15 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

15-9-959 BUGÜN Bitarafların Hürriyeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL iki hitaraf mem - D leketten iki kuvvetli ses yilk- Evvelâ Holanda hükümeti, Al manya tarafından yapıldığı söylenen iktisadi hayatını esinde tanzim edeceğini ve bu hususta hiç bir tazyik veya te.| sir altında kalmıyacağını sösledi. Bugün de Belgrattan buna ben - zer bir sesin yükseldiğini görüyoruz. Belgradın hir gazetesinde mühim ol-| | duğu sanılan bir yazıda Yugoslavya. nın harici tcaret işinde bütün mem. İeketlere müsavi muamele yapacağı ve kendi ihtiyacından arta (o kâlan mallarını peşin para İle satacağım ve nakil vasıtalarını nderenlere bu| mallarını peşin para ile ve nakil vasıtalarını gönderenlere bu malların teslim edeceğini anlatiyor. || Bu iki hâdise bitarafların bir ta-|| kım tazyiklere boyun eğerek Alman-! yanın hatırı için diğer © devletlerle || muamelelerini kesmek ve sellemehüs | selâm Almanyayı beslemek niyetin . de olmadıklarını gösteriyor, tam takım sıkıntıları önlemek için bita - raf komşularını bep kı meğe mecbur etmektir, şularsa, bu hususta (o hürriyetlerini|” muhafaza etmek ve alıcıları ile mü.' savi muamele yapmak siyasetini tut| mak lehindedirler, Fakat bu müsavi muamele, Al£ manyanın lehinde değil, aleyhinde - dir. Çünkü Almanya harbe girdikten sonra eskisi gibi ihracat İle meşgul olamıyacak ve İster istemez — bütün sanayini harp işlerine hasredecektir. Bu yüzden bitaraflarım bütün a- hıcılara müsavi muamele yapmak is. temeleri ve bu muameleyi. tatbik et- meleri Almanyanın işine gelmiyecek belki Almanya bu yüzden geçenler. de savurduğu tehditleri bir kere da . ha tekrarlayacak, yahut o hasımların SAR RR yasim — simdilik Bitaraflık kanunu : Mister Roosevelt Amerika kon » gresini 21 eylülde toplanmağa davet etti Kongrenin konuşacağı nresele A- merika bitaraflık kanununun iki mu. harip tarafa koyduğu silâh ambar - gosu meselesidir. Amerika Cilmhur. reisi, kongrenin tatilden © evvel bu meseleyi konuşmasını istemiş, fakat Amerika yanı, Avrupadaki vaziye. tin son derece tehlikeli olduğunun farkına varmıyarak meseleyi gecik- tirmişti. Arada Avrupada harbin çıkamsı üzerine Mister Roosevelt ambargo meselesihin vaktinde © konuşulma - masını dahi harbi çabuklaştıran âmil ler arasında saydığını söylemiş ve ni hayet kongreyi fevkalâde toplantıya çağırmıştır. Bugünkü Amerika gazetelerinin mütaleasına göre, kongrenin toplan- dığı zaman yapacağı iş silâh ambar- gosunu kaldırmaktan ibaret olacak. tır. Bunun mânası Amerikanın İn. giltere ve Fransa ile istedikleri kadar silâh ve mühimmat vermesidir. AJ - mahya ise denizlere açılamadığı ve deniz yolu ile bir şey getirimesine imkân bulunmadığı İçin Amerikadan silâh alamıyacaktır. Anlaşılan Amerikanın bu © defa sakınmak istediği nokta o Avrupaya ordu göndermektir. Bunun haricinde Amerikanın da bütün hedefi demok- rasilerin galebesidir. Amerikanın sanay! kaynaklarını demokrasilere açması ise demokrasi. lerin, şüphe yok ki, zaferine yardım edecektir. Yeni Fransız Kabinesi Nasıl Karşılandı ? Paris, 14 (A.A.) — Fransız