11 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—— M5. 939 BUGÜNİİ Danzig'in Stratejik Kıymeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL €çen hafta biri Hitler, diğeri, Beck tarafmdan söylenen İki Mühim nutkun esas mevzularından ri olan Danziş ile Koridor mesele - leri, makul ve adil bir tesviye sure - “ne bağlanmak üzere bir tek İleri! Adim atmamıştır. Mesele, hâlâ oldu: | U yerde saymaktadır. İ Lehistanın mesele üzerinde İleri Sürdüğü noktai nazar gayet sarihti Miralay Beck, Lehistanın tek başına Danziye hakim olmak fikrinde oldu- #unu süylemiyerek şehrin halis hir Alman şehri olduğunu anlatmış ve $ehrin buzünkü refahının Alman lin çalışmasına ve Lehjilerin tica- Pelino bağlı olduğunu göstermiş ve Sulhcüyane metodlarla, sulhcüyane hareketlerle meselenin halli müm - kün olduğunu izah etmiştir. Miralay Beck, bu sözleriyle asıl Meselenin Danzige ait ( statükonun, Yahut Koridordan şu, veya bu şekil- de istifade suretinin tesbiti olmad. M, bunlar diplomasi yolu İle hal - İedilebileceğini, yahut tarihin tecrü- be ve tekâmülüne bırakılabileceğini, Asıl meselenin tahakkilm zihniyetile ve harp tehdidi ile hareket edip et - memek olduğunu anlatmış oluyor, Esasen bugün bütün Avrupayı €ndişelere düşüren ve çok geniş dip- İomatik hareketlere ve | çalışmalara Yol açan en mühim âmil de budur. Almanyamn Avrupaya © tahok - küm için en müsait stratejik mevki- leri zapta ehemmiyet vermesi de, bu hattı harekete karşı gelmek Tüzumu- Bu daha fazla İleri gölürmekte ve bu k Deniz Devletinin g3 Devletlerin Akdeniz rekabeti etrafındaxi müci devam etmek» tedir, Mer ay yeniden mühim deniz kuvvetleri tezgâhları konmakta olduğu ha- berlerini alıyoruz. Muhtemel bir Akdeniz buhranında mühim roller alacak olan dört devlet haşamiralinin resimlerini bu vesile İle koyuyoruz. Yukarıki resimlerde soldan ilişaren: Alman başamirali Erich fader'i, Franstz başamirali Jean Dar İngiliz başamirali Charles Baokhause'i, İtalya başami- esli Demenice Gavağnar'ı görüyorsunuz. Romanyada YeniSeçim Şartları Ilân Edildi Kadınlar Mebus Olamıyacaklar, Fakat Mebus Seçecekler ve Âyan Âzalığına Seçilebilecekler «.— Parlâmento mesleki esaslara istinat edecek ve bir mesleği fiilen Eski Macar Başvekilinin Korkusu Kont Bethlen Bir Nevi Nasyonal Bükreş, 10 (A.A) — Başvekil Ar- mand Cölinese, milli kalkmma Başamiralleri Beynelmilel Tababet Kongresi Amerika Hariciye” Müsteşarı Mühim ve ELEK Köpek Demek Hakaret midir ? Yazan: B. FELEK G Dese erçi bana birisi — Köpek oğlu köpek! hakaret sayar, Icabına bakarım, Lâ- kin doğrusunu söylemek lâzim gelir- se köpeğin bizdeki kabul şekli dün - yanın bu hayvan hakkında git gide daha ziyade tebarüz eden muhabbet hattâ hürmeti önünde büyük bir te - zat teşkil eder. Biz: «Köpektir zevkslan İ hizmetten». Der, köpeğe hakaret ederiz; say» yada ağız açamadığımız için, Halbus ki köpek avladığını kendi yemez ki! Köpek koyunlarımızı bekler. Hattâ — Köpeksiz köy bulmuş, çomak- six geziyor! Sözü ile sadık bir bekçiyi dövmek lüzumuna İnandığımızı ilân eder, bundan da hiç sıkılmayız. Köpeğin © köyde kendini değil, senin benim gi- bilerini korumağa çalışır olduğunu pek alâ biliriz. Köpeği, evimize