18 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
—— 18-65-1938 TAN Gündelik Gazete —— TAN'in hedefi: Haberde, fikirde; Ber seyda temiz, dürüet, samimi olmak, Kariin gözetesi ölmiya | çalışmaktır. ii ABONE BEDELİ Türkiye #enebi 246 Kr, 1500 Er, 800 Er, 150 Kr, 1 s00 Kr, Milletlerarası a Attihadına dahil ol- #iyan memleketler için 30, 14, 9, 3.5 lira dir. Abone bedeli peşindir. Adres değiş- trmek 28 #uruştur, Cevap için mektup dara 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. mmm 1 Sene SA : a GUNUN MESELELERİ Şer Yüzünden Rahmet Ahmet Emin YALMAN Kuvvetli, zinde millet ona der- ler ki beklenmez bir sadme kar- fısında ezilmesi, mukavemet duy- mak ve göstermekle de kalmasın. lenin zararlarını ortadan kaldır- diktan başka tamir haddini aşabil- SİN, şer yüzünden bile rahmet yarat- sın. , Hükümetimiz, memleketin. böyle varlık ve zindelik imtihanını Parlak geçirmesine imkân hazırla” Miştır, Bundan dolayi iftihar duyu- Yoruz ve bunu 19 Mayıs gününün arifesinde söylemeği ayrıca bir zevk #âyıyoruz. Kırşehir zelzele sahasına giden Mütehassıslarımız dönmüşlerdir. Sadmeye uğrıyan yerlerin ve orada ! l Yâşıyan vatandaşların halini yirmi| muhtelif bakımdan gözden geçirmiş- lerdir. Orada yeniden canlandırıla- Cak hayatın esaslı, etraflı bir plânını hazırlamışlardır. Bu plân tatbik edilince Kırşehir Ve Yozgat köyleri, yeni bir âlete es- kiden fazla dayanmak imkânını bula Gaklardır. Yeni köylerin yeri ayrı Urken, zelzeleden az teessür duyma- Yi temin edecek şartlar göz önünde tutulmuştur. Yeni köylerin kayaya kök salmaları oimkâhları «düşünül ağ ür. İnşa tarzında da zelzele © vardr iş TU. Fakat iş yalnız İmamıştır. o Rasyonel ME yapmak ve düşünmek 8, şer yüzünden rahmet yaratmak ârzu ve İhtiyaciyle yapılmış, düşü- hülmüştür. Mektep gibi ihtiyaçları daha iyi karşılamak için birleştiril- Mesi, büyütülmesi köyler bir araya getirilmiştir. bu Kö. Yün yeni plânı umran, sıhhat hedef-| İerile ve tabiatin şiddetlerine karşı korunma gayesiyle hazırlanmıştır. Buralarda kış şiddetli olduğu için köylerin cenuba doğru yapılması! doğru görülmüştür. Köyün yeri ve büyüklüğü karar- İaştırıırken gerek mera ve gerek tarla vaziyetleri göz önünde tutul- Muştur. Su meselesini temin et- mek ve bataklık ve malarya gibi za- Yarlarımın önüne geçmek bakımla. fından ehemmiyet verilmiştir. Sonra etrafta maksada en uygun Müâlzeme aranmıştır. Her köyün ih- Üyacı bakımından taş, kum ve saire Sİbİ yapı malzemesi için kaynaklar gösterilmiştir. Bu rasyonel çalışma sayesinde Yalnız Kırşehir ve Yozgat tarafla! Tındaki köylerin halkı, varlıklarına “skisinden daha rahat, daha sıhhat- daha insanca bir şekilde devam İmkânmi bulmakla okalmıyacaklar- dır. Bütün memleket ve bütün dün. Ya, hükümetimizin merkezinde ras- Yonel bir ruh yaşadığını, bir âfet Karşısında bu ruhun hassasiyetle ha- Tekete geldiğini, şer yüzünden bile mi yaratmak kudretini göster- diğini görecek, anlıyacaklardır. Âfe. te uğrıyan vatandaşlar, Türklük te. #ihüdünün ve sevgisinin kuvvetini Ve sıcaklığını duyacaklardır. Hükümetin Kirşehir öfeti kerşi- sında ortaya koyduğu düşünüş ve reket tarzı, umumi hayatımızda Yeni ve Rasyonel bir ruhun nekadar Yol aldığını gözümüz önünde aydın- İâtacak bir şimşektir. Bir tarafta böy Yüksek ve rasyonel ölçüler bulun- | duğu belli olunca iftihar duyuyo- Tuz, sevincimize ve Kendi kendimize Büvenimize hudut olmuyor. Pakat diğer taraftan itiraf etmeli-| YİZ ki gidişimizde dürulmamış bir var. Bir tarafta harikalar yara- mümkün olan) 938 martının ilk haftasında, Ebro nehri cenubunda bir yarma taarruzu yapmak üzere, 14 millici fırkadan mürekkep bir ordu toplanmış ve yayılmış bulu- nuyordu. Bu ordunun 700 den fazla topu ve 200 uçağı vardı. Taarruz, Ebro ile Montalban arasında takriben 80 km. lik bir cepheden başanacaktı. Bu geniş- lik kuvvete göre fazla idi; fakat İ zapanyada cepheler, Büyük Harp- teki bizim Çanakkale veya Orta Avrupa cepheleri gibi muttasıl ve müteaddit hatlardan müteşek- kil bir müdafaa sistemi arzetmez- ler; bunlar daha ziyade, biribirin- den az veya çok uzak olarak tah- İ kim ve işgal edilmiş istinat nokta- larından terekküp ederler. Bundan başka, taarruz. aledi lik cepheyi muhafe ve arazi vaziyetine göre gittikçe daralacaktı. ğ Geçen sonbaharda Wükümetçi- ler, Saragosa cenubunda, yaptık- İarı taarruzda, Frankistlerin cep- hesini bir miktar içeri çökertmiş- ler ve bu suretle hasıl olan çikin- tıyı 1938 martının ik kadar muhafaza etmişlerdi, ki bu vaziyet onlara mahzurlu olmuş ve bu sefer, milliellerin burasını iha- *a etmelerine meydan vermiş! Taarruz sahnesi, Ebro'nun ce- rubunda uzanan vadi ovasından sarlınazar, çıplak, ve pek as meskün bir çok dere ve te pe kalabalığından o mürekkep bir takım dağ silsileleri ile çokça ke- sik bir halde idi Taarruz Aştika- zili İspanyanı ha iyorlardı, Bu suların yukarı kı- sımları ile Teruel — Sagunto de- miryolu arasında, tarif ve tavsif leri pek güç olan ve 2000 metreye kadar yükselen dağlar vardı; bu sebeple bu mıntakada harp ve hareket çok çetin olacaktı, Mon- talban'ın o hemen o cenubundaki Sierra de San Just bile, 1500 met- re yüksekti; tasrruz, bundan do- Jayı daha cenuba uzatılamadı. idayette üç taarruz kümesi (grupu) teşkil edilmişti: tıyoruz. Öteki tarafta taş halini aj mış idari usullerden kurtulamıyı ruz. Fevkalâde saydığımız ve ham- leye ihtiyaç gösterdiğimiz işlerde ya- man bir sürat ve hareket kabiliyeti gösterebiliyoruz. Mülehessıslar bir- İkaç gün içinde bir araya toplanıyor- İlar, tetkiklerini yapıyorlar ve bitiri- özle irk içinde bütün bir sahahın yeniden kurulmasını ve en yüksek ölçülere uymasını temin ede- cek bir plân tamam oluyor. Başka milletlerin bir asırda yapacakları çe- tin işleri bir senede yapmak gibi mu- cizeler gösteriyoruz. Fakat sonra ay- ni memlekette bir saatte yapılması lâzım gelen işleri altı ay uzatmayi İmarifet sayan bir idare makinesi İş- leyip durabiliyor. Bir dairede işimiz çıktığı zaman, bir mahkemeye dava- mız düştüğü zaman bunun elemini duyuyoruz. Geçen gün elde para olduğu halde beş senede yapılamıyan adliye bina- sından bahsettik. Bügün Kirşehrin- deki iftihar verici, seri, mükemmel hamle karşısındayız. Bunlar bütün bir vaziyetteki usul ve zihniyet uçu- rumlarini aydınlatan nihrenki talarıdır. Kırşehir sahasında gördüğümüz | güzel manzara bizde derin bir has- İret uyandırıyor: Hamleli, fevkalâde işlerde beliren yüksek ölçülerin ve rasyonel ruhun, hergünkü hayat hi nde teşkilâtlı surette işliyen maki- neye de aşılandığını ve eskiye ve menfi mukavemete karşi kati bir zafer kazanıldığını görmek... rok» — YAZAN: , GENERAL H. EMİR Sivil halkın mukavemetini kırmak için Frankistler tarafından birkaç defa bombardıman edilen Barselonadan bir manzara G. Yaguâ kumandasındaki eni Kayaş ina, meet EDİ. ra bölgesinden, 16 km. lik bir cep- heden, Belehite üzerine yürümek