10 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

PENCEREMDEN Yine O Dava Yazan: M. Turhan TAN Tg tâbirlerle ıstılahların git gide anlaşılmaz bir duruma düşeceklerini ve milli irfanımizın bu sebeple sakatlanacağını —firsat buldukça— yazmaktan geri kalmı- yorum, Beş on gün evvel ayni mev- zua temas ederken Türk tarihine ta allük eden mali, askeri, idari, adli bütün tâbirleri ve ıstılahları yıllar- danberi toplamıya çalıştığını, mü- kemmel bir kamus vücude getirmi- ye uğraştığını bildiğim kıymetli ta- rihçi Bay Mehmet Zekiden de elde ettiği neticeler hakkında kabil ise beni tenvir etmesini rica etmiştim. Aziz dost bu rica Üzerine zahmete katlandı, kaleme aldığı kamus müs- veddelerini büna gösterdi. Ne yalan söyliyeyim, Hem üzüldüm, hem se- vindim, Üzüldüm: Çünkü dört bin- den fazla tarihi tâbir ve ıstılah —bin hir zahmete ve külfete katla” 3 nılarak— işte derlenmiş, sıraya ko- 3 z A ş , alel adin, sai pre ere Dün yapılan merasimde Liseyi bitirip Harp Okuluna geçen talebe İstiklâl marşı söylüyor. Donanma Komutanı Amiral Şükür Okan nutkunu verirken l muşken bu büyük işi başaran bilgin | Yatandaşa henüz bir teşekkür sunul- i Şehir Meclisi eclisi Salın o Meslekte YarımAsrıBulan Kızamık | Yok Mmamiş ve eserine de ilgi gösterilme- miş bulunuyor. Sevindim: Çünkü! bu emeğin bakıra bakır, altına altin damgası vurulacağın müjdeliyen hassas ve kadirşinas bir Maarif Ve-| kiline malik olduğumuz şu devirde heder olmıyacağına herkes gibi ben de İnanıyorum. * Tarihi tâbirlerin ne demek olduğunu latmıya lüzum yoktur. işin ehemmiyetini bir kaç misal vereyim. Bugün lisede okuyan, ve Yalnız sek alacağımız cevap şu biçimde o- lar, değil mi? — Bir direkli, randa yelkenli, İnce yapıl, uzunluğuna göre genişliği fazla küçük bir gem Ayhi sualin öövübinı bir de Ray Mehmet Zekinin yazılmış, (akut he- müz basılamamış olan kamusundan dinliyelim. Bakınız o kamus ne di yor! — Koyunların dişisini erkeğin den, kuzusunu anasından ayrı tut- mak için yapılan hususi ağıl!. Son zamanlara kadar İstanbulda da U zunçayırda ve Okmeydanında telep esnafına ait birçok ağillar vardı, bunlara kotraadı verilirdi ve her eelebin malı ötekilerine karışmamak İçin ayrı ayrı kotralarda o muhafaza edilirdi.,, Cevap bu kadar kalmıyor, celep kotralarından kasapların ne suretle hayvan seçtikleri de tılahın tarihi baysiyeli tamamiyle tebarüz ettiriliyor, Şimdi (keçi ayaklı) tâbirini ele a- Talim ve gelişi güzel bir genç vatan- daşa soralım, hiç şüphe yok ki bu tâbirden daltaban, nasırlı ayak gibi bir mâna sezinsiyecek ve o yolda ce- vap verecektir. Halbuki tarihi tâbir. ler ve ıstılahlar kamusundan keçi ayağının bambaşka bir mefhum ta- şıdığını ve bir çeşit ok olup Tatar sü- varileri tarafımdan kullanıldığım öğ- reniyoruz. Ya nedim kelimesinin tarihi bir #stılah olarak ifade ettiği mânaya ne dersiniz?.. Bugün bizde nedimin dal- kavuktan biraz yüksek kiymette musahip ve yoldaş mânasına geldi- Fini, nedimlerin intisap ettikleri ki- mesneleri gözler, sözler, lâtif fıkra- larla eğlendiregeldiklerini bilenlerin sayısı hayli azalmıştır. Nedim deni- lince lise tahsili gören gençlerin ha- tırına onun lügat münası değil, şair Nedim gelir. Halbuki nedimin tarihi bakımdan mânası büsbütün başkadır ve bu mâna Bay Mehmet Zekinin kamusunda şöyle yazılıdır: “Yeniçeri ocağında müptedilere verilen isimdir, Bu tâbir Birinci Sul- tan Mahmut zamanında başlanmıştır. Nedimler ortası al, tepe ve