15 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Copernic'le Mülâkat Yazan: M. Turhan TAN | danberi sabahtan gece i B yarılarına kadar gazetelerde Lehistan hâdiselerini okuduğumuz, ge ayni hâdiseleri dinledi Üğümiz ve aramızda yine onları konuş. © tuzumuz için olacak ki rüyalarımızı da Lehistan işgal etmeğe başladı. Bir “arkadaşım bana, rüyasında Varşova» yı bombalayan uçaklardan kendisine bir paket çikolata sunulduğunu ve hediyeyi yer yemez İspazmoza tu- duğunu, bir başkası yine rüyada olonya £ garnizonlarından birinde danlık yaptığın söyledi! Onlara “hayırdır inşallah” de - tim. Fakat dün gece düşümde olonyalı heyet âlimi meşhur Koper. gördükten ve kendisiyle bir 3 görüştükten sonra şu Lehistan i in dimağ höceyrelerimiz zerinde ıptığı tesiri düşünmek zorunda kal- Anlaşılıyor ki Avrupanın biz - hayli uzak mıntakalarında cere- eden harp, hislerimize pek ya - e rüyalarımıza girecek kadar bizi meşgul eylemektedir. Bu kısa mukaddemeden sonra je (o meler" konuştuğumuzu yım: Bugünkü heyet ilminin ini kuranlardan biri olan meş. âlimle güya bizim Babıâli cad - izde karşılaşıyorum ve kendisini kuşları ile gözlerinin şehlâ ba - andıran Yana kaçışlarından, saçlarından, tipik burnundan ta. #yorum, O, dalgın dalgın yürüyor İs. Koştum, kolundan yakaladım: — Aman üstat, dedim, sizi hangi ür bu taraflara attı? * Malüm ya, Kopernik, İstanbulun re intikalinden yirmi yıl son- (1473) doğmuş ve Kanuni Sultan| ymanyı Almanya © imparatoru ne bir sulh ihsan ettiği gün (1548) yözünü hayata kapamış. ırgamadı, sakin sa- — Öbür dünyada sıkıldım, eski labıma girip yer yüzünde biraz do- istedim. Bilmem neden, dilimde şöyle bir 4 belirdiz — İsahet eylediniz üstat. Ben de | mesut tesadüften istifade ederek mek istiyorum: Eserlerinizi ni. ana dilinizle yazmadınız da lâtin. 8 yazdınız? — Lâtince benim yaşadığım de - hirde garp dünyasının ilim dili idi fasıl ki bir zamanlar Arapça veya arsea şark öleminin ilim lisanı idi » Farabi gibi, İbnisina gibi, hatta »tâ bizden sonra yetişen Kâtip Çe- bi gibi Türk âlimler, eserlerini ek. SİYA arapça, yahut faysen yaziyor. irda, “değe” Buyardunuz Üstat, | meğe hazırlanırken o, ilâve etti: — Yalnız şu Var: Ben en mühim #lerimi latince yazdığım halde; çe benim Polonyalı olduğumda ,e etmemiştir. Fakat Türk âlim- inin çoğunun Milliyetleri, eserle - ie kullandıkları yabancı lisandan ayı inkâr edilmiştir. Bu acıklı bahsi açtığıma neda £ getirerek Sözü değiştirmek iste. — Siz, dedim; küremizin ve yıl- şmızın hem kendi mihverleri, de güneş etrafında döndüklerini bat eden büyük âli ö uzun başina neler gelecei keşledemediniz mi? şernikin gözleri o uhre kla Darladı: ” — Allanmiyorsam, dedi, “yıldız nraylp Sökle hire turfa münecelim - gaflet ile görmez kuyuyu » rehgüze inde” beytini söyleyen bir Türl şa- «dir. Biz de semavi kanuuların Sir-| a1 keşfe muvaffak ciduk. Fakat et- adaki ihtirasları © sezemedik. k ". berabör ölüp te dirilen b illetin kolay kolay esir edilemiye- Zine İmanımız vardır. Bir şeyler daha sormak için ağıt « açmak isterken gözüm açıldı ve ya sona erdi, e — mm Kadın Temizlik Ameleleri İ Son günlerde Belediye tanrifat ? Şamelesi Kadrosunda 55 kişilik yer &- esiz olmadığından Belediye bu açık # yerler için kadın amele tedarik et - mesine başlamıştır. Düne kadar beş dm temizlik kadrosuna alınmış bu. “wyordu. 