en emin bir can muhafızı diye alırız. Bu Oo hizmetine mukabil verdiğimiz şey sofra baka- yasıdır ; İtiraf etmek lâzımdır ki; bizim memleketteki köpekler fert itibariy- le olmasa bile maruz kaldıkları u - mumi telâkki bakımından pek bah « tiyar sayılamazlar. Çünkü biz köpe - ğe çok hakaret ederiz. Bu dilimizde seyyadı biimeğie Bolşevizmden Korkuyor Budapeşte 10 (A. A.) — Eski baş- vekil ve Naggkanizsa mebusu Beth- len neşrettiği bir açik mektupla mün tehiplerine bu defa namzetliğini ni- çin koyamadığını anlatmaktadır. Yolda sarfolunan gayretleri hızlan - dirmaktadır, Çekosloyakyanın #stilâsı, Alman- Yaya Bohemya dağlarını verdi, Bis- mark, Bohemya dağ silsilesine hâ kim olanın Avrupaya hâkim olac: Zaman onun çok takviye etti, Fakat Danziyin stratejik kıymeti de daha küçük değildir. o Onun bu kiymetini takdir eden büyük Fred - rik şu sözü söylemişti: “Vistül neh - rinin ağzına hâkim olan, Lehistan kralından daha ziyade Lehistana hâ- kim olur” demiştir. Danrig ise Vistül nehrinin ağzm- dadır, Danzigin bu stratejik kıymeti | ni Lehliler de gayet iyi anlamakta dırlar, Danzig meselesi hakkında bir ©s€r yazan ve Lehistanı Danigde 86- meleree temsil eden Dr, Henryk St - arssburger bu mesele hakkında di - Yor ki: “Katiyetle eminiz ki Lehis - tanın Danzigi kaybetmesi, bu mem- leketin yalnız muvakkat bir sönük- lük geçirmesi ile nihayet o bulmaz, belki de onun Pomeranyayı (yâni Ko- ridoru) ve üstelik istiklâlini kaybet- mesi ile neticelenir.” Danzige bütün bu stratejik kıy - medi veren âmil, evvelâ onun Vistül ağzında bulunması, sonra Lehistanın deniz aşırı ticaretine hâkim olması - dir. Burasını zaptetmek bu ticareti boğmak ve Lehistam Baltık kıyıla - rından uzaklaştırmaktır. Görülüyor ki Almanyanın Dan - İzi zaptetmesi, onun Avrupa üze * tindeki tahakkümünü kat Kat ilerle" tecek ve Lehistanı onun tahakkil - Müne maruz bırakacaktır. Asıl mesele budur. Almanya bu hedefi takip etmediğini gösterdikten > teferruatın halli kadar kolay ir mesele kalmaz. Fakat hedef, Avrupayı tahakküm Pençesi ile boğmaksa Avrupayı da a mukavemet göstermekte hak - 'aymak icabeder, Pei j ! : hş, eminem as sep ge .. KISA HABERLER | " dendi m ek letler Cemiyetinden eşexküllerinden İspanya yalmiz DA Heye aniyle alâkası muhalara X Brüksel — Bir tahstidar Ebil ban- kadün çıkarken iki kişinin taarruzuna uğramıştır. Mütecavirler, içinde 775.000 k bulunan çarıtasım aldıktan pon salınmış bir ötemobille kaçmışlardır. # Meşhur Yugoslav heykelteos Mestrov l van | » Varşovaym gelmiştir. Marejal| in büyük bir heykelinin pro-| "İğı takdirde bir nevi Nasyonal Bolşe- Bethlen, bugünkü politikaya hâ- kim olan kin, haset ve ihtiraslar se - bebiyle memlekete faydalı bir hiz - mette bulunmak imkânını göremedi- ğini ve milli menfaat kelimelerin - n artık yahudilere, 2 | im KEŞ eledeti başka bir şey anlaşılmadı- vizmden korkulmak icabedeceği ka- naatinde bulunduğunu e kaydediyor. Ve mantık hâkim olmadığı müddet - çe siyasi hayata iştirak etmiyeceğini bildiriyor. Könt Etienne Bethlen'in ayan a- zalığına tayini heyecanlı: addedilebi- lecek bir mahiyet © arzetmektedir. İKont Bethlen'in siyasi hayatta faal İbir rol oynaması ihtimali zayif