21 Eylül 1939 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 1
SAYISI l KURUŞ Telefon: Başmuharrir: 20827 — İdare Müdürü: 23300 İstanbul Nuruosmaniye No, M SAYI: 914 SON TELGRAF En Son Telgrafları Ve Haberleri Veren Akşam Gazetesi Sahib ve Başmuharriı ETEM İZZET BENİCE P'"ŞEMBE 21 EYLÜL 1939 YIL: 3 Garp Cephesinde Hava Muharebeleri Başladı Polonyanın taksimi işinde pek acele edilmiş olduğu ve muha- rebe bitmeden evvel ciddi ihtilaflar çıkabileceği söyleniyor Alman ve Rus orduları pıştarları karşı karşıya ueldıler, her İki ordu şimdilik ileri veya geriye giderek evvelce takarrür eden yerlerı ışuale devam etmektedirler, Turkıye İngiltere - Sovyet Rusya. Sovyetlerle İngiltere arasında bir anlaşma - ol- mamasına rağmen menfaatlerinin mü terek mü- dafaasını icap ettiren noktalar ve hatlar vardır. aa — — — Yazan: ETEM İZZET BENİCE Cemberlayn, Avrupada başlamış bu- | lunan harbe son veçhesini vermiş bu- İngiltere ve Fransa sonuna | Alman- ya da sebebiyet vermiş bulunduğu bu metlceye acı ve tallı bütün safhaları ile katlanacaktır. ü Marbin uzun yıllar sürmesi İngiltere ve Pransa için Mazmdır. — Almanyayı makta ve harbi bir yıpratma mahare- beri veklinde sürdürmekte müttefikle- rin menfasti me kadar aşikâr ise Al - manyanın kısa kesmekteki menfaati de © misbette aşikârdır. Filhakika, Hit- ker nutkunda — İsgilterenin hazırlığını İstihfafla — karşılıyor kendisinin yedi sekiz yıla bile daya- Bacağını söylüyorsa da bunun me de- Teceye kadar mümkün olabileceki zerinde durulacak bir mevrudur. ziyet böyle dahi olsa Almanya gerek | dahili nizamı, gerek iküsadi bünyesi | ve kuruluşu ilibarile neticeyi — çabuk almak mecburiyet ve ihtiyacındadır. Bu ilbar'a, Almanyanın şark ve ce- müp hudutlarında emniretini tesis ve | Sulh yollarile beslenmesini imkân al- | | | | ü0 yallık | | | İktısadi abluka ve tazyik altıma al - fna aldıktan sora — bülün kuvvetile garbe saldırması, yani müdafaa vazi- Yetini terkedip mülcarrız hale geç - mesi beklenebilir. Burünün şarlları | içinde Almanyanın Balkanlara inmesi Ahtimali bertaraf edilmiş — sayılabilir, | Bunda, Seyyet Rusyanın büyük rolü. ü tebarüz ettirmek lâzımdır. Alman- | ya, gerek şarkında ve rerek cenubun- Ga istediği gibi serbesi hareket etmek | ve kabına göre Sövyel emniyet — ve menfaatlerini tehdit eylemek vaziye- tinde bulunmadığını anlamıştır. Aksi kükde Sövyel Rusya ile de boruşması aöre muharebeyi göze al- dırması lüzim gelebilecektir. ki, bu - günkü vaziyette böyle bir harp Al - manyanın işine hiç elvermez. Bu bakundan İngillere ile Sovyet Rusyanın aralarında bir anlaşma ol- mamasına rağmen menlaailerinde coğ- rafyanın ve tablatiın huxule getirdiği iştirakler de husule gelmektedir. Büfarı, İngiltere Remanya ve Vu- nanistana garanti vermiştir. Demek ki, bu İki memleketin herhanci bir taar- Tüza uğraması İngillereyi derhal harbe #evkedecek kadar hayali bir menfaat arzediyor. Şarki Akdeniz emniyeti de şüphesiz Adriyaliklen Süveyşe ka- dâar ayni heyecanla İngiltereyi alkka- landıriyor. Sövyet Rusya için de bircok nokta darda ayni hassasiyetin mevost olma- diği nasil iddia olunabilir?. Nitekinı, Sovyet orduları Leh - Rümen hüdü- duna yerleşmek ve Romanyaya temi- nat vermekle bu yoldaki hatlı ha ketlerini fil halinde ortaya — koy bulunuyorlar. Bövyet Rusya için de müvazeneti aynen mahfuz kalmak — lâzım gelen, istikrar ve kemalini (Devamı 3 üncü sahifede) n LAıkor Gözlle Cephe D Almanlar Polonyada yeni bir harp usulünü tecrübe ettiler BDoyce İllüstrirte Zaytunr İsmindeki