19 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir. umhuri ! 5033 Telgraî ve mektub adresl: Cumhurlyet îstanbul Posta kutusu: tstanbül, No. 246 Telefon: Başmuharrfr ve evl: 22366, Tahrlr heyetl: 24298. İdare ve tnatbaa kısmı 24299 24290 M. Turhan Tan'ın Eserleri : 100 Kadın avcısı 75 Cem Sultan 100 Ttmurlenk 150 Hurrem Sultan 50 Tarihî musahabeler 25 Türkler için söylenen söder 150 Viyana dönüşü 100 Akından akma Mevcudü tükenmek üzere bulunan bu çok nefis ve çok faydalı eserlerden kütübhanelerlnizi mahmm bırakmayınız. . 19 M8]flS 19üO Hatayda son safha ile karşı karşıya vrupa medeniyetinin ba§ mümessillerinden biri olmak iddiasında bulunan bir memleketin Suriye kıt'asma musallat kılmmış memurları Hatay Türk bölgesine mahallî ve müstakil bir idare verecek seçimleri karıştırmak ve bozmak için ellerinden gelebilen rezaletin çeşidlerini irtikâbla meşguldürler. Davanın esasını biliyorsunuz: İskenderun, Antakya ve havalisinden ibaret olan Hataya Türk ekseriyeti esasma müstenid bir idare verilmek için Fransa ile aramızda muahede vardır. Fransa evvelâ bu muahedeyi kendi isteğine göre tefsire kalkışarak hakkımızı inkâr etmek ıstedi ve bizi Milletler Cemiyetine götürdü. Milletler Cemiyeti mahallî idareyi istiklâlle tabir ederek lehimize hiiküm verdi. Şimdi Hatay seçim hazırhkları içindeyiz ve Fransa işte bu seçimi bozmak için her türlü tezvir ve ifsada, hatta işkenceye ve ezaya germi vermiş bulunmaktadır. Başta Alevî Türkleri olarak Türk listesine kaydolunmak istiyen Hataylılar Fransız memurları ve bunlann aletleri tarafından dövülüyorlar, söğülüyorlar, öldürülmekle tehdid olunuyorlar ve hatta öldürülüyorlar. Dünkü sayımızdaki şu telgraf haberine bakın: « Kınkhanın Karbeyaz köyünden Abdullah isminde bir Alevî Türke, sokak ortasmda dört kişi tecavüz ederek hiç yoktan bir kavga çıkmasına sebebiyet vermişler ve biçare Abdullahı bir hayli hırpalamışlardır. Kasden olduğu şüphesiz bulunan bir ataletle hareket eden jandarma, mütecavizleri sadece dağıtmakla iktifa etmiş ve en ufak bir mücazat zahmetini ihtiyar etmemiştir.» Hatay ve Fransa Müstemlekecilerin iğrenc tezviratlarrdevam ediyor Hatay davasmdaki hakkımızın kuv * veti önünde daha ilk gündenberi bocalı yan Fransız hükumeti ve onun müstemleke memurları artık ne yapacaklarıni bilmez bir hale gelmişlerdir. Gün geç tikçe vaziyetlerinin vahametini daha iyi kavrıyan bu adamlar «Hak» kımızı yutabilmek ümidile yalan ve tezvirin en iğ renc şekillerine müracaat etmekten çe « ı kinmiyorlar. Dün gece aldığımız şu habere bir göz atmız: Paris 18 (Hususî) Radyo Mondial adım taşıyan Fransanın resmî devlet radyosu bu gece aşağıdaki haberi ver * miştir: «Hatayda vaziyet yeniden karışık bir şekil almağa başlamıştır. Türkler bazı yerlerde kazanmakta, fakat diğer mıntakalarda da taraftar kaybetmektedirler. Bununla beraber Türkler hiçbir yerde evvelce iddia ettikleri ekseriyeti kazanamamışlardır.» Bir de Anadolu Ajansmın şu telgrafını okuyunuz: Ankara 18 Beyruttan bütün Avrupa ve Amerikaya gönderilen bir tel grafta Atatürkün yeniden vahim surette hastalandığı ve devlet işlerine bakamı yacak bir halde bulunduğu bildirilmektedir. Bapjtanbaşa yalandan ibaret olan bu haberi Beyrut masraflara girerek bütün dünyaya neşir ve tamim etmekte