93 o İPENCEREMDEN bulunan Celâl Muhtar Satle binasının satışından doğan yolsuzluk davasına dün ağır ceza mahkemesinde devam edildi. Geçen celsede suçlulardan başi dinlenmişti. Sıra eski Denizbank umumi kâ Sadun Galibe gelmişiti. Reisin su lerine karşı Sadun Gelip bildiklerini şöyle anlattı: Benim tarafımdan bir sahtekâr- lik yapılmış olması miövzuubabis 0. | lamaz. Benim Satie binası hakkında yapılan raporlarla doğrudan doğruya alâkam yoktur. Meclisi - İdare satın| alma kararı vermiş, fakat bu karar verilirken azadan Yusuf Ziya Özenç| bulunmamıştı. O meclisin verdiği ra- poru istedi. Ben getirdim. Okudular. | Raporun sonunda bir fıkra vardı.) Kıymeti hakikiyenin tayini için bina ve müştemiletinin gelir Kiydet e inşa kıymeti yekünunün nusfı alın- mak icap eder, denilmektedir “Bu rapor tekemmül etmen: Ben, o vakit meclisi idarede konu larken yoktum. Müdürü umumi ile konuşalım, tekemmül ettirelim,, de- di. Sonra müdürü umumils kon muşlar, Benim bu konuşma hakkın. da malümatım yok. Daha sonra ikin ci rapor yapılmıştır. Ben meclisi ida- re azası değilim. Kâtibi umumiyim Yazılan tezkerelerin bir kısmında benim imzam yoktur. Bu işin, kara tetkik ve satın elma kasımlarile ko. tiyen alâkam yoktur. — İlk raporda noksanlar varmış Neşet Kasım ilk rapor üzerine Hlâve- ler yaptırmış, fapor yazılırken kir. lenmiş, bu sebeple eski rapor müsved de halinde kalmış ve imha etmiştir. Bunun için ikinel bir rapor yapıl nt Neşet Kasim bana söyledi. Müdü- rü umumi, Tahir Kevkebe raporun ikmalini ernretmiş, avukat Atıfa ve. rilen komisyondan malâmatım yok. tur Meclisi İdare Reisinin cevabı Bundan sonra eski Denizbank mec Ysi idare reisi Ziya Taner dinlendi. O da şunları söyle — Den'zbankın bir depoya ihtiya- cı vardı. Meclisi idare, Mânizade de- satın alınması hakkında ye salâhiyet ver atle binası hakkına Idığı bize bildirildi Mühendis Neşet Kasımgil tarafından verilen rapor altındaki meşruhat tet. kik edildi, Müdürü umuminir iza tı dinlendi. 230 bin Yiraya binanın sâ- tn alınmasına karar verildi. Reis şöyle bir sual sordu: — Meclisi idare Denizbank kanu- nuna aykırı hareket etmiy2 salâhi- yettar mıdır? 21 inci maddesi bu gi- bi binaların isimlik #uretile satın alınmasını emrediyor. Bu maddeyi mediniz mi, o madde mülga m posunun müdüriyeti umum mişti. Bilâhare Si gör di ie Suçlu bu suali karşılarken dedi ki: — O madde ahkâmı âmireden de. gildir. Biz bu maddeyi ahkâmı âmi- ılre şeklinde telâkki etmedik. Kani nun birinci maddesi raucibinc ar lik suretile satın almayı muvafık bulduk ve karar verdik. Biz dah vel de İzmirde ve sair yerlerde pa- sarlık suretile bu gibi arsalar ve bis Pariste Pastör Enstitüsünde tedavide a ev-| dün geldi 1 nâlar satın almiştık Reis, suçlunun son fıkrasına cevsp verdi Onlar da yolsuzluk yapmışlar Alâkadar makam her nasılsa bu y suzlukları görm Hatalı Kıyasa esas olamaz. Meclisi idare azasından Sedada sı- ra gelmişti. O da reisin mühtelif su- allerini şöyle karşıladı: — Vazifemde ihmalim yoktur. Sa te binasının satın alınması hakkın. da 28.8.9368 tarihli celsede kurar ver. dik. Müdürü umumi bifanın satın #- uriraasi hakkında Bize izahat verdi. Neset Kasımgilin raporu'da tetkile'e i. Müdürü umumi Jerans şirke- 4 tarafından bir teklif vaki olduğu- nu bize söylemedi. Raporun değişti. rildiğine istintak