kabine, sindeki tadilât hakkında Aube diyor ki: “Yeni ekip mükemmeldir. Onu teş. kil edenlerin milletin selâmetine bü- | tün kuvvetlerile çalışıcaklarına © min olabiliriz. İcap eden de esasen budur.,, Epogüe gazetesi, Daladier'nin mil- li müdafazda kalmakla beraber ha- riciye nezaretini de deruhte etmesi. hin askeri ve siyasi sahalarda hare. ket birliğini ve tatbikat süratini te- min hususunda en iyi bir formül ol. duğu müleleasındadır. satacağını ||. Muvak İ Çekoslovak Hükümeti Beneşin İştirakile Fransada Kuruluyor Paris, M4 (Hususi) — Çekoslovak i, Fransa bül bir Çekoslove Clümhurretsi Dr. Beneşin iştirakiyle | tesis olunacaktır. Bu suretle, Çekler terafırdan — teşkil edilen Tejyonler, ir hükümetin ordusu ola- , gerip Frarsadr harp cok ve karargâh sahibi olacaktır, reisi 36 Çekleve illihak et- gan gelen haberlere göre, Fen Nöyrat Bohemyu ve Moravyada ver- gi dairelerine, poriz telgraf, demir- yolu ve' adliyeye de $ eteriş- tir. 400 Çekin rehine olarak tevkif Avrupada Kalanlar ve Dün Avrupadan Şehrimize Gelenler Dün Semplon ekspresi ile Avrupa- dan şehrimize 8 talebemiz daha gel miştir. Almanyada artık Türk tale besi kalmamıştır. Fransa ve İngüte- reğde bulunan talebelerimizden &x dolayısile evvelce memleketimize gel miyenlerden çoğu buraya dönmiye lüzum görmüşlerdir. tahsilinde bulunan bir kısım talebe! izde İngiltereve deçmislerdir R İebelerimize memlekete 'avde' hakkında henüz bir emir verilmemiş. tir. Dünkü'konvansiyonel ile de Al - manyayı terkeden bazı ecnebi e. lerle, sekiz İranlı mühendis, dört İ- raklı, iki Fransız ve bir İngiliz yolcü şekirimilze gelmişlerdir. Gelenlerin söylediklerine göre, İ- talya hududunda yolcuların Yahudi olup olinadıkları hakkında uzun boy. Tu araştırmalar yapılmakta ve Yahu. di yolculara hüduttan geçmek müsa- âdesi verilmemektedir. Celâl Muhtar da Geldi Uzun müddettenberi Pariste .Pas. teur enstitüsünde gözlerini tedavi et- tirmekte olan Doktor Celâl Muhtar da dün şehrimize dönmüştür. Bütün servetini Pasteur enstitüsü. ne terkettiği hakkında sorulan sun le de doktor şu cevabı vermiştir: “ — Ben ekonomist bir adamım. Kendi kazandığım parayı istediğim gibi kullanmaüta serdbestim, kimse buna karışamaz, © Berlinden gelen haberlere i A mika Kanununu Hazırlanıyor Vaşington.14 (A.A.) — Siyasi mahafil, hali hazır. | daki bitaraflık kanununun ilgası için idare ile kon. gre arasında yapılacak olan mücadelenin bilhassa âyan meclisinde çok hararetli olacağını tahmin et- mektedirler. Fakat bazı kimseler Roosevelt'in âyan. da 15 rey kadar bir ekseriyet kazanacağım söyle- mekiedirler. Yegöne nazik nokta, müzakereleri uzatmak tehil- kesini arzeden Boran, Vandenberg ve Nye'in muha. İ i Bitaraflık Tadil Için: yet limanlarına dönmek üzere emir verilmesi keyfk yetlerinin doğurduğu alarm hissiyatı ve Türkiye Ha. | riciye Vekilinin Moskovayı ziyaret edeceği haberi teşkil eylemiştir. Roösevelt, bitaraflık kanununun seri bir suretle tadilinin yeni bir Rus teşebbüsünün doğurabl'eceği tesiri tevzin edeceği fikrindedir. Gazetelerin aksettirmekte oldukları esaslı nokta şudur “Kongrenin akdedeceği fevkalâde fçtimada