edde- dilmektedir. Siyasi mahfellerde söy- İendiğine göre Kont Bethlen'in tayi- İ e Hrer cephesi konseyinin içtimaında söy- lediği nutukta, parlâmentonun 7 Ha ziranda toplanacağını bildirmiş ve yeni rejimin semereli çalışmasında- ki muhtelif merbaleleri mevzuu bahsederek demiştir kiz Bu merhaleler, şu suretle hu- lâsd olunabilir: Zihinlere sükün ge- tirilmiştir. Dahilde nizam yeniden tesis edilmiştir, milli birlik yeniden teyit olunmuştur, etnik ekalliyetler meselesi halledilmiştir. Şurasını temin edebiliriz ki diğer devletlerde hiç bir yerde ekalliyet reyi nuderece tave'bu de- rece liberal bir sürette tanzim edil- memiştir. Bu hâdise, esasen bir çök defa, yabaner memleketlerin en s8- lâhiyettear mümessilleri / tarafından açıkça kabul edilmiş bulunmakta dır. Bu vaziyette, bir adım daha ileri atmak ve rejime son müeyyidesini de vermek zâmanı geldiğini zannedi- yoruz. Kral Karol, seçim emirna- mesin! imzalamıştır. Başvekil, seçim kanununun mü- meyyiz vasıflarını şu suretle izah etmiştir: hi muhafazakârların mevklini geniş mıkyasta fıkviye etmekte ve intiha- bat arifesinde siyasi havayı aydın - latmaktadır. Çin - Japon icra-eden muhtelif korpürasyonların mümesslillerini içine alacaktır. Rey, tayini esami süretile ve seçim daire- nun, demagojik seçim propaganda- sını menetmektedir. Namzetler, se- çicilere ancak kısa beyannamelerle hitap edeceklerdir. Bu beyannaseler seçim bürosu şefi hkim tarafından talik olunacaktır.” * leri çerçevesi içinde verilecektir. Ka- Nezareti müsteşarı Messermith, o- Siyasi Bir Nutuk Söyledi Vaşington, 10 (A.A) — Hariciye hakaret kelimesi az olduğundan mi, yoksa köpeği pek hakir (o gördüğü - müzden mi, yoksa daha eski; Şafii, | Hanefi, Maliki gibi mezhep kavgala. rından mı böyle olmuştur bilmiy rum, Başka memleketlerde köpeğe İ karşı çok daha müşfik ve muhip dav- ranırlar, Bir kaç defa yazdığım gibi Lon - drada bir köpek mezarlığı vardır. | - çinde sevgili köpeklerin ufacık me - zar taşları görülür. nuncu beynelmilel tababet ve eczacı- lık kongresini açmıştır. Bu kongreye 32 memleketin mümessilleri iştirak etmiştir. Messermith, Merasimde hazır bu- lunamıyacak olan Hull'ün bu müna- sebetle hazırlamış olduğu nutku o- kumuştur. Bu nutuk Avrupanm hali hazırd Seçim şartlarını tesbit eden emir name neşredilmi göre, mebuslar üç kısımdı mümessiileri, ticaret ve endüstri mi meâsilleri, entelektüeller. Her kate- göriden 86 mebus seçilecektir. Ayan 66 st kral tarafından nasbedilen aza İle 86 sı da seçimre tayin edilen azâ- dan mürekkep olacaktır. Veliaht yük- sek ruhani rical ve müteaddit defa seçilmiş olan parlâmento azası huku- kân âyen azasıdır. Kadınlar mebtsan için seçim hak- kını hâizdirler, Fakat seçilemezler. Ayan azası için ise kadınların hem seçme, hem de seçilme hakları var- dir. Muharebesi Bir İddiaya Göre Çi iler Japonları, Bir İddiaya — Ada ne çikar? İt, ittir. De « mek doğrü olmaz. yo 7 Biz bir İşi tenkit edeni tezlil için de? — İt ürür, kervan yürür. Demi « şizdir. İtin ürümesi kervana karşı değil, kervana musallat olacak düşmanla - ra karşıdır. Bunu da bilmemezlik - ki buhranına telmih etmektedir. K İ tuta de “Kongretsiz cihan endişe içinde bu lunduğu