3 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

n Ş mesi arih L L aelt — —— F PEDCEREMDEN '_ c Sultan Yazan: M. Turhan TAN [' opkapı sarayı müzesi müdürü Bay Tahsin Öz, Arşiv Kıla- vuzu adile bir rehber tertip etti ve bu rehberin birinci fasikülü Devlet Bastmevi tarafından basıldı. Çok - faydalı bir eser. Öyle anlaşılıyor ki © müze arşivi tarih bilgileri üzerinde | hayli değişiklikler temin edecek ve birçok yanlışları düzeltecektir. — Bu kanaat bana arşiv kılavuzunun “Cem Sultan hakkında haber verdiği vesikalardan geldi. Çünkü Fatihin bu — âvâre ve mağdur oğlunun hayatını | roman tarzında yazan yegâne Türk —ti ve benim eserim yine yegâne kal- dı. Gerçi üstad Ahmet Refik mer- — humun da Sultan Cem adlı bir eseri | Benim eserimin bugün mevcudu |kalmamıştır. Fakat onun görmüş ol- w' duğu büyük rağbete rağmen şimdi Bij anlıyorum ki noksanları varmış. | Çünki ben Cem Sultanı yazdığım sı- İ nda “Vâktatı Cem” adlı eserle Hoca " Sadettin tarihinden başka türkçe bir mehaz bilmiyordum. Vertot'nun, IK !kıymeti yoktu. Bununla beraber ben | Cem'in karakteristik taraflarını te- İ “rafında dönen siyasi halilenin bütün O ünceliklerini göstermeğe — uğraştım. | Eserimin gördüğü rağbet, çektiğim zahmetin mükâfatı idi, — Lâkin, dediğim gibi, hayli eksiğim ç varmış ve bu noksanlar Caovrsin, Malipera ve benzerleri misillü Cem müşüm. Halbuki Topkapı sarayında — Cem'e dair el değmemiş vesikalar Oyvarmış. Bunu Arşiv kılavuzundan | anlıyoruz. Ayni zamanda şunu öğreniyoruz | ki Cemin izini parmak parmak Sul- “tan Beyazıda haber vermekte yarışa çıkan Osmanlı beylerile, paşalarile © Frenk prensleri, dukaları ve kralları O da rekabet etmiştir. Sicilya kralı ile F olya dukası bu cümledendir. Arşiv, — bunların mektuplarından birkaç nü- — muneye malik. Yine Ceme taallük eden vesikalar arasında “Cem” kelimesinin mâna- Osına dair yazılar varmış, Tebessüm- “le karşılanacak şey. Çünkü Cemin — we aslı olarak kabul olunan Cemşidin — ne demek olduğunu Bürhan Katı'lar, O Ferhengi Şuuriler, Ferhengi Cihan- | gidiler uzun uzun yazmışlardır. Cem | de, kardeşi ve katili olan Sultan Be- | yazıt ta - meselâ - şehnameyi oku- | müşl Cemşidin şarap di ol- | makla şöhretlendirilmiş yarı masal, || yarı doğru bir hükümdar olduğunu Cem öğrenmişler idi., Bu vuziyette ön t F ya a- Ar: bi Kut Istanbul Şehir Tiyatrosu Hataya Gidiyor Her sene olduğu gibi, bu sene de bazı şehir ve kasabalarımızda halkı- mızın sahne ihtiyaçlarını tatmin için İstanbul Şehir Tiyatrosu, Cüm- huriyet Halk Partisi Genel Sekre - terliği tarafından bir turneye çıka - rılmaktadır. Şehir Tiyatrosunun bu seyahati 4 nisan salı sabahı başlıyacak ve 11 ha- ziran pazar günü Ankarada bitecek- tir. 4 nisan salı sabahı 10 treniyle Kon- yaya hareket, 5 nisan çarşamba (Bir muhasip aranıyor), 6 nisan perşembe (Oğlumuz), 7 nisan cuma (Satılık, kirlark), 8 nisan cumartesi (Korkunç gece), 9 nisan pazar “Talebe ve halk terbiyesi eseri olarak matine,, (Ze - hirli kucak), süvare (Sürtük). 10 nisan pazartesi Adanaya hare- ket (istirahat), 11 nisan salı (Muha. sip aranıyor), 12 nisan çarşamba (Oğ- lumuz), 13 nisan perşembe (Kor - kunç gece), 14 nisan cuma (Dama çıkmış güzel), 15 nisan cumartesi (Satılık, kiralık), 16 nisan pazar “Ta- lebe ve halk matinesi,, (Zehirli ku - cak), süvare (Sözün kısası). 