11 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

Perşembe. | . Büyük Edip ve Gazeteci ) 11 TELEFÖN: 24310. 24318. v . . Almanyadan avdet etti, ve Berlin intibalarını 1939 5 KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ ŞA EEcüa (etala Yarlayınız. ——— Sovyet -— İngiliz Mukabil Teklifleri Chamberlain “Sovyet Birliginin Herhangi Bir Millet Meclisinde Arap Harflerile Yazılı Kitaplar Münakaşalara Sebebiyet Verdi İnhisarlar Vekili Rakılara Dair İzahat Verdi Ankara, 10 (TAN Muhabirinden) — Büyük Millet Meeclisi bugünkü toplantısımda mektep ve umumi kütüphane- lerde eski harflerle basılmış etüd - kitaplarının okunmasının yeni hafler hakkındaki kanuna aykırı olup olmadığı hakkın- Süphesini izaleye Hazırız,, Dedi İngiliz - Sovyet müzakerelerine dair dün Avam Kamarasında Si ” < Kolonel Bek, Potemkin Polonya - Rusya p Londra, 10 (Hususi) — Dün Moskovada yarı tesm? bir tebliğ neşrolunmuş ve bu tebliğ bugün Mister Chamberlain'in Avam Kamarasında beyanatta bulunmasına sebep olmuştur. Tas Ajansının verdiği tebliğ şudur: “Londradan alınan haberlere göre, Röyter Ajansı telsiz- le yaptığı neşriyatta, Sovyet tekliflerine karşı İngilterenin ver- miş olduğu cevabın aşağıdaki mukabil teklifleri ihtiva ettiğini bildirmiştir: l — Sovyetler Birliği, hemhudut devletlerin her birini ayrı ayrı garanti etmelidir. 2 — İngiltere, Sovyetler Birliğinin aldığı teahhütlerden dolayı bir harbe girmesi takdirinde Chambenlei yevaertrot TÜLT Almanya İle 150 Milyonluk Kredi Anlaşması Yazan: M. Zekeriya SERTEL Büyük Millet Meclisi evvel- : ki gün, müstacel kaydiyle Almanya ile yapılan 150 mil- yonluk kredi anlaşmasını tasdik etti. Ticaret Vekilinin Mecliste verdiği İzahata göre bu anlaşmanın esası şu- dur: Almanya hükümeti Rayşbankta bi- ze 150 milyon marklık, yani 70 mil- yon Türk lirası kıymetinde bir kredi açacaktır. Türkiye iki buçük sene i- çinde bu krediden istifade ederek Almanyadan mal alacaktır. Alman- Yaya vâki olacak siparişlerin bedeli- ni banka sipariş alan firmalara ödiye- cektir.Buna mukabil Türkiye de ban- kaya tediye edilen miktar nisbetinde hazine bonoları tevdi edecektir. Son- Ta bu bonolar Almanyaya yapılacak ihracat bedellerile itfa edilecektir. Yani Türkiye 1941 senesi sonuna kadar Almanyadan kredi ile mal a- lacak, bu malm bedelini de Alman- Yaya göndereceği malla ödiyecektir. Bu kredi, iki memleket arasındaki titari münasebetin inkişafında bir kolaylık mahiyetinde olacaktır. * B u kredinin Türkiyeye açılması, Alman İktisat Nazirı Doktor Funkun Türkiyeye yaptığ) bir seya- hat neticesinde takarrür etmişti. O vakit Avusturya henüz işga! e- dilmişti. Almanya Balkanların bütün istihsalâtını inhisar altına almak he- vesine düşmüştü. Doktor Şahtın ev- velce Balkanlarda bu devletlerin a- leyhine olarak kurduğu iktısadi sis- tem iflâs etmek üzere idi. İngilizler Balkanlarda kaybettikleri pazarı el- de etmek için kımıldar gibi olmuş- lardı. Balkan devletleri de Alman ik- tısadi esaretinden kurtulmak- için kımıldar gibi olmuşlardı.Balkan de# (Sonu: Sa. 10, stü. 1) /0 Salâhiyettar Sovyet mahafillerin- den alınan malümata istinaden, Tass ajansı, Röyter ajansının bu haberi- nin hakikate tamamiyle tevafuk et - mediğini bildirmeğe mezundur. Sovyet hükümeti, filhakika, 8 ma- yısta, İngiltere hükümetinin, Fran - sa hükümeti tarafından ihtiraz kayit- leri ile karşılanmıyan “mukabil