yanları yeşil çuha, üzerleri siyah ipek işle- meli, ağzı beyaz çuha üzerine çizgili kavuk giyerlerdi. Dört bin tâbir ve ıstılahtan gelişi güzel seçtiğim şu üç örnek te o tâbi ve ıstılahlar için bir kamus vücude getirilmesindeki ve Bay Mehmet Ze- kinin hazırladığı kamusa ilgi göste- rilmesindeki zaruretleri zannederim ki ifadeye kâfidir? ıstılahların uzun uzun an bu göstermek İçin hattâ üniversiteye geçmiş bulunan bir gence “kotra, nedir de- anlatılarak »- kesi mevcut olduğu hakkında veri- len haber doğru değildir. Galatasaray iptidai kısmının bir hafta müddetle kapatılması da yeni bir kızamık va- kasından değil, bir bucuk ay bu mek- tepte görülen iki şüpheli kızamık va- kâsı yüzündendir. O vakit mektebin doktorları vakayı tetkik ederken mektebin bir hafta müddetle tatil e- dilmesine lüzum göstermişler ve bu lüzumu İstanbul sıhhat müdürlüğü ne yazmışlardır. Sıhhat müdürlüğü de resen bir karar veremediği içi Türk hekimleri cemiyeti yarım a- |$ır tababet hayatı Bı yaşamış mes lektaşlarının şere- fine önümüzdeki cumartesi günü sa- at 16da Tokatli- yan salonlarında bir jübile tertip etmiştir. Bu jübileye memleketin bütün doktorları ailelerile birlikte davetli- dir. Doktorların haricinde hükümet keyfiyeti Sıhhat ve Tçtimat Muava- bet Vekiletine bildirmiştir. Mesele Vekilete intikal edip cevap getne ye kadar bir buçuk ay geçmiş ve bu müddet esnasında da iki -şüpheli| İhasta iyileşmiştir. Halen mektep talebesinden yalnız bir çocuk evinde rahatsız bulunmakla ve tedavisi de| bitmek üzeredir. Bu son vaka da kı- zamık değil, kıztleadır. Fakat buna rağmen, Vekâletin hir buçuk ay ev- velki lüzumuna binaen mektebin bir hafta müddetle tatil edilmesine dair olan kararına uyularak talebeler ev- lerine gönderilmiştir. BELEDİYEDE : Vali Ankaraya Gidiyor Vali ve Belediye reisi Lütfi Kır dar, bu hafta sonunda Ankaraya gi- decek ve belediye bütçesini de gö- türecektir. Belediye reisi Ankarada, Belediyeler Bankasından alınacak 5 milyon liranm alınacağı tarih üzerin- de Banka müdürlüğü ile bir esas tes- bit edecektir. Esasen belediye bu pa- ranın süreti sarfı hakkında bir tatbik programı hazırlamıştır. Para yüzde 6.5 faizle alındığı için sarf yeri ha- zırlanmadan bankadan para çekilmi- yecektir. Istimlâk işleri için tefrik e- dilmek istenilen 3 milyon lira da an- cak bu programa göre alınıp sarfedi- lecektir. Belediyenin, bankadan alıp şehrin imarına sarfedeceği bu beş milyon liradan başka normal bülçe- ve fevkalâde bütçe ile bu işe tahsis ettiği para miktarı 12 milyon liraya baliğ olmaktadır. SUAL nedir? C — Arnavutluk İtalyanın bir vilâyeti olarak ilân edilmiştir. Bi- S — Arnavutluğun son vaziyeti naenaleyh orada İtalyan kanunla” rı tatbik edilmiye başlanmıştır. * S — Tiran radyosu (ortadan kalkmış mıdır? C — Hayır. Fakat şimdilik neş- riyat yapmıyor. S — Arnavutluğun İtalyaya i- devletler tarafından hakı diğer tanınmış midir? ve matbust erkânı hazir bulunacak- Hazır) me lanan göre 6“TstIklaY marşı İle başlansenk. Cemiyet reisi Dr. Neşet Usman mera- simi açtıktan sonra umumi kâtip, jü- bilesi yapılacak doktorların tercümet hallerini söyliyecektir. Jübilesi yaz pılacak doktorlar on kişidir. Bunlar MUTEFERRİK: 19 Mayıs Hazırlığı 19 Mayıs gençlik ve spor bayra- mına ait programın kati şeklini tesbit etmek üzere yarin belediyede bir İç- tima yapılacaktır. Valinin riyasetin- de yapılacak olan bu içtimada, bele- diye hududu dahilindeki bütün kaza