Ağman mecmnasının neşrettiği bu harita Folunyadaki Rüs ekalliyetlerini rösletmektedir. Kulunduğu mıntakayı, garbi Ukranyayı ve buradaki Yukarı keım beyar Rüslarn Ukranyalı — ekalliyetleri gösteriyor Polonyada muharebelere artık bitmiş nazarile bakabiliriz. Poz - Nanda, Kutno'da, Varşovada devam #eden mevzii muharebelerin Uzun müddet sürmiyeceğine Çüp- he yoktur, Fakat Almanlar on beş gü de- | vam eden Polonya muharebele - rinde yeni bir harp usulünü tat - bik ettiler. Bu usul, İmparatorluk zamanında ve 1914 umumi harbin-| de kullanıları usuüllere benzeme - mektedir. (Devamı 3 üvcü sahifede) lmuş vaziyetler | de sön #ki gün zarfında Almanların büyük bir faaliyeti röze çarpmaktadır. Dü arasında şiddetli hava müharebeleri olduğu bildirilmektedir. Framsızlar Vir Alman tayyaresini düşürmüşlerdir. Almanlar, zarp cephesine pek çok darassut balenlari getirmişlerdir. A man aorduları başkumandamı General Fen Brauhiş garp ceğhesine celmiştir. Alman ordülari, — Sarbrukun şimal Cernanti 21 (ALA.)— Sovyel kıtaalı ile Rumen hüdül muhafızları arasın: da vukua gelen (lk temastan sonra, Dhudüt dekrar İki taraftar da kapatıl- mıştır. Havas ajansı muhabiri dün Dinyes- ter mehri üzerinde kâin — Zalcczikide kudud geçmek istediği zaman hudu - dün kapalı olduğunu. görmüşiü: Sovyetler işgal etmiş oldukları ara- zide Polonyalı memurları azletmekte Veriyoruz Avrapa harbi delayısile — okuyucu- Tarımızın bir harklaya ihtiyçaları ola- cağını düşünerek, buzün — dördüncü sahifemize mufassal bir Avrupa ha- rilası koydük. Okuyucularımız bun - dan evvelki ve sanra vukuu muhtemel Harekâtı bu haritadan kolayca takip edebileceklerdir. Bu münasebetle dördüncü sahife - mizde çıkan «Fatih> tefrikasını da bi günlük üçüncü sahifemize almış b lunuyoruz. İtalya - Yunanistan İtalya ve Yunanistan mütekabilen budullarındaki askeri geri çekiyorlar. Benim gibi bu havadisi ajanstan oku- yan bizim arkadaş sordı — Bunun manasi net, Ben'de, ayni suali kendisine tek « rarladım. — Kuvvetli bir dostluk nişanesi.. Cevibini verdi. Ben de: — Kuvvetli bir dostlük nişanesi,. Cümlesini aynen tekrarladıktan son- ra ilüve etilm: | — Ve ayni zamanda — mütekabilen | rahat kalmak arsusu! Bilmem siz ne dersiniz? N .. Paris 21 (Husasl)— Gârp cephesin- - meşredilen bir tebllğde iki taraf | Bugün bir harita 'vve şark taraftlarından, Polonyadan tirdikleri yeni kuvvetlerle ve tank v tayyarelerin yardemile şiddelii bir t arruza geçmişelrdir. Almanlar, pek kanlı ve çetin bir muharebeden sonra geri çekilmek — mecburiyetinde kal - maşlardır. * Almanlar. Belçika — ve Lüksemburz hudutlarına büyük kuvveller sevkel - mekte devam ediyorlar. Pek yakında buralarda büyük muharebeler olacağı muhakkak görülüyor, | ve Ukranyalılarla beyaz Rüs köylüle rinden mürekkep «mahalli Sovyetler hükümetir teşkil etmektedirler. | Polonyaya sadık kalmış olan birçok Polonyalırın idam edilmiş olduğu söy- denmektedir. Hududun tekrar açılması için Sev- yet Rusya ile Ramanya arasında mü- zakereler yapılması beklenmektedir. Diğer taraftan Cernanlide neşredil. Üziş olan resmi bir tebliğde askerler ( Dığ'er Telg'raflar 3 üncü Sayfımııdadır ) italyanlar (Bu sülunlarda gazelemiz makineye verilinciye kadar aldığımız radyo ha- berlerini neşrediyoruz. Yalnız radyo, bilhasta şu nazik günlerde geniş - bir Propuganda vasıtası olarak kullanıldı- Ha için, cenebi kaytaklardan — verilen Bu haberleri, doğruluğunu ve eğriliğini kontrol etmek imkâmı olmadığından, son derece ihtiyatla karşılamak lâzım- dır.) Arnavutluktaki