vazifesini aldı; bu kasaba geçen sonbaharda hükümetçiler tarafın- dan zaptedilmişti. G. Yaguö'nin emri altında Faslı ve Navarrlı fırkalar vardı. Daha cenupta, G. Garcia Valino emrindeki Navarr'lı fırkalar, Vi Jar de los Navarras'a ve Herrera'ya karşi taarruza memur olmuştu; bundan maksat burada çıkıntı teş- kil eden düşman mevziini cenup- tan çevirmektir. General Monasterio'num süvari fırkası, en cenuptaki grupla irti- bat peyda etmek için, Lascos üze rinden ileriye sürüldü. General Aranda kümesi, Sierra de Cucalon'dan Rudilla — Segura üzerinden ilerliyecek, hükümetçi- lerin Belehite — Vivel del Rio mu- vasalasını kesecek ve ayni zaman- da umum taarruzun sağımı koru yacaktı, Bunun solu yanında, Littorlo fire talarından müteşekkil Italyan Lej- yon Koru bulunuyor ve bu süretle uzun zamandanberi geride alıko- man İtalyanlar tekrar harbe işti Tak etmiş oluyordu. Tasrruz ordusunun toplanma ve yayılmasının tamamile gizlenme- sine ve taarruzun baskın halinde vukuuna muvaffakıyet hasıl olmuş ve bu sâyede cephenin meyzile- rinde yalnız üç hükümetçi fırka” ya rastlanmıştı; 28. fırka bunla- rın gerilerinde ihtiyatta idi. Uçaklar, düşmanın mevzilerini ve köy muvasalalarını 48 saat dövdükten ve 8 martta ileri çıkık birkaç tepe zaptedildikten sonra, 9 mart sabahı, çok iyi bir havada ve mükemmel bir topçu hazırlığı nı müteakip, © ler, asıl yarına taarruzuna kalkmışlardı. idayette, en çok muvaffak yet General Yaguö küme- sinde belirmişti; zırhlı ve motörlü harp, vasıtaları, düşmanın dikenli tel engellerini ezip geçtiler ye ak- Şama kadar Fuentetedos'tan 8 km. nun ileriye alınması ve yeniden yerleştirilmesi ile uğraşıdı, Onun ateşile, 10 mart öğleden evvel, hü- smmesleşilerin NSA ARE vemetleri o deroce kırılmıştı ki ha- rap Belchite öğleye kadar ihata ve akşam zaptolunabildi. Yagu 8ol censhı ayni gün Sillero dağı m (895) zaptetti. Bu muvaffakı- yetler, hükümetçilerin 35. beynel- milel fırkası ile piyade olarak kul- lanılan iki yi hava taburunun, cepheyi takviye için gelmelerine ve Belchite'de muharebeye karış- malarına rağmen, hasıl olmüştü. G. Garcia Velino, şiddetli bir mu kavemete çarptığından, ik taar- ruz hedefine ancak 10 martta vara bildi. Süvari fırkası, Loscos'u Ge- neral Frankonun gözüönünde zap- totti. Bu esnada, Legionkor, 10 mart saat 10 da, daha cenupta, Cortes de Aragon'da büyük caddeye ve ak- şam Alcaine de Rio Martin yakini- na varmıştı. G. Arandanın sağ cenahı Vivel del Rio ile Montalban arasında şid detli bir mukavemete çarptı; hükü metçiler burasını Tervelden getir. dikleri büyücek kuvvetlerle pekleş tirmişlerdi 11 martta, taarruz şimale doğ ru genişledi ve G. Garcia Escamız fırkası Belchite'nin şimalinden Eb ro nehrine kadar Belehite Medisna caddesini zaptetmek vazifesini al- dı; buradan da Guinto üzerine iler liyecekti. Muharebelere, parça par ça atılan hükümetin takviye kıta - ları, Belehite doğusunda G. Yague ye karşı savaşa giriştiler. Süvari fırkası, Legionkor'un 11 martta, Alcan ile Olieteyi İşgal e- den sol cenahile temas hâsıl etti, Hükümetçiler heniz Mont « alban ile bunun cenubundaki Utrilas ma den ocakları Belgesini ellerinde tutuyorlardı. 2 martta, kesif zırhlı otemobil- leri Montalban'a girdiler ve bu gün, başka bir hâdise olmıyarak, kıtaatın yiyecek ve atacaklarını geriden ikmal ile uğraşıldı., Ayni zamanda, düşmanın bozgunluğu - nun ziyade olduğu hakkında gelen haberler arttığından takibi tezlen- dirip şiddetlendirmek ve düşma - nın içerilerine dalabilmek için mo- törlü takip kıtaları teşkil olundu. 