safhasında vâkıf ol. dum. Kimlerin ne kadar komisyon aldıklarım bilmiyorum. Cemal Şahingirayın anlattıkları Meelisi idare azasından Cemal Şa- ngiray da reisin suallerine cevap verirken — Biz Denizbank nizamnamesinin 91 inci maddesini okuduk Gördük Bu ahkâmı mireden değil, ahkâm ibtiyariyedi ır, dedik. Denizbank meselâ bir tersane yaptırmıya karar verir ve o vakit istimlâke lüzum gö- rürse, bunda menafii umumiye Var- dır. Halbuki Satie binasının alınma» sında böyle bir âmme menfaati yok- tur. Müdürü umumi izahat verdi. Ne» şet Kasımın #aporunu gördük. 250 mişt Temizlik işlerinde kadın amele çalışıyor Satie Mevkufları Kararile Tahliye Edildiler “İda hiçbir methalim bin liraya satın alınmasına karar ver dik Malik Kevkebin ifadesi Bundan sonra Reasürans şirketi müdür muavini Malik Kevkep din- lendi. O da şunları söyledi: — Yusuf Ziya Öniş bana telefon etti, Satle binasının henüz takriri ve- rilmedi. Şirkete söyleyiniz. Musme. lesini yaptırsın, dedi. Ben de Jerans şirketine gittim. Orada Büküciyanı gördüm. O bana binanın arsasının bir kısmı dolma ve belediyeye sit oldu- ğu için o kısmın ayrılması ve satış bedelinin o kısma ait parasının tenzil edilmesi ve beyannamenin düzeltil. mesi icap ettiğini söyledi. Ben ban- kaya geldim. Yusuf Ziya Önişi bu- Iamadım. Ankaraya gitmişti. Muavi. İni Hamdi Emine söyledim. O: 4 Ben karışmam, müdür gelsin, kendisine söyle,, dedi. Ziya Öniş Ankaradan Hamdi Emi ne telefon etmiş. Hamdi Emin de ba- disine emir vermiş, işin tacilini iste- miş, Sonra tekrar Hamdi Emini gör- İdüm., Bana İsmail İsa ile görüşmemi söyledi. İsmail İsaya gittim. OdaBü. küciyanla telefonla görüştü ve be- yannamelerin düzeltilmesi lâzim gel- diğini söyledi. Bana mazrufen bir be. yanname verdiler, ben de götürdüm, Denizbankta alâkadarlara verdim. Satın alma işinde katiyen bir komis- yon almadım. na telefon etti. Yusuf Ziya Öniş sen. Adliye Vel tel Suçlulardan Âtıf Ödül, Refi Bayarın 6250LiraKomisyon Aldığını Söyledi Âtf Ödülün söyledikleri — Reasürans şirketi avukatı Atıf Ödül de reisin muhtelif karşı kendisini şöyle müda Satie binasının alım ve 8 suallerine ttmin- yoktur. Hizme. niştir.. Bir gün şirketindeki Ben Reastirans nin vekiliyim. Odada Refi Ba- yârla Malik Kevkep vardı. Refi Ba. yar benden Malik Kevkebin verece- ği bir makbuzu imza etmemi rica et- #İ Ban mekhuzu siirdüm. Aran ha lerile yazılmişti. Malik Kevkep bunu şirketin'daktilolarına gönderdi. Be. yaz edilmiş, getirdiler, ben de imza ettim. 27.11.3938 tarihini taşıyan bu makbuzda “Elektrik Satie binasının Denizbank tarafından hizm tim de sebkat etme Refi Bayar, Reasi odasına beni çağırdı s şirket satın alınmasında mesbuk © time nazaran vekâlet ücr Terans şirketinden 6250 ibaresi yazılı idi, Ben bunu imza et- m de Jerans şirketinden böyle bir para almış değilim, Ancak o za. manki vaziyet bu makbuzu İmza et- mekliğimi icap ettirmiştir. Satış mu- amelesinde hiçbir emeğim sebketme. di, hattâ mukbuz tarihine kadar s9- tıştan bile haberdar değildim. Sonra anladığıma göre Reli Bayar Atinada iken Jorans şirketi müdürü ve en bü- yük hissedarı olan Piyos kend miş İ Sutie binasının Denizbanka teklif e. | Gilmesini söylemiş, oda İstanbula döndüğünde bunu Denizbank müdi rü Yusuf Ziyaya teklif etmiş, sonra bina satın alınmış. Tevkif edildikten sonra öğrendim ki, bu para da bu h mete mukabil alınmıştır. Refi Bayer bu 6250 lirayı tamamile almamıştır. Malik Kevkep bana tevkifhanede ar Jattığına göre satış tmunmslesinden sonravbir gün Bi kendisine bir mektup gönderilmiş İçerisinde beş bin lira varın pusula İeffedilmiş. Bunda den muş ki: “Bu parayı Jörans şirketin. den aldım. 