İtalyan kuvvetleri çekiliyor Paris 21 (Radyo) — Son İtaly 'Yunan anlaşması üzerine, Arna- vutluk hududunda bulunan İlal - yan kıt'alarının geri çeızılmı—sıx.r başlanmıştır. Yunanlılar da &; suretle bir miktar kuvvetlerini ge- ri çekmektedirler. İtalyanların bu kuvvetleri nereye gönderecekleri n değilse de, Brennet'e gi Garp cebhesinde yeni bir gey yok is 21 (Radyo) — Mozel cep- hesinde mühim bir şey yoktur. AL- manların taarruzları, lerimiz tarafından geri büskü: tülmüştür. Mozel'in şark tarafın- daki köprü zaptedilmiştir, Tara- feyn arasında müthiş topçu muha- ı Framsızların meşhur. Majino hattının üstünden ve altından iki görünüş Garp cephesinde büyük bir muharebe bekleniyor Londra gelen Baberli (Husüsi) — Paristen e göre, Alman Eks yeniden mü aümaşlr, Va bağirlle « umumi harpte ol v rmektedir. Lü: Dükalığında da bu hazırlıklar kar- şısında bir endişe baş göstermiştir.| Romanya Polonya hududu tekrar kapatıldı müstesna olmak üzere bülün Poloayalı | mültecilerin ve Polonya hükümeti er- kânının şimendiferle veya diğer vesa- | iile Romanyayı terketmelerine müsa- ade olunmasına intizar olunabileceği beyan olunmaktadır. Yalmız bunların Cernanti memurları tarafından veril. miş olan pasaportları hâmil olmaları garttır. Her mülteci ancak 300 zeletiye mu- kabil Rumen parası alabilecektir. RADYODAN ALDIĞIMIZ HABERLER l çekiliyor | | Tebesi olmuştur. Sarbrükü - saran | kıtaatımız meykilerini muhafaza ektedir. Almanlar Eks lâ Şapel-| & de faaliyetlerini — arttırmışlardır. Almanların, Belçikaya muhtemel bir taarruzunu düşünen — Pransız erkânıharbiyesi buna karşı tedbir- erini almışlır. Belgrad kabinesi toplandı Belgrad 21 (Radyo) — Nazırlar meelisi, dün Başvekil B. 'Tzetko - witch'in riyasetinde toplanmıştır. Belgraddaki İtalyan elçisi, dün Başvekil muavini B. Matchek'i zi- yaret etmiştir. Slovaklar Macaristana kaçıyorlar Roma 21 (Radyo) — Budaptş - teden gelen haberlere göre, Slo « vakyada büyük bir memnuniyot- sizlik h irmektedir. Bin « lerce Slovak askeri silâhları ve eş- | yalarile birlikte Macar hududuna iltica etmektedirler, Polonyada esir edilenler Alman- taraflarında çifiliklere gondu ilmektedir. Bu esirlere ha- yatlarını kendilerinin kazanması tebliğ edilmiştir. (Diğer telgraflar 3 üncü ııhlldş) Lehler Varşova ve Poznanda el'an mukavemet edıynrlar İngiliz muhalifleri harbe devam kara- © rını beğendiler Yalnız Polonyaya muhtaç olduğu yardımın | yapılmamış olmasını | Londra 21 (AA)— Dün avam ka- marasında Grecnvood, Başvekilin irat etmiş olduğu natkun kat'i ifadesinden | dolayı mümaileyhe teşekkür etmiş, an- | cak Polonyaya pek ziyade muhtac ol- | düğü daha âlicenabane bir. yardamın yapılmamış olmasından dolayı tecssü- Tünü izhar eylemiştir. Hatip demiştir ki: | — istikbalde dosülarımıza vüdede - cetimiz yardımın daha seri, daha e- | | min ve daha Allcenabane olması lâzam- | dr. Bu yardım seri olmadığı takdirde bizim faal mültefiklerimiz olabilecek olan desttarımız. kendi arsu ve irade- lerine rağmen pasif birer dest olmak imecbüriyetinde kalacaklardır. Satün müibletler, gerek hayırkahane bir bita- raflık siyaseti takip etmek, gerek daha mektedir. Ümit ederim ki, İngiltere hü- kümeti dünyada bir takım dostlar elde etmeyi ulanılacak birşey telâkki et miyecektir. Zira İngillere onların dast- Londra 21 (AA.)