14 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

&K HB TELEFON: 5 İstanbul Ankara caddesi 102 N E V İ TELGRAF: TAN. İSTANBUL 24310. 24318. 24319 DÖRDÜNCÜ YIL — No. 1329 KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ Büyük Hâmid'in Ölümünün Yıldönümü dolayısiyle onun şaheseri M A K B ER Yeni harflerle basıldı. Ankara Kütüphanesi serisine dahil olan bu eser Dr. Sadi Irmak'ın Hâmit muhtevidir. HALK GAZETESİ hakkında bir yazısını da KANAAT KİTABEVİ. İngiltere İleFransa, Romanyaya Kat'i Teminat Verdiler —— — ——— —— ——— . | - CHAMBERLAİN İNGİLTERE Nihayet Karar Verdi Yazan: M. Zekeriya SERTEL İ ngiltere kararında yavaş, fakat katidir. Karar ver - Meden evvel inceden inceye tetkik edip hesaplar, bütün im- kâ nve ihtimalleri gözden geçi- rir. Bunun için de karara va- rTıncaya kadar hayli zaman'kay- beder. Fakat bir defa- karar 'verdi mi artık davayı kazanın- taya kadar tuttuğu yoldan dön- EE L AN V * Napolyon dünyayı istilâya kalk- tığı zaman İngiltere yetinden kı- Mıldamadı. İngiltere Napolyonun İütuhatıma uzun müddet seyirci kaldı. Fakat nihayet Napolyon İn- Bilterenin hayati menfaatlerine do- kunmıya başladığı ve İngiltere için bir tehlike olabileceğini ispat ettiği andan itibaren İngiltere harekete Beçti ve geçtikten sonra da Napol- Yonun hakkından geldi. 1914 Cihan Harbinde de İngiliz Siyasetinde uzun müddet ayni ka- Tarsızlığı görüyoruz. İngiltere ile Fransa arasında ittifak vardı. Böyle Olduğu halde İngiltere, ancak Al- Manlar bitaraf Belçikaya hücum et- tikten sonra harbe girmiye karar Verebildi. O vaktin İngiliz Baş- Vekilini bu gecikmesinden do- layr muahaze edenler pek çoktur. Çünkü bu gecikme yalnız Fransa ve tngiltereye pek pahalıya mal olmuş- Ur, u defa da İngiliz siyasetinin uzun müddet kararsız ve mü- tereddit bir devir - geçirdiğini gör- dük. Totaliter devletler İngiltere- hin bu kararsızlığından istifade ede- (Sou Sa..10. Şü. 1 de) Chamberlain Dediki: Sulhü Temin İçin VarKuvvetimizle Çalışacağız İngiltere, Akdeniz ve Balkan Yarımadası Statükosunun Cebren veya Cebir Tehdidi Altında Değiştirilmesine Mâni Olacak ondra: '3 (Hususi) — İngiltere ile- Fransa hükümetleri bügün Yunanistanla Romanyanın istiklâlini kati teminat altı- na almışlardır. İngilterede Avam Kamarasında Mister Cham- berlain, bugün beklenen nutkunu söylemiştir. Kamara, fev- kalâde günlere mahsus bir şekilde kalabalıktı. Süfera locaları doluydu. Dünyanın bugün İngiltere namına verilecek taah- hütlere verdiği ehemmiyeti gösteriyordu. Bugün daha fazla, geçen evlül buhranı (Çekoslovakyanın ilk taksimi) günleri- ni hatırlatıyordu. Meclisin dışı da, içi kadar kalabalıktı. Çün- kü herkes tarihi kararı beklemekteydi. Bütün mebuşlar; büs tün nazırlar, meclisi tıklım tıklım doldurmuşlardı. Dinleyici- ler hıncahınç denecek derecede bir kesafet teşkil ediyorlardı. Daladier Dedi ki: Sarih Bir Tehdit Onünde Hemen Yardıma Hazırız Bu Teminattan Alâkadar Devletlerin ve " Yunanistanla Sıkı Münasebetleri Olan ,, Türkiyenin de Haberdar Edildiği Bildiriliyor Paris, 13 (Hususi) — Fransa Başvekili M. Daladier bu- gün İngiltere gibi Romanya ve Yunanistana teminat vermiş- tir. Daladier Fransız milletine hitaben metni Fransa ve İngil- tere tarafından müştereken tesbit olunan aşağıdaki beyanna- meyi neşretmiştir: “Fransa hükümeti, Akdeniz ve Balkan yarımadası sta- tükosunun