acaba ne gibi bir menfaat görüyor? Bu gibi adi vasıtaların dost bir devlet reisi hakkında bilhassa Hatay intihabatı tazyikler içinde hedefinden inhiraf ettirilirken kullanması yalnız calibi dikkat olmakla kalmaz ve şüphe yok ki her okuyanm nefretini de mucib olur.» Biz bugün birşey ilâve etmeğe lüzum görmüyoruz. Yeni hâdiseler Iskendenın 1 7 Anadolu ajansmîn hususî muhabiri bildiriyor: Dün, Kınkhana 15 kamyon içinde Suriye ve Lübnanın muhtelif yerlerinden 300 kadar Ermeni geldiği ve bunlann muhtar şehadetnamelerile tesçil ettirile * cekleri haber verilmektedir. İskenderun 15 Anadolu ajansmın hususî muharibi bildiriyor: Arsul'da Türk yazılmak istiyen Etî Türkler üzerine jandarmalar tarafından [Arkası Sa. 3 sütun 3 de] A Abdullahın Türk listesine kaydolunmak istiyen bir Alevî Türkü olduğunu anlıyorsunuz tabiî!.. Manda otoritesinin kullandığı Suriyeli memurlar yalnız ve yaînîz*şerre veTulme alet oluyorlar. Mandater idarenin istediği ve yapbrdığı şerre ve zuliıe. Bizzat Fransız memur ve askerlerine gelince onlar Hatayda Türk unsuruna karşı adeta harb ilân etmiş vaziyette bulunuyorlar. Bir zamanlar bu işleri fazla gayretli Fransız müstemleke memurianna atfederek merkezi Paris olan metrepol Fransasını adaletsizliğin bu kepaze şeklinden haric tutmağa meylediyorduk. Bu kadar uzun süren bu kadar velveleÜ çahşmalar sonunda Hatayda hâlâ takib olunan, hatta daha fazla azıtarak takib olunan kanlı entrika ve zorba siyasetini artık merkez Fransasmın malumatı haricinde saymağa imkân yoktur. Anladık ki safderunane bir samimiyetle dostluğuna kıymet vermek istediğimiz Fransa güleryüz altmda yırtıcı dişler taşıyan canavar bir devlettir. Atatürk yılbaşı nutkunda bu Hatay meselesinin Türk Fransız dostluğuna bir mehenktaşı teşkil edeceğini söylemişti. Fransanın bu dostluğa nekadar kıymet verdiğini işte gördük ve görüyoruz. Fransa bize dostluk değil, hatta alelâde adaiete itibar eden bir insanlık bile değil de açıktan açığa düşmanlık gösterıyor. Cenub hududumuzun hemen ilerisinde olanca fecaatile inkişaf eden vaziyet budur. Mademki Hatay meselesi bir adalet esasma dayanır, onun ergeç o esasta hailolunacağına şüphe yoktur. Fakat FransızTürk dostluğu, o Fransanın gayretleri neticesi oîarak bugünden batıl bir hayal haline inkılâb etmiş bulunuyor. Fransanın Hataydaki ırkdaşlarımıza reva gördüğü zulüm ve vahşet siyasetine karşı basta Sünnî ve Alevî Hatay Türkleri olmak üzere bütün milletin behemehal basaracağı kutsî vazifeleri vardır. Hataya mıllî ve mahallî bir idare temin eden nuahedeler doğrudan doğruya Atatürkümüzün eserleri olduğu gibi bu Türk bölgesinde en aşağı kırk asırlık bir varlık "aşatmış olan Türklüğün açık hayat hakları inkâr ve iptal olunamıyacağını söylemiş olan da gene bizzat Atatürktür. Sünnî ve Alevî bütün Hatay Türkleri ırkî ve millî haklarını yükseltmek için hiçbir tehdîdden korkmıyan, hatta işkencelere ve tazyiklere zerre kadar ehemmiyet vermiyen bir cesaret ve ısrarla çalışmakta devam ederken bütün millet Atatürkün etrafmda toplanmış olarak onun emir ve isaretine hazır bulunacaktır. Bugün Türküm diyenlerin hepsi yekpare bir kaya vahdeti gösterecektir. O kayaya çarpacak baslar kmlır, o kayanın üzerine yıkı'acağı kimseler ezilir. Bu iddiada bizi ' \ 19 Mayıs, bize parlak