18 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r ~Ans»klopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir. Onbeşinci yıl sayı: 5032 umhuri Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368 Tahrlr heyeti: Te f General Dr. Mazlum Boysan Dr. Kimyager Xurı Refet Korur \ HARB GAZLARI Bunlara karşı Içprunrjıa ve Herkesin okuması, bümesi j elzem olan bu eser. ikinci defa öterak yeniden tabedildi. 528 sahife, 14O.resim, 1938 senesi en son yem malumatı havidir. Fiatı, cıldli 250 kuruş. Ted avisi igraf ve mektub «b«si: cumhurıyet tstanbuı posta kutusu: tstanbüL NO 243 24298, îdare ve matbaa tnsmi 24299 24290 Çarşamba 18 Mayıs 1938 Türk Hatay'dan bu yirminci asır lekesinin ne vakit silinip gideceğini, bütün dünyadan soramaz mıyız ? Cenub hududumuzun öîesinde vaziyetin hakikatî Nihayet itiraf ve ilân edeceğimiz giin gelmemiş midir ki cenub hududumuzun ötesinde müstemlekeci düşman bir kuvvet yerleşmiştir, ki o da Fransadır. eyrutta çıkan Oryan gazetesinîn Hatay seçimlerinden bahseden dikkate şayan yazısını dünkü sayımıza koyduk ve altına kendi düşündüklerimizi de yazdık. Fransanın Suriyc Yüce Komiserinin burnunun dibinde ve Fransız dilıle çıkan bu gazete Hatay seçimlerinde Türklerin kaybetmesi artık muhakkak olduğunu kaydederek intihabatm tehirini tavsiye ediyor. Çünkü Aleviler Türkler aleyhinde rey veriyorlarmış. Herşeyden evvel yazının mantıksızlığım belirtelim: Eğer Hatay seçimleri Türkler aleyhine netice verecekse intihabatı tehire ne lüzum var, bilâkis ona devam ederek Fransanm gizii emellerinin gayesi olan bu neticeyi fılen tahakkuk ettirmeli değil mi? Acaba bitip tükenmiyen entrikalann karşısında yükselmekte devam eden hakikatjn korkunc çehresi mi Oryan gazetesini böyle saçmasapan mütalealara sevkediyor ve onun sütunlarında gizli Fransız emellerini açığa vurduruyor? Gizli Fransız emelleri?.. Artık sabır ve tahammülün son hadlerini göstererek Fransanm nihayet akıl ve mantığa avdet edebileceğini beyhude yere bu kadar düşündükten ve bekledikten sonra karşımızda haksızlığa ve mantıksızlığa bu kadar kuvvetle yapışmakta devam eden Fransanın emellerınde hâlâ gizlilik kalmış mıdır? Fransanın Hatay Türk bölgesile beraber guya mandater sıfatile bulunduğu Suriyeden bir türlü ayrılmak istemediğinde artık şüphe kalmış mıdır? Hatay işlerinde ve en nihayet Hatay seçimlerinde tepeden tırnağa bütün entrikah hareketlerin hep Fransadan geldiğini görmüyor muyuz? Nihayet itiraf ve ilân edeceğimiz gün gelmemiş midir ki cenub hududumuzun ötesinde yalnız Türklüğe karşı değil, Arablığa dahi hasmı can olan müstemlekeci düşman bir kuvvet yerleşmiştir, ki o da Fîansadır? Yalnız Türk Hatayda değil, mazlum Suriye kıt'asında bu müstevli kuvvetin ne zamana kadar tutunmağa çalışacağmı ve yirminci asır lekesinin ne vakit bu yerlerden silinip gideceğini nihayet ve bılmukabele biz de Oryan gazetesile beraber sulha müştak ve mütehassıs bütün dünyadan soramaz mıyız? Hatay seçimlerinde ve mazlum Suriyenin idaresinde Fransanın idamesinden usanmadığı ve utanmadığı cezvit siyasetini hayretle gördükçe hep hatırımıza Versay'm binbir maskaralığmdan dahilî Alman nehirlerindeki seyrüsefer kayıdlannm Almanyaca bir taraflı olarak kaldınldığı zaman Fransada husulüne şahid olduğumuz yersiz üzüntü ve şikâyetler gelir. Fransa Versay ahidnamesine Almanyayı kıskıvrak bağlıyan zalimane kayıdlann yanında Alman nehir ve kanalları için de Almanya aleyhine hükümler koydurmustu. Günün birinde Almanlar haklı bir kalem darbesile kendiliklerinden bu hükümleri silip süpürünce Fransada: İşte bir taraflı olarak kaldırılan bir muahede hükmü daha! Diye feryadı kopardılardı. Fransızlarm o zaman tuttukları teze göre Almanlar, Alman