— Çekoslevakya- | da isyan çıktığı Londrada geç vakit haber alınmış olduğundan ancak bir kaç sabah gazetesi bu hâdise hakkın- | da tefsirlerde bulunmaktadır: | Deyli Telgraf gazeleki baş makale- sünde diyor kir «Hlitlerin cenebi iç kalesi kendi a- Teyhine dönüyor. Çekler kendilerine zülmedenlere karşı İsyan ediyorlar. Hürriyeti seven her insanın kalbi bu haber karşısında titriyor. Fakat bu is- yandan büyük birşey beklememelidir. Cünkü isyan pek erken — başlamıştır. Bitlerei ajanların isyanın — vaktinden evvel çıkmasına çalışmış olmaları da mühtemeklir. Çünkü için için yanıp küvvetlenmeğe vakli bulamıyan — bu ÇERÇEVE yapraklarından çok hususi bir süzülüşü değruluk hükmünü, bir gündelik hayat biye, ve uihayet hayat, vcu bucağı, başı ve mekânda bütün tekevvün hamulesile gündelik hayata bakan bile yok. Çünkü Harp! gularım tabli mevzularımdan daha fazla! Beni şu anda bahçemdeki incir ağacının, Not defterimdeki Belki bir edebiyal eserini, bir kültür hareketini, bir güzellik davasını, Hayat not defterimi yine karışlırıyorum. Vay, teessürle karşıladılar dukları olmaksızın da işin içinden ga- Hip olarak çıkabilirse de onları ber berinde bulundurması herhalde mü- reccahtır. Greenvocd, Avrupada herkangi bir kazrrusu İmkânsız birakınciya kadar | İncilterenin harbe devama armetmiy olduğu suretinde Başvekil Çemberlâyn | tarafından söylenilen sözleri büyük bir memanuniyetle karşılamıştır. Archbald Sinclair, almış olduğu bir gok haberlerin harbin şiddetle ldame etmeden â- €ll berekelle bulunmasını hükümet » ten istiyemez. Avam kamarası, bu müzakereler es- masında, memleketin kat'l harekçiinin me zamanını, ne de mekânını intihap edemez ve etmemelidir. (Devamı 3 üncü :ıııhık-de) Çekoslovakyada isyan bastırıldı isyan hareketini bastırmak yimdi kos lay olacaktır. İsyan kana boğularak bastırılsa dahi Bu büdise Hitleri düşünmeğe sevke- decektir. Hitler Çek kyanmı bastırabilir. Fa- kat Çekler onun zayıf noktalarını bu- Tabilmek için daima pusuda kalicak - dardır. Polanyalılara, Avusturyalılara, Al - man komünistlerine, sosyalistlere ve demokrat katoliklere ne diyelim?. 'Onlar da fırsat kolluyorlar. Gerçi anlara değii; yal ndi kan vetimize çüvenmeliyiz. Pakat şuras da unutmuyalım ki bunlar da Çekle den Hlham alarak hürriyete kavuşmak için zincirlerini kemireceklerdir.x Mevzu Biklam şu harp ve polllika mevzuundan. Tam 22 gündür. yüzü gördüğü yok. Birkaç türlü yemek pişirmesini bilen bir ahçıyı her gün kuru fasülye pişirmeğe ve yemeğe mahküm eder gibi, hâdiselerin ami bir inhisarı, arlada harp ve politika kutbundan başka birşay bırakmadı. Artık eşya, akıl, za- man, mekân, bep o miknasiyet kutbuna doğru sel gibi muhaceret halinde. Halbuki sonbahar geldi. Paslı sonbahar güneşinin bir yalı rıhtımındaki ağaç — var, Belki de endan bahsedecektim. bir. lemimin — gün ğ gerçevesini ele alacaktım. Ğ İişle Dot deflerimi karıştırıyorum. İçinde yüzlerce, amma yüzlerce mevmu Aami, Köy, şehir, yol, vapur, sinema, mektep, talebe, kilap, dil, ahlâk. sevk, der- sanu olmuyan hayat! Denlz kıyısında herhangi bir kaya parçasına carpan dalgacıklar gibi, her am kendini tekrar eden ve edecek — olam deniz ufkunda bir kararlı ve bir hortum! barp ve pölilikaya zit meve Eyvah, ben de mi aynl kanuna esirim? Şu anda kendimi içine hansedece- Şim ve şahsi davalarımdan başka kimseyi kabul etmiyeceğim fildişi kule nerede? alâkasızlık yüzünden ballanmıya başli- yan incirlerinden başka ne alâkadar etmeli Heyhat ki ben de müşlerek kanunlara esirim. Çünkü hayat bence, herkesle beraber yaşanacak müşterek bir mücssese. 4 harp ve pollüka mevruları — mütemadiyon Heriye sürdükleri içim, bir günlük olsunanlara kafa tutayım dedim. kendilerini NECİB FAZIL KISAKÜREK *