500 hirasını Papasyana | verdi yar beyefendiye bu satış işinde ne İ kadar yorulduğumu anlatınız... Kevkep bu parayı ve Mektubu Refi Bayara gütürmüş. fakat £ Bayar, Malik Kevkebe- “... Büğüciyan için 750 lira azdır 800 lira daha verilsin, demiştir. Ma lik Kevkep bu paradan hiçl almadığını da bana Söyledi. Bi tile olan makbuzu Refi " dermiş, Refi, bu makbuzu i memiş, tesadüfen beni bul çağırıp, bana makbuzu imza Müfettişler tahkikata başladıkları 2- man Malik Kevkep her gün akşam sabah beni yazıbancm başladı. “Parayı almamı cut makbuza göre par mek lâzımdır. Satış iciyan tarafmdan bir de , 750 lirasını da mübrem #hti- yacıma bisen aldım. Lütfen Refi Ba- Malik nişin ona götürdüğünü bana izah etmedi. Re- sey) üğüci- | yan bir kaç gün sonra Arap harfle.| ora gön-| » İderdiğini söy ya aldım, de- muâmelesinde İalkıştadı kili yeni mahkemelerde tkikler yapıyor Mahkeme bir yolsuzluk olmadığı neticesine vas tılacaktır. Parayı aldım deyince de buna bir hizmet bulmak gerektir. Bunun için de formülün kendi tara» fından yapılmış olduğunu söylersin, dedi. Ben de o günkü vaz! re parayı aldım, diye beyanda bu- lundum. Halbuki formülü Bü bulmuştur. İlk tahkikatta söylediğim gibi parayı almadım. Hüâmit Şevketin müdafaasi İ Burada Refi Bayarın avukatı Hâ- İmit Şevket söz aldı v İ Lâtfen üstünde benim gibi a vukatlık şerefini taşiyan bu meslek. daşa sorunuz: Refi Bayar nasıl bir adam imiş ki kendisine avukat oldu. ğu halde hem yalan yerenşehadette ham da sahiskür » adığı . halde Kendisini tabanca ile tüfekle tel mi etmiştir Avukat Af Ödül cevap verdi: — Refi Bayar ve Malik Kevkep tarafından bir tehdide maruz kalmış gilim. Refi Bayar rica etti, Ricası- nı yerine getirdim. Çünkü o evvelâ şirketin müdürü idi. Kendisine hür- metiri vardı. İçinde bir fenalık ola. | İsi heli ye temiz olmıyan davalara bile| benim gikmememi ve dalma bel le hime düşünen bir adam olduğuna i- nanıyordum. Bir gün bana bu tehi katı yapan maliye müfettişi Tahir Gökçe geldi. Bu aldığım parayı ne yaptığımı sordu. Bu parayı bankâya mı yatır.) dın, aparfıman mu aldın, ne yaptın. Söyle de tahkikatımı ona göre devam ettireyim, dedi. Ben kendisine cevap vermedim. Bunu Refi Bayara anlat- tüm. Odabanaçgünbir defada $ İbin, bir defada 4 bin lira ki ceman yedi bin lira gönderdi. Ve: Müfettişe bu parsları göster, işte aldığım p budur de, Deği Bu sırada hâdise" gazetelere İnti etti. O gece düşündüm, Anadolu şir. ketinden telefon o ettim. oYanı - ma gel dedim. O yanıma geldi. Ken- disine hakikati olduğu gibi itirst e- zere ölecek © derecede tehlikeler gösterdi. Baygınlıklar geçirdi. Reis bundan sonra Yusuf Ziy» (Önişe, Refi Bayarin kendisine Satie binasını teklif edip etmediğini sordu. O da bir musahabe sırasında bi atılacağını kendisine söy İni söyledi. Malik Kevkepde Atıf Ödülün söylediği gibi l Bükücüyanın gönderdi Bi beş bini lirayı Refi Bayâra verdi ni Refi Bayar Bükücüyana verilen parayı az bulduğu için kendisine 500 lira daha verilmesini İleri kendisi vasıtasıyle 500 lira daha gön. i. Saat on dokuz bu. çuk olmuştu. Mevkuf suçluların avu- katlari kefaletle tahliyelerini istedi- ler. Mahkeme müzakereye çekildi Ve suçluların ikişer bin lira kefo- letle tahliyelerine karar . verdi, bu kararı koridoru dolduran kalabalık sürerek gina inanmıyordum. Mahiyeti şüp-| deceğimi söyledim, O bu teklifim ü.