silüklara sm- bergo konulması usulünün kaldırmam Amerikanın men- letetleridir. Iyi haber alan mahfillerin e in kongreyi evvelce düşünül te daha yakın bir tarih rının >. sebebini, evw halen açık denizde bulunan Sovyet Manmafih Reisicimhur, kanunun yeniden gözden geçirilmesi işini tacile karar vermiştir ve muvaffa. kıyeli pek muhtemel görülmektedir. e toplantıya çağırmak kara- Rus kıtalarının harekâtı ve #aatl icabutındandı. Nevyork Her mağlüp göre, Rooseve! dım elmek siyasetimizi tâdile kalkışırken bazı mi bülitlar karşısın Eğer müzakereler, gemilerine Sov- | geydal netayiç old Id Tribune diyor ki için matlüp merikanın menfaati bu tehlikeyi göze almamızı âmir mi? olan en esası şey, İngiltere ve olmamasıdır. Yalnız bilin; vardır. İngiltere a kalmamız tehlikesi vardır. Acaba A- bu müseleye İnhisar edecek olursa bazı ie edilebilecektir, Belgrat, 14 (Hususi) — Yugoslav. yanın harlei ticaretini bütün mem- İleketlerle müsavat dairesinde tanzim etmiye karar verdiğini yazan ve mül- hem olduğu hissini veren bir ya zısında "Courier Yougoslave,, gaze- tesi bu hususta şu şartları da ilâve ediyor: Her şeyden evvel milli mi- dafaa ihtiyaçları ve dahil ızumu olan maddeler ayrılacak, geri kalanı serbest dövizle veya mii, kemmel işliyen kliring ile her istiye. ne satılabilecektir. Satılan mallar, a- lıcının temin edeceği vesaitle götürü- lecektir. Macaristanın siyaseti Budapeşte, 14 (A.A.) — Başvekil Teleki Macaristanın haridi siyaseti » nin âna hatlarının parlâmento açıldı. ğı sırada Naibi hükümet tarafından tarif edilmiş ve bu hatlarda bir güna tadilât yapılmamış olduğunu söyle- miştir. Teleki, sözüne devamla demiş. tir ki: “Hükümetin şayanı hâyret derece» de sakin bir manzara arzetmekte ol- masına rağmen, hükümet, Avrupa de uzak olan memleketlerde tat. bik edilmiş bazı ihtiyat tedbirleri al. mıştır. Bulgaristanda hazırlık Sofya, 14 (Hususi) — Son günlerde Bulgarlar harp hazırlıklarını genişlet HÂDİSELERİN göre, Lehistandaki ha. Ihtlâfından Macaristandan daha zi.| Belgrat, Harici Ticaretini Müsavat Dairesinde Tanzim Ediyor Macaristan da Bazı İhtiyat Tedbirleri Alıyor miye başlamışlardır. e Memleketir her hangi bir harbe mukavemetini temin edecek ekonomik tedbirler #- lınmakta, kısmi seferberlik büyük bir sükün dairesinde tamamlanmiıya ça- lışılmaktadır. Halka dağıtılan be- yannamelerde “cereyan eden hâdi- seleri soğukkanlılıkla takip etmeli - yiz, fakat memleket menfaatlerini | Koruma ve müdafaa tünek büşu » sunda daima hazır bulunmalıyız, de- nilmektedir. Bulgaristan zahire ve mensucat | maddelerinin ihracını yasak ettiği gi. bi, kömürden tasarruf etmek için tren seferleri de azaltılmıştır. Bulgaristan ihracatının varıdan faz lası Almanyaya yapılmakta idi. Fa- kat harp münasebetile hükümet bir çok maddeleri ihraç edememek va- ziyetinde kalmıştır. Almanyanın bitarafları müdafaası meselesi Bern, 14 (A.A.) — Havas bildiri. yor: Almanyanın dünyaya karşı bita. sarfettiği propaganda İsviçrede Al manya tarafından beklenen aksi bul mamıştır. Berlin daha ziyade bita- raflara karşı haftı hareketlerinin ne olacağını dikte etmekte ısrar eyle- mesinin