28 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

28-8-939 28 Ağustos 939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 2809 Kr. o * 0 “ mo * 1400 Kr. o w * 0 * 7 Sene * Ay #Ay 1Ay Mületlerarası posta itubadına dah olmıyan memleketler için &bonı bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, 3,8 liradır. Abone bedeli peşindir. Adren değiştirmek 25 kuruştur. Cevap aktuplara 10 kuruştur pul ilâvesi lâzımdır. Bir Fincan Kahve 67,5 Kuruşa azın başlangıcındanberi Beledi. ye, şehrin mühtelif sayfiye yerlerindeki ogazinolarda (fiyatlar kontrol ederek, bunları ucuzlatmak çarelerini aradı. Bütün gazinolar ge zildi, fiyatlar tetkik edildi, Yeni ta- rifeler yapıldı ve halka ucuz eğlen- <e imkânlarını temin çareleri arandı. Bu zahmetin verdiği netice hak. kında bir fikir edinmek istiyorsanız, her hangi bir gazinodaki fiyatları tetkik ediniz. Alacağmız netice ha- zindir, i Belki siz de, her gittiğiniz yerde verdiğiniz para ile bu neticeyi biz- zat tecrübe etmişsinizdir. Fakat ben Belediyenin dikkatini çekmek için, dün akşam Suadiye gazinosunda gör- düğüm listeyi kopye ettim, nakledi. Kahve ve çay 674 Krş. Kahve filtre 90 ,, “ Süt, çikolata 90” ,, Ankara birası 70 Oo ,, (Evvelce 85 imiş. Bira fi- atları ucuzla- yınca bu ten. zilât yapıl 15 CL. lik rakı 85 1 kadeh viski 1274... - sı) , Zİ “anl Ybr öğe * bu gazinoda bir #ant hava almak #stersemiz, bir kâh- Bu fiyatları tesbit ederken, kulla- nılan vahidi kıyasi nedir bilmiyo. rum. Fakat kıymeti kırk para olan bir kahvenin 67 misli yükselebilme. si için, nasıl bir hesap yapıldığını öğrenmek hakikaten merakı mucip. tir, a Belediye İktısat müdüriyetinin ve kaymakamlarım halkı biraz düşüne- rek fiyatlarda ona göre tenzilât yap- tırmaları şehir halkının daha ucuz eğlenmesini temin bakımından bu. na şiddetle ihtiyaç vardır. Filvaki mevsimin sonuna geliyoruz, fakat mevsimin sonuna gelmiş olmaklığı. mız, bu gazinoların ihtikâr denecek derecede yüksek fiyatlar almakta devam etmelerini masır gösteremez. Her şeyden evvel, ve her şeyden ziyade halkın menfaatini gözönünde bulunduran Belediye Reisimizin bu meseleyi de lâyık olduğu ehemmi- Yetle tetkik ettirip, müsbet bir ne- ticeyo varacağını şüphesiz sayıyo- ruz, amaaa Bayramiçte Bir Hırsı Şebekesi Tutuldu Bayramiç, (TAN) — Manifaturacı Eyüp Gündüzün dükkâmni söyan, bahçıvan Hüseyinin bahçesini base. tak karısının boynundan 11 altın, ayrıca gramofon ve av çiftesi, Kire- Witçi Galibin evinden de 390 lira ve ml çalan hirsızlarm iki seneden be ti bir şebeke halinde çalıştıkları un. halt. vE Câtalçamdan Rıza Gemici, Adil Gemici ve Hasan Gemici, Nevruz köyünden Süleyman Kadri Yılmaz, Yeğit Aliler köyünden Şakir oğlu Rifat Gönen Camisi mahallesinden oğlu Rıza Şengezer ve Tev- fik Çağlar, bu şebekeyi teşkil. eden My olmak zannile tevkif olun- : ——— Niksar - Tokat Maçı (TAN) — Niksara giden To. katlı futbolcüler, orada yaptıkları Haçı İkiye karşı dokuz sayı ile ka- Yanmışlardır. .B TAN Profesör Sadrettin Celâl Antel, bugünkü yazısında günün maarif