13 martta, G. Yague kümesinin Frankistler eee Son: Taarruzu Nasıl Kazandılar ? böyle bir kıtası Belehite'den şarka doğru harekete başladı ve evvelâ Tarragona - Saragoza caddesi Üze- rinde Azalla'ya vardı ve burada bü tün bir hükümet fırkası erkânını esir aldıktan sonra Escatron nindeki Ebro köprüsünü tuttu, Bu sırada, Gulnto civarında ve Ebro- sol sahilinde duran bir hükümet firkasının ricat hattını kesmek ü- midi henüz vardı. Cenupta, Lecera'dan yürüyen bir kol Hijarı zaptetti. Bu suret- le Rio Martin suyuna her taraftan varılarak millicilerin cephesinde #nsicam ve irtibat hâsıl oldu. Fakat daha cenubunda, motörlü Legion- kor'un kıtaları Guadelope'in yarı yolunda, Andoraya girmişlerdi. G. Aranda'da Montalban ile Ur tllas'ı almıştı; fakat şiddetli mu- harebelerle.. 13 marfta, bütün sınıflardan ve zırhlı arabalardan mürekkep ön - cüler müstahkem Caope mevkli - nin ön arazisine vardılar ve bu- rada şiddetli mukavemete çarptı - lar. Burası, ayni zamanda, Ebro- nun şimalinden yardım görüyordu. Daha cenupta, yük otomobilleri ne bindirilmiş 2 İtalyan taburu ile 40 zırhlı araba, 10 keşif zırhlı otomobili, bir motosikletli avcı kı- tası ve bir motörlü bataryadan mü rekkep bir İtalyan ' müfrezesinin giriştiği gayet cüretli bir baskın hareketi fevkalâde muvaffakıyet el de etti; mehtaplı bir gecede, An- dorada toplanarak hareket eden bu eze sabah saat 3 te Calanda ö varmış ve burada basılan bir -hükümetçi | Jiyası ne olduğunu an meze arge Bundan basil, hükümete mensup XV1I kolordu karargâhinın bir kısmı da bu müfrezenin eline düş- tü, Müfrezenin bir kısmı derhal Alcaniz üzerine harekette devam etti ve bu mühim ve düşman ta- rafından işgal edilmiş mevkii de aldı. Bu hareket sayesinde Guade- lope suyu hemen hemen mukave - metsiz ele geçmiş, fakat İtalyan Littorio fırkasının kumandanı G, Berganzoli yaralanmıştı. ükümetçilerin mukaveme - ti, bundan sonra artmıya başladı. Frankocu keşif zırhı o- tomobillerinin, 15 martta içine gir dikleri Caspe şehri ancak 16 da a- landı. Bunun 2 km. şimalindeki köprüde dahi düşmun mukavemet ediyor ve Ebro şimal kıyıları bo - yunca, hemen her yerde, hükümet kıtaları görünüyordu. Cenupta, Sierra de San Justta da artık ilerlenemez oldu. Milieile- rin Aragon yarması, General Fran koya mühimce bir arazi parçası ka zandırdıktan sonra Guadalopede duraklamıştı; Katslonyaya 30 ve denize 80 km. kala. Bu taarruz, karakterce, 1918 de, Almanlar tarafından Fransada ya pılan büyük taarruza benzer; o va kit, Fransada olduğu gibi şimdi de İspanyanın Aragonunda, General Frankonun taarruzu nihayet, düş- manın Katalonya ile İspanyanın di ğer kısmı arasında alelâcele vücu- da getirdiği bu “Yama mevziine,, çarpmıştı. Bütün bü taarruzlar es nasında, millleiler, sivil halkın mukavemet kudretini kırmak ve bazı kıyam ve isyanlar çıkarmak emelile, hükümet merkezi Barselo nayı da, birkaç defalar gaddarane bombalamaktan çekinmediler; bü yük Fransa taarruzunda, Alman - lar Parisi, meşhur uzun toplarile bombardıman ettikleri gibi.. Her şeye rağmen, general Fran konun Aragon isarruzu kati bir neticeye varamamıştı. Türk istik- Jâl harbinde, 26 ağustos 1922 de, Afyonkarahisarın cenubundaki Yu nan ordusu mevzilerine yapılan Türk ma taarruzunun muvaffa- kıyet sırrı, bunun düşmanın geri- sine ve başlıca muvasale