17 nisan pazartesi Mersinde (To- sun), 18 nisan salı (Zehirli kucak), 19 nisan çarşamba (Satılık kiralık), 20 nisan perşembe (Oğlumuz), 21 nisan cuma “vapurla İskenderuna,, (Tosun), 22 nisan cumartesi (Büyük hala), 23 nisan pazar “Talebe ve halk matinesi,, (Zehirli kucak), süvare (Satılık kiralık). 24 nisan pazartesi Antakyaya ha- reket (istirahat), 25 nisan salı (Mu- hasip aranıyor), 26 nisan çarşamba (Oğlumuz), 27 nisan perşembe (Kor kunç gece), 28 nisan cuma (Sürtük), 29 nisan cumartesi (Sözün kısası), 30 nisan pazar “Talebe ve halk,, (Ze. hirli kucak), süvare (Satılık kiralık). 1 mayıs pazartesi Gaziantep'e ha- reket (istirahat), 2 mayıs salı (To - sun), 3 mayıs çarşamba (Satılık ki - ralık), 4 mayıs perşembe (Zehirli ku- cak), 5 mayıs cuma Mardine hareket (istirahat), 6 mayıs cumartesi (To - sun), 7 mayıs pazra (Zehirli kucak), 8 mayıs pazartesi (Satılık kiralık), 9 mayıs salı Diyarbakıra hareket (isti- rahat), 10 mayıs çarşamba (Muhasip aranıyor), 11 mayıs perşembe (Sözün kısası), 12 mayıs cuma — (Tosun), 13 mayısş cumartesi (Korkunç ge- ce), 14 mayıs pazar “Talebe ve halk matine (Zehirli kucak), süvare (Sa- tılık kiralık), 15/mayıs pazartesi Elâ. zığa hareket (Tosun), 16 mayıs salı (Zehirli kucak), 17 mayıs çarşamba (Satilık kiralık), 18 mayıs perşembe Malatyaya hareket (istirahat), 19 ma yıs cuma (Tosun), 20 mayıs cumar- tesi (Zehirli kucak), 21 mayıs pa- zar (Satılık kiralık), 22 mayıs pazar- tesi Akşehire hareket (istirahat), 23 mayıs salı (Tosun), 24 mayıs çar - şamba (Zehirli kucak), 25 mayıs per- şembe Afyona hareket (istirahat), 26 mayıs cuma (Muhasip aranıyor), 27 mayıs cumartesi (Zehirli kucak), 28 mayıs pazar (Satılık kiralık), 29 mayıs pazartesi İspartaya hareket (Tosun), 30 mayıs salı (Zehirli ku- cak), 31 mayıs çarşamba (Satılık ki- ralık), 1 haziran perşembe Burdura hareket (Tosun), 2 haziran cuma (Satilık kirtlik), 3 haziran cumarte- Bundan takriben 15 gün mukad- dem —Kadıköyünde Kurbağalıdere civarında bir bostan kuyusunda genç ve gebe bir kadın cesedi bulu:4 suş- tur. O zaman yapılan tahkikat neti- cesinde kadının o civarda bakallık e- den ve Kurbağalıdere caddesinda o- turan Ahmedin karısı 20 yaşında E- mine olduğu anlaşılmış ve bir kaza eseri olarak kuyuya düşüp öldüğü Aliye ' M TAN ühim Bir Cinayet İhbarı Yapıldı tesbit edilerek defnine ruhsat veril- mişti. Evvelki gün Üsküdar müddeiumu- miliğine bir ihbar yapılmış ve Emi- nenin kuyuya kazaen düşmediği, bi- lâkis öldürüldükten sonra atıldığı id- dia edilmiştir. Bunun üzerine müd. deiumumilik cesedi mezardan çıka- rarak morga kaldırmış ve ihbarın doğru olup olmadığı tahkikine başla- mıştır. Ötedenberi Suriye ve Lübnandan memleketimize kaçak eşya nakleden bir kaçakçı dün gümrük salonunda yakalanmıştır. Ahmet adında bir adamın İstan- buldan sık sık Beyruta gidip gelmiş olması gümrük muhafaza memurla. rının nazarı dikkatini celbetmiştir. Ahmet geçenlerde yine Suriyeye git- miş ve evvelki gün Daçya vapurile limanımıza gelmiştir. Salonda mua- yeneden evvel gümrük resmi veril- memiş hiçbir eşyası olmadığını söy- lemiştir. Memurlar