada bugün, meselâ Varşova gibi teslim ve bu taahhüdier tamamile yerine ge'inolmak istemiyen mukavemet adaları hâlâ ciye kadar bütün enerjisile harbe devam etmek azmini değistirecek herhangi bir mevcuddur.» vaziyet vukua gelmiş değildir.» Çemberlayn, burada Sovyet müdahaBaşvekil, sözlerine şöyle devam et lesine işaret etmiştir: « Sark cephesindeki harb üzerine miştir: « Esasen vahim surette tazyik al kat'î tesirler icra eden hâdise, 17 eylulde vukua gelmiştir. Bu hâdise, Rus kıt'ala tında bulunan Pclonyalılar üzerine Sovrının Polonyaya duhulüdür. Sovyet hü yet istilâsının tesirleıi, tabiatile çok ciddî kumetinin bu hareketinin beklenilmemek olmuştur. Polonya kıt'alan, hâlâ cesa te olduğunu söylemiveceğim, filhakika retli mukavemetlerine devam etmektedir. Polonyadaki Beyaz Ruslar, LTcraynalı Sovyet hareketinir sebebleri ve neticeleri lar hakkında S<«vyet matbuatında neşre üzerinde herhangi kat'î bir hüküm veredilen ve radyo i!e yayılan deklarasyon I bilmek için vakit, henüz erkendir. Bu [Arkası Sa. 5 sütun 3 te\ lar, Sovyet hükumetinin müdahaleye ha | Garb cephesinde p faaliyet tehlikelere karşı müteyakkız bulunduğunu söylüyor Çemberlayn Hitlerin Nutku itler'in evvelki akşam söyledigi rratku dınlerken, şahsma mahsus müşkül bir davayı müdafaaya çalışan heyecanlı bir avukat karşısında bulunduğumuz hissine kapıhyorduk. Kısa bir müddet zarfında Polonya ordusunu mağlub eden, Polonya şehir ve köylerini emrindeki tankların ezici ağırlığı altında tarlaya çeviren Alman devlet şefi, bir şehir uğruna bir milleti perişan ettikten sonra, hiçbir mecburiyeti olmadığı halde kütleye hitab ederse, ba?ka bir hisse kapılmamıza imkân bulunamazdı tabiî. Kuvvetli bir hatıb oian Hitler, kütleleri kazanmak hususunda kitabdan, hatta fikirden ziyade sözün üstünlüğüne kanidir. Bunu Mein Kampf'm başlangıcında açıkça yazmış ve biricik yazıh eserini kalabahk için değil, ancak fırkanın faal azaları için hazırladığını ilâve etmistir. On beş senedenberi hayatı siyasî mücadeleler içinde geçen Hitler sözün kütle üzerindeki teshir edici kudretine hep ayni imanla bağlı kalmıştır. Mukemmel bir hatibin nefsinde toplıyabileceği bütün meziyetlere malik bulunan Führer'i bu imanında haksız bulamayız. O, nutuklarile, hitab ettiği kütlelerden maada, çok defa yabancı efkârı umumiyelerin bile tasvibini kazanmaya muvaffak olmuş, yalnız kendi mHleti için ileri sürdüğü fikirlerin zaman zaman, başka yerlerde de müsaid karşılandığını görmek saadetine ermiştir. Ancak, Hitler'in 1933 ten evvelki nutuklarile şimdikiler arasında mühim bir fark var. İktıdar mevkiine gelmeden evvel Nazi fırkasının şefi, dahilî politika mücadeleleri içinde yüzüyordu. Ondokuzuncu asır içtimaiyatçılarının eseri olan bir takım fikırleri benimsiyor ve san'atkârane bir şekilde synf/ıese'ini yaptığı bu fikırlerı halka aşılamaya çalışıyor. Bu suretle yalnız Almanyaya hitab eden Hitler, Almanya dısından da sympathie tophyabıliyordu ve bu, temsil ettiği siyasî zümrenın menfaatlerı bakımından faydasız olmamıştı. Nitekim, iktidar mevkiine yükseldiği zaman galib devletlere karşı bir sürü iddialar beslemesine rağmen, bizzat galib devletlerin efkârı umumiyeleri arasında kendine muzaheret gösteren zıimreler bulmuştu. Fakat zamanla iş değiştı. Bir tarihte ya'nız Alman kütlelerine hitab etmek, yalnız onları kazanmak mevkiinde bulunan Hitler, bugün dünya efkârı umumiyesini de tatmin etmeğe mecburdur. Ren nehrinin sol sahiline aid arazinin isgalindenberi Alman devlet reisi tarafından sövlenen nutukların çoğu Avrupaya hitab ediyordu. N*n<R NADÎ lArkası Sa 6 sutun 2 de] Almanların, civarında askreî faaliyette bulundukları haber verilen Belçika Almanya arasında Herbstal ExlaŞapel yolu üzerinde bir hudud karakolu Moskova, 20 (Hususî) Fransız kı duğundan, Almanların, Fransızların bu binin hitam bulması üzerine, şarktaki astaatının sistematik bir şekilde Zigfrid hat ralarda yerleşmesıne mânı olmak üzere kerî harekâtı