cebren veya cebir tehdidi altında her türlü değiş- tirilmesine mani olmıya azami ehemmiyet vermektedir. Son hafta kâdiselerinin doğurduğu büyük endişeleri na- zarı itibara alan Fransız hükümeti, Romanya ve Yunanistanin istiklâlini sarahaten tehdit edecek ve Romanya ve Yunan hükümetlerinin buna milli kuvvetlerile karşı köoymayı hayati unanistana ve DALADİER Meclis, müthiş bir gerginlik ha - vası içindeydi. Bununla beraber or- talığı sükünet kaplamıştır. Meclis rei Mussolini Bir Nutuk Söyledi: menfaatleri iktizasından bulacakları bir teşebbüs vukuunda Fransanın on lara iktidarındaki bütün muaveneti si muhteşem resmi elbiseleri içinde celseyi açtığı. zaman Chamberlain kürsüye çıktı ve nutkunu söyledi. Yüzünde yorgunluk eseri vardı. Se- si sakindi, fakat nutkunu vakur ve kuvvetli bir tavır içinde irat etti. Nutku bir belâgat eseri değildi. Va- kaları anlatan ve bu vakalar karşı - sında alınan kararları bildiren bir mesajdı . “Düşman Karşı En Açık Şekilde Düşmanlık Edeceğiz,, derhal yapmakla kendini mükellef bil diğine dair Romanya ve Yunanista - na kati teminat vermiştir. —Büyük Britanya hükümeti de ayni hattı ha- reketi ittihaz etmiştir . Milletlere Fransa - Polonya Fransız hükümeti, İngiltere ile Polonyanın doğrudan doğruya veya dolayısiyle tehdit edildiği takdirde Avrupadaki Endişe Mister Chamberlian, evvelâ par- Halk, "Kahrolsun Fransa,, Diye Bağırdı lâmentonun davetini icabettiren son hâdiselerin Avrupada ve bilhassa şar ki Akdenizde büyük bir endişe u- yandırdığını anlatmış, daha sonra 8 nisanda Arnavutluğun Londra elçi- sinin Büyük Britanya hükümetinden kendisini ümitsizce müdafaa eden küçük bir millete yardım için elin- den geleni yapmasını istemiş olduğu- nu söylemiş ve: “Bütün dünya efkârı umumiyesi bir defa daha bu zorba - lhk tezahürü karşısında — fevkalâde müteessir olmuştur” demiş ve Bü - yük Britanya yardım — garantisinin Yunanistana ve Romanyaya Fransa ile mutabık olarak teşmil edilmiş ol- duğunu bildirmiştir. (Sou Sa. 10, Sü. 2 de) Roöma, 13 (Hususi) — Büyük Fa- şist meclisi bu gece saat 22 den 22.25 e kadar toplanmış ve İtalya kralının kendisi ve halefleri için Ar- navutluk tacını kabul ettiği hakkın- daki kanun lâyihalarını tasdik et - miştir. Faşist meclisinin bu toplantısın- dan sonra Mussolini ve Strace Vene- dik sarayının balkonuna — çıkmışlar ve Strace meydana toplanmış olan kırk bin kişinin önünde meclisin ka- rarını okumuştur. Daha sonra, Mussolini şiddetli al- kışlar arasında şu kısa beyanatta bu- lunmuştur: “Son günlerin tarihi hâdiseleri bi- zim Aazmimizin, İmanımızın ve istiklâllerini müdafaa hususunda kar şılıklı yardımda bulunmak için ak - dettikleri anlaşmadan dolayı mem - nundur. Diğer taraftan Fransız - Polonya ittifakı da Fransız - Polonya hükü - metleri tarafından ayni zihniyet da- iresinde teyit ve tekit olunmuştur. Fransa ve Polonya, kendi hayati menfaatlerini doğrudan doğruya ve- ya dolayısiyle ihlâl edecek her teh- dide karşı derhal ve doğrudan doğ - ruya birbirlerini mütekabilen garan ti ederler. Bugün elçilerimiz bu — beyanatı bütün alâkadar hükümetlere ve di- gerlerine ve bilhassa Yunanistan ile sıkı münasebetleri malüm olan Tür- kiyeye bildirmişlerdir.” (Sonu: Sa. 10, sü. 4) kuvvetimizin bir neticesidir. Dost milletlere karşı dostça ve düşman milletlere karşı da gayet açık, kararlı ve ar'mli