meseleleri arasında bulunan bir mevzuu ele alıyor, gayelerine uygun bir olgunluk imtihanı sisteminin hangi esaslara istinat etmesi lâzım geleceğini izah ederek noktai nazarları mukayeseli şekilde ortaya koyuyor. Olgunluk Imtiha “Nasıl Olmalıdır? O Igunluk imtihanı, gen, lere yüksek tahsil mü - esseselerinin kapılarını açan bir anahtardır. Bu müesselere giren getçle- rin kültür seviyeleri bakımından kıymetleri ve binnetire yüksek tahsilden istifade dereceliri, büyük mıkyasta, bu imtihan sisteminin kiymetine bağlıdır. Bunun içindir ki, ehemmiyetle üzerinde durul « mağa değer bir meseledir Evvelâ, olgurluk imtihantam mahiyetini tebarüz ettirelim; Fransada, bizim olgunluk ir - thanmın karşılığı olan bakalorea Imtiharının mahiyeti ve gayesi o. rada lise tahsiline hâkim olan ruh ve zihniyete uygundur, yâni, genç- lerin lisede kazandıkları bilgile » rin miktarım, hattâ yük. sek tahsili takibe kabiliyetli olup olmadıklarını tahkik etmekten 2i. yade onların umumi kültürlerini meydana çıkarmaktır... Şüphesiz, lise tahsilinin esas he- defi gençlere (imumi kültür) tâbi. riyle İfade ettiğimiz fikri vazıyeti kazandırmak olduğu gibi, olgunluk imtihanının esas güyâsi de, bu kül- türün mevcudiyetini tahkik et - mektir, esseselerdir. Umumi kültürle meş- zamanları yoktur. Bu. n gençlerm, miğkikkak sarette, bu kültürü kazanmış ol - maları Jâzimdir. Çünkü (İnsanın, meslek? gâyelere götüren van « ların intihabında serbest ve hâkim bulunduğu (serbest meslekler) de zekânın ve kültürün rolü, muay- yen kaidelere ve tekniklere bağir olduğu sinai mesleklerden daha büyüktür. Ancak umumi kültürlerini tah. kik ettiğimiz gençlerin, üniversi - tenin mubtelif şubelerinin tedri - salını muvaffakıyetle takip ede - bilmeleri için, muhtelif ilim şube. lerine ait anahtar mahiyetindeki €sa5 bilgilere sahip ve hâkim ol - maları, bunlara tasarruf ötmeleri şarttır, Meselâ, lise müfredat pro. gramına dahil olan matematik ve fizik bilgilerini tamamiyle kazan- mamış olan gençlerin, üniversitenin matematik ve fizik ( kısımların tedrisatını takip etmelerine im - kân yoktur. Binaenaleyh, olgunluk imtiha - nınım, umumi kültürle beraber, muhtelif İlim şubelerine ait esas bilgileri tahkik edecek şekilde tan. Zim edilmesi lâzımdır, ugün bizde tatbik edilen (ok gunluk irstihanı) bu mak » sadı temin edebiliyor mu? Beş sene evveline gelinceye kadar bizde tatbik edilen (bakulö- rem imtihanı) nda, liselerin edebi. yat ve fen kollarmdan mezun © lanlar, bütün esas derslerin tiç s8. nelik müfredatından sadece sözlü bir imtihan geçiriyorlardı. Bu sistem mahzurlu görülerek kaldırıldı. Hakikaten, lise mezun- larının, fiç senede tedris edilen bü. tün derslerin müfredatından im- tihana tâbi olmaları, gençleri, mâ. nasız, kıymetsiz hattâ zararlı bir hafiza cehdine sevkediyor, fakat bu suretle onların muhakeme, ter- tip, tasnif, inşa kabiliyetleri ve umumi kültürleri hakkında bir fi. kir edinmek kabil olmıyordu.. Bu imtihanlarda, hafızası kuvvetli o- lan papaganlar daha çok muvaffak oluyorlardı. Yazılı