vahim bir anda toplanıyor. Yeryüzündeki milletler, son derece de mühim bir karar ittihaz etmek mecburiyetinde bulunuyorlar. Bu ka- rar, müstakbel nesillerin hayat ve mukadderatı üzerinde tesir lera ede. |'en geliriz. eksi Rast gele: — İtin biri! Deriz, Milletler, ıztıraplara ve iktisadi bakımdan inhilâle sevkedecek olan harbe doğru gölüren yol ile sulhe doğru götüren yoldan birin! tercih etmek mecburiyotindedirler. Bizler konferanslarda toplanacak olan milletlerin aralarındaki konfe- ranslarda toplanacak olan milletlerin aralarındıki ihtilâfları dostane bir su- rette halledebileceklerini zannediyo- riz. Medeniyetin temel taşı şudur: (Ve- rilmiş söze riayet) Roosevelt de bir mesaj göndererek konferansın sarfedeceği mesainin bü- tün dünyaya, mütekabil menfaatlere — İt dişi, domuz derisi, Sözü fe köpeğin bizim hesabımıza O yaptığı mücadelelere karşı olan haksız ve ka« dir bilmez lâkaydimizi gösterir. Karaktersizliği, habisliği, edep - sizliği haklı asabiyet ve gayzımızı celbetmiş olanlara: — Köpek soyu! diye hakaret e - derken düşünmeyiz ki; Sahibi için ölmüş binlerce köpe- ğe her adım başında tesadüf edilir de sahibinin leşini yemiş bir tek kö- pek görülmüş değildir. Lâkin köpek diye sanki hakaret etmek istediklerimiz arasında velini- Radyo Komisyonu Göre de Japonlar Çinlileri Muhasara Etmişler Mukarreratını Şunking, 10 (A, A.) — Şunkingin| su yedi Korgeneralle bunlarm ku- mütesilik meseleleri müzakere için yapılacak olan toplantıların müna- kuşadan âzade olan faydalarını isbat müşterek dostluk esasına İstineden metine çelme atan, efendisinin ku - yusunu kazan kaç tane İstersiniz! Köpeğe acımıyor, ona karşı yap- Uığımız haksızlığı kale alınır bir ay- © İmzalamcdık Japon tayyareleri tarafından bom - Berlin, 10 (A.A) — Montrö rad. | bardımanında bir kaç ev yanmış ve yo difüzyonu konferunsında hazırla. | halktan ölenler ve yaralananlar ol - nan dalga tevzli anlaşmasını konfe- | muştur. ransa iştirak eden 37 hükümetten 32| © Çin kuvvetleri, Kalfeng, Hang - si imza etmiştir. Imza elmiyen dev-| sow ve Suşovdaki Japon mavzilerini MD e a muhasara altına almışlardır. Bir Çin Izlanda, Yunanistan, Lüksemburg, | avyare filosu iki gündür bu mnfa : ere eN e büyük |kadaki Japon kuvvetlerini bombar - ek eken Gişe *< İdiman etmektedir. değişiklikler dı etmektedir. Plân- vE vü Kiukinagdan Nanşanga gitmek - da Alman milli postasının takas 200 kilovata çıkarılmıştır. te olan takviye kıtsatından 3000 kişi ve hir Japon müfrezesi imha edilmiş —— o— il ve bir çok harp levazımı ele geçiril- Roosevelt Grevcilere imi Bizzat Hakemlik Edecek üçüz oral Gl Biel Vaşington 10 (A. A.) — Roosevelt E kömür madenleri ihtilâfında bizzat Ke b ee isteyen 17 hakemlik edecektir; Bü'ihtilâf “Arne- | bombardıman v0 35 avcı tayyaresin- rikanın şimal mıntakasında müna -)den mürekkep bir Japon | filosunu kulâtı sekteye uğratmak tehlikesini|Lentien civarında Çin hava kuvvet- manda ettikleri 150 bin Çin askerini ihata etmiye muvaffak olmuştur. i Çin Genereli Tangenpo'nun kuman- da ettiği dört Çin fırkası imha edil- mek tehlikesine maruz bulunuyor. * Tokyo, 10 (A. A) — (Demeli) Fransa büyük elçisi dün akşam Ha- riciye Nazırı