tek- liflerini” almıştır. Bu, tekliflerde, Sovyetler Birliğinin hemhudut ol - duğu her devleti ayrı ayri garanti et mesi mevzuu bahis değildir. ” Mister Chamberlain, bugün A - vam Kamarasında muhalefet lideri tarafından sorulan suale cevap ver- miş ve müzakerelerin devam etmek- te olması dolayısıyle ancak umumi e- sas hakkında söz söyliyeceğini bil - dirmiş, ve şu beyanatta bulunmuş - tur: “İngiltere Şarki Avrupada bir te- cavüze karşı taahhütlerde bulunmuş ve bir takım güçlükler, yüzünden Sovyetler Birliğinin tecavüze - karşı gelmek için mümasil — teahhütlerde bulunmasını istememiş, yalnız İngil- tere ile Fransanın bu taahhütleri ifa yüzünden bir harbe girmeleri takdi- rinde İngiltere ve Fransaya yardım- da bulunmayı taahhüt etmesini dile- mişti. İngilterenin bu teklifi yaptığı sırada Sovyet Birliği de daha geniş ölçüde teklifler yapmıştı. Fakat bu teklifler, İngiltere hükümetinin ka - çınmak istediği mahzurlardan salim olmadığı için İngiltere hükümeti, Sovyet Birliğinin, İngiltere ve Fran- sa müdahale etmedikçe müdahalesi- nin rica edilmiyeceğini izah etmiştir. Lort Halifax dün Sovyet sefiri Mais- ki ile görüşmüş, ve bu noktayı izah ederek Soövyet Birliği tarafından her hangi bir şüphe varit olduğu takdir- de bunun izalesine hazır olduğumu- zu söylemiştir.” Mister Chamberlain, daha sonra Hariciye Komiseri Molotofun İngiliz tekliflerini dikkatle tetkik — ettiğini bildirmiş olduğunu ve Rusyanın ce- vabı beklendiğini söylemiştir. Mister Chamberlain diğer sualle- re cevap vermemiştir. Molptof'ün cevabı Cuma günü Moskâvada İngiltere sefiri — Seds'e tevdîeîğesi veya Milletler Cemiye- Sovyetler Birliğimesyar- Maarif Encümeni mazbata - sında eski harflerle etüt kitap - larının kütüphanelere - alınabi- leceği mütaleasında bulunuyor- du. Ziya Gevher söz aldı, bu hareke- tin büyük birer suç olduğunu, inkı - lâp hareketlerinden dönmenin asla muvafık olmıyacağını söyledi. Ke - malettin Kâmi de ayni — mütaleada bulundu. Maarif Vekilinin izahatı Maarif Vekili kürsüye — gelerek şunları söyledi: “Bir irtica veya Tücü meselesi asla mevzuu bbahis değildir. Mevzuu bahis olan şey, ilmi tetkikler yapılır- ken bugün yeni harflerle basılma « mış ve basılması müşkil kitapları, bu kitapları tetkikle muvazzaf müesse- Potemkinle Polonya - Rusya verincilsini konusan-Beck Papanın Sulhü Temin İçin Yaptığı Teşebbüs nın vekili Monsenyör Cortesi Sulh teşebbüsü yapan Fapa Prens Paul'ün Roma Seyahati Roma, 10 (A.A,) — Prens Paul ve Prenses Olga, Roma istasyonunda İtalya Kralı ve Kraliçesi, Mussolini, hükümet âzası ve kordiplomatik ta- rafından karşılanmıştır. Halk Yugoslavya Naibi ile refi- kası şerefine fevkalâde tezahürat yapmıştır. Prens ile Prensesin Kiri- nalde bulundukları sırada, hariçten akseden — coşkun alkışlara karşı Prens ve Prenses İtalya Kral ve Kra liçesi-ile birlikte balkonda görüş- müşler, ve halk tarafından sürekli alkışlarla karşılanmışlardır. Prens ile zevcesi öğleyin Kirinalden çıkmış lar, Savuaya gitmişler ve öğle ye- ti könSeyinin içtimat münasebetiyle &b (Sonu: Sa. 10, Sü: 5 te) meğini Kral ve Kraliçe ile birlikte (Sonu: Sa. 10, Sü: 5 te) İngiltere Papanın Teklifi Karşısında Kararını Vermek İçin Polonya ve Fransayı Bekliyor Varşova 10 (A. A.) — Hariciye Nazırı Beck, dün - papa- ile İngiliz büyük elçisi Ken- nard ve İtalya orta elçisi Delagerbergi kabul etmiştir. İngilterenin