imtihanlara hiç yer ver. memesi de, eski bakaloreanın za- yıf noktalarından Bizin teşkil edi. . .yordu. Bunun yerine gecen ve Yazan: Sadrettin Celâl Antel tatbik edilen olgunluk imtihanmın mahiyeti ve kıymeti nedir? Bu sisteme göre gençler olgunluk imtihanını, (tahsilleri - ni bitirdikleri lisede yahut Maarif Vekâletinin göstereceği bir mektepte, lise muallimlerinder te- şekkül edep bir (olgunluk İmtihan komisyonları) huzurunda vermek. tedirler, Lise olgurluk imtihanı iki ne- vidir; 1 — Fen kolu olgunluğu: . nin fen kolundan liseyi bitirip diplomasını almış olanlara mahsus 2 — Edebiyat olgunluğu: Ede- biyat kolundan diplomasını almış olanlara mahsustur. Fen kolu (Oimtihanı şu ders grupiarmdan yapılmaktadır: 1. Türkçe bir kompozisyon. 11. Riyaziye. 111. Fizik - kimya. IV. Tabilye, Edebiyat kolu (olgunluğu $u ders gruplarından yapılmaktadır! 1. Türkçe bir konpozisyon. JL Edebiyat. IML. Terih ve coğrafya. IV. Felsefe ve Içtimelyat. Her yılm haziran ve eylül dev- Telerinde açılan 156 olgunnuk im tihanlarında: suallerin, bu (ders gruplarmın hangi (kısımlarından (bahislerinde) seçileceği, ders yı- lının başında Maarif Vekâleti ta « rafından bildirilmektedir. Türkçe konpozisyon yazılı, di - ğer derslerin imtihanları hem ya. zili, hem sözlüdür, Tam not on - dur. Türkçe konpozisyonda en 32 beş, diğer derslerde sözlüde en az dört numara almak şarttır. Yaalı ve sözlü imtihanların notları bir. leştirilerek muvaffakıyet derecesi tesbit edilir. Nitivetini ve mekanizmasını kisaca anlattığım olgunluk imtihanının, kendinden evvelki ba- kalorea imtihanma nazaran en bü. yük faikiyeti, yazılı yoklamalara geniş bir yer vermesi ve bilhassa, edebiyat ve fen kolları mezun - larını müştereken bir (lürkçe kon. pozisyon) yoklamasınâ tâbi kıl- ması ve bunda asgari 5 onumata kazananları muvaffak olmuş say » masıdır, Fikri teşekkül, mantıki tefek » kür bakımından ehemmiyeti ber. kesce tasdik edilen ana | lisanına hâkimiyet ve tasarrufun, kültür tahsili veren liselere girecek genç- lerde her şeyden evvel bulunmasi" lâzım gelen bir iktidar olduğuna nazaran (türkçe konpozisyon) tm, olgunluk imtiharında : ön plânda gelmesi ve bunda muvaffak olami. yanların, başka hiç bir şeye bak - mıyarak, doğrudan doğruya redde. dilmeleri tabii ve zaruri görülme» tdir, Bu noktaya işaret ettikten &on. ra, bu (olgunluk imtihanı) siste - minin fikrimce Sakat olan cihetle. rini göstermek İstiyorum: 1 — İki dersten başka dersle - rin yazılı imtihan süallerinin, her lisenin kendi imtihan komisyonla. rı tarafından tertip edilmeleri do- layısıyle bu suallerin müsavi veya muadil kıymette olmamaları ve bu yüzden bütün namzetlerin mü. sayi şartlar içinde bulunmamaları. 2 — Sualleri Maorif Vekâleti tarafından tertip edilip gönderilen derslerin İmtihanlarına ait kâğıt - lar, ölçüleri, takdirleri, şiddet ve « ya müsamaha dereceleri başka o - Jan muallimler tarafmdan «tetkik edildiğinden, bu İmtihan. kâğıtla - » imtihanlarda muvaffak rına takdir edilen (notlarım ayni kiymette olmamaları, 3 — Sözlü imtihanların da, tak- dirleri ve ölçüleri başka olan ko misyonlar tarafından yapılması do- layısıyle, bu.imtihanlarda da nam. zetlere verilen notların ayni Kıy - mette olmamaları. 