hakikaten Ahme. din eşyasını tetkik etmişler bir şey bulamamışlardır. Fakat Ahmedin ka- çakçılık yaptığından şüpheli olduk- ları için bir defa da yorgan ve yas- tıklarınm içlerini aramak istemişler- Suriyede Kaçakçılık Yapan Adam Tutuldu dir. Bu sırada Ahmet şaşa kalarak eşyalarını salonda bırakıp kaçmak is- temişse de memurlar tarafından ya- kalanmış üç yastık ve iki yorgan i- çine istif edilmiş 70 kilo kadar ipek kumaş ve dört kilo da meydana çıkarılmıştır. bundan sonra Ahmedin de çıkararak üzerini aramışlar, beli.- ne, kollarına ve bacaklarına sarılı 5 kilo ipek kumaş bulmuşlardır. Yapılan tahkikatta Ahmedin muh- telif zamanlarda külliyetli ipek ku- maş getirerek piyasaya sürdüğü ve İstanbulda da bir çok yatakçıları bu- lunduğu anlaşılmıştır. Dün gece Ah- medin evinde bir araştırma yapılmış- tır. Tahkikata devam edilmektedir. ipekli eşya Memurlar elbiselerini Profesör Server a Hilmi İhtifali Diş tababeti ve eczaci mektebi mü- dürü merhum profesör Server Hil- minin ölümünün onuncu yılı müna- sebetile dün saat 11 de Merkezefen. dideki mezarında bir ihtifal yapıl- mıştır. İhtifalde üniversite profesör ve tlebelerile Server Hilmiyi seven bir çok dostları bulunmuş, memleke- timizde diş tababeti ve eczacılık mes leklerine hizmetleri anlatılmış ve profesör doktor Ziya Cemal ve baş- asistan Lem'i tarafından hatırası ta- ziz edilerek mezarına çelenkler kon- muştur. ç Adagidede Bir Kaza Ölümü Ödemiş Adagide nahiyesine bağlı Bademiye köyünde askere gi- decek gençler şerefine eğlence yapı- lırken 24 yaşlarında Mehmet Çarınm havaya attığı kurşunlardan biri ka- zaen Hali! karısı Ayşeye rastlamış ve 25 yaşındaki bu kadını öldürmüş- tür. Suçlu tutulmuştur si (Zehirli kucak), 4 haziran pazar Antalyaya hareket (istirahat), 5 ha. ziran pazartesi (Muhasip aranıyor), 6 haziran salı (Tosun), 7 haziran çarşamba (Sürtük), 9 haziran cuma (Oğlumuz), 10 haziran cumartesi (Satılık kiralık), 11 haziran pazar Ankaraya hareket. Adapazarında 14 Dükkân Yandı Adapazarı, (Tan Muhabirinden)— Bakırcılar çarşısında bir yangın çık- miş ve kısmen yanan noterlik daire- sile birlikte 14 dükkân yandıktan son ra, etrafa sirayetine meydan veril- meden itfaiyenin göstermiş olduğu büyük gayret sayesinde söndürül- müştür. Dükkânları yananlar terzi Hasan, bakırcı Muzaffer, bakırcı 1b- rahim, terzi Mehmet, Bozüyük tuha- fiye mağazasının ardiyesi, bakırcı Süreyya, yazmacı Zehra, manifatu- racı Mehmet bu arada bir'böş dük- kân, yazmacı Ayşe, terzi Ayşe, yaz- macı Esma, yazmacı Bedriyedir ki, bunun dükkânila beraber çekmecede bulunan 700 lira parası da yanmıştır. Yangın ittisalinde bulunan Türk Ti- caret Bankasının Adapazâr şubesile Ziraat Bankası Adapazar şubesi, bü- yük tehlike atlatmış bulunmaktadır. Yangının yapmış olduğu zarar ve ziyan 30, bin lira tahmin edilmekte- dir. Zabıta tahkikat yapmaktadır. A- teşin bakırcı İbrahimin dükkânının arkasında bulunan boş arsadan çık- tığı söylenmektedir. Yangında bir de |itfaiye neferi yaralanmıştır. Kızılay Sanat Evi Takdir Edildi Selânik beynelmilel fuarı sergi ko. miserliği, fuar jüri heyeti tarafından verilmiş bir takdirnameyi Kizilay u- mumi merkezine göndermiştir. Bu takdirname ile Selânik fuarında