muavinini görerek son bombardımanda Çungçindeki Fran mz konsolosluk binasında vukubulan sararlar hakkında teşebbüste bulun- muştur. z Alman Muhabiri Mısırdan Çıkarıldı Kahire, 10 (Hususi) — Völkiseher Beobahter gazetesinin Kahire muhâ- biri Mısırdan ihraç olunmuştur. Mu- habirin bilhassa Kral Faysal ile Kral kırılık saymıyorsak bile hiç olmazsa hakaretlerimizin belâgati © tahkir - lerimizin isabeti namma şunun bu - nun kötülüklerini köpekliğe izafe etmekten vazgeçsek hiç fena olma - yacaktır. * Aldığımız mektuptur: Sayın Bürhan Felek, — Bu sene nereye? — serlâvhah mal lenizi birisi posta ie buna göndermiş ve alına dn «dördüncü hafla boş olduğum. dan rühatar ederim» diyerek #Gezicin imznsını Btmaştır. Bu alçak gönüllü misafir, arzusunu bil. dirmek için yazınızı yanıta etmiş olduğun. dan ben de ayni yol ile cevap vermiye mecbur oldum. Meşhur fıkradır. Birisi âkşam üstü bir evin kapısını çalmış ve ev sahibinin: — Kim o? Sualine det — Tanrı misafiri, Cevabını vermiş. Ev sahis dec — Yanlış gelmlerin. Tanrının evi bura. « değil karşımdır. Diye camiyi göstetmiş, Tanrının her tarafta geniş ferah, mâ- edeceği kanaatini izhar eylemiştir. İtalya ve Fransa Yeni Deniz Silâhları Yaptırıyorlar Roma, 10 (A.A.) — Deniz bütçesi. nin müzakeresi münasebetile meclis- te beyanatta bulunan deniz müste- şarı Amiral Cavazner!, İtalyanın ya- kın bir âtide 35 bin tonluk dört zırh. Tası, modern hals konulmuş 26 bin tonluk dört zırhlısı, 19 büyük kru- vazörü, 12 hızlı kruvazörü, 60 tor- pito muhribi, 70 torpito ve Avizosu ve yüzden fazla deniz altısı olacağını söylemiştir. * Paris, 10 (A.A.) — 18 bin tonilâ- göstermektedir. Reisicümhur, inşa |leri durdurmuştur, Yapılan şiddetli Nazırı Madam Perkins ile sendikala- |bir hava muharebesinde Japonların çın mümessillerini, amele ve patron-| 7 bombardıman ve 5 avcı tayyaresi ların murahhaslarını Beyaz Saraya | düşürülmüştür. davet etmiştir. larında İngiltere hükümetini bu ölür lerie alâkadar göstermesi nazarı dik- kati celbetmişti. * Toklo, 10 (A.A) — Dome Ajan- sının bir tebliğine göre, Hope a8 A EEE A Alman Heyeti Döndü Alman sanayicileri yün ve pamuk mensucatının o Yunan piyasasına çıkarı. Vaşingtan — Roosevelt, idsri »lahnt plârım kongreye tevdi etmiştir. Plânda Gazinin ölümlerinden bahseden yazı- | p, toluk Haminde ve 40 tayyare alan inleve tayyare gemisi Nazaire tez- Cenevre; 10 (A.A) — Finlandiya Ve İsyeç hükümetleri ayni zamanda Avenola müracaat ederek Aland a- senede 1.250.000 dolarlık - tasarruf yapal- ması derpiş edilmektedir. ması imkânin: tetkik ettikten sonra Al manyaya avdet etmiştir. keri harekât sahasında Japon ordu- yin ruznamesine konulmasını İste- miştir. LAN sallat olmakta Ve zaten bizim güç sığıns göhlarına sipariş verilmiştir. dığımız yerde büsbütün sıkışmamıza yol * açmakta mâna nedir? Ben ne cür'etle dalarının tahkimi meselesinin konse- kemmel evleri varken biz gibi onun âciz bir kulunun tuttuğu bir kulübeye mu- Tanrının mnisaftrini Wirim, ne haddime? *Gericin imzalı zata bu sene rahalçm kendi evinde kölmasım tavsiye ederim, Imza: KOVUCU FELEK — İstiyenin bir yüzü kara. Kabul etmiyorlar işte! lerara mahal yok değil mi yat evime kabul edebi-