hattı hareketi Londra 10 (A A.) — Papanın te- şebbüsünü mevzuu bahseden “Ti - mes” gazetesinin diplomatik müha- biri ezcümle diyor ki: Papanın bu teşebbüsühnü, beş dev- lete bir uzlaşma teklifi yapmak ve- yahut konferans halinde umuümi bir müzakere açılmasını istemek sureti- le mi yapacağı henüz malüm değil - dir. İngiltere, doğrudan doğruya a- lâkadar olmiyan yegâne — memleket sıfatiyle, kendi kararını almadan 2v- vel Fransa ve Polonyanın cevapları- nı beklemektedir. Paris ve Varşova ile daha şimdi- den bu bahis,etrafında temasa geçil- miştir. Fakat her ne olursa olsun bu teşebbüse saik olan samimi emel, bü- tün Avrupa milletlerinin sülh arzu- sunun yeni bir tecellisi gibi karşılan- maktadır. t Fransızların düşüncesi Paris, 10 (A.A.) — Gazeteler, bu gün bilhassa, Papanın sulh lJehinde yaptığı teşebbüsle meşgul olmakta- dır. Donnadieu, Epogue gazetesinde di- yor ki: Bu uzlaştırma teşebbüsü hakkında endişe etmek doğru olmaz. Her hal- de 12 inci Pie, Polonyanın Danzigi ve Koridoru Almanyaya terketmesi- ni tavsiye etmemiştir. Peri, Humanite'de diyor ki: Papanın teklifi, Hitlerci Almanya: nın korktuğu yardım mukaveleleri nin sarih surette vücut bulmasını ge- (Sonu Sa. 10 Sü. 4) selerimize sokabilmektir. Meselâ ü- İniversitenin tarih veyahut edebiyat kısmında herhangi bir meseleyi tet- kik etmek için bir vesikaya mürcaat edilecektir. Bu vesika bugün mevcut değilse almak lâzımdır. Fakat bu - gün bunu alamıyoruz. Evvelce varsa kalmıştır. Onun için böyle bir mü - saade istiyoruz. İlk — mektep, orta mektepte lisede bunlar mevzuu bahis değildir. Maarif Vekâletiniz, hangi yerlerde bu neviden eserlerin vesika mahiyetinde tetkik olunacağını pek güzel takdir eder. Bunu tutup da genç ve küçük çocuklar eline vere - cek değiliz.,, (Alkışlar) Encümen mazbata muharriri İb- rahim Alâettin Gövsa, iki hatip ar - kadaşı tarafından gösterilen heyecanı takdirle karşılandığını işaret ederek söze başlamış, telâş ve endişelerin va rit olamıyacağını kaydederek tefsir mazbatası ile istihdaf edilmekte olan maksadı izah eylemiştir. Münakaşalar Mazbatadaki “okul” kaydı üze - rinde geçen uzun bir müzakereden sonra ileri sürülmüş olan mütalea lara karşılık larak Maarif Vekili Ha- san Âli Yücel demiştir ki: Kelime oyunu, bilmiyorum, var mıdır, yok mudur? Fakat kelime var dır ve kelimelerin de mânaları var- (Sonu: Sa. 10, sü. 2) $ daki tefsir mazbatasının müzakeresini yaptı. Dün Mecliste izahat veren İnhisarlar Vekili Râna Tarhan Alman - İtalya Askeri İttifakı İttifakın İmzasını Müteakıp. İtalya Kralı Berline Gidecek Roma, 10 (Hususi) — Alinan ma- lümata göre Almanya - İtalya ittifa- kı haziranın ilk günlerinde imzala- nacaktır. O zaman İtalya kralı res - mi bir ziyarette bulunmak üzere Berline gelecektir. Kralın bir kaç de- fa tehir edilmiş olan muvasaleti, Hitlerin Romayı ziyaretine mukabe- le olacaktır. Krala Veliaht Humbert ile Hariciye Nazırı Kont Cinao re - fakat edecektir. Mareşal Göring, İs- panya devlet reisini önümüzdeki ha- ziran aymın ilk günlerinde Berlini zi- yaret etmeğe davet edecektir. Berli- nin diplomasi mahafiline — nazaran İspanyanın herhangi bir Avrupa ih- tilâfına sürüklenmesi şüphelidir. (Sonu: Sa. 10, sü; 4) nesinde merasim yapılmıştır. Romen Milli Bayramı Sefarethanede Kutlandı Romen milli bayramı münasebetile dün İstanbul Konsolosha- (Yazısı ikinci sayfamızda), | l İ | | | İ