İsviçre efkârı umumiyesin- de gayri müsait bir tesir husule ge. tirmesine intizar etmelidir. AZE? rafların müdafii olduğu hakkında| Bütün Stok Mallar ve Maliyet Fiyatları Hükümete Bildirilecek Ankara, 14 (TAN) İhtikârla mücadele için hükümetin Meclise tek If edeceği kanun lâyihalarında itha- lât ile uğraşan tacirlerin muayyen zamanda slok vaziyeti ve m fiyatları hakkında Ticaret Vekâleti. ne malâmât vermekle mükellef tu - tulmalarının terin edilmekte olduğu anlaşılmıştır. İ Her vilâyette belediye ve ticaret odalarından seçilecek birer murah - hastan mürekkep daimi kontsol he. yetleri bulunması da kararlaştırıl. İmuştar. Ruslar Mançukoya Taarruz Etmiyecek Moskova, 14 (A. A) — Sovyet. Mogol kıtalarının muvaffakıyetli bir | hareketten sonra Mançuko arazisinin mühim bir kaç kısmını işgal ettikle rine dair dolaşan şayiaları Tass ajah- İsi tekzibe mezundur. Tass, şöyle demektedir Sovyet . Mogol kıtaları Mançuko arazisinde bir karış yer bile işgal « memişler, etmek niyetinde de değil.| dirler ve etmiyeceklerdir.,, İngiliz Kralı İle Dük dö | Windsor Görüştüler Londra, 14 (A. A.) — Kral, bugün dük dö Windsörü kabul etmiştir. Bu iki kardeş srasında, üç seneye yakın| bir zamandanberi ilk görüşmedir. | T Günah Değil mi? Yazan: B. FELi nilen şey çok şükür sivil etmey Halbuki vaziyet maalesef amdu; muz gibi çıkmadı. — Evet! Ben de senin gibi di nüyordum. Hattâ boğucu karşı alınan tedbirleri bile biraz im balâğalı buluyordum. Halbuki... — Muharebe bu! Ne olacağı kestirmek kabil mi? İşte şerait dı dişti. — Değişir ya! Bidayette lar kolayca işgal edeceklerini 25 nettikleri Lehistanda açık i karşı pek göze çarpar şekilde bombalama yapıyorlardı. Lâkim $ günlerde Almanlar sistemi değişi diler. « öğ — Yal Ben de ö cukları falan bombalaya — Gerçi çoğu acemi olan Alı tayyareelleri bombalarını iyi ettiremedikleri için askeri bı den ziyade sivil müesseselere ve ka zarar veriyorlardı ama bu hai ket kasdi değildi. 7 Halbuki bugün, Alman mandanı artık sivil şehirleri de * yarelerle bombardıman haber veriyor. — Evet! Lâkin neden böyle kı vermiş acaba? — Onların iddinsi şudur ki; A ma mordusunun girdiği — yel i Leh halkı kadın erkek, fırsat bulu ca Alman askerlerinin üzerine & ediyor, yâni senin anlayacağın nun gerisini tehdit olmasa bile ediyormuş. — Eder ya kardeşim! Memleket ne giren düğün ( davetlisi değil düşman! Yapmazsa ayıp! 2 — Öyle ama Almanlar buna TA değildir. Halk, kesttlerini rahat 5 raksın istiyorlar, ©“ X — Bu kadarını da anlamam? memleketi yakıp yıkan ve oraya dü man olarak giren ordunun bir girdiği memleketin ordusunu imhay çalışırken, arkada kalan sivil b müstevli orduya Allahrazı olsun mi? Derse vatanına hiyanet etmi, tur. 3 — Muhakemen yanlış değil kin Almanlar da bu fırsatı ön) için açık şehirlerdeki halk © Al, ordusuna tecavüz ederse o şel bombardıman edeceklerini bildir. yor, kg 9 — Fena tedhi:! Göyriin; doğrusu! E, buna kimse big şey dem yor mu? — İngiliz Başvekili de buna & vap verdi. “Amerika Relsictimhur va sivil halka © ilişmeyeceğiz.” diy verdiğimiz teminat dşmanın da aj ni şekilde hareketi ile meşruttu ğer Almanlar