şahdama» & Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Modadan Kadıköyüne giden tram- Kadıköy bileti verdikten sonra, bir de Suadiye hattına ait değiştirme bileti kesiyor. Buna mukabil para fark alıyor. Siz Suadiyeye on beş kuruşa”gidebileceğinizi zanne - diyorsunuz. Altıyolda tramvayı değiştirdik - ten sonra biletçi tekrar geliyor, bu defa o da yüz para mevki farkı alı- yor. Siz bileti alırken dahi birinci mevki bilet aldığımızı, tekrar fark ödemiye lüzum olmadığını söylü - yorsunuz. Bazıları bu farkın ni alındığım anlamadan parayı veri - yor, bazıları du münakaşa, hattâ mü nazaaya kadar varıyorlar. Değiştirme biletinin gayesi, han - gi tramvaya binerseniz bininiz, hat- tı değişirmek icap ettiği zaman, ay- ni biletle size seyahati temin etmek- ür. İkinci tramvayda biletçiye an - cak aldığınız bileti göstermek kâfi- dir. Halbuki bugünkü şeklile het ramvayda da tekrar para öde mek,birinci ve ikinci mevkide ayrı ay rı bilet bastırılmadığından, mevki far kı vermek mecburiyetindesiniz. De- iştirme biletinin temin ettiği kârda yüz para, üç kuruş kadar bir şey Tramvaylarda birçok münakaşala- ra sebep olan bu değiştirme ve mev- ki farkları için ayrı ayrı bilet bas - tırmak, acaba tramvay kumpanyası için büyük bir masraf mıdır? Bu - nun büytik bir masraf olduğunu ka- bul etsek bile, bu biletleri ihdas et- mekten maksat halka kolaylık ve ucuzluk göstermek olduğuna göre, bu külfete katlanmaları icap eder. Kadıköy tramvaylarında, İstan - bulun umum tramvay hatlarında olduğu gibi, hattâ biraz daha kuv: vetle, bilet ücretleri yüksektir. Bir zamanlar bilet ücretlerinin ucuzlu - yacağı tevatür edilmiş, halâ bu ha- vadis gazetelere bile geçmişti. Fa- kat filiyat sahasında hiçbir değişik- lik olmadı. Tramvay şirketi ilk se » nelerde tesisi masrafın çıkarıneı- ya, kadar. hu hiletlara ikerk-& oymak mecburiyetinde olduğunu iddin etmişti Bü "dene kârla Kapa - han bilânçosun sonra bu ucuz - luğu temin zamanı gelmemiş midir? Akşamları bütün Moda halkını iki tramvaya istif eden şirketten, bu kül fete bedel ucuzluk istemek acaba say sızlık mu olur? GİRESUNDA Odun Taşırken Derede Boğuldu Giresun, (TAN) — Yavuzkemel nahiyesine bağlı Kızıltaş köyünden Hüseyin, sırtında odun yüklü oldu- İ ğu halde, Aksu deresi üzerindeki İ gayrimuntezam köprüden geçerken dereye düşmüş ve boğulmuştur. — MERSİNDE : Bir Kadını Boğdular Mersiri, (TAN) — Burada “Pır - lanta” adlı bir kadın boğularak öl dürülmüştür. Ahmet Cingöz adında biri, katil olmak suçuyla yakalan- maştar. ——— — İ ri, İzmir demiryoluna doğru yapıl- masında idi; ve bu sebeple. Yunan ordusuna indirilmiş bir ölüm yum- ruğu olmuştu. Aragon yarma savaşı, piyade, sü vari ve topçu ile beraber motörlü harp vasıtalarının ve motörlü ara- balara bindirilmiş kıtaların, uçağın ve hülâsa yeni hava ve kara tek - nik harp vasıtalarının geniş mik - yasta kullanılarak, muharebeleri kısaltmak ve insan telefatını azalt mak hususunda bunlardan azami istifadeler edilen bir saha teşkil et tiği için de ayrıca tetkike değer, Fakat bu muharebe ve hareketler- de gösterdiler ki, motörlü vamtala rın faydalı sürette kullanılmaları mutedil bir arazi ile iyi y lunmasına bağlıdır; çünkü gördük, ki, Aragon tasrrüz ordusunun 'sol censhı ve merkezi, ovalıkta, bir haftada takriben 8: 90 km. ilerli- yemediği halde yüksek dağlar. daki sağ cenahı bu müddet zarfın- da ancak Montalban'ı almak yani 15 km, kadar ilerlemekle kalmış” tir.