4 — Fen ve edebiyet kolları . olgunluklarında - üniversite lini tekip için zaruri görülen » yabancı dile sit bir o yoklamanın bulunmaması. 5 — Fen kolunda, kültür ka- zandıracak derslerin başında gelen felsefeye, tarih ve coğrafyaya ait yoklamaların bulunmaması, 6 — Edebiyst kolundada,il. mi zihniyetin teşekkülünde mü - him rol oynayan. matematik. fi - zik ve tabit ilimlere ait yoklama- ların bulunmaması, B ugün tatbik edilen olgunluk imtihanı sisteminin tenkidi. ni yaptıktan sonra, gayelerine uy- gün bir olgunluk imtiham sistemi. nin istinat edeceği esasları tesbit edelim: 1 — Olgunluk imtihanı. mahi- bir tahsil de Bi bitirme imtihani değildi yi bitirenlere, lise rahsili bitirme dip- loması verilmeli ve bu diplomaya sahip olanlar, baremin verdiği haklardan istifade etmelidirler. Olgunluk imtiham, yüksek teh. sili, bilhassa üniversiteyi alikadar eder. Bunun içindir ki, üniverdte. nin İlmi ve pedagojik nezareti al . tında yapılması icabeder, Fransada bakalorca imtihan - ları fen ve edebiyet fakültelerin. de yapılır, Evvelce yalnız üniver- site profesörlerinden müteşekkil Jüri, bugün üniversite profesörle « riyle, lise mualimlerinden teşek - kül etmektedir. Jürinin reisi dal - ma bir fakülte profesörüdür. Bizde de bu sistemi kabul at- mek doğru olur kanaatindeyim. 2 — Olgunluk imtihanı iki kı. sım olmalıdır: Yazılı ve sözlü. Esas imtihanlar, yazılı olanlar- dır. Yazılı o imtihanlar, « Fransız bakaloreasındaki gibi « 6limiratoi- re olmalıdır; yâni, ancak © yazılı olanlar, sözlü imtihanlara girmek hakkını kazanmalıdırlar, 3 — Yazılı imtihan suslleri, e- debiyat ve fen fskülteleri profe - sörleriyle. lise © muallimlerinden müteşekkil merkezi bir komisyon tarafından hazırlanmalıdır. İmtihan kâğıtları, bu neyet ta- ralından tesbit edilen umumi €sas. lara, direktiflere, ölçülere göre ha- Teket &den ve bu heyetin kontrolü altında üniversitede çalışan komis- yonlar tarafından tetkik edilerek mot takdir olunmalıdır 4 — Yazılı imtihanlar iki nevi olmalıdır: Biri, müsbet vâkia bilgilerini; hem ilim şubesinde anahtar mahi- yetinde olan esas bilgileri Kontrol edecek mahiyette sualler ve mese. leleri ihtiva eden imtihanlar ki bunlar, (bilgi testleri) tekniğine gö- re tertip edilebilir. İkincisi, bilhassa zihni tertip, tasnif, inşa ve muhukeme ve ifade kabiliyetlerini, kültür seviyesini tâhkik edecek mahiyette konpo - zisyonlar ve dissertasyonlardır. 