ufuklar açan yeni devrin başladığı gün! 19 mayıs Türk t&tikiajroücadeie&inin| devrin, «Atatürk devri» uin başlangıcı | Atatürkün 19 mayıs 1919 da Samsuna nin başlangıcı1 Atatürkün Samsuna tstiklâj ayak basışı, bu ikinci nevi hâdiselerdensayılı günlerinden biridir. Atatürk, o gün, dır. 19 mayıs 1919, eteklerinden uzaklaştarihe parmak ısırtan bir savaşın, bir Kur tıkça büyüklüğü ve yüksekliği daha iyi dir. Zaman ve tarih, her yıl, onun büyüktuluş ve inkılâb savaşının ilk eri ve Ön anlaşılan azametli bir dağın şahikası gibi, lüğünü ve parlaklığmı eksiltmiyor, bilâkis deri olmak için Samsuna ayak basmıştı. aralardan yıllar geçtikçe kıymet ve e artırıyor. Türkiye Cumhuriyeti dediğimiz harikalar hemmiyetini daha iyi takdir ettiğrmiz bir 19 mayısın, mukadderatın akışını de devri o günden başlar. O gün, iki şey bir gündür. Tarihî vak'alar vardır ki, önce ğiştiren yüksek ehemmiyetini daha iyi birini bulmuş ve birbirini tamamlamıştır: gözümüze büyük ve mühim görünür; fa kavnyabilmek için, bir an, Atatürkün 19 Atatürk zafere götüreceği milleti, millet kat zaman, onları^^vâf leraifir» yıpra sene evvel, esir îstanbuldan çlkıp Anade idaresi altında bütün kudret ve kabili tır, eskitir ve küçültür: Gene tarihî vakı doluya gitmemiş olduğunu düşünmek kiyetini göstereceği Başbuğu. a'lar vardır ki önce farkj'na varamadıgt fayet eder. Eğer, Atatürk, Anadoluya 19 mayıs 1919, beşeriyetin tarihi ka mız ehemmiyet ve azametıhî, zaman, bî geçmemiş olsaydı, bu büyük milletin büdar eski olan Türk tarihinde yeni bir ze yavaş yavaş gösterir, öğretir. îşte, tün enerjisi dağılacakî Ondersiz, başsız kalan bu kuvvet, önüne durulmaz bir sel gibi taşsa da, faydasız ve hatta zararlı bir şekilde dağılıp gidecekti. Atatürk, 19 mayıs 1919 da Samsuna ayak basmak la, ulu milletin sonsuz ve hududsuz enerjisinin başma geçmiş, bu enerjiyi, inkılâb ve medeniyet yolunda dahiyane bir şekild*e kullanmıştır. Onun içindir ki 19 mayıs 1919 da Türk milletinin' mukadderatım değiştiren ilk adım atılmıştır, diyorüz. ABtDİN DAVER İArkası Sa. 7 sütun 1 de] Şirketin bütün varidatını Atatürk General Mariç'i Bircok müddeîumumileÇankayada kabul etti rin halk düşmanı olduk hükumet cibayet edecek Müttefik memleket Harbiye Nazırının istikbali parlak oldu ve şerefine gece bir suvare verildi ları ilân ediliyor Moskova 18 Havas muhabîri büdiriyor: •• Sosyaliçesk'aya: Zakonnosti gazetesi, Sovyet müddeiumumilerinden, son za manlarda yüzlerinden maskeleri kaldırılan ve halk düşmanı olduklan anlaşılıp tesbit edilen bir çoklannın isimlerini neş retmektedir. Bunlann arasında mühimleri şunlardırî Demiryolu ile nakliyat işleri müddeiumumisi Segal, hususî işler, yani irtica» hiyanet, casusluk ve devlete karşı hiyanet Işleri için Sovyetler Birliği müdde iumunaşi muavini Prus, Azak denizi ve Karadteaâz mmtakası müddeiumumisi Dragunski, Sverdlovsk mmtakası müddeiumumisi Leyman, Maverayi Kafkasya mmtakası müddeiumumisi Zaslavski, Muhterem misafirimiz. Sirkeciye muvasalatlarında askeri ümeramızın ellerini sılayor Iddfa mekanizması kadrolan, 1937 ?enesinde mühim miktarda yenileştirilmiş ve bu kadroya binden fazla yeni adam almmıştır» Yalnız R. S. F. S. R. cum huriyette, vaktile beyaz Ruslarlar beraber hareket ettiği, ahlâksızlıklarda bulunduğu