açık şehirleri ve çı çocuğu bombalamuğa teşebbiis ed lerse biz de kendimizi bu kayıt! âzade sayacağız.., dedi. — Gel de şu muharebeye etme! Ne kabahati var biçare, mic faasız âciz, çoluk çocuğun, fakir £ karanın canım? Balki de Almanları İki bir tehdittir, ha? Ne dersin? . rekâtı harbiyeyi bizzat Hitler idare etmektedir. Başkumandan sıfatını taşıyan General Braw- ehitsch ile General Keitel'in vazifeleri ise, Hitler tarafından verilen emirlerin tatbikına nezaret et- mekten ibarettir. * Alınan havadislere göre, Hitler, büyük bir heyecan içindedir. Harbin başlangıcındanberi, uyku uyuyama. maktadır. Zira, Polonyadaki harekâtın aldığı son şekil, Hitleri hiç memnun etmemiştir. Hitler, Polonya kıtaa- tırın ricatini deği), imhasını istemektedir. vi Almanya, Polonyaya karşı iki milyon askerle ha- va kuvvetlerinin büyük bir kısmını harekete girmiştir. Polonyalıların, ilk fırsatta Şarki Prusyaya çullan- mak niyetini açıkça beslemeleri, Hitlere endişe veren sebeplerden biridir. Lehlilerin bu manev. rada muvaffak olmaları ihtimali, Hitleri en fazla ürküten ihtimaldir. Polonya ordularının, herşey» den evvel Vistül boyunca çemberlenilmesine ça. lışılması, bu ihtimalin yarattığı endişenin neti. cesidir. Hitler şimdi, Lodz gerilerinde, on fırka. lık taze Şok kıtaları hazırlamakla meşguldür. Polonya ordusu Vistül'e dayanınca, Almanyanın bütün ağır ve hafif bombardıman tayyareleri #aa- liyete geçecekler ve nehrin bütün köprülerini tah- rip etmeğe çalışacaklardır. Bu bizzat Hitlerin plânıdır. Ve Polonyalıların esir aldıkları yüksek rütbeli Alman zabitleri tarafından ifşa edilmiştir. Bu plâna göre, köprüler tahrip edilince Lodz ge- risindeki taze Şok kıtaları da harekete geçecek- ler, ve zaten harbetmekte olan şimal ve cenup ordularile birlikte, Polonya kuvvayı külliyesinin imhasına uğraşacaklardır. Hitler, garp cephesindeki harekâta, - kendisini cephede bulan Göring'in ikazına rağmen - tama- men lâkayt davranmaktadır. * Rayhste, Almanlara verilen telkinlere göre, Ineilte. renin harbe girmesi, Polonyaya kati söz vermiş bulun- masıdır. Polonya ezildikten sonra, İngilterenin verdiği sözü tutmasının mânası kalmıvacaktır. O takdirde, Al manya sulhe talip olacaktır. Fransa ise, bittabi onunla müşterek davranacaktır. Fakat, İneilterede bile sövü bulmuş olan bu telkinler, ciddiye alınmamakta, ve İn- gilizler arasında, her muhitte bir istihza mevzuu ola. rak kullanılmaktadır. — Başladılar bile! Ame: Polonya sefiri, memleketine diği telgrafta Almanların sehirleri, askerlikle hiç mü olmayan kasabaları, ve binaları he, baladığını hattâ kendi oturduğu HU naya bile bomba attıklarını, hir te hacir trenini tahrip ettiklerini bild riyormuş. 5 — Ben sana birşey dişi, “5 Ben Alman oltam bu gibi hareketi | lerden dolayı kimsenin vüzüne baki mam. Yahu! Bunlar dünyanın en m deni milletleri... i — Evet! En müterakki milletleri, Yunanistanda 40 Kiş Diri Diri Yandı Y. Sotya. 14 (Hususi) — Burada gis kan Dnes gazetesinin yazdığına gö , re, Yunanistana tâbi Lennos adası! da çıkan büytk bir yangında bir eğ nema tamamen yanmış, 40 kişi: müş ve seksen kisi yaralanmıstır.