5 — Yazılı ve sözlü imtihanlar. da sualler . umumiyetle bugün ol duğu gibi . yalnız son smıf müfre- datından değil, bütün üç sene müf- redatından seçi dir. Ancak, bu nın yeti İtibarıyle sualler ve meseleler, yukarıda İşa- ret ettiğim gibi, ikinci ve üçüncü derecede ehemmiyeti olan bilgileri değil, belki esas bilgileri kontrol edecek tarzda büyük bir itina ile tertip edilmelidir Suallerin terti. bi, (olgunluk imtihanı) nan kıyme. tİ üzerinde, - müsbet veya menfi şekilde . en çok müessir olan bir âmildir, — Nâmzetlerin umum! zekâ bakımından muayenelerini de, umumi zekânın bilhassa ser - best mesleklerde oynadığı mühim rol dolayısıyle faydalı buluyoruz. Bu zekâ muayenesinin diğer bir faydası da, muhtelif şehirlerdeki Tiselerde bazı. dersleri kifayetsiz musllimlerden' görmüş, yahüt mu- allimsizlik yüzünden bâzı Hire şu. belerine sit bilgileri noksan kalmış olduğu halde zeküları çok yüksek ölan gençlerin o mağduriyetlerine mâni olmasıdır. Maarif Vekâleti, bu ihtiyaca uygun bir zekâ testinin hazırlan. masım, pedagoji enstitüsüne bir vazife olarak vermelidir. 7 — Yazılı imtihanlar her lize- de yapılacaktır. Fakat sözlü imti - hanlar ancak, memleketin coğrafi vaziyeti, münakale kolaylıkları gö. zönünde bulundurularak, mıktar - ları ve yerleri Maarif Vekâletince tayin ve tesbit edilecek (| vilâyet merkezlerinde yapılmalıdır. (Me. selâ: Ankara, İstanbul - İzmir . Ex. zurum « Adana - Kastamonti.) Üniverşite profesörlerinden ve Wise muallimlerinden müteşekkil olan ve ayni esaslara ve (o ölçülere göre hareket eden imtihan heyet. leri bu mıntakalera giderek, yazı imtihanlarda muvaffak olmuş © - Jan gençlerin sözlü imtihanlarını yapacaklardır. Vekâlet, mali vaziyeti müsalt olmıyan gençlere, (olgunluk ımti. hanı merkezi) olarak tayin edilen şehirlere gidip gelmeleri ve ora « da kalmaları masraflarını karşı - layacak mıktarda yadımda bulun. melidir. 8 — Olgunluk imtihanlarmda, namzedin mektep karnesinde tez. bit edilen çalışkanlık ve muvaffa. kiyet vaziyetinin de (© gözönünde bulundurulması faydalıdır. 9 — Edebiyat koluna ilm! zih- niyetin, fen koluna felsefi zihniye. tin ve edebi zevkin * teşekkülünü temin eden disiplinlere ait yokla - maların muhdkkak surette konma. sı lâzımdır. 10 — Fransiz bakalorea imti hanında olduğu gibi, mühtelıf ders lerin imtihan notları için, dersle - rin ehemmiyetlerine göre muhte » Jif emsaller tesbiti doğru olur. Meselâ, edebiyat kolunda fel . sofe dissertasyonu için 3 emsal ve- rildiği halde tabif flimler için bir emsal kabul edilebilir. Bunun gibi, fen kolunda mate. matik için 3, felsefe dissertasyo - nu için 2 emsal tesbit olunabilir. 11 — Edebiyat ve fen olgun - luklarına yabancı dile alt bir yazı- hı imtihan konmalıdır. Ter ettiğim esaslara uygun olarak yaptığım bir progra- mu, bu hususta bir fikir © verrek maksadiyle. aşağıya yazıyorum. Fakat muhakkaktır ki, mükem. mel ve tatbik kabiliyeti haiz “bir olgunluk programı, ancak müte hassıs bir komisyon tarafından. eid di tetkiklerden sonra meydana ge- lebilir, Edebiyat kolu için: Yazılı: 1 — Türkçe konpozisyon 2 — Edebiyat 3 — Felsefe dissertasvonu 4 — Tarih ve coğrafya 5 — Yabancı dil : ZSunusn s a Beyrut Mektubu ; Filistinde Türk Bayrağı eyrut, 25 Hususi) — Geçen hafta Akkâ şehrine uğradım. Bu şehirde oynanan son kanlı facia, Şeyh Esat Şakirin büyük © oğlu Dr. Enverin vahşiyane bir surette öldü- rülmesi idi. Şeyh Esat Şakiri Türki. yede tanıyanlar çoktur. Sultah Ha - midin sarayında kütüphane memuru