kaymakamları, parti reisleri, halkev- eri reisleri beden — terbi- yesi direktörü, spor klüpleri kaptan- ları, Basın kurumu, Türkkuşu mü- messiileri iştirak edecektir. Bu seneki gençlik bayramı mers- simine üniversite 120, Türkkuşu da 250 kişilik birtalebegrupu ile iştirak edecektir. Dilencilerle Mücadele Emniyet müdürlüğü (gittikçe ço- ğalan dilencilerle bir mücadeleye gi- rişmiye karar vermiş ve bunun için Emniyet müdürlüğünde bir büro te- sis etmiştir. Iki gündenberi toplanan dilenci yekönu elli Kişiye baliğ ol muştur, Bunlardan on üçü çocuktur, diğerlerinin de gezai ehliyetleri olan- iar mahkemeye verilmiş, mütebakisi âcizler evine gönderilmiştir. KARİLERİMİZIN SUALLERİNİ BURADA CEVAPLIYORUZ al amenna CEVAP C — Şimdilik © tanınmamıştır, ileride bu emri vâkiin kabul edi- lip edilmiyeceği söylenemez. Dev- letler evvelce Habeşistanın da il- hakıni tanımamışlardı, Fakat son- ra bunu bir pazarlık mevzuu yap- tılar. * S — Zogo Türkiyede nerede ©- turacaktır? C — Şimdilik Istanbulda yerle- şeceği anlaşılıyor. Boğaziçinde bir villâ tutup ikamet etmesi muhte- meldir. — Doktorlar Için Jübile Şehirde salgm bir kızamık tehli-! Jübilesi yapılacak doktorlardan altısı POLİSTE : Bir Ceset Bulundu Evvelki gece sebze hisli önünde denizde bir ceset görülmüş ve sahile çıkarılmıştır. Bunun sebze iskelesinde madrabashi ya- pan Trabzonun İpsala köyünden Mehmet oğlu Osman olduğu tesbit edilmiştir. Os- manın sarhoşluk neticesi kazaen denize düştüğü anlaşılmış ve detnine ruhsat ve- rilmiştir. © Şoför Hayrinin idaresindeki TO rhu- maralı otobüs Voyvoda enddesinden Se- çerken bu civarda oturan Hanife İsminde bir kadına çarparak başından ve bacağın- dan garalamıştır. Yaralı Beyoğlu harta- nesine kaldırılmış, şoför yakalarımıştır. © Kumkapı caddesinde oturun Elre- min oğlu 11 aylık Burhan evin kinci kat penceresinden sokağa düşerek (muhtelif yerlerinden ağiren yaralanmıştır. Burhan Haseki hastanesine kaldırılmıştır. Stat Plânları Vilâyetlerde mahalli idareler xara- fından yaptırılan beden terbiyesi sa- ha ve tesislerine ait plânların tetkik ve tasdikleri için Nafıa Vekâletine gönderildikleri görülmüştür. Bu Ve- kâletten alâkadar vilâyetlere yapılan bir tebligatla bu plânların Beden Ter biyesi umumi direktörlüğüne gönde- rilmesi Kizumu bildirilmiştir. $ — Hırvatlar muhtariyet ka- zandılar mi? C — Hırvatlarla hükümet ara- sında bir.nevi konfedere bir dev- let teşkilâtı vücude getirmek için müzakerelere devam edilmektedir. Şimdi Hırvatistan İçin çizilecek hudut meselesi konuşulmaktadır. Bu da halledildikten sonra hırvat- lar muhtar bir idareye sahip ola- caklardır, * S — Tevfik Fikretin oğlu Halök nerededir? İl mektepten çıkış st- | rasile Gi. Dr. Ia- zen Bellisan, Dr.| Salih Konoralp,GI, Prof. Dr. Besim O- mer Akalın, GL Pr Dr. Cemil Tol puzhu, Dr. Kemal Çulha, Gİ. Prof. “8 De. Şükrü Pet Al Dr. Ömer Fuat Keskin, Dr. Esat Şe-| rafettin, Dr. Hüseyin Mazlüm Yez, Dr. Tahsin Ozmutlu'dur. Jübileye Başvekil Refik Saydam, Sıhhat vekili ve müsteşarı, ayni za- manda Askeri sıhhat işleri relsi ge- 15 za dilmiştir. Merasimden sonra konser- vatuarın orkestrası senfonik bir kon- ser verecektir. Bir de danslı çay ter- tip edilmiştir. DENİZ ve LİMANDA: İki Vapur Çarpıştı di gün Ereğliden kömür yük- liyerek hareket eden İstiklâl vapuru bir kazaya uğrayarak 1, 2, 3 nums- ralı ambarları hizasından o yaralan- mıştır. Gemi limandan çıkarken İtal- yan bandıralı ve ayni