teş- hir edilen Kızılay sanat evi işlerinin pek beğenildiği ve birinci mükâfatı kazandığı bildirilmekte, bu eserleri vücude getirenlerle beraber bu im- kânı yaratmış olan Kızılay cemiyeti de takdir edilmektedir. Kızılay cemiyeti sanat evinin mu- tena eserlerile Nevyork sergisine iş- tirak etmiye karar vermiş bulunmak. tadır, Türk el ve işçiliğinin en mutena örneklerini pek büyük bir muvaffa- kıyetle meydana getirmekte olan bu sanat yuvasi 1913 yılının 25 tem- muzunda kurulmuştur. Balkan harbı dolayısile buraya hic ret eden şehit ve muhacir kızlarının himayesi icap etmiş, tamamen insani bir gaye ile Kızılay cemiyeti bu (Darüssınaa) yı tesis ederek doksan Türk kızını burada çalıştırmıya baş- lamıştır. Müessesenin kadrosu ve teşkilâtı zamanla genişletilmiş ve bugün cid- den övünülecek bir sanat yuvası ha- line gelmiştir. Türk zevki seliminin en eski örnek leri, asırlarca evvelki çevre, antika oya, dokuma, havlu ve örtüler bulu- narak üzerlerindeki nakışlar büyük bir maharetle kopye edilmiş, ayrıca çok eski çini ve tezhip, oyma, ve va- zo tezyinatından da güzel örnekler çıkarılarak, bluz, maşlâh, manto, mendil işlemiye mahsus örneklerin kolleksiyonu zenginleştirilmiştir. Kızılay sanat evinde bunlardan başka Kızılay cemiyetinin harp mal- zemesi meyanında - bulunan yatak, îi:% 8$.-4:939 SUAL CEVAP? İlk Para Ne Zaman İcat Edilmiştir ? S — İlk para ne zaman, hangi millet tarafından ve nasıl kul lanılmıştır? C — İlk bilinen para Milâttan ye- di asır evvel Anadoluda yaşıyan Lid- yalılarda görülmüştür. Fakat ilk za- manlarda sayılarak değil tartı ile kullanılırdı. Çünkü bir çok kimseler ellerine geçen altın veya gümüşü ka- zıyıp çalıyorlardı. Sonraları parala- rın kenarları çizgili yapılarak buna mâni olunmuş ve para da sayılarak kullanılmıya başlanmıştır. e S — Altın standardı usulü nedir? C — Para sistemini kabul eden memleketlerin hepsinde muayyen bir kıymet vahdeti kabul edilmiştir. Me. selâ Amerikan altın dolarının karşı- lığı 25,8 buğday altındır. Buna “al- tın standardı,, usulü derler, bazı mil- letler standard olarak hem altını, hem gümüşü kullanmışlardır. Buna da .*muzaaf standard usulü,, derler. e S — Greshan kanunu nedir? C — Muzaaf standard kullanan milletler iki para arasmdaki kıyme- tin farkını tesbit ederler. Kıymetler arasnıdaki değişiklik birinin kıyme- tinin artması, diğerinin azalması ne. ticesi vukubulur. Bu takdirde halk kıymet kesbeden parayı saklar. Te- davülde yalnız ucuzlayan para kalır, çürük paranın sağlam parayı teda- vülden çıkarması temayülünü Gres- han isminde bir İngiliz iktısatçısı keşfetmiştir. Onun için buna Gres- han kanunu denmiştir. e S — Yeni Millet Meclisinde en yaşlı mebus kimdir? C — Rize mebusu Ebubekir Ha- çarşaf, doktor ve h ıcı göm- TatrTavi Hacta vra sramaTeTan ae ae $ ma, aba ve saire gibi levazımla milli ve Kızılay bayrağı da hazırlanmak- tadır. ——— Mütekaidini Askeriye Cemiyetinin Toplantısı Umum Mütekaidini askeriye ce- miyetinin yıllıkkongresi dün saat 13 te Şehzadebaşındaki cemiyet bina- sında yapılmıştır. İlk defa bir sene. lik faaliyet raporları okunup ekseri- yetle tasvip edildikten sonra yeni idare meclisi azalarının seçilmesine başlanmıştır. Neticede