daha sonra parlmanda mebus, tari hin bir sayfasını daha çevirince dör düncü ordu müftüsü ve Cemal paşa- nm nedimi hassi, ğ Şeyh Esat Şakir, işgal zamanın - da İngilizler tarafından iki sene ne! yolunmuştu. Bu defa da ihtilâleil doğrudan doğruya onu idama mah » küm etmişlerdi. Fakat karakuş deha. sı onlara gayet acı ve İntikamci bir fikir verdi. İntikamdan maksat, has- ma, acı, ıstırap çektirmek değil Şeyh öldürüldükten sonra dünyadan ne haberi olacak? Öyle ise kıymetli ve pek sevdiği oğlunu öldürmeli, Ve bu böyle oldu. Dr. hastahane- ye çağrıldı. Kumluk üstünde öldü rüldü... a Katil aranıyordu.. Fakat ateşli bir araştırma ile. İngiliz | askeri evleri bir bir yokluyorlar, halkı baş- tan başa gözden geçiriyorlardı. Evler sıra ile araştırıldığı için, İngiliz askerleri bir aralık, kapısın- dn Türk bayrağı asıl olan bir eve geldiler. Başlarındaki zabit, onların. içeri girmelerine vakit bırakmadan: “— Dur!” kumandasını verdi. Efrat hayret içindeydi. Zahit, kinci kumandayı verdi: “.- Üç adım geri marşi” Artık İngiliz askerleri şimtli ka « ipıda dalgalanan Türk bayrağını gü - rüp vaziyeti takdir etmişlerdi. Zabit selâm verdi, Efrat da selâm verdi. Türk bayrağı, gülümseyerek eteğini salladı, nazikâne selâmı idde etti, Bu merasimi müteakip zabit, po lis komiserina sordu: — Bu bayrak neden burada ası- u? i o — Ev sahibi Türk tebaasıdır. | İngiliz zabiti bir daha selâm ver. di ve bitişik eve doğru yürüdü. Bütün halk, Türk bayrağına w ve hürmetkâr baktı ve göz yaşla sildi, * Cümhariyet - Krallık Mübarezesi : arip. değil mi? Araplar ile cümhuriyet şekilleri ar: sında bir fark gözetmezler. T. bir göz gezdiriniz. o Peygamberden sonra otuz küsur sene (o cümhuriyet devresi kaim oldu. Onu müteakib Muaviye krallık tesis etti, Fakat dalma şekilden ziyade eşhasa miyet verdi. İşte meselâ Yemende mam Yahya hem O cümhurreisidir, bem de kraldır. Cümhurreisidir: Çünkü intihap ile bu makamı işgal etti. Kraldır; Çünkü, krallığın bütün. salâhiyetlerini haizdir, Fakat ond sonra İmamlık çocuklarına ait değil dir. Yine milletin intihabma bırakıl. mıştır. Şu mukaddemeden sonra Suriye» de şekli hükümet hakkında halkın ihtimamsızlığına tabii hayret edil mez, Faysal, Suriyede kral oldu. Kim. «e itiraz etmedi. Üç sene evvel yine «yni halk eümhuriyeti alkışladı. Hayret etmeriniz. Bugün de kral. lık fikri her tarafı isgal ediyor. Fa - kat eşhas hususunda ittifaksızlık var, İşin en tuhaf yeri, Suriyede etim- huriyet krallığa intikal ederken, takta da krallığın yerine cümhuri - yet tesisi fikirleri uyanıyor. p Filistine gelince, Kudüs mültüşü Hacı Emin gayet koyu cümhuriyet- idir. Fakat krallıktan goyri bir sekli idâre tanımayan İngilterenin Fijiş - tinde cümhuriyet tesis etmesi müftü. için tatlı bir rüyadan başka bir değildir. İşte bu suretle cılız cüm huriyet, kalın pazulu krallık ile mü. hareze ediyor, Netice belli deil mi G.E. ğ ij “Türk çocuğu, Her işte olduğu gibi, havaer- hkta da, en yüksek düzeyde. gökte. seni bekliven yerini. 27 zamanda, dolduracaksın.” 1935 K. ATATÜRK |