limana girmek Üzere bulunan Citta di Bergami va- Puru İstiklâl şilebi üzerine yüklenmiş ve üç kaplama saçını çöktürmek su- petile gemiyi yaralamıştır. Ereğli W- man İdaresi derhal tahkikata başla- mış ve teşkil olunan beş kişilik bir ehlivukuf heyeti İstiklâli müayene ederek raporunu vermiştir. Geminin yarası ehemmiyetsiz ve yoluna de- vam edebilecek vaziyette bulundü- ğundan İstiklâl vapuru limanımıza hareket etmiştir. * Karaya Oturan Vapur Şarköyde karaya oturan Alman bandralı Mitalme şilebinin kendisini kurtaramıyacağı anlaşılması üzerine limanımızdan Aletidar tahlisiye ge- 'misi dün gönderilmistir. Geminin va- rasi yoktur. Toplandı Şehir meclisi dün, ikinci reis v& kili Tevfiğin riyasetinde toplanmı$' | tır. Dünkü toplantıda tereyağların 5 tış tarzlarile gazozların sureti imal ve bir de şehirde, küçük, büyük ş# şeler dahilinde satilan memba sul# rı hakkında zabitai belediye talimat” nâmesine yeni maddeler ilâvesi hak” kındaki makam teklifleri alâkadar e? cümenlere gönderildikten sonra muh* telif mıntakalarda tahsil edilemiye? belediye vergi ve resimlerinin sureti tahsili için tahsili emval kanununs| müracaât edilmesi hakkındaki bütçü ve mülkiye encümenleri kararı okuz” muştur, Uzun miinakaşalara sobe” olan bu teklif üzerine verilen iaabat/ ian bu paraların mifalle Yur leri tarafından tahakkuk ettirilip be lediye muhasebe teşkilâtı tarafında da tahsil edildiği anlaşılmıştır. Meclis azalarından kısmı âzari bu tahakkuk şekline itiraz ederek m halle mümessillerinin resmi bir sıtat olmadıklarından dolsyı tahakkuku da belediye muhasebe teşkilâtı tara" fından yapılmasını ve bizzat kayma" kamların bu şte meşgul olmaların| teklif etmişlerdir. Bu temenni dö nazari itibara alınmak şartile parals* | rin dört taksitte tahsili hakkındaki | teklif kabul edilmiştir. Son olarak makamın konservat* var inşası için 938 bütçesile ayrılmı$ bulunan 500 bin liranm, 939 bütçesi" ne konulan para ile birleştirilerek konservatuvar, tiyatro ve gazino İn“ sasna sarfedilmesi hakkındaki tekli" fi okunmuş, tetkik edilmek Üzer€ bütçe encümenine gönderilmiştir. ————— Hamza Osman Geliyor Cenevrede toplanacak beynelmilel Afyon kongresine iştirak etmek Üzer? Afyonkarahisar mebusu Hamza Er” kan ve fhracatı teşkilâtlandırma © mum müdürü Servet Erkan Cenevre“ ye gitmek üzere bu sabah şehrimiz? geleceklerdir. TAKVİM ve HAVA ÇARŞAMBA 10 Mayıs 1939 $ inci ay Gün: 31 Bizır: Arabi: 1888 Rumi: 1338 Rebitilevvek: 21 Nisan: 27 Güneş: 449 — Öğr 12.10 İkindi: 16.05 — Akşam: 1313 Yat: 20.89 — İmsük: 247 C — Amerikada bir üniversite” de muallim muavinidir. * $ — Rıza Tevfiğin eserleri han- gi kütüphanelerde satılır? C — Riza Tevfiğin bütün şiir leri bir elit halinde Resimli Ay Matbaası tarafından basılmıştır. * S — Refik Halidin hayat ve ©- serleri hakkında bir biyografi ki- tabı var mı? GC — Yoktur. Hava Vaziyeti — Yeşilköy meteoroloji istasyonundan eli” nan mülümata göre, hava yurdun Karade” siz kıyıları ve örtü Ansdalunun şimal v* yarp kısımılarında bulutlu ve mevzii ya” Bşb, Trakya ve Kocaeli bölgeleri ile Egs” rin şimal kısımlarında bulutlu, diğer bii” gelerde umumiyetle açık geçmiş, rüzgürlsi| umumiyetle gimali istüknmetten orta kav” vette esmiştir. İ Dün İstanbulda hava buluflu geçmis İsüzgür şimeli şarkiden saniyede $ - * metre hizla esmiştir. Sast 14 te nava tar” yika 10173 milibar idi. Sühunet en yükse” 1233 ve en düşük 114 santiğrât olarak Xa9”| deditmiştir.