ve daha buna mümasil diğer işler yaptığı meydana çıkarılan müddeiumu mî ve müddeiumumî uavinlerinin adedi 500 den fazladır. Bu halk düşanlarmm taktiği mürteci hainlere karşı takibatı bastırmak ve ehemmiyetsiz sebeblerden dolayı işçileri ve kolhozcuları aman vermez bir tarzda takib ederek halkı Sovyet adaletine karşı isyana teşvik eylemekti. Bu taktik bilhassa köylülere karşı büyük bir şiddetle tatbik olunmakta bulunuyordu. (a.a.) Muhterem misafirimiz Ankarada Sovyet Rusyada yeni temizlikler Elektrik şirketi devlete geçti Satın ahnma işi 1938 başından itibaren kabul edilmiştir, mukavele bugünlerde îmzalanıyor Ankara 18 (Telefonla) îstanbul Elektrik şirketi tesisatı Nafıa Vekâleti tarafından devir alındı. 1938 senesi bi dayetinden itibaren, geçen günler de dahil olmak üzere işletme hükumete aiddir. Varidat ve masraf hükumet namma yapılacaktır. Buna dair mukavele bugünlerde im zalanacaktır. Hukuk müşavirleri bu gece de geç ?atte kadar Nafıa Vekâletinde mukavelenamenin hazırlanmasile uğraştılar. Bu münasebetle nafıada salâhiyettar bir zat bana şu izahatı verdi: « İstanbul Elektrik şirketi imtiyazı esas mukaveleye göre 1960 senesinde bitmekte, raşe müddeti de 1940 senesin de girmektedir. 1926 senesinde yapılan munzam mukavele ile imtiyaz müddeti 1993 senesine ablmış, raşe müddetinin de 1960 senesinde girmesi kabul edilmiştir. Sermaye miktarı da İsviçre frankına tebdil edilmiş ve 1937 senesinde iptidaî tesisatın kıymeti 87,000,000 İsviçre frankı olarak görülmüştür. Bu para sarfedildikleri zamanm rayiclerine göre 37,5 milyon Türk lirasına tekabül etmekte ve bugünkü rayice göre de 23,5 milyon lira tutmaktadır. Bu sermayenin mütenazîri olan iptidaî tesisatın da bu kıymette olması icab eder. Bütün bu izahata nazaran îstanbul Elektrik Şirketi imtiyaz müddetinin bitmesine daha 55 sene, raşe müddetinin girmesine Ankara 18 Yugoslavya Harbiye ve Bahriye Nazm Orgeneral Mariç Bayan Mariç ve hususî kalem direktörü alAnkara 18 Reisicumhur Atatürk bay Yevremoviç'le birlikte rükublanna bugün saat 15 te Yugoslavya Harbi tahsis edilen hususî trenle bu sabah saat ye ve Bahriye Nazırı Orgeneral Ek10 da şehrimize gelmişlerdir. selâns Mariç'i kabul buyurmuşlar ve Dost ve müttefik memleketin kara ve uzun müddet nezdlerinde alıkoy deniz kuvvetlerinin değerli şefi, Türk ve muşlardır. Yugoslav bayraklarile süslenmiş ve bir Bu mülâk*tta Mareşal Fevzi Çakkıt'a askerin rasimei ihtiramı ifa etmek ümak, Millî Müdafaa Vekili General zere yer almış bulunduğu istasyonda, Kâzım Özalp ve Hariciye Vekili dokBüyük Erkânıharbiye Reisi Müşir Fevtor Tevfik Rüştü Aras hazır bulunzi Çakmak, Millî Müdafaa Vekili Ka muşlardır. (a.a.) YUNUS NAD1 zım Ozalp, Büyük Erkânıharbiye ikinci V J İArkası Sa. 1 sütun 3 tei , lArkası Sa. 8 sütun 3 tel Atatürkün huzurunda Elektrik Şirketinin umumî merkez binası de 22 sene olduğu anlaşılır. Ve şirket, hükumetin karşısına 23,5 milyon liralık bir aktifle çıkmış bulunmaktadır. Otedenberi şirketle olan ihtilâflarımı • zın halline çalışıldığı halde bunun mü zakerelerle teminine imkân bulamadığımız malumdur. Bunun üzerine iş raşeye dö külmüş ve bütün bu hesablar görüleret şirket tesisatı 11 miiyon liıaya devir alınmıştır. 1/1/1938 den itibaren işletme İArkası Sa. 1 sütun 4 tel