örgeneral Ce- mal, Albay yusuf, Ali, yarbay Âziz, 'Mehmet, Hüsnü, Şerafettin, binbaşı Muzaffer, Ruşen, Lütfi, Vehbi, yüz- başı Muzaffer ve Cemal intihap edil- mişlerdir. Bundan sonra Reisicümhur İsmet İnönü ile Genelkurmay başkanı Fevzi Çakmak ve Gehneral Asım Gün- düze birer tazim telgrafi çekilmesi. ne karar verilerek kongreye nihayet verilmiştir Ai gll Kamyondan Düştü, Öldü Kozan (TAN) — Ceyhandan Kadir- liye gelmekte olan Cebelibereket - 7 numaralı ve şoför Hasanın idaresin- deki kamyonun üstüne çıkan yolcu- lardan Hüseyin oğlu Ahmet, Kadirli yakınında düşmüş ve hemen ölmüş- tür. — Cem Sultanı, o isimle y — romandan dolayı, örnek olarak al- — dım ve bu örnekle Topkapı müzesi | — arşivinin kıymeti üzerine dikkat cel- — betmek istedim. Bakalım, öbür fa- — siküller bize daha ne gibi meçhulle- rin anahtarını getirecek?.. kur — Fatihte Tise mezunlarından Bay Sadri | “Temizyüreğe: y Çikrığın Azeri veya Kazan lehcelerin- de de var olup olmadığını bilmiyorum. Bi- | zim lehcemizde dolap, çark mânasına ge- “lir ve bilhassa kuyudan su çıkarmak ve pamuk eğirip sarmak için elle kullanılan j j veya atla işletilen çarki ifadede kullanılır. M. T. T. Fakir Talebeye Yardım Eğridir (TAN) — İlk okul himaye heyeti bu ders senesi başından itiba- — yen 40 fakir talebeye haftada ancak 'bir kere sıcak yemek verebilmekte- — dir. Heyet, bu talebeye 23 nisanda © yeni elbise ve ayakkabı tevzini ka- /— rarlaştırmıştır. Türkkuşu tesisatını ıezerkenf Günün Resimleri Selânik beynelmilel fuarımın takdirnamesini kazanan Kızılay Smaşl ;* S — Meccani leyli olarak beş yıllık muallim mektebinden mezun olan bir muallim, her- hangi bir sebeple muallimliği bırakmak isterse, sekiz sene - lik mecburi hizmete tâbi ol - duğuna nazaran ne mıktar tazminat vermeğe mecbur tu- tulur? C — Muallim mektebine girer - ken her talebe bir taahhütname im- zalar. Bu taahhütnamede, sözünü tutmaz kendisine verilen vazıfeyi yapmazsa, vereceği tazminat mıktarı da yazılıdır. Mecburi hizmet müdde. tini bitirmeden çekilirse, taahhüt et- MN d ge ee ada n ae ae tiği tazminatı ödemeğe mecbur olur. Bay Stayn Sofyaya Gitti İş ve işçi sigortaları mevzuu üze. rinde tetkikler yapmak için İktısat Vekâletinin davetile Ankaraya gelen Milletler cemiyeti içtimai muavenet şubesi müdürü Ştayn, dün sabah An- karadan şehrimize gelmiş ve akşam ekspresle Sofyaya gitmiştir. Sofyada da ayni mevzu üzerinde tetkiklerde bulunacak ve cuma günü tekrar İs- tanbula gelerek tetkiklerine devam edecektir. TAKVİM ve HAVA 3 Nisan 1939 PAZARTESİ İ 4 üncü ay — Gün:30 — Kasım: 147 Arabi: 1358 Rumt: 1355 Sefer: 13 Mart: 21 Güneş: 542 — Öğle! 12.17 İkindi: 15.58 — Akşamt 18.35 Yatsı: 20,07 — İmsâk: 3.05 Yurtta Hava Vaziyeti Yeşilköy meteoroloji istasyonundan ali“ nan malümata göre, hava yurdun Trakyâr Kocaeli bölgeleri ile Karadeniz kıyıların* da çok bulutlu ve mevzil yağışlı, yurdun diğer bölgelerinde umumiyetle — bulutlu geçmiş, rüzgârlar bütün bölgelerde şar- ki istikametten orta kuvvette esmiştir. Dün İstanbulda hava az bulutlu geç- miştir. Rüzgâr şimali şarkiden saniyedt 3-5 metre hızla esmiştir. Saat 14 te havft tazyikı 760.1 milimetre idi. Sühunet €© yüksek 15.6 ve en düşük 4,9 santigrat O” j /