düşmanca hareket edeceğiz. Günlük büyük İşimizde bizi rahat brrakmasını dünyadan Tica ediyoruz. Dünya bilmelidir ki, dün ve daima oldu- ğu gibi yarın da yolumuzda şaş- madan yürüyeceğiz.., Mussolini nutkunda “düşman mil letler,, den bahsederken halk şöyle bağırmıştır: “Kahrolsun / Fransa... Parise, Kor- sikaya, Tunusa..,, Hâlâ Mukavemet Var Paris, 13 (Hususi) — Son gelen (Sonu; Sa: 10; Sü: 3) Son Gelen Haberlere Göre Yeni Vaziyetin Hulâsası: kati birer taahhütte bulundular. Her iki hükümet, Rusya ile Türkiyenin yar- dımını temin için de müzakere ve müşaverelere devam ettiklerini anlatmaktadırlar. İngiltere ile Fransanın, Lehistandan sonra Yunanistan ve Romanyanın istiklâlini müdafaa için verdikleri bu taahhüdün mihver devletleri tarafından nasıl karşılandığı belli değildir. Bütün delâil, İngiltere ile Fransanın Bal- kanlarda ve şarki Akdenizde yeni bir tecavüze hazırlandıklarını meydan vermiyecek şekilde İngiltere Başvekili Mister Chamberlain ile Fransa Başvekili M. Daladier dün birer deklâ- rasyon ile Yunanistanla Romanyanın istiklâline vukubulacak her tecavüz karşısında bu iki memlekete bütün kuvvetleriyle müzaheret için tedbir aldıklarını gösteriyor. Mister Chamberlain'in Y istan ve R yayı müdafaa taahhütlerini verirken İtalyan askerlerinin ve tayyarecilerinin 2 Mayıstan sonra İspan_va_vı mut- laka terketmeleri lâzım geldiği üzerinde durması da İngiltere ile Fransanın Şarki Akdenizde — ve Balkan- larda olduğu gibi Garbi Akdenizde de kuvvetli bir si- yaset takibine karar verdiğini tavzih ediyor, | İngiltere ile Fransanın, Cekelitarık boğazını ve Gar- W bi Akdeniz muvasalasını emniyet altına almak azminde oldukları göze çarpmaktadır. W | Arnavutlukta İtalyan nezareti ve tazyiki altında top- İ lanan Müessisan Meclisinin İtalya kralına takdim olun- 1 | masına karar verdiği taç, İtalya kralı tarafından kabul | olunmuştur. Diğer taraftan, Şimali Arnavutlukta İtal- f | | ve yan işgal kuvvetlerine karşı Arnavut aşiretlerinin bir mukavemet hazırladıkları göze çarpmaktadır. İtalyan Kraliçesi Ceraldina'nın nifas humması tehli- | kelerini atlattığı haber verilmektedir. ALMANYA Polonyaya Yürüyormuş Taarruz Hazırlıklarının - Yarın Tamamlanmış Olacağı Söyleniyor Paris, 13 (Hususi) — Oeuvre gaze- tesinin, Berlinden istihbar ettiğine göre, Almanyanın 15 nisan tarihin- den itibaren Polonya üzerine yürü- meğe hazır olacağı ve diğer taraftan Berlin hükümetinin Franco'ya muüt- lak'surette emniyet edebileceği mü- taleasında bulunduğu tahmin olulu- maktadır. Bu haberin doğru olması ihtimeli, Berlinden dünya matbuatına akset- tirilmek üzere verilen aşağıdaki tel- grafla fazlalaşmış oluyor. Başka memleketlerdeki Alman e- kalliyetinin maruz kaldiği tazyıkten ehemmiyetle bahsedilmesinin pek hayra alâmet olmadığı Çekoslovakya tecrübelerinden malümdur. * “Garp Polonya birliğinin itisaf- larından kaçan " Polonyadaki Al- man ekalliyetinden 100 kadarının Danitzig'e iltica etmiş olduklar. ha- ber verilmektedir. Polonyadaki Almanların bircok — hakare'ticre maruz kalmış oldukları ve hattâ (Sonu: Sa. 10. sü 5) VEKİLLER HEYETİ DÜN TOPLANDI Ankara, 13 (Tan Muhabirinden'—- Dün, Milli Şefimiz Inönünün reisli- ğinde bir toplantı yapan Vekiller hş- yeti, bugün de saat 15 te meclis vına- sında Başvekilin riyasetinde to lsn- muıştır. İçtima, geç vakte kadar de- vam etmiştir.