nehirlerine aid bu kayıdlan kendiliklerinden kaldırmıyarak Fransa ile müzakereler neticesinde onun da muvafakatile kaldırmah imişler, ve böyle yapsalar Fransızlar bu kayıdlann kaldınlması Müstemlekecilik karşısında inkılâb Kitabevi Yugoslav Harbiye Nazırı şehrimizde General Mariç düngeldi ve Ankaraya gitti Büyük misafirin kıymetli sözleri: «Kahraman Türk ordusuna Yugoslav ordusunun selâm ve muhabbetlerini getiriyorum» CelâlBayarın izahatı Hatayda son vaziyet * • ' m i Içinde bulunduğumuz saf hanın istilzam ettiği tedbirler ahnıyor Ankarada nasıl karşılandı? I Hatayda Tiirk tezahüratından Ankara 17 Başvekilimiz Celâl tar etmeyi vazife bildiğinî söylemekle beraber hâdıselerin inkişafına hakkmdan, davasmdan emin olan insanlara mahsus itidal ile intizar edilmesini tavsiye et miştİT. îçinde bulunduğumuz safhanın istilzam ettiği tedbirlerin alınmakta olduğunu ve bu meyanda ciddî şikâyet ve teşebbüslerin yapıldığını izah etmiştir. Bu mevzuda söz alan hatiblerden bazıları sulh ve iyi geçinmek arzumuzun manda idaresince suiistimal edilmekte olduğunu acı ve şikâyetli beyanatlarile ileri sürmüşler ve hatiblerden Antakya melArkast Sa. 7 sütun 5 tel Bayar bugünkü Parti Meclis Grupu iç timamda Hataydaki son vaziyeti tasvir ederken cereyan etmekte olan intihabatın basjnda Türk lehine her tarafta verilen tezahüratı cebir ve şiddetfe durdurmak, Hatay halkını tehdid ve süngü altında kendi emellerine münkat etmek için manda idaresinin malumat veya müsamahasile Hatayda Türklere ve alelumum Türk taraftarlarına yapılan nareva muamelelerden ve Türklerin arasına nifak koyabilmek için tevessül ve icad edilen türlü marifetten Fırkayı vaktile malumat Ankara 1 7 (Telefonla) îskenderun ve Antakyadan gelen son haberler, mahalli ıdarece Hatay seçimine her türlü yolsuzluğu sokmak için sarfedilen sinsi ve müfsidane gayretlerin azamî hadde vardığını gösteriyor. Verilen bütün sözler, imzalanmış bütün taahhüdler hilâfma bir türlü arkası gelmiyen bu karışık vaziyetin Ankarada en ciddî şekilde takib edildiği muhakkaktır. Artık kat'iyetle anlaşıhyor ki Fransa, Türklüğü badema müsellem olan Hatayda, Türk hakimiyetini baltalamak için elinden geleni yapmaktadır. Bu arada bilhassa Hatayla hiçbir alâkası olmıyan kimselerin kamyonlarla seçim mıntakalarına getirilmeleri ve kolaylıkla nüfusa kaydedilmeleri mevcud nefret hissini bir kat daha artırmıştır. Bu adi müstemlekeci siyaseti yalnız Türklüğe değil, ayni zamanda bütün bir insaniyet âlemine de tahammül olunmaz bir hakaret teşkil etmektedir. **,. Ankara mehafili hâdisatı boylece notettıkten sonra teessürünü ve asabiyetini gizliyememektedir. Hatay Türklerini ve Alevilerin! tehdid ve işkence altında bulunduran bu vaziyet önünde sükun ve adaleti tesisin ciddî bir zaruret haline gelebileceğini tahminde hata yoktur. General Mariç'in dünkü istikbalinden bir intıba: Sirkeci gannda İstiklâl marşı dinlenirken Dost ve müttefik Yugoslavyanın Harbiye ve Bahriye Nazırı Orgeneral Lubo.nir Mariç dün sabah saat 10,30 da şehrimize gelmiştir. Muhterem misafirimiz, Yugoslav ve Türk bayraklarile süslenmiş bulunan Sirkeci istasyonunda Istanbul Vali ve Belediye Reisi Muhiddın Üstündağ, îstanbul Kumandanı Korgeneral Halis Bıyıktay, Merkez Kumandanı Tuğgeneral ıhsan îlgaz, Deniz Kumandanı yarbay Mah « [Arkası Sa. 7 sütun 1 de] Ankara görüşmelerinde kat'î neticeye varıldı Elektrik şirketinden sonra Tramvay ve Tünel şirketleri de satış için müzakere teklif inde bulundular Aldığımız mevsuk malumata göre, Nafia Vekâleti ile elcktnk şirketinin imza vaz'ma salâhiyettar mümessili Belçikalı M. Spesiyal arasmda şirketin satın alınması etrafında Ankarada kat'î bir anlaşmaya varılmıştır. Buna dair