| İHTİKÂR Mücadelesi Gümrüklerde Tetkikat Yapılarak 30 Ağustos Fiyatları Esas Tutulacak İç ve dış piyasalar için satış hare. ketleri artmağa © başlamıştır. Gide maddeleri üzerinde bariz bir V zül görülmektedir. Patat sabun ve pamuk ipliği fiyatları düç elli kuruş art leplerdir. Mıstra gönderilmek üzere kuru meyva için Jhracat muamelesi yapılmıştır. Almanyaya üç yüz bin kilo yaprak tütün satılmış ve ihraci- na başlanmıştır. Almanlar plyasamız dan iki milyon Kilo tütün alacaklar. dır. Bu tütünler serbest dövizle sâ- tılacaktır. Sovyetler muharip devlet- lerle serbest dövizle mal kararını vermişlerdir. Yunanistandan pamuk ipliği gel- diği için bez tezgâhları faaliyetleri. ne devam etmekte ve fiyatlar ucuz- lamaktadır. İtalya hükümeti, İtalya. ya ithal edilecek malların cinsi ve muktarının hükümetçe tesbit ve ta yin edileceğine dair yeni bir karar- name neşretmiştir. İngiltere ve Fran sa hükümetlerinin kararına göre ti. caret gemilerinin toplu bir halde ve torpito filosunun himayesi altında İticaret Iimanlarına gönderileceği ha. beri piyasamızdaki ithalâtçiları mem nun etmiştir. v2 Sovyetlere yeniden iki yüz balya yapak, 55 balya tiftik (satılmıştır. Yerli fabrikalarımız Trakya yapağ. larının fiyatlarını 68 kuruştan 60 ku- rüşa düşürmüşlerdir. Kilosu 58 ku - ruş olen koyun derilerinin fiyatı 3 kuruşa, 250 kuruş olan keçi derileri. nin fiyatı da 150 kuraşa düşmüş've man Böyalapının kilan 88 kuruşt 400 kuruşu fırlamıştır. İthalât ma delerinden bir çoğu bu erada kala ortadan kalkmış ve a kalmamıştır,. cevabı ve lanmıştır. İhtikârla © müçadele için Ticaret Odasında teskil en ko nun derhal faa) geçmesi ve evvelâ ithalât maddeleri Üzerinde araştırmalar yapılması beklen; tedir. İthalâtçıların gümrüğe verdik. leri beyannamelerden tetkikat ya larak bürların getirdikleri yatların bir kaç yüz misline çık jtikları malların birer birer meyi karılacağı söylenmektedir. Bu gi - bilerin cezalandırılması İçin kanuni hükümler mevcuttur. Piyasadaki malların ihtikâra ma. ruz kalıp kalmadığı hakkında yapı - lacak tetkiklerde, 30 ağustos tarihin- deki fiyatların esas tutulmasına Be. 1ediyece karar verilmiştir. İtalyan vapurlarının getirdiği mallar İtalyadan gelen Kapufaru vapu. ru limsnımıza beş,bin parça muhtelif mal getirmiştir. Bu gelen malların içinde yünlü ve pamuklu mensucat, manifatura eşyası, pamuk ipliği, Wi- mon gibi ithalât malları vacdır Halı transiti serbest Limanımızdan transit ( geçecek halıların istisnasına karar verilmiş İlimana tebliğ edilmiştir. TAKVİM ve HAVA 15 Eyiği 1939 CUMA Gün 10 sötma yete ve ti. ana | 9 uncu ay Arabi: 1958 Şaban: 1 Güneş: 3.40 — İkindi: 142 — Akşam Yutm: 19.55 — İmei .— Hava Vaziyeti — Yeşilköy Mete: iman malümata göl deniz kıyılarını lerde açık geçesiş, Tü gelerde, Doğu Anadoluda ve Ege nup kısımlarında Garbi, diğer Rar: 133 R istasyonundan 1- sör Simeli Sork İ ce hazin eseniştir (10128 mi Sühunet 26,4 ve en düşük 134 Kaydeştiimletir. en yüksek santigrat olarak