idare etmiş olan General tına yaklaşması Alman Başkumandanhğı derhal mukabil tedbirlere tevessül edecek Brauçiç garb cephesi kumandanlığına tanı daha uzun müddet hareketsiz bıraka leri anlaşılmaktadır. yin edilmiştir. General Brauçiç derhaf mıyacaktır. Bilhassa Sarbrük mıntakasın General Brauçiç garb cephesi ku garba hareket ederek yeni vazifesini deruhde etmistir. da Fransızlann eline geçen mevziler, Almandanlığına tayin edildi man müstahkem mevkilerine çok yakın ol Berlin, 20 (Hususî) Lehistan har[Arası Sa. 6 sütun 6 da} MUHAREBE VA1İYETI Çekoslovakyadakı büyük isyan Almanların ayaklanan halktan yüzlercesini kurşuna dizdiği söyleniyor Londra 20 (a.a ) (Reuter) îstihbarat Nezareti bi'diriyor: 17 eylul pazar günü, Bohemyi? vo Moravyada bir ihti'âl hareketi çıkmıştır. Bu ihtilâl hareketine birkaç gün evveHnden, Pragda amele tezahürleri takaddüm etmistir. Bu amele tezahürleri, cumartcsi akşamı halk ile Alman makamları ve biihassa S.S. ler arasında ciddî çarpışma'ara inkılâb eyiemiş ve iki taraftan da siiâh kullanılmıştır. O ü ve yaralılar miktan mühimdir. 17 eylul ile 19 eylul arasmda, Bohemya ve Moravyanın birçok yerlerinde, ezcüm'e Pordubice, Pribrin, Pilsen, Tabar, Pisek ve Brno'da isyanlar çıkmıştır. Brno'da, Çek Alman cemaatinin bir kısmı da Çeklerle müştereken haıeket etmistir. İsyan ha reketi, 19 eylulde garbî Slovakyaya da geçmiş ve Puzomberck, Zilma ve Trenvin garnızonlan ayaklanmıştır. On beş bin kadar asker, sıiîhtan tecrid edilmiştir. lArkası Sa 6 sütun 2 del Yunanistanla Italya Sovyet kıt'alarının ilerlemesi üzerine arasında bir anlaşma Almanlar Rumen hududundan çekildi Atina 20 (a.a.) Atina ajansı bildiriyor: tebliğini neşrediGazeteler, Hariciye Nezaretinin aşağıdaki yorlar: Avrupamn bueünkü vaziyetinde dik^atleri iki memleket arcr sındaki münasebetler üzerine çevirmeği faydalı gören Yunan ve İtalyan hükumetleri bu münasehetlerin samimî bir surette dostane olduğunu ve karşıbklı tam bir itimaddan mülhem bulunduğunu miişahede ve tesp:t etmekle bahtiyardırlar. Bu hissiyatın bariz bir delil olmak üzere İtalya hükumeti YunonUtan Arnavudlnk hududundaki askerî huvw>tleriw uzaklastırmağa karar vermia ve Yunan hükumeti de buna benzer tedbhfer ittihaz etmek üz*>re bulunmuştur. Avni tebliğ dün akşamki İtalyan gazetelerinde de intişar ey Gazeteler, İtalyan Yunan anlasmasinın ehemmiyetini tebcr rüz ettirmekte ve Yunan İtalyan dostluğu lehine hararetli makaleler yazmaktadırlar. * * * Londra, 20 (Hususî) Belgraddaki İtalyan elçisi bugün Yugoslav Ba&vehil muavini Maçek'i ziyaretle uzun bir mülâkatta bulunmuştur Vistül üzerinde Leh ordusunun çekilirken tahrib ettiği bir köprü Berlin, 20 (a.a.) Alman ordusu başkumanddnlıfı, neşrettiği bir ordu cmri yevmisinde, Vistül üzerindeki büyük muharebenin netice'endiğıni, Polonya ordusunun mahvedi'miş olduğunu ve bittabi Polonyaya karşı yapılan harekâtm nihayetlenmis bu'und'iğunu bildirmektedir. Teslim olan fırkalar Berlin, 20 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: Şirndiye, kıdar Zamozc'un cenubunda şiddetli .bir mukavemet göstermiş olan Polonya kıt'&lar; bugün teslim olmuştur. Bu kıt'alar iki piyade fırkası, bir süvari livası ve bir motörlü livadır. Aralarında Polonya cenub ordusu kumandanı General Pıslor da olmak üzere 11,000 esir alınmıştır. Sovyet kıt'alan Rumen hududunu işgal ettiler Londra, 20 (Hususî) Sovyet kıtaatı Rumen hududunu kâmilen işgal ederek, Macaristan hurîuduna doğru ilerilemektedirler. Polonva Galicyasındaki petrol kuyuları Sovyetlerir eline geçmistir. *Arkası Sa. 6 sutun 3 tej Gdinya müdafileri Berlin 20 (a.a.) Gdinya'dan bildirildie;ine gb're Amiral Unrup'un kumandası alfında takriben 3.000 kişive baliğ olan Polonya kuvvetleri Oxilia sırtlarında 17 gün mukavemet ettikten sonra dün öğleden sonra Alman deniz ve kara toplarının ve tayyarelerinin müsterek ateşi karşısında mevzilerini terkederek Hela varımadası istikametinde geri çekilmişlerdir.