olan esas müzakereler tamamile neticelenmiştir. Şimdi teferniata temas eden bazı teknik meseleler üzerinde görüşülmektedır. Bu son müzakerelerin de, pek kısa bir zamanda, neticelenmesi ve mukavelenin bugünlerde imzası beklenmektedir. Mukavele imza edılir edilmez, şirket fabrikası ve bütün tesisatile 1 kânunusani 938 den itibaren hükumete geçmiş olacaktır. Şirketin varidat ve masraflannı tetkik eden baş müfettiş Sururî Devrimerin riyasetindeki kontrol heyeti, Metro hanmdaki hususî dairede desaisine devam etmektedir. lArkası Sa. 7 sütun 3 tel Elektrik şirketinin satın alınması Çek hükumeti Henlein'i Prag'a davet ediyor Ingilterede müzakeratın müsbet bir netice vereceği ve iki tarafın da bir anlaşmaya varacağı tahmin olunmaktadır Südet Almanları meselesi Varşova atlı müsabakaları Leh gazetelerinin sitayişkâr neşriyatı Varsova 17 Varşova'da yapılacak büyük enternasyonal binicilik müsabakalarına iştirak etmek üzere Türk ekipi Varşovaya gelmiş bulunuyor. Ekip, 8 binici ve İS attan mürekkebdir. Gazeteler, Türk ekipinin daha ilk anlardan itibaren yartşlarda heyecan uyandtracağmı tahmin etmekte ve Türk binicilerinin Fransız okulunu mükemmel bir tarzda temsil etmekte olduğunu yazmaktadır. (a.a.) ' Nafıa Vekili Ali Çetinkaya Balkan limanlarına yeni deniz yolu açıldı P. Meclis Grupunun dünkü içtimaı Ankara 7 Cumhuriyet Halk Partisi Südet Almanları Karlsbad'da bir içtimadan sonra dağılıyorlar Londra, 17 (Hususî) Prag hüku min olunmaktadır. meti, Südet Almanları işini müzakere etM. Çörçil nikbin mek üzere M. Henlein'i Prag'a davet etBristol, 17 Bristol'de «sulh ve hürmiştir. Müzakerelere yakında başlanacakriyet cemiyeti» tarafından tertib edilen bir tır. mitingde nutuk söyliyen Çörçil, Henlein Anlaşma kabil olacak mı? ile yaptığı mülâkat neticesinde kendisinde Londra, 17 M. Henlein ile ÇekosSüdetler meselesi hakkında nikbinane bir lovakya hükumeti arasmdaki müzakerelehis hasıl olduğunu ve bu işin dostane bir rin pek yakında başlıyacağı tahmin edilşekilde halledilebileceği kanaatinde bu mektedir. Zira bu an çok müsaid telâkki lunduğunu söyledikten sonra şunları ilâve ediliyor. M. Henlein'in müzakeratın muetmiştir: vaffakiyetle neticelenmesi için Çek Sov«Esasen Südetler sulhun idame^inde yet misakının terkini mutlak şart olarak idoğrudan doğruya menfaattardırlar. eri sürmekte ısrar etmiyeceği zannolun Çünkü Orta Avrupada çıkacak bir ihti maktadır. Vaziyet çok nazik addediliyor ise de ümidsiz sayılmamaktadır. Çünkü lâftan evvelâ kendıleri zarar görecekler Henlein'in itilâfgirizane bir hattı hareketin dir». lArkası Sa. 7 sütun 4 tel Büyük Millet Meclisi gurupu bugun 17 mayıs 1938 Antalya meb'usu Dr. Cemal Tunca'nın başkanhğında toplandı: Başvekıl Celâl Bayar söz alarak Hariciye Vekili Dr. Arasla yaptığı ikinci Balkan seyahatinden bahsetti. Bu ikinci seyahatin başlıca hedefi dost ve müttefik Yugoslavya Başvekilinin kıymetli hatırası gönüllerimizde mahfuz olan ziyaretinin iadesi olduğunu ve avdet ederken Bulgar hükumetinin çok nazikâne vukubulan daveti üzerine memnuniyetle birkaç saat Sofyada tevakkuf ettiğini tebarüz ettirdi. Seyahatinin tafsilâtını anlatırken Yugoslavya hududlarına girildiğinden itibaren orada bulunduğu müddetçe her tarafta dost ve müttefik Yugoslav hükumet ve necib halkı tarafından Şefimize ve Türk milletine karşı samimî ve canlı tezahüratta bulunulduğunu memnuniyetle kaydetti. lArkası Sa. 7 sütun 5 tel Ilk seferi yapan Lovçen adh vapur, dün limanımıza geldi ve akşam Köstenceye hareket etti YUNUS NAD1 lArkası Sa. 7 sütun 4 tel . tehlikelerini tamamile müdrik olduğu teh Balkan limanları arasında ilk seferi yapmakta olan